Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej

Dat zulk een huis – ik bedoel Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37 – niet omzichtig genoeg wezen kon met het engageeren van sujetten. (Że taki dom – mam na myśli Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37 – nie mógł być wystarczająco ostrożny przy zatrudnianiu pracowników; dat zulk een huis – że taki dom, ik bedoel Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37 – mam na myśli Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37, niet omzichtig genoeg wezen kon – nie mógł być wystarczająco ostrożny, met het engageeren van sujetten – przy zatrudnianiu pracowników).

Dit alles is de zuivere waarheid, lezer! Weet ge wel, dat de jonge Duitscher, die op de beurs by pilaar 17 stond, weggeloopen is met de dochter van Busselinck & Waterman? Onze Marie wordt ook al dertien in September. (To wszystko jest czysta prawda, czytelniku! Czy wiesz, że młody Niemiec, który stał na giełdzie przy filarze 17, uciekł z córką Busselinck & Waterman? Nasza Marie również skończy trzynaście lat we wrześniu; dit alles is de zuivere waarheid, lezer – to wszystko jest czysta prawda, czytelniku, weet ge wel, dat de jonge Duitscher – czy wiesz, że młody Niemiec, die op de beurs by pilaar 17 stond – który stał na giełdzie przy filarze 17, weggeloopen is met de dochter van Busselinck & Waterman – uciekł z córką Busselinck & Waterman, onze Marie wordt ook al dertien in September – nasza Marie również skończy trzynaście lat we wrześniu).

Dat ik de eer had gehad van den heer Saffeler te vernemen – Saffeler reist voor Stern – dat de geachte chef der firma, de heer Ludwig Stern, een zoon had, den heer Ernest Stern, die ter volmaking zyner kommercieele kennis, eenigen tyd in een hollandsch huis wenschte geëmploieerd te zyn. (Że miałem zaszczyt dowiedzieć się od pana Saffelera – Saffeler podróżuje dla Sterna – że szanowany szef firmy, pan Ludwig Stern, miał syna, pana Ernesta Sterna, który dla uzupełnienia swojej wiedzy handlowej, chciałby być zatrudniony przez pewien czas w holenderskim domu; dat ik de eer had gehad van den heer Saffeler te vernemen – że miałem zaszczyt dowiedzieć się od pana Saffelera, Saffeler reist voor Stern – Saffeler podróżuje dla Sterna, dat de geachte chef der firma, de heer Ludwig Stern, een zoon had – że szanowany szef firmy, pan Ludwig Stern, miał syna, den heer Ernest Stern – pana Ernesta Sterna, die ter volmaking zyner kommercieele kennis – który dla uzupełnienia swojej wiedzy handlowej, eenigen tyd in een hollandsch huis wenschte geëmploieerd te zyn – chciałby być zatrudniony przez pewien czas w holenderskim domu).

Dat ik met het oog op… (Że mając na uwadze…; dat ik met het oog op – że mając na uwadze).

Hier herhaalde ik weer al die onzedelykheid, en vertelde de geschiedenis der dochter van Busselinck & Waterman. Niet om iemand zwart te maken… neen, bekladden ligt nu juist heelemaal niet in myn manier! Maar… het kan nooit kwaad dat ze 't weten, dunkt me. (Tutaj powtórzyłem całą tę nieprzyzwoitość i opowiedziałem historię córki Busselinck & Waterman. Nie po to, aby kogoś oczernić… nie, oczernianie nie leży w mojej naturze! Ale… nigdy nie zaszkodzi, aby to wiedzieli, wydaje mi się; hier herhaalde ik weer al die onzedelykheid – tutaj powtórzyłem całą tę nieprzyzwoitość, en vertelde de geschiedenis der dochter van Busselinck & Waterman – i opowiedziałem historię córki Busselinck & Waterman, niet om iemand zwart te maken – nie po to, aby kogoś oczernić, neen, bekladden ligt nu juist heelemaal niet in myn manier – nie, oczernianie nie leży w mojej naturze, maar het kan nooit kwaad dat ze 't weten, dunkt me – ale nigdy nie zaszkodzi, aby to wiedzieli, wydaje mi się).

