Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე

Ⴀღსრულება – (აღვასრულებ, აღესრულების) გათავება // (აღესრულების) ახდენა // გარდაცვალება, [აღსასრული].

Ⴀღტაცება – (აღვიტაცებ, -ბი) მაღლა ატანა.

Ⴀღტეხა – იხილე Ⴀტეხა.

Ⴀღტყველვა – ორთავე ხელთა ზეამაღლეмბით შემოკურა, ტაშისცემა.

Ⴀღტყინება – (აღატყდების) აღგზება.

Ⴀღფრენა – (აღვჰფრინდები) ზეაღსლვა ფრენითა.

Ⴀღფუვება – (აღვაფუვებ) გაღვივება, მოდედება ცომისა.

Ⴀღფქურევა – (აღვაფქურევ) აღგვა, ამტვერება.

Ⴀღფხურა – (აღვჰფხური) ძირით ამოგდება (ნახე Ⴀღმოფხურა).

Ⴀღქმა – (აღვიქუამ) აღება ორისავე ხელით, მიქმა, გულთან დაჭერა // (აღექმის) მიკურა, ვითა მიწებება.

Ⴀღყუანა —

Ⴀღყუავება – (აღჰყუავდების) გამოსლვა ყუავივლთა.

Ⴀღშენება (აღვაშენებ) – აგება, დადგმა სახლთა და მისთანათა.

Ⴀღშკმა, აშკმა – (აღვაშკმობ, ვაშკმობ) დაღრენა პირისა.

Ⴀღშფოთება – (აღვაშფოთებ, აღვშფოთდები) განუსვენებლობა.

Ⴀღცრა – (ავსცრი) გაცრა, ანუ მიმობნევა.

Ⴀღძრუა – (აღვსძრავ, აღვიძრვი) განღვიძება, შეძრუა. // არევა, აღშფოთება.

Ⴀღძარცუა – (აღვსძარცავ) აქცევა.

Ⴀღწბა – (აღვსწბავ) ათქულეფა, შტანთქმა.

Ⴀღწერა – (აღვსწერ) თჳთოეულად დაწერა.

Ⴀღჭურვა – (აღვსჭურავ, აღვიჭურვი) განმზადება საომრად საჭურველითა.

Ⴀღხდომა — (აღვხდები) მაღლა ასლვა.

Ⴀღხილვა – (აღვიხილავ) თუალთ განღება // მაღლა ახედვა.

Ⴀღხმა – (აღვახვამ) გაღება // (აღვიხუამ) აღება.

Ⴀღხოცა – (აღვხოც) აღსპობა, უჩინო ქმნა.

Ⴀღსნა – (აღვხსნი) აშვება // განმარტება, თარგმანება.

Ⴀყვანა – იხილე აღყვანა.

Ⴀყირო – კვახი; ნახე Ⴂოგრა.

Ⴀყაყი —

Ⴀყიყი – აღატი, აქატი, ახატი.

Ⴀყრა – (ავჰყრი, ავიყრები) სხუაგან გარდასხლება // აძრობა, აცლა.

Ⴀყუდება – (ავეყუდები).

Ⴀშარული – ლერწმის კალთა (Ⴘარაგულთან ნახე).

Ⴀშენება – (ავაშენებ, ავშენდები) აგება (აღშენება ნახე) // გამდიდრება, გაჩენა სახლკარისა, მამულისა და სხ.

Ⴀშიკი – აშუღი არაბულად ტრფიალი.

Ⴀშიკობა – აშუღობა ტრფიალება.

Ⴀშკარა – ცხადი, საანჯმნო.

Ⴀშკი – მავთული, მეტალთაგან გაწეული მკედი.

Ⴀშკმა – შკმობა (ვაშკმობ) (ნახე Ⴀღშკმა).

Ⴀშლა – (ავშლი, ავიშლები) არევა ან მიმოფანტვა // (ავშლები) ითქმის სენთათჳს, ე.ი. მოუვლის.

Ⴀშლილობა – არეულობა, დახსნა ზავისა და ერთხმობისა.

Ⴀშრიალი – ქორის დასაჭერი ბადე თავსდასაცემი (ნახე Ⴁადესთან).

Ⴀშუპება – (აშუპდების) გასივება, დაჯირჯვება.

Ⴀჩაჩა – ოქოქა (ნახე Ⴄრქუანთან).

Ⴀჩემება – (ავიჩემებ) დაჟინებით გამოკიდება რისამე საკეთილოდ თუ საავოდ.

Ⴀჩრდილი – ჩრდილი.

Ⴀჩქარება – (ავაჩქარებ) დაშურება.

Ⴀჩხორვა – (ავსჩხორავ) ურიგოდ დაწყობა რისამე.

Ⴀცილება – (ავიცილებ, ავსცილდები) თანაწარხდომა.

Ⴀცმა – (ავაცვამ) აგება, ზედ ჩამოცმა.

Ⴀცორვება – (ავსცორდები) აბღოტება, შეღმა