Entelektüelin kutsal kitabı – modern kültür

Ek Bilgiler

1- Schönberg batıl inançlı biriydi ve özellikle on üç sayısının uğursuz olduğuna inanırdı. Bu durum “triskaidekafobi” olarak adlandırılan psikolojik bir problemdir.

2- Schönberg besteciliğine ek olarak yıllarca resim yapmıştır. Paul Klee (1879–1940) ve Wassily Kandinsky (1866–1944) gibi kendisini bir Alman dışavurumcusu olarak görüyordu.

3- Klasik müzik dünyasından dışlanmasına tepki olarak 1918 yılında Schönberg Özel Müzik Performansları Topluluğu’nu kurar. Burası halka açık olmayan ve üye dinleyicilerin performanslarla ilgili görüşlerini dışarıda paylaşmalarına izin verilmeyen özel bir konser alanıydı.

Charlie Chaplin

Charlie Chaplin’in “Şarlo” tiplemesi, Hollywood’un sessiz filmler döneminin en kalıcı karakterlerinden birisidir. 1910 ve 1920’lerde onun, gezegenin en tanınmış figürü olduğu söyleniyordu. Dünyanın hemen her köşesinde, sinemanın gittiği her yerde bu komik karakter seyirci tarafından sahiplenilmekteydi.

Chaplin (1889–1977) Londra’da doğmuştu. İngiltere sahnelerinde çocuk oyunculuk yapmıştı. Amerika’ya yaptığı ikinci gezisinde orada kalmaya karar verdi. 1913 yılında sessiz filmler alanında yapacağı kariyerine ilk adımını attı. İki yıl içerisinde uluslararası bir yıldız haline gelmişti.

“Şarlo” karakteri ikinci filmi olan Kid Auto Races at Venice (1914) ile sahneye çıktı. Karakterin ince bir bıyığı, uzun şapkası, bol pantolonu, büyük ayakkabıları, bastonu ve kendine özgü bir yürüyüş tarzı vardı. Chaplin’in fiziksel komedi ve duygusal beden dili konusundaki ustalığı, onu konuşma dilinin limitleri ile sınırlanmayan küresel bir yıldız haline getirdi.

1914 yılında kendi filmini yönetmeye başladı. Daha sonraları çalışmalarının her aşamasını kontrol edecekti; aktör, yönetmen, yapımcı, yazar, besteci ve editördü. 1920’lerde çok sevilen iki filmini yönetti: The Kid (1921) ve The Gold Rush (1925).

Sonraki on yılda Chaplin eskisine göre daha az verimli oldu. Sadece iki film çekmişti fakat bunlar birer başyapıt olmuştu. Kimilerince en iyi filmi olarak görülen City Lights (1931), sesli filmler geliştirildikten üç yıl sonra gösterime girmişti. Chaplin sessiz filmlerin sesli filmlerden daha iyi bir ifade aracı olduğu yönündeki inancını koruyordu (City Lights teknik olarak sessiz film değildir. Filmde müzik ve efektler kullanılmıştır). Film güldürü, dram ve sosyal taşlamayı birleştiriyordu. Finalde ise izleyicileri duygusal bir son bekliyordu.

Bir diğer Chaplin klasiği olan Modern Times (1936) aynı zamanda işsizlik, yoksulluk ve açlık dönemi olan Sanayi Çağı’nda insanın makinelerle olan mücadelesine odaklanıyordu.

Alman diktatörü Adolf Hitler’in (1889–1945) yükselişi ile ilgili bir taşlama olan The Great Dictator (1940), “Şarlo”nun boy gösterdiği son filmdi. Bu filmin sonunda ilk kez ünlü karakterini konuşturuyordu. Chaplin yaşı ilerledikçe daha az çalışmaya başladı. 1940 yılından sonra sadece beş film yaptı. 1952 yılında çıktığı Avrupa turunu takiben, “istenmeyen adam” ilan edilerek ABD’ye girişine izin verilmedi. Uzun yıllar boyunca ABD otoriteleri onun komünist eğilimlere sahip olduğundan ve genç kadınlarla uygunsuz ilişkiler kurduğundan şüphelenmişlerdi.