Dat ik met het oog dáárop, niets liever wenschte dan den heer Ernest Stern belast te zien met de duitsche korrespondentie van ons huis. (Że mając na uwadze to, niczego bardziej nie pragnąłem niż zobaczyć pana Ernesta Sterna obciążonego niemiecką korespondencją naszego domu; dat ik met het oog dáárop – że mając na uwadze to, niets liever wenschte dan den heer Ernest Stern – niczego bardziej nie pragnąłem niż zobaczyć pana Ernesta Sterna, belast te zien met de duitsche korrespondentie van ons huis – obciążonego niemiecką korespondencją naszego domu).

Uit kiesheid vermeed ik alle toespeling op honorarium of salaris. (Z uprzejmości unikałem wszelkich aluzji do honorarium lub pensji; uit kiesheid – z uprzejmości, vermeed ik alle toespeling op honorarium of salaris – unikałem wszelkich aluzji do honorarium lub pensji).

Maar ik voegde er by: (Ale dodałem:; maar ik voegde er by – ale dodałem).

Dat, indien de heer Ernest Stern het verblyf ten onzen huize – Lauriergracht No 37 – wilde voor lief nemen, myn vrouw zich bereid verklaarde als een moeder voor hem te zorgen, en dat zyn linnengoed in huis zou versteld worden. (Że, jeśli pan Ernest Stern zechciałby przyjąć pobyt w naszym domu – Lauriergracht nr 37 – moja żona zadeklarowała się troszczyć się o niego jak matka, a jego bielizna będzie naprawiana w domu; dat indien de heer Ernest Stern het verblyf ten onzen huize – że, jeśli pan Ernest Stern zechciałby przyjąć pobyt w naszym domu, Lauriergracht No 37 – Lauriergracht nr 37, wilde voor lief nemen – zechciałby przyjąć, myn vrouw zich bereid verklaarde als een moeder voor hem te zorgen – moja żona zadeklarowała się troszczyć się o niego jak matka, en dat zyn linnengoed in huis zou versteld worden – a jego bielizna będzie naprawiana w domu).

Dit is de zuivere waarheid, want Marie stopt en maast heel lief. (To jest czysta prawda, ponieważ Marie pięknie ceruje i szyje; dit is de zuivere waarheid – to jest czysta prawda, want Marie stopt en maast heel lief – ponieważ Marie pięknie ceruje i szyje).

En ten-slotte: (I na koniec:; en ten-slotte – i na koniec).

Dat by ons de Heer gediend werd. (Że u nas służy się Panu; dat by ons – że u nas, de Heer gediend werd – służy się Panu).

Die kan hy in zyn zak steken, want de Sterns zyn Luthersch. (To może schować do kieszeni, bo Sternowie są luteranami; die kan hy in zyn zak steken – to może schować do kieszeni, want de Sterns zyn Luthersch – bo Sternowie są luteranami).

En ik verzond myn brief. (I wysłałem mój list; en ik verzond myn brief – i wysłałem mój list).

Ge begrypt dat de oude Stern niet goedschiks by Busselinck & Waterman kan overgaan, als de jonge by ons aan 't kantoor is. (Rozumiesz, że stary Stern nie może po prostu przejść do Busselinck & Waterman, jeśli młody jest w naszym biurze; ge begrypt dat de oude Stern niet goedschiks by Busselinck & Waterman kan overgaan – rozumiesz, że stary Stern nie może po prostu przejść do Busselinck & Waterman, als de jonge by ons aan 't kantoor is – jeśli młody jest w naszym biurze).

Ik ben zeer benieuwd naar het antwoord. (Jestem bardzo ciekawy odpowiedzi; ik ben zeer benieuwd naar het antwoord – jestem bardzo ciekawy odpowiedzi).

Om nu terug te komen op myn boek. Voor eenigen tyd kom ik 's avends door de Kalverstraat, en bleef staan kyken naar den winkel van een kruienier, die zich bezighield met het sorteeren van een partytje Java, ordinair, mooi-geel, Cheribon-aard, iets gebroken, met veegsel, dat me zeer interesseerde, want ik let altyd op alles. (Aby teraz wrócić do mojej książki. Pewnego czasu wieczorem przechodziłem przez Kalverstraat i zatrzymałem się, aby popatrzeć na sklep spożywczy, który zajmował się sortowaniem partii Jawy, zwykłej, pięknie żółtej, typu Cheribon, nieco połamanej, z odpadkami, co mnie bardzo zainteresowało, ponieważ zawsze na wszystko zwracam uwagę; om nu terug te komen op myn boek – aby teraz wrócić do mojej książki, voor eenigen tyd kom ik 's avends door de Kalverstraat – pewnego czasu wieczorem przechodziłem przez Kalverstraat, en bleef staan kyken naar den winkel van een kruienier – i zatrzymałem się, aby popatrzeć na sklep spożywczy, die zich bezighield met het sorteeren van een partytje Java – który zajmował się sortowaniem partii Jawy, ordinair, mooi-geel, Cheribon-aard – zwykłej, pięknie żółtej, typu Cheribon, iets gebroken, met veegsel – nieco połamanej, z odpadkami, dat me zeer interesseerde – co mnie bardzo zainteresowało, want ik let altyd op alles – ponieważ zawsze na wszystko zwracam uwagę).

