Nauka Holenderskiego przez Literaturę: Analiza i Tłumaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej

Het spreekt vanzelf dat ik van die gekheid niets weten wilde. (Oczywiście, nie chciałem mieć nic wspólnego z tym szaleństwem; het spreekt vanzelf dat ik – oczywiście, van die gekheid niets weten wilde – nie chciałem mieć nic wspólnego z tym szaleństwem). Ik zou het pak door Frits hebben laten terugbrengen, maar ik wist zyn adres niet, en hy liet niets van zich hooren. (Kazałbym Fritsowi zwrócić paczkę, ale nie znałem jego adresu, a on się nie odezwał; ik zou het pak door Frits hebben laten terugbrengen – kazałbym Fritsowi zwrócić paczkę, maar ik wist zyn adres niet – ale nie znałem jego adresu, en hy liet niets van zich hooren – a on się nie odezwał). Ik dacht dat hy ziek was, of dood, of zoo-iets. (Myślałem, że jest chory, martwy, czy coś takiego; ik dacht dat hy ziek was – myślałem, że jest chory, of dood – lub martwy, of zoo-iets – czy coś takiego).

De vorige week was er krans by de Rosemeyers, die in suiker doen. (W zeszłym tygodniu odbyło się przyjęcie u Rosemeyerów, którzy handlują cukrem; de vorige week – w zeszłym tygodniu, was er krans by de Rosemeyers – odbyło się przyjęcie u Rosemeyerów, die in suiker doen – którzy handlują cukrem). Frits was voor het eerst meegegaan. (Frits poszedł po raz pierwszy; Frits was voor het eerst meegegaan – Frits poszedł po raz pierwszy). Hy is zestien jaar, en ik vind het goed dat een jong mensch in de wereld komt. (Ma szesnaście lat i uważam, że dobrze jest, aby młody człowiek wchodził w świat; hy is zestien jaar – ma szesnaście lat, en ik vind het goed – i uważam, że dobrze jest, dat een jong mensch in de wereld komt – aby młody człowiek wchodził w świat). Anders loopt hy naar de Westermarkt of zulke dingen. (W przeciwnym razie chodziłby na Westermarkt lub takie rzeczy; anders loopt hy naar de Westermarkt – w przeciwnym razie chodziłby na Westermarkt, of zulke dingen – lub takie rzeczy). De meisjes hadden piano gespeeld en gezongen, en by 't dessert plaagden ze elkaar met iets dat in de voorkamer scheen gebeurd te zyn, terwyl wy achter aan 't gentsch whisten waren, iets waarin Frits betrokken scheen. (Dziewczyny grały na pianinie i śpiewały, a podczas deseru drażniły się nawzajem czymś, co zdawało się dziać w przedpokoju, podczas gdy my z tyłu graliśmy w wist, czymś, w co Frits wydawał się być zamieszany; de meisjes hadden piano gespeeld en gezongen – dziewczyny grały na pianinie i śpiewały, en by 't dessert plaagden ze elkaar – a podczas deseru drażniły się nawzajem, met iets dat in de voorkamer scheen gebeurd te zyn – czymś, co zdawało się dziać w przedpokoju, terwyl wy achter aan 't gentsch whisten waren – podczas gdy my z tyłu graliśmy w wist, iets waarin Frits betrokken scheen – czymś, w co Frits wydawał się być zamieszany). ‘Ja, ja, Louise, riep Betsy Rosemeyer, geschreid heb je! Papa, Frits heeft Louise aan 't schreien gemaakt.’ (Tak, tak, Louise, zawołała Betsy Rosemeyer, płakałaś! Tato, Frits doprowadził Louise do płaczu; ‘ja, ja, Louise, riep Betsy Rosemeyer, geschreid heb je’ – tak, tak, Louise, zawołała Betsy Rosemeyer, płakałaś, ‘papa, Frits heeft Louise aan 't schreien gemaakt’ – tato, Frits doprowadził Louise do płaczu).