Seksen sekiz yaşında ölene dek kalan yıllarını İsviçre’de geçirdi.

Ek Bilgiler

1- Chaplin 1975 yılında Kraliçe 2. Elizabeth (1926-) tarafından şövalye ilan edildi.

2- Dördüncü ve son eşi Oona, evlendikleri sırada 18 yaşındaydı (Chaplin bu sırada kırk dört yaşındadır). Oona, Amerikan oyun yazarı Eugene O’Neill’in kızıydı (1888–1953). Oona, Chaplin’le evlendikten sonra babasıyla bir daha konuşmamıştır.

3- Chaplin, 1972 yılında yirmi yıllık sürgünün ardından ABD’ye döndü ve “Oscar Onur Ödülü”nü aldı.

Siyonizm

1894 yılında Paris’te gazeteci olarak çalışan bir Macar Yahudisi olan Theodor Herzl (1860–1904) korkunç bir gösteriye tanıklık etmişti. Yahudi kökenli bir Fransız asker olan Alfred Dreyfus (1859–1935) haksız yere ihanetle suçlandı. Bu olay üzerine Paris’te toplanan kalabalıklar “Yahudilere ölüm” sloganını attılar.

İşte tam bu anda Herzl’in kafasında uyanan bir düşünce modern siyonist hareketi inşa etmesine olanak sağlayacaktı: Yahudi halkının kendi ülkesine sahip olması gerekiyordu, üstelik alabildiğine acil bir biçimde yerine getirilmesi gereken bir görevdi bu.

Dreyfus olayı 19. yüzyılda Yahudilerin Avrupa’da karşı karşıya oldukları antisemitizmin boyutlarını göstermişti. Dreyfus sonunda üzerine atılan suçlamalardan temize çıktı ve Fransız Başkanı kendisinden özür diledi. Ne var ki dört yılını Güney Amerika’daki bir hapishanede tecrit edilerek geçirmek zorunda kalmıştı.

Bir Yahudi devleti fikri tamamen yeni sayılmazdı (Yahudiler MS 70 yılında Kudüs’ün Romalılar tarafından yıkılışından beri geri dönebilmek için dua ediyorlardı). Buna rağmen Herzl, dünya genelindeki Yahudileri bir çatı altında toplayabilmek için bir kampanya başlattı.

Nathan Birnbaum (1864–1937) ile birlikte çalışan Herzl, 1897 yılında İsviçre, Basel’de 1. Siyonist Kongresi’ni topladı. Üç gün süren toplantıda Dünya Siyonist Kongresi kuruldu ve Basel Programı deklare edildi. Bu program çerçevesinde katılımcılar Filistin’de kamu hukukuna tabi bir Yahudi devleti kurma noktasında hemfikir olmuşlardı.

O günden sonra her dört yılda bir Dünya Siyonist Kongresi bir araya geldi. II. Dünya Savaşı ile birlikte liderler çalışmalarını hızlandırmak zorunda kaldılar. Bu arada Dünya Siyonist Kongresi Filistin’de küçük ölçekli Yahudi yerleşimleri oluşturarak Basel Programı’nda dile getirilen hedeflerine yaklaşmaktaydı. Bir Osmanlı eyaleti olan Filistin, Kudüs’ü de içeriyordu.

Siyonist hareketin oluşumu ve şekillenmesinde antisemitizm son derece belirleyici bir faktör olsa da Yahudiler anavatanlarına dönmeyi aynı zamanda bir ulus olarak kendi kendilerini yönetmek için de istiyorlardı. Diğerleri ile beraber Herzl ve Birnhaum’un çabaları sayesinde Yahudi devletinin kuruluşu 14 Mayıs 1948 tarihinde gerçekleşti. İsrail bağımsızlığını ilan etti.