Daar viel my op-eenmaal een heer in 't oog, die daarnaast voor een boekwinkel stond en me bekend voorkwam. (Tam nagle wpadł mi w oko dżentelmen, który stał przed księgarnią obok i wydawał mi się znajomy; daar viel my op-eenmaal een heer in 't oog – tam nagle wpadł mi w oko dżentelmen, die daarnaast voor een boekwinkel stond – który stał przed księgarnią obok, en me bekend voorkwam – i wydawał mi się znajomy).

Hy scheen ook my te herkennen, want onze blikken ontmoetten elkander gedurig. (Zdawało się, że mnie również rozpoznał, ponieważ nasze spojrzenia stale się spotykały; hy scheen ook my te herkennen – zdawało się, że mnie również rozpoznał, want onze blikken ontmoetten elkander gedurig – ponieważ nasze spojrzenia stale się spotykały).

Ik moet betuigen dat ik te verdiept was in 't veegsel, om terstond optemerken, wat ik namelyk later zag, dat hy vry kaal in de kleeren stak. (Muszę przyznać, że byłem zbyt pochłonięty odpadkami, aby od razu zauważyć, co później dostrzegłem, że był dość skromnie ubrany; ik moet betuigen dat ik te verdiept was in 't veegsel – muszę przyznać, że byłem zbyt pochłonięty odpadkami, om terstond optemerken – aby od razu zauważyć, wat ik namelyk later zag – co później dostrzegłem, dat hy vry kaal in de kleeren stak – że był dość skromnie ubrany).

Anders had ik de zaak daarby gelaten. Maar op-eens schoot my de gedachte in, dat hy misschien reiziger was van een duitsch huis, die een solieden makelaar zocht. (W przeciwnym razie zostawiłbym to. Ale nagle przyszło mi do głowy, że może był podróżnikiem z niemieckiej firmy, który szukał solidnego maklera; anders had ik de zaak daarby gelaten – w przeciwnym razie zostawiłbym to, maar op-eens schoot my de gedachte in – ale nagle przyszło mi do głowy, dat hy misschien reiziger was van een duitsch huis – że może był podróżnikiem z niemieckiej firmy, die een solieden makelaar zocht – który szukał solidnego maklera).

Hy had dan ook wel iets van een Duitscher, en van een reiziger ook. (Miał w sobie coś z Niemca, a także z podróżnika; hy had dan ook wel iets van een Duitscher – miał w sobie coś z Niemca, en van een reiziger ook – a także z podróżnika).

Hy was zeer blond, had blauwe oogen, en in houding en kleeding iets dat den vreemdeling verraadde. (Był bardzo blond, miał niebieskie oczy i w postawie oraz ubraniu coś, co zdradzało obcokrajowca; hy was zeer blond – był bardzo blond, had blauwe oogen – miał niebieskie oczy, en in houding en kleeding – i w postawie oraz ubraniu, iets dat den vreemdeling verraadde – coś, co zdradzało obcokrajowca).

In-plaats van een behoorlyken winterjas, hing hem een soort van sjaal over den schouder – Frits zegt ‘shawl’ maar dit doe ik niet – alsof hy zoo van de reis kwam. (Zamiast porządnego płaszcza zimowego, miał na ramieniu coś w rodzaju szala – Frits mówi ‘shawl’, ale ja tego nie robię – jakby właśnie wrócił z podróży; in-plaats van een behoorlyken winterjas – zamiast porządnego płaszcza zimowego, hing hem een soort van sjaal over den schouder – miał na ramieniu coś w rodzaju szala, Frits zegt ‘shawl’ maar dit doe ik niet – Frits mówi ‘shawl’, ale ja tego nie robię, alsof hy zoo van de reis kwam – jakby właśnie wrócił z podróży).