Myn vrouw zei hierop dat Frits dan voortaan niet meer mee zou naar den krans. (Moja żona powiedziała, że Frits nie pójdzie już więcej na przyjęcia; myn vrouw zei hierop – moja żona powiedziała na to, dat Frits dan voortaan niet meer mee zou naar den krans – że Frits nie pójdzie już więcej na przyjęcia). Ze dacht dat hy Louise geknepen had, of zoo-iets wat niet te-pas komt, en ook ik maakte my gereed er een hartig woordje bytevoegen, toen Louise riep: (Myślała, że Frits uszczypnął Louise lub coś takiego, co jest nieodpowiednie, i ja też przygotowywałem się, by dodać coś stanowczego, kiedy Louise zawołała; ze dacht dat hy Louise geknepen had – myślała, że Frits uszczypnął Louise, of zoo-iets wat niet te-pas komt – lub coś takiego, co jest nieodpowiednie, en ook ik maakte my gereed er een hartig woordje bytevoegen – i ja też przygotowywałem się, by dodać coś stanowczego, toen Louise riep – kiedy Louise zawołała):

Neen, neen, Frits is heel lief geweest! Ik wou dat hy 't nog-eens deed! (Nie, nie, Frits był bardzo miły! Chciałabym, żeby to zrobił jeszcze raz!; ‘neen, neen, Frits is heel lief geweest’ – nie, nie, Frits był bardzo miły, ‘ik wou dat hy 't nog-eens deed’ – chciałabym, żeby to zrobił jeszcze raz!).

Wàt dàn? Hy had haar niet geknepen, hy had gereciteerd, daar hebt ge 't. (Co więc? Nie uszczypnął jej, recytował, oto co się stało; wàt dàn – co więc, hy had haar niet geknepen – nie uszczypnął jej, hy had gereciteerd – recytował, daar hebt ge 't – oto co się stało).

Natuurlyk ziet de vrouw van 't huis gaarne dat er aan het dessert een aardigheidje plaats heeft. (Oczywiście, gospodyni lubi, kiedy podczas deseru dzieje się coś zabawnego; natuurlyk ziet de vrouw van 't huis gaarne – oczywiście, gospodyni lubi, dat er aan het dessert een aardigheidje plaats heeft – kiedy podczas deseru dzieje się coś zabawnego). Dat vult. (To wypełnia czas; dat vult – to wypełnia czas). Mevrouw Rosemeyer – de Rosemeyers laten zich mevrouw noemen, omdat ze in suiker doen, en aandeel in een schip hebben – mevrouw Rosemeyer begreep dat wat Louise aan 't schreien had gemaakt, ook òns vermaken zou, en vroeg een dacapo aan Frits, die zoo rood zag als een kalkoen. (Pani Rosemeyer – Rosemeyerowie każą się nazywać panią, ponieważ handlują cukrem i mają udziały w statku – pani Rosemeyer pomyślała, że to, co doprowadziło Louise do płaczu, również nas rozbawi, i poprosiła o powtórkę od Fritsa, który był czerwony jak indyk; mevrouw Rosemeyer – pani Rosemeyer, de Rosemeyers laten zich mevrouw noemen – Rosemeyerowie każą się nazywać panią, omdat ze in suiker doen – ponieważ handlują cukrem, en aandeel in een schip hebben – i mają udziały w statku, mevrouw Rosemeyer begreep – pani Rosemeyer pomyślała, dat wat Louise aan 't schreien had gemaakt – że to, co doprowadziło Louise do płaczu, ook òns vermaken zou – również nas rozbawi, en vroeg een dacapo aan Frits – i poprosiła o powtórkę od Fritsa, die zoo rood zag als een kalkoen – który był czerwony jak indyk).

Ik begreep om de wereld niet, wàt hy dan toch opgesneden had, want ik kende zyn repertoire op een haar. (Nie mogłem zrozumieć, co on mógł recytować, bo znałem jego repertuar na wylot; ik begreep om de wereld niet – nie mogłem zrozumieć, wàt hy dan toch opgesneden had – co on mógł recytować, want ik kende zyn repertoire op een haar – bo znałem jego repertuar na wylot). Dat was: de godenbruiloft, de boeken van het Oude-Testament op rym, en een epizode uit de bruiloft van Kamacho, dat de jongens altyd zoo aardig vinden, omdat er iets van een ‘brillekiek’ in komt. (To były: wesele bogów, książki Starego Testamentu w rymach i epizod z wesela Kamacha, który chłopcy zawsze uważają za zabawny, bo pojawia się w nim coś z „okularów”; dat was – to były, de godenbruiloft – wesele bogów, de boeken van het Oude-Testament op rym – książki Starego Testamentu w rymach, en een epizode uit de bruiloft van Kamacho – i epizod z wesela Kamacha, dat de jongens altyd zoo aardig vinden – który chłopcy zawsze uważają za zabawny, omdat er iets van een ‘brillekiek’ in komt – bo pojawia się w nim coś z „okularów”). Wat er onder dit alles wezen kon dat tranen uitlokte, was my een raadsel. (Co w tym wszystkim mogło wywołać łzy, było dla mnie zagadką; wat er onder dit alles wezen kon – co w tym wszystkim mogło wywołać, dat tranen uitlokte – łzy, was my een raadsel – było dla mnie zagadką). 't Is waar, zoo'n meisje schreit gauw. (To prawda, taka dziewczyna łatwo płacze; 't is waar – to prawda, zoo'n meisje schreit gauw – taka dziewczyna łatwo płacze).