Ek Bilgiler

1- Birnhaum, Siyonizm terimini ilk olarak “Selbstemanzipation” dergisinin 1890 yılındaki sayısında yayınlanan bir makalede kullanmıştı.

2- 1896 yılında yayınlanan “Der Judenstaat” isimli eserinde Herzl, Yahudiler için olası iki vatan önerir: Birisi tarihi anavatanları olan Filistin, diğeri dünyanın en verimli ülkelerinden olan Arjantin.

3- Herzl’in ünlü sözü “Eğer gerçekten istersen, masallar gerçek olabilir” siyonist hareketin mottosu haline gelmişti.

Jim Thorpe

20. yüzyılın büyük bölümünde Jim Thorpe (1888–1953), en iyi Amerikan atleti olarak görülmüştür. Parlak kariyeri boyunca Thorpe, Rönesans İnsanı kavramının atletizmdeki en iyi örneği olmuştur: Kolejde 11 ayrı spor dalında lisans almıştı. Profesyonel olarak beyzbol ve Amerikan futbolu oynadı. Aynı zamanda farklı spor dallarında olimpiyat şampiyonuydu.

Thorpe, Oklahoma, Prague’daki tek odalı bir barakada doğdu. Amerikan yerlisi bir ailenin çocuğuydu. İlk olarak 1907 yılında atletik yetenekleri ile ilgi çekmeye başladı. Pensilvanya’daki Carlisle Amerikan Yerlileri Sanayi Okulu’nda 1,74 metrelik bir yüksek atlama yaparak atletizm takımını şoke etti. Üstelik takımda değildi ve üzerinde ağır iş kıyafetleri bulunuyordu.

Carlisle Amerikan futbolu takımının 1911 ve 1912 yılları arasında öz be öz Amerikalı hızlı koşucusu olan Thorpe, İsveç, Stockholm’deki 1912 Olimpiyatları’nda başarılarıyla uluslararası bir ün kazandı. En zor iki olimpiyat dalında altın madalya elde etmişti: pentatlon ve dekatlon. Her iki dalda da dünya rekorlarını kırmıştı.

Olimpiyat başarılarının ardından New York, Broadway’de bir konfeti yağmuru ile karşılandı. Ama kutlamalar fazla sürmeyecekti. 1913 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi rekorlarını ve madalyalarını geri aldı. 1909 ve 1910 yıllarında ikinci ligde beyzbol oynamış olması nedeniyle amatör statüsü taşımadığı ileri sürülüyordu.

Thorpe daha sonra altı sezon boyunca (1913-1915 ve 1917-1919) birinci ligde beyzbol oynadı. Genellikle “New York Giants” takımında yer almıştı. Ayrıca altı farklı takım için toplam on iki sezonun (1915-1928) bazı bölümlerinde profesyonel Amerikan futbolu oyuncusu oldu. 1920 yılında daha sonra Ulusal Futbol Ligi adını alacak olan Amerikan Profesyonel Futbol Ligi’nin kuruşunda rol oynadı.

Thorpe alkol problemi nedeniyle, ömrünün son yıllarında genellikle kötü işlerde çalışmak zorunda kaldı. Altmış dört yaşındayken Kaliforniya’daki bir karavanda kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti. Uzun yıllar süren lobi çalışmalarının ardından Thorpe’un madalyaları 1982 yılında kendisine iade edildi.

Ek Bilgiler

1- 1950 yılında yapılan bir Associated Press anketinde, Thorpe 20. yüzyılın ilk yarısının en iyi erkek atleti ve en iyi Amerikan futbolu oyuncusu seçilmiştir. 1999 yılında AP onu yüzyılın en iyi üçüncü atleti olarak adlandırmıştır.