Ik meende een klant te zien, en gaf hem een adreskaartje: Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37. (Myślałem, że widzę klienta, i dałem mu wizytówkę: Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37; ik meende een klant te zien – myślałem, że widzę klienta, en gaf hem een adreskaartje – i dałem mu wizytówkę, Last & Co, makelaars in koffi, Lauriergracht No 37 – Last & Co, maklerzy kawy, Lauriergracht nr 37).

Hy hield het by de gasvlam, en zeide: ‘ik dank u, maar ik heb me vergist. Ik dacht het genoegen te hebben een ouden schoolkameraad voor me te zien, maar… Last? Dit is de naam niet.’ (Trzymał to przy płomieniu gazowym i powiedział: ‘dziękuję, ale się pomyliłem. Myślałem, że mam przyjemność zobaczyć starego kolegę ze szkoły, ale… Last? To nie jest to nazwisko.’; hy hield het by de gasvlam – trzymał to przy płomieniu gazowym, en zeide – i powiedział, ik dank u, maar ik heb me vergist – dziękuję, ale się pomyliłem, ik dacht het genoegen te hebben een ouden schoolkameraad voor me te zien – myślałem, że mam przyjemność zobaczyć starego kolegę ze szkoły, maar… Last? Dit is de naam niet – ale… Last? To nie jest to nazwisko).

Pardon, zei ik – want ik ben altyd beleefd – ik ben m'nheer Droogstoppel, Batavus Droogstoppel. Last en Co is de firma, makelaars in koffi, Lauriergr… (– Przepraszam, powiedziałem – ponieważ zawsze jestem uprzejmy – jestem pan Droogstoppel, Batavus Droogstoppel. Last & Co to firma, maklerzy kawy, Lauriergr…; pardon, zei ik – przepraszam, powiedziałem, want ik ben altyd beleefd – ponieważ zawsze jestem uprzejmy, ik ben m'nheer Droogstoppel, Batavus Droogstoppel – jestem pan Droogstoppel, Batavus Droogstoppel, Last en Co is de firma, makelaars in koffi, Lauriergr… – Last & Co to firma, maklerzy kawy, Lauriergr…).

Wel, Droogstoppel, kent ge my niet meer? Zie my eens goed aan. (– No cóż, Droogstoppel, nie poznajesz mnie? Przyjrzyj mi się dobrze; wel, Droogstoppel, kent ge my niet meer – no cóż, Droogstoppel, nie poznajesz mnie, zie my eens goed aan – przyjrzyj mi się dobrze).

Hoe meer ik hem aanzag, hoe meer ik my herinnerde hem meer gezien te hebben. (Im bardziej mu się przyglądałem, tym bardziej przypominałem sobie, że już go widziałem; hoe meer ik hem aanzag – im bardziej mu się przyglądałem, hoe meer ik my herinnerde hem meer gezien te hebben – tym bardziej przypominałem sobie, że już go widziałem).

Maar, zonderling, zyn gelaat deed my de uitwerking alsof ik vreemde parfumerien rook. (Ale, co dziwne, jego twarz miała na mnie wpływ, jakbym wąchał obce perfumy; maar, zonderling – ale, co dziwne, zyn gelaat deed my de uitwerking – jego twarz miała na mnie wpływ, alsof ik vreemde parfumerien rook – jakbym wąchał obce perfumy).

Lach hier niet om, lezer, straks zult ge zien hoe dit kwam. (Nie śmiej się z tego, czytelniku, wkrótce zobaczysz, jak do tego doszło; lach hier niet om, lezer – nie śmiej się z tego, czytelniku, straks zult ge zien hoe dit kwam – wkrótce zobaczysz, jak do tego doszło).

Ik ben verzekerd dat hy geen drup reukwerk by zich droeg, en toch rook ik iets aangenaams, iets sterks, iets wat me herinnerde aan… daar had ik het! (Jestem pewien, że nie miał przy sobie żadnych perfum, a jednak czułem coś przyjemnego, coś mocnego, coś, co przypominało mi… o, już mam!; ik ben verzekerd dat hy geen drup reukwerk by zich droeg – jestem pewien, że nie miał przy sobie żadnych perfum, en toch rook ik iets aangenaams, iets sterks – a jednak czułem coś przyjemnego, coś mocnego, iets wat me herinnerde aan… daar had ik het! – coś, co przypominało mi… o, już mam!).