‘Toe, Frits! Och ja, Frits! Kom, Frits!’ (No dalej, Frits! Och tak, Frits! Chodź, Frits!; ‘toe, Frits – no dalej, Frits, och ja, Frits – och tak, Frits, kom, Frits – chodź, Frits!). Zoo ging het, en Frits begon. (Tak to szło, i Frits zaczął; zoo ging het – tak to szło, en Frits begon – i Frits zaczął). Daar ik niet houd van dat bestudeerd spannen van des lezers nieuwsgierigheid, zal ik maar terstond zeggen dat ze te-huis het pak van Sjaalman hadden opengemaakt, en daaruit hadden Frits en Marie een neuswysheid en een sentimentaliteit geput, die me later veel last in huis gehaald hebben. (Ponieważ nie lubię celowego napięcia ciekawości czytelnika, powiem od razu, że w domu otworzyli paczkę Sjaalmana, a Frits i Marie znaleźli w niej coś sentymentalnego i wzruszającego, co później przyniosło mi wiele kłopotów w domu; daar ik niet houd van dat bestudeerd spannen van des lezers nieuwsgierigheid – ponieważ nie lubię celowego napięcia ciekawości czytelnika, zal ik maar terstond zeggen – powiem od razu, dat ze te-huis het pak van Sjaalman hadden opengemaakt – że w domu otworzyli paczkę Sjaalmana, en daaruit hadden Frits en Marie een neuswysheid en een sentimentaliteit geput – a Frits i Marie znaleźli w niej coś sentymentalnego i wzruszającego, die me later veel last in huis gehaald hebben – co później przyniosło mi wiele kłopotów w domu). Toch moet ik erkennen, lezer, dat dit boek ook uit dat pak komt, en ik zal me naderhand hierop behoorlyk verantwoorden, want ik hecht er aan, dat men my beschouwe als iemand die de waarheid lief heeft, en die goed voor zyn zaken is. (Muszę jednak przyznać, czytelniku, że ta książka również pochodzi z tej paczki, i później się z tego odpowiednio wytłumaczę, bo zależy mi na tym, by postrzegano mnie jako kogoś, kto kocha prawdę i dobrze prowadzi swoje interesy; toch moet ik erkennen, lezer – muszę jednak przyznać, czytelniku, dat dit boek ook uit dat pak komt – że ta książka również pochodzi z tej paczki, en ik zal me naderhand hierop behoorlyk verantwoorden – i później się z tego odpowiednio wytłumaczę, want ik hecht er aan – bo zależy mi, dat men my beschouwe als iemand die de waarheid lief heeft – by postrzegano mnie jako kogoś, kto kocha prawdę, en die goed voor zyn zaken is – i dobrze prowadzi swoje interesy). Onze firma is Last & Co, Makelaars in koffi, Lauriergracht, No 37. (Nasza firma to Last & Co, Makelaars in koffi, Lauriergracht, No 37; onze firma is Last & Co – nasza firma to Last & Co, makelaars in koffi – maklerzy kawy, Lauriergracht, No 37 – Lauriergracht, No 37).