2- Thorpe’un madalyaları geri alınmamalıydı. Zira o dönemin olimpiyat kurallarına göre bir atletin yarışmacı olarak gerekli şartları taşımadığına ilişkin suçlamaların ödüllerin dağıtımından itibaren 30 gün içerisinde yapılması gerekliydi. Amerikan Amatörler Birliği, 1912 Olimpiyatları’ndan itibaren altı ay boyunca herhangi bir başvuruda bulunmamıştı.

3- Pensilvanya’da eski adı “Mauch Chunk” olan bir kasaba 1953 yılında Thorpe’un adını almıştır. Günümüzde burası “Jim Thorpe Kasabası” olarak anılmaktadır.

4- 1912 yılındaki olimpiyatlar sırasında yapılan pentatlon ödül töreninde İsveç Kralı V. Gustav (1858-1950) Thorpe’a “Efendim, siz dünyanın en iyi atletisiniz.” demiş ve Thorpe kendisine “Teşekkürler, Kralım” yanıtını vermiştir.

Little Rascals

Amerikalı yönetmen Hal Roach (1892–1992) tarafından hazırlanan çocuk programı Our Gang, 1922 yılında gösterilmiş ve sonrasında da on yıllar boyunca çeşitli sinema salonları ve televizyonlarda izleyici ile buluşmuştur. Her bir bölümde bir grup komşu çocuğun maceraları ele alınmaktadır. Bu çocukların arasında Spanky, Alfalfa ve Buckwheat gibi unutulmaz karakterler yer almaktadır. Program daha sonra Little Rascals adını almış ve 1955 yılından itibaren TV programı olarak yayınlanmaya başlamıştır.

Roach’ın söylediğine göre 1922 yılında Our Gang’i yapma fikri, aklına bir başka film projesi için genç bir kıza okuma sınavı yaptıktan sonra gelmiştir. Genç kız makyaj yapmış ve küçük yetişkin rolünü canlandırmak için elinden gelenin en iyisini yapmıştır. Ne var ki Roach kızın okuma sınavından memnun kalmamıştır. Aynı gün içerisinde tanık olduğu başka bir performans ise kendisini tam anlamıyla büyüleyecektir: Ofisinin dışında oyun oynayan çocukların arasında geçen bir tartışma.

Bu sahnenin etkisinde kalan Roach çocuk aktörlerin rol alacağı bir dizi film yapmayı kararlaştırır. Böylece 1922 yılında Our Gang ortaya çıkar. Uzun metrajlı bir film olarak hit olmadan önce kısa film halinde izleyici ile buluşur. Roach, 1938 yılına değin birkaç değişiklik yaparak seriyi devam ettirir: 1929 yılında sesli çekime geçilir ve ilk (ve tek) uzun metrajlı Our Gang filmi General Spanky 1936 yılında izleyici ile buluşur. Roach 1938 yılında projeyi bırakır. Buna karşılık MGM stüdyoları yeni Little Rascals serileri çekmeyi 1944 yılında kadar sürdürür.

Roach’ın en büyük yeniliklerinden birisi, hem siyahlara hem de beyazlara rol vermesidir. Günümüzde, bu filmde siyahları anlatırken kullanılan pek çok klişe, ırkçı olarak değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, Roach düzenli olarak siyah karakterlere yer vermiş olması nedeniyle kendi dönemi için oldukça yenilikçi bir iş yapmıştır.

Ek Bilgiler

1- “It’s a Wonderful Life” (1946) ve “Mr. Smith goes to Washington” (1939) gibi yapımların ünlü yönetmeni Frank Capra (1897–1991), “Our Gang”in ilk bölümlerinin senaristliğini yapmıştır.

2- Komedyen Eddie Murphy (1961–), “Saturday Night Live” programı için “Little Rascals”ın Buckweat karakterinin parodisini yapmıştır.

3- Aynı zamanda Roach, Stan Laurel (1890–1965) ve Oliver Hardy (1892–1957) komedi ikilisinin klasik olmuş filmlerinde yönetmenlik de yapmıştır.