Zyt gy het, riep ik, die my van den Griek hebt verlost? (– Czy to ty, krzyknąłem, kto uratował mnie przed Grekiem?; zyt gy het – czy to ty, riep ik – krzyknąłem, die my van den Griek hebt verlost – kto uratował mnie przed Grekiem?).

Wel zeker, zeide hy, dat was ik. En hoe gaat het U? (– Oczywiście, powiedział, to byłem ja. I jak się masz?; wel zeker – oczywiście, zeide hy – powiedział, dat was ik – to byłem ja, en hoe gaat het U – i jak się masz?).

Ik vertelde dat we met ons dertienen op 't kantoor waren, en dat er zooveel by ons omging. (Powiedziałem, że było nas trzynastu w biurze i że dużo się u nas dzieje; ik vertelde dat we met ons dertienen op 't kantoor waren – powiedziałem, że było nas trzynastu w biurze, en dat er zooveel by ons omging – i że dużo się u nas dzieje).

En toen vroeg ik hoe het hèm ging, wat me later speet, want hy scheen niet in goede omstandigheden te verkeeren, en ik houd niet van arme menschen, omdat er gewoonlyk eigen schuld onder loopt, daar de Heer niet iemand verlaten zou, die hem trouw gediend had. (A potem zapytałem, jak on się miewa, czego później żałowałem, bo wyglądało na to, że nie jest w dobrych warunkach, a nie lubię biednych ludzi, ponieważ zazwyczaj jest to ich własna wina, gdyż Pan nie opuściłby nikogo, kto mu wiernie służył; en toen vroeg ik hoe het hèm ging – a potem zapytałem, jak on się miewa, wat me later speet – czego później żałowałem, want hy scheen niet in goede omstandigheden te verkeeren – bo wyglądało na to, że nie jest w dobrych warunkach, en ik houd niet van arme menschen – a nie lubię biednych ludzi, omdat er gewoonlyk eigen schuld onder loopt – ponieważ zazwyczaj jest to ich własna wina, daar de Heer niet iemand verlaten zou – gdyż Pan nie opuściłby nikogo, die hem trouw gediend had – kto mu wiernie służył).

Had ik eenvoudig gezegd, ‘we zyn met ons dertienen, en…goeien avend verder!’ dan was ik van hem af geweest. (Gdybym po prostu powiedział, ‘jest nas trzynastu i… dobranoc dalej!’ to bym się go pozbył; had ik eenvoudig gezegd – gdybym po prostu powiedział, we zyn met ons dertienen – jest nas trzynastu, en…goeien avend verder! – i… dobranoc dalej! dan was ik van hem af geweest – to bym się go pozbył).

Maar door dat vragen en antwoorden werd het hoe langer hoe moeielyker – Frits zegt: hoe langs zoo moeielyker, maar dit doe ik niet – hoe moeielyker dus, om van hem verlost te worden. (Ale przez te pytania i odpowiedzi stawało się coraz trudniejsze – Frits mówi: coraz trudniejsze, ale ja tego nie robię – więc coraz trudniejsze, żeby się go pozbyć; maar door dat vragen en antwoorden – ale przez te pytania i odpowiedzi, werd het hoe langer hoe moeielyker – stawało się coraz trudniejsze, Frits zegt: hoe langs zoo moeielyker, maar dit doe ik niet – Frits mówi: coraz trudniejsze, ale ja tego nie robię, hoe moeielyker dus, om van hem verlost te worden – więc coraz trudniejsze, żeby się go pozbyć).

Aan den anderen kant moet ik ook weer erkennen dat ge dan dit boek niet hadt te lezen gekregen, want het is een gevolg van die ontmoeting. (Z drugiej strony muszę też przyznać, że wtedy nie miałbyś do przeczytania tej książki, ponieważ jest to wynik tego spotkania; aan den anderen kant – z drugiej strony, moet ik ook weer erkennen – muszę też przyznać, dat ge dan dit boek niet hadt te lezen gekregen – że wtedy nie miałbyś do przeczytania tej książki, want het is een gevolg van die ontmoeting – ponieważ jest to wynik tego spotkania).

Ik houd er van, het goede optemerken, en wie dit niet doen, zyn ontevreden menschen die ik niet lyden kan. (Lubię zauważać dobre rzeczy, a ci, którzy tego nie robią, to niezadowoleni ludzie, których nie mogę znieść; ik houd er van, het goede optemerken – lubię zauważać dobre rzeczy, en wie dit niet doen – a ci, którzy tego nie robią, zyn ontevreden menschen die ik niet lyden kan – to niezadowoleni ludzie, których nie mogę znieść).