Toen reciteerde Frits een ding dat van nonsens aan-één hing. (Potem Frits recytował coś, co było całkowitą bzdurą; toen reciteerde Frits een ding – potem Frits recytował coś, dat van nonsens aan-één hing – co było całkowitą bzdurą). Neen 't hing niet aan-een. (Nie, nie było to całością; neen 't hing niet aan-een – nie, nie było to całością). Een jong mensch schreef aan zyn moeder, dat hy verliefd was geweest, en dat zyn meisje met een ander getrouwd was – waarin ze groot gelyk had, vind ik – dat hy echter, in weerwil hiervan, altyd veel van zyn moeder hield. (Młody człowiek napisał do swojej matki, że był zakochany, a jego dziewczyna wyszła za innego – i miała całkowitą rację, uważam – że jednak, pomimo tego, zawsze bardzo kochał swoją matkę; een jong mensch schreef aan zyn moeder – młody człowiek napisał do swojej matki, dat hy verliefd was geweest – że był zakochany, en dat zyn meisje met een ander getrouwd was – a jego dziewczyna wyszła za innego, waarin ze groot gelyk had, vind ik – i miała całkowitą rację, uważam, dat hy echter, in weerwil hiervan – że jednak, pomimo tego, altyd veel van zyn moeder hield – zawsze bardzo kochał swoją matkę). Zyn deze laatste drie regels duidelyk of niet? (Czy te trzy ostatnie linijki są jasne, czy nie?; zyn deze laatste drie regels duidelyk of niet – czy te trzy ostatnie linijki są jasne, czy nie?). Vindt ge dat er veel omslag noodig is, om dat te zeggen? (Czy uważasz, że potrzeba wiele wysiłku, żeby to powiedzieć?; vindt ge dat er veel omslag noodig is – czy uważasz, że potrzeba wiele wysiłku, om dat te zeggen – żeby to powiedzieć?). Welnu, ik heb een broodje met kaas gegeten, daarna twee peren geschild, en ik was ruim half gereed met het orberen van de derde, voor Frits klaar was met die vertelling. (Cóż, zjadłem kanapkę z serem, potem obrałem dwie gruszki, i byłem już w połowie trzeciej, zanim Frits skończył to opowiadanie; welnu, ik heb een broodje met kaas gegeten – cóż, zjadłem kanapkę z serem, daarna twee peren geschild – potem obrałem dwie gruszki, en ik was ruim half gereed met het orberen van de derde – i byłem już w połowie trzeciej, voor Frits klaar was met die vertelling – zanim Frits skończył to opowiadanie). Maar Louise schreide weer, en de dames zeiden dat het heel mooi was. (Ale Louise znowu płakała, a panie mówiły, że to było bardzo piękne; maar Louise schreide weer – ale Louise znowu płakała, en de dames zeiden dat het heel mooi was – a panie mówiły, że to było bardzo piękne). Toen vertelde Frits, die, geloof ik, meende dat hy een groot stuk had uitgevoerd, dat hy 't ding in dat pak had gevonden van den man die een sjaal droeg, en ik legde aan de heeren uit, hoe dat in myn huis kwam. (Wtedy Frits, który, jak sądzę, myślał, że wykonał wielki utwór, powiedział, że znalazł to w paczce od człowieka, który nosił szal, a ja wyjaśniłem panom, jak to trafiło do mojego domu; toen vertelde Frits – wtedy Frits powiedział, die, geloof ik, meende dat hy een groot stuk had uitgevoerd – który, jak sądzę, myślał, że wykonał wielki utwór, dat hy 't ding in dat pak had gevonden – że znalazł to w paczce, van den man die een sjaal droeg – od człowieka, który nosił szal, en ik legde aan de heeren uit – a ja wyjaśniłem panom, hoe dat in myn huis kwam – jak to trafiło do mojego domu). Maar van de Griekin sprak ik niet, omdat Frits er by was, en ook zeide ik niets van de Kapelsteeg. (Ale o Greczynce nie mówiłem, bo Frits był obecny, i nie wspomniałem też o Kapelsteeg; maar van de Griekin sprak ik niet – ale o Greczynce nie mówiłem, omdat Frits er by was – bo Frits był obecny, en ook zeide ik niets van de Kapelsteeg – i nie wspomniałem też o Kapelsteeg). Ieder vond dat ik heel goed had gehandeld, me van dien man aftehelpen. (Wszyscy uznali, że bardzo dobrze postąpiłem, uwalniając się od tego człowieka; ieder vond dat ik heel goed had gehandeld – wszyscy uznali, że bardzo dobrze postąpiłem, me van dien man aftehelpen – uwalniając się od tego człowieka). Straks zult ge zien dat er ook andere dingen in dat pak waren van meer solieden aard, en daarvan komt een-en-ander in dit boek, omdat de Koffiveilingen van de Handelmaatschappy er mee in verband staan. (Wkrótce zobaczysz, że w tej paczce były też inne rzeczy o bardziej solidnym charakterze, i niektóre z nich znajdą się w tej książce, ponieważ mają związek z Aukcjami Kawy Holenderskiej Kompanii Handlowej; straks zult ge zien dat er ook andere dingen in dat pak waren – wkrótce zobaczysz, że w tej paczce były też inne rzeczy, van meer solieden aard – o bardziej solidnym charakterze, en daarvan komt een-en-ander in dit boek – i niektóre z nich znajdą się w tej książce, omdat de Koffiveilingen van de Handelmaatschappy er mee in verband staan – ponieważ mają związek z Aukcjami Kawy Holenderskiej Kompanii Handlowej). Want ik leef voor myn vak. (Bo żyję dla swojego zawodu; want ik leef voor myn vak – bo żyję dla swojego zawodu).