Mohandas Gandi

Politik aktivist Mohandas Gandi (1869–1948), bağımsız Hindistan’ın babasıdır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra İngilizlerin Hindistan’dan çıkarılmasını mümkün kılan şiddet içermeyen pasif direniş yöntemleri ile küresel bir ahlak ve özgürlük sembolü haline gelmiştir. Basit peştamalı, sade görünüşü ve bambu sopası, onun nesiller boyu insan hakları aktivistlerine ilham veren uluslararası bir ikon haline gelmesine yardımcı olmuştur.

Gandi, Güney Afrika’da avukat kimliğiyle ayrımcılığa karşı mücadele ederek felsefesini olgunlaştırdıktan sonra 1915 yılında Hindistan’a döndü. Hindistan, 18. yüzyıldan beri İngilizler tarafında yönetiliyordu. Vakit kaybetmeden Hindistan’ın kendi kendisini yönetmesi için çalışmalar yapmaya başladı. Bağımsızlık mücadelesini, bir üst sınıf hareketinden kitlelere mal olan bir mücadele haline getirdi. Bütün sınıfları, etnik ve dini grupları, İngiliz yönetimine karşı birleştirdi.

1918’den 1922 yılına kadar İngilizlere karşı bir dizi şiddet içermeyen eylem gerçekleştirdi. Hintlilere İngiliz kurumlarını boykot etmelerini önerdi. Bu sivil itaatsizlik hareketleri kitlesel tutuklamalara yol açtı (30.000 taraftarı tutuklanmıştı). Öte yandan beklenmedik kanlı isyan hareketleri de ortaya çıktı. Gandi’nin kendisi de yirmi iki ay hapse mahkum oldu.

1930 yılında Gandi, en önemli sivil itaatsizlik eylemini gerçekleştirecekti. Hintlilerin kendi tuzunu üretmesini yasaklayan bir İngiliz kanununu protesto etmek için yetmiş sekiz taraftarı ile birlikte denize kadar Büyük Tuz Yürüyüşü olarak bilinen 320 km.’lik bir yürüyüş düzenledi. Yasa yürürlükten kaldırılıncaya dek tuz yapacaklardı. Yürüyüş ülke çapında Hintlilerin harekete geçmesini sağladı. Çok geçmeden aralarında Gandi’nin de bulunduğu, sayıları on binleri bulan barışçıl direnişçiler kendilerini hapiste buldular.

II. Dünya Savaşı ile birlikte İngiltere’nin zayıflaması, 1942 yılında Gandi’ye İngilizlere karşı “Ülkeden Çık” kampanyasını başlatma fırsatını verdi. Kampanya ile İngiltere’den Hindistan’a bağımsızlık vermesi talep ediliyordu. Ortaya çıkan kitlesel hareketler ve şiddet dalgası sonucunda yaklaşık olarak bin Hintli hayatını kaybetti. Gandi kısa süre sonra yeniden tutuklandı. 1945 yılına gelindiğinde ise İngiltere Hindistan’la özgürlük görüşmeleri yapmaya başlamıştı.

1947 yılı Gandi için hem büyük bir zafer hem de ezici bir mağlubiyetti. İngiltere Hindistan’a bağımsızlığı vermiş, ama aynı zamanda ülkeyi bölerek bağımsız Müslüman bir devlet olan Pakistan’ı kurmuştu. Her zaman etnik ve dini hoşgörüyü öğütleyen Gandi, ülkenin bölünmesine karşıydı. Bölünmenin ardından gelen dini çalkantıların ortasında, ertesi yıl bir Hindu fanatik Gandi’ye suikast düzenledi. Öldüğünde 78 yaşındaydı.

Ek Bilgiler

1- Gandi’nin şiddet içermeyen pasif direniş yönteminin ilham verdiği insan hakları liderlerinden biri de ABD’deki Martin Luther King Jr’dı (1929–1968). Güney Afrika’da Nelson Mandela (1918–2013) ve Polonya’da Lech Walesa (1943–) da Gandi’den etkilenmişlerdir.

2- Gandi Hindistan’da büyük ruh anlamına gelen “Mahatma” ya da baba anlamına gelen “Bapu” sözcükleriyle anılıyordu.

3- Gandi garip alışkanlıkları olan bir insandı. Pazartesi günleri kimseyle konuşmazdı. Sıkı bir diyet uyguluyordu. Yıkanırken sabun yerine kül kullanırdı. Otuz altı yaşından beri seks yapmayı bırakmıştı.

E. M. Forster

İngiliz romancı ve eleştirmen E. M. Forster (1879–1970), 20. yüzyıl edebiyatında sıradışı bir konuma sahipti: Titizlikle işlenmiş eserleri, Viktoryen ve Modern dönem edebiyatları arasındaki sınırı yıktı. Görünüşte geleneksel ve eski moda olan eserlerinde modern fikirlere yer veriyordu. Forster’ın romanları özellikle bireyler arasındaki bağlantılara ve bu bağları engelleyen sosyal ve kültürel sınırlara eğilmekteydi.

Erken yaşlarından itibaren Forster, kavrayışı yüksek bir gözlem yeteneği olduğunu gösterdi. Cambridge’teki edebiyat çevresinde bu yeteneğini ortaya koyabileceği bir alan bulmuştu. Mezun olduktan sonra Akdeniz’de dolaşmaya başladı. Bir yandan da sürekli yazıyordu. İlk kayda değer romanı olan A Room with a View (1908), İtalya’ya giden bir İngiliz kadının aldatıcı biçimde basit, romantik öyküsünü anlatmaktadır. Sonraki eseri olan Howards End (1910), üç aile ve bir İngiliz kır evi hakkındadır. Görünüşte geleneksel bir roman olan eserin, insanlar arasındaki ilişkilerin değeri ve bu ilişkileri engelleyen İngiliz sınıf sisteminin saçmalığı hakkındaki mesajı, bugün dahi güncel olan taze ve önemli kavramlarla aktarılmaktadır.

Forster’ın sonraki eserleri daha karanlık ve karmaşık metinlerdir. Son romanı olan A Passage to India (1924) en önemli eseridir. Hindistan’daki İngiliz koloni egemenliğinin son döneminde geçen roman, gerçek dostluk ve farklı kültürlerin birbirini anlaması noktasında kötümser (en iyi ifade ile muğlak) bir tonda sonlanır. Kitabın yayınlanmasından sonra kırk beş yaşındaki Forster roman yazmayı bırakır. İlgisini edebiyat eleştirmenliği alanına kaydırır.

Kariyerinin sonuna doğru bakış açısı daha kötümser bir hal almasına rağmen Forster, zamanının liberal ve hümanist sesleri arasında sayılmaktadır. Eserlerinde her türlü engele karşılık insanların uzlaşmasının gücüne dikkat çeker. İnsan türüne has bağlara dair neredeyse mistik bir bakışa sahiptir.

Ek Bilgiler

1- Yaşadığı sırada nadiren dile getirilmesine rağmen Forster bir eşcinseldi. “Maurice” adında eşcinsellik temalı bir roman dahi yazmıştı. Roman ancak ölümünden bir yıl sonra 1971 yılında yayınlanabilecekti.

2- İngiliz romancı Zadie Smith’in (1975–) çok satan eseri “On Beauty” (2005), “Howards End”in günümüz Boston’ının kenar mahallelerinde geçen bir versiyonudur.

3- Forster kariyerinin ilk dönemlerinde “Bloomsbury Group” üyesiydi. Virginia Woolf’un önderliğinde, kız kardeşinin Londra’daki evinde toplanan bu grup, döneminin resmi olmayan ama etkili olan edebi topluluklarındandı.