Ja, ja, hy was het, die my uit de handen van den Griek had verlost! (Tak, tak, to był on, kto mnie uratował z rąk Greka!; ja, ja, hy was het – tak, tak, to był on, die my uit de handen van den Griek had verlost – kto mnie uratował z rąk Greka).

Denk nu niet dat ik ooit door zeeroovers ben genomen geweest, of dat ik twist heb gehad in den Levant. (Nie myśl teraz, że kiedykolwiek zostałem porwany przez piratów lub że miałem spór w Lewancie; denk nu niet – nie myśl teraz, dat ik ooit door zeeroovers ben genomen geweest – że kiedykolwiek zostałem porwany przez piratów, of dat ik twist heb gehad in den Levant – lub że miałem spór w Lewancie).

Ik heb u reeds gezegd dat ik na myn trouwen, met myn vrouw naar den Haag ben gegaan. (Już ci mówiłem, że po moim ślubie, z moją żoną pojechałem do Hagi; ik heb u reeds gezegd – już ci mówiłem, dat ik na myn trouwen, met myn vrouw naar den Haag ben gegaan – że po moim ślubie, z moją żoną pojechałem do Hagi).

Daar hebben wy het Mauritshuis gezien, en flanel gekocht in de Veenestraat. (Tam widzieliśmy Mauritshuis i kupiliśmy flanelę na Veenestraat; daar hebben wy het Mauritshuis gezien – tam widzieliśmy Mauritshuis, en flanel gekocht in de Veenestraat – i kupiliśmy flanelę na Veenestraat).

Dit is het eenige uitstapje dat de zaken my ooit hebben veroorloofd, omdat er zooveel by ons omgaat. (To jedyna wycieczka, na którą interesy mi kiedykolwiek pozwoliły, ponieważ u nas się tyle dzieje; dit is het eenige uitstapje – to jedyna wycieczka, dat de zaken my ooit hebben veroorloofd – na którą interesy mi kiedykolwiek pozwoliły, omdat er zooveel by ons omgaat – ponieważ u nas się tyle dzieje).

Neen, in Amsterdam zelf had hy om-mynentwil een Griek den neus aan 't bloeden geslagen. (Nie, w samym Amsterdamie spowodował, że Grekowi krew z nosa leciała z mojego powodu; neen, in Amsterdam zelf – nie, w samym Amsterdamie, had hy om-mynentwil een Griek den neus aan 't bloeden geslagen – spowodował, że Grekowi krew z nosa leciała z mojego powodu).

Want hy bemoeide zich altyd met dingen die hem niet aangingen. (Ponieważ zawsze mieszał się w rzeczy, które go nie dotyczyły; want hy bemoeide zich altyd met dingen – ponieważ zawsze mieszał się w rzeczy, die hem niet aangingen – które go nie dotyczyły).

Het was in drie of vier en dertig, geloof ik, en in September, want er was kermis te Amsterdam. (To było w trzydziestym trzecim lub czwartym roku, jak sądzę, we wrześniu, ponieważ w Amsterdamie odbywał się jarmark; het was in drie of vier en dertig – to było w trzydziestym trzecim lub czwartym roku, geloof ik – jak sądzę, en in September – we wrześniu, want er was kermis te Amsterdam – ponieważ w Amsterdamie odbywał się jarmark).

Daar myn oude luî van voornemen waren een predikant van my te maken, leerde ik latyn. (Ponieważ moi starzy rodzice zamierzali uczynić mnie kaznodzieją, uczyłem się łaciny; daar myn oude luî van voornemen waren – ponieważ moi starzy rodzice zamierzali, een predikant van my te maken – uczynić mnie kaznodzieją, leerde ik latyn – uczyłem się łaciny).

Later heb ik myzelf dikwyls afgevraagd, waarom men latyn moet verstaan, om in 't hollandsch te zeggen: ‘God is goed’? (Później często zadawałem sobie pytanie, dlaczego trzeba rozumieć łacinę, aby powiedzieć po holendersku: ‘Bóg jest dobry’?; later heb ik myzelf dikwyls afgevraagd – później często zadawałem sobie pytanie, waarom men latyn moet verstaan – dlaczego trzeba rozumieć łacinę, om in 't hollandsch te zeggen – aby powiedzieć po holendersku, ‘God is goed’? – ‘Bóg jest dobry’).