Later vroeg my de uitgever of ik hier niet byvoegen wilde, wat Frits gereciteerd had. (Później wydawca zapytał mnie, czy nie chciałbym tutaj dodać, co Frits recytował; later vroeg my de uitgever – później wydawca zapytał mnie, of ik hier niet byvoegen wilde – czy nie chciałbym tutaj dodać, wat Frits gereciteerd had – co Frits recytował). Ik wil 't wel doen, mits men wete dat ik me niet ophoud met zulke dingen. (Chętnie to zrobię, pod warunkiem, że wszyscy będą wiedzieli, że nie zajmuję się takimi rzeczami; ik wil 't wel doen – chętnie to zrobię, mits men wete dat ik me niet ophoud met zulke dingen – pod warunkiem, że wszyscy będą wiedzieli, że nie zajmuję się takimi rzeczami). Alles leugens en gekheid! Ik houd myn aanmerkingen terug, anders wordt myn boek te dik. (Wszystko to kłamstwa i bzdury! Powstrzymam się od komentarzy, bo inaczej moja książka będzie za gruba; alles leugens en gekheid – wszystko to kłamstwa i bzdury, ik houd myn aanmerkingen terug – powstrzymam się od komentarzy, anders wordt myn boek te dik – bo inaczej moja książka będzie za gruba). Ik wil hier alleen byzeggen, dat die vertelling zoo omstreeks 1843 in de buurt van Padang geschreven is, en dat dit een inferieur merk is. (Chcę tylko dodać, że to opowiadanie zostało napisane około 1843 roku w okolicach Padang, i że jest to podrzędna marka; ik wil hier alleen byzeggen – chcę tylko dodać, dat die vertelling zoo omstreeks 1843 in de buurt van Padang geschreven is – że to opowiadanie zostało napisane około 1843 roku w okolicach Padang, en dat dit een inferieur merk is – i że jest to podrzędna marka). De koffi, meen ik. (Mam na myśli kawę; de koffi, meen ik – mam na myśli kawę).

Moeder, 'k ben wel ver van 't land

(Wiem, matko, że jestem daleko od kraju; moeder, 'k ben wel ver van 't land – wiem, matko, że jestem daleko od kraju)

Waar me 't leven werd geschonken,

(gdzie dałaś mi życie; waar me 't leven werd geschonken – gdzie dałaś mi życie)

Waar myn eerste tranen blonken,

(gdzie zabłysły moje pierwsze łzy; waar myn eerste tranen blonken – gdzie zabłysły moje pierwsze łzy)

Waar ik opwies aan uw hand…

(gdzie dorastałem przy twojej ręce; waar ik opwies aan uw hand – gdzie dorastałem przy twojej ręce)

Waar uw moedertrouw der ziel

(gdzie twoja matczyna wierność duszy; waar uw moedertrouw der ziel – gdzie twoja matczyna wierność duszy)

Van den knaap haar zorgen wydde,

(pocieszała chłopca swoimi troskami; van den knaap haar zorgen wydde – pocieszała chłopca swoimi troskami)

En hem liefdryk stond ter-zyde,

(i stałaś przy nim z miłością; en hem liefdryk stond ter-zyde – i stałaś przy nim z miłością)

En hem ophief als hy viel…

(i podnosiłaś go, gdy upadł; en hem ophief als hy viel – i podnosiłaś go, gdy upadł)

Schynbaar scheurde 't lot de banden

(Pozornie los przeznaczenia zerwał więzy; schynbaar scheurde 't lot de banden – pozornie los przeznaczenia zerwał więzy)

Die ons bonden, wreed van-een…

(które nas wiązały, okrutnie…; die ons bonden – które nas wiązały, wreed van-een – okrutnie…)

'k Sta hier wel aan vreemde stranden

(Stoję tu na obcych brzegach; 'k sta hier wel aan vreemde stranden – stoję tu na obcych brzegach)