The Rite of Spring

Rus besteci Igor Stravinsky (1882–1971), The Rite of Spring’i 1910 yılında, bir başka eseri olan The Firebird üzerinde çalışırken tasarlamıştı. Stravinsky, eseri bestelerken bir pagan ayinini hayal etmişti. Bir genç, bahar tanrısına bir adak niyetine ölünceye kadar dans etmeye zorlanıyordu.

Stravinsky’nin iki yıl içerisinde tamamladığı bale, modern müzik tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Eser sık sık Fransızca adı Le sacre du printemps ile anılır. Bu çığır açıcı çalışma iki bölümden oluşmaktadır: “The Adoration of the Earth” ve “The Sacrifice.”

Bir bale gösterisinin isyan çıkarabileceğini düşünmek bugün için çok zordur. Buna karşılık The Rite of Spring, 29 Mayıs 1913 tarihinde Paris’teki Théâtre des Champs-Élysées’de gösterildiğinde polis toplanan kalabalığı güçlükle kontrol edebilmişti. Koreografisi büyük Rus dansçı Vaslav Nijinski (1890–1950) tarafından yapılan eser, klasik kısıtlamalardan köklü bir kopuş anlamına geliyordu. Bale, bir fagotun daha önce mümkün olabileceği hiç düşünülmemiş derecede yüksek bir perdeden çalınmasıyla başlıyordu. Daha sonra dinleyici gelişigüzel notaların kakofonisini andıran sesler duyuyordu. Bununla birlikte, Nijinski’nin koreografisi de eleştirmenlerin kızgınlığını yatıştırmayı başaramamıştı. Dansçılar zarif ve vakur adımlarla ilerleyeceklerine, erotik bir biçimde kalçalarını sallayarak Parisli izleyicileri şaşkınlığa düşürdüler. The Rite of Spring modernizmin her açıdan Batı müziğini etkisi altına aldığını ilan ediyordu.

Çalışma 20. yüzyılın en önemli orkestra eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Çizgi film yapımcısı Walt Disney (1901–1966), 1940 tarihli animasyon klasiği Fantasia’da The Rite of Spring’in kimi bölümlerini film müziği olarak kullanınca eser çok geniş bir popülerliğe ulaşmış oldu. Animasyonda ayrıca Ludwig van Beethoven (1770–1827) ve Johann Sebastian Bach (1685–1750) gibi sanatçıların çalışmaları da kullanılmıştı.

Ek Bilgiler

1- En iyi Fransız besteciler bile “The Rite of Spring”e çok farklı tepkiler göstermişti. Maurice Ravel (1875–1937) dinleyicilerin arasından “dâhi, dâhi” diye bağırırken, Camille Saint-Saëns (1835–1921) ilk birkaç dakika içerisinde öfkeyle salondan ayrılmıştı.

2- Stravinsky, Nijinski’nin dansını sevmiş olmasına rağmen, en azından kendisine göre müzikten hiç anlamayan bir koreografla çalışmayı sinir bozucu bulmuştu.

3- Kariyeri boyunca Stravinsky diğer büyük sanatçılarla ortak çalışmalar yaptı. Bunların arasında, 1951 yılında Stravinsky’nin “The Rake’s Progress” operasının aryasını yazan İngiliz şair ve oyun yazarı W. H. Auden (1907–1973) ve Fransız yazar Jean Cocteau (1889–1963) da vardı.

4- Stravinsky’nin etkisi klasik müziğin sınırlarını aşmıştır: Rock müzik sanatçısı Frank Zappa (1940–1993) da ondan çok etkilenmiştir.

Douglas Fairbanks ve Mary Pickford

1920’lerde Douglas Fairbanks Sr. ve Mary Pickford, dünyanın en popüler sessiz film starları arasında yer alıyorlardı. Pickford saf ve duygusal genç kız tiplemeleri ile sevilmişti. Kariyerine komedi ile başlayan Fairbanks ise daha sonra sessiz filmlerin vazgeçilmez kabadayısı haline gelecekti.

Günümüzde filmlerinden çok “Hollywood kraliyet ailesinin” ilk üyeleri arasında yer almalarıyla bilinirler. Fairbanks ve Pickford, üç yıllık flört döneminin ardından 1920 yılında evlendiler. Bu evlilik, Amerika’nın sevgilisi ile yakışıklı ve atletik gişe yıldızının birleşmesi anlamına geliyordu.

Eşinden on yaş daha genç olan Kanada doğumlu Pickford’un (1892–1979) ilk filmi 1909’da gösterilmişti. 1909 ve 1912 yılları arasında yönetmen D. W. Griffith (1875–1948) tarafından çekilen yetmiş beşten fazla filmde rol aldı. Bu dönemde sarı bukleleri ile moda alanında yeni bir trende öncülük etti.

“Altın saçlı kız” popülerliği artarken daha yüksek ücretler için mücadele etmeye başladı. Daha fazla para kazanabilmek için bir stüdyodan diğerine koşuyordu. Bu dönemde canlandırdığı saf kız tiplemelerine, The Poor Little Rich Girl (1917) ve Pollyanna (1920) isimli filmlerinde de rastlamak mümkündür.

Fairbanks’in (1883–1939) rol aldığı ilk film 1915 yılında gösterildi. Başlarda saf, orta-sınıf kahramanları canlandırıyordu. 1920’den itibaren ise destansı filmlerde daha erkeksi karakterleri canlandırdı: The Mark of Zorro (1920), The Three Musketeers (1921), Robin Hood (1922) ve The Thief of Baghdad (1924).

Pickford ve Fairbanks, evliliklerinden bir yıl önce Griffith ve Charlie Chaplin (1889–1977) ile birlikte United Artists’nin kurucuları arasında yer aldılar. Bu onlara önemli bir ekonomik bağımsızlık sağlıyordu. Pickford 1956 yılına kadar şirketin ortağı olarak kaldı.

Pickford sesli filmlere geçiş döneminde başarısız olan sessiz film yıldızlarından biriydi. İlk sesli filmi Coquette (1929) ile en iyi kadın oyuncu dalında Oscar almasına rağmen, 1933 yılında emekliye ayrılmasına kadar sadece dört yeni film çevirecekti.

Fairbanks ve Pickford 1933 yılında ayrıldılar. 1936 yılında ise resmen boşanmışlardı. Fairbanks üç yıl sonra elli altı yaşında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti. Pickford, 1976 yılında Oscar Onur Ödülü aldı. Seksen yedi yaşına kadar yaşadı.

Ek Bilgiler

1- Fairbanks ve Pickford sadece bir filmde birlikte rol aldılar “The Taming of the Shrew” (1929). Film aynı zamanda Fairbanks’in ilk sesli filmiydi.

2- Fairbanks’in asıl adı Douglas Ulman, Pickford’un asıl adı ise Gladys Smith’ti.

3- Fairbanks ve Pickford, Hollywood’daki “Grauman’s Chinese Theater” isimli sinema salonunun bahçesine 1927 yılında el izlerini bırakan ilk iki yıldızdı.

Anarşizm

20. yüzyılda kapitalizm, komünizm ve faşizmin birbirleriyle mücadelesi sırasında küçük ve militan bir politik akım bu devlet biçimlerinden farklı bir tercih yaptı: hiçbiri.

Her türlü devlet biçimini reddeden anarşizm, aralarında Pierre-Joseph Proudhon (1809–1865) ve Mihail Bakunin (1814–1876) gibi isimlerin de bulunduğu Avrupalı teorisyenler tarafından kurulmuştu. Hareket en popüler dönemini 19. yy sonları ve 20. yy başlarında Avrupa ve ABD’de yaşadı.