Met myzelf en God, alleen…

(sam ze sobą i Bogiem; met myzelf en God, alleen – sam ze sobą i Bogiem)

Maar toch, moeder, wat me griefde,

(Ale jednak, matko, to, co mnie bolało; maar toch, moeder, wat me griefde – ale jednak, matko, to, co mnie bolało)

Wat me vreugd gaf of verdriet,

(co mnie cieszyło lub smuciło; wat me vreugd gaf of verdriet – co mnie cieszyło lub smuciło)

Moeder, twyfel aan de liefde,

(Matko, nie wątp w miłość; moeder, twyfel aan de liefde – matko, nie wątp w miłość)

Aan het hart uws zoons toch niet!

(w serce swojego syna!; aan het hart uws zoons toch niet – w serce swojego syna!)

't Is nog nauwlyks twee paar jaren

(To jeszcze niecałe dwa lata; 't is nog nauwlyks twee paar jaren – to jeszcze niecałe dwa lata)

Toen ik 't laatst op gindschen grond

(kiedy ostatnio stałem na tamtej ziemi; toen ik 't laatst op gindschen grond – kiedy ostatnio stałem na tamtej ziemi)

Zwygend aan den oever stond

(milcząco stałem na brzegu; zwygend aan den oever stond – milcząco stałem na brzegu)

Om de toekomst in te staren…

(by patrzeć w przyszłość; om de toekomst in te staren – by patrzeć w przyszłość)

Toen ik 't schoone tot my riep

(kiedy przywoływałem piękno do siebie; toen ik 't schoone tot my riep – kiedy przywoływałem piękno do siebie)

Dat ik van de toekomst wachtte,

(którego oczekiwałem od przyszłości; dat ik van de toekomst wachtte – którego oczekiwałem od przyszłości)

En het heden stout verachtte,

(a teraźniejszość odważnie lekceważyłem; en het heden stout verachtte – a teraźniejszość odważnie lekceważyłem)

En my paradyzen schiep…

(i tworzyłem sobie raje; en my paradyzen schiep – i tworzyłem sobie raje)

Toen, door alle stoornis heen

(wtedy, pomimo wszelkich przeszkód; toen, door alle stoornis heen – wtedy, pomimo wszelkich przeszkód)

Die zich opdeed voor myn schreên,

(które pojawiały się przede mną; die zich opdeed voor myn schreên – które pojawiały się przede mną)

't Hart zich koen een uitweg baande,

(serce odważnie torowało sobie drogę; 't hart zich koen een uitweg baande – serce odważnie torowało sobie drogę)

En zich droomend zalig waande…

(i marzyło o szczęściu; en zich droomend zalig waande – i marzyło o szczęściu)

Maar die tyd, sints 't laatst vaarwel

(Ale ten czas, od ostatniego pożegnania; maar die tyd, sints 't laatst vaarwel – ale ten czas, od ostatniego pożegnania)

Hoe gezwind ook ons onttogen,

(jakkolwiek szybko od nas uciekł; hoe gezwind ook ons onttogen – jakkolwiek szybko od nas uciekł)

Onbevatbaar bliksemsnel,

(niezrozumiale błyskawicznie; onbevatbaar bliksemsnel – niezrozumiale błyskawicznie)

Als een schim voorbygevlogen…

(przeleciał jak cień; als een schim voorbygevlogen – przeleciał jak cień)

O, hy liet in 't voorwaarts gaan,

(O, pozostawił w przeszłości; o, hy liet in 't voorwaarts gaan – o, pozostawił w przeszłości)

Diepe, diepe sporen staan!

(głębokie, głębokie ślady!; diepe, diepe sporen staan – głębokie, głębokie ślady!)

'k Proefde vreugde en smart met-één,

(doświadczyłem radości i smutku jednocześnie; 'k proefde vreugde en smart met-één – doświadczyłem radości i smutku jednocześnie)

'k Heb gedacht en 'k heb gestreden,

(myślałem i walczyłem; 'k heb gedacht en 'k heb gestreden – myślałem i walczyłem)

'k Heb gejuicht en 'k heb gebeden:

(radowałem się i modliłem; 'k heb gejuicht en 'k heb gebeden – radowałem się i modliłem)

't Is me als vlogen eeuwen heen!

(wydawało mi się, że minęły wieki!; 't is me als vlogen eeuwen heen – wydawało mi się, że minęły wieki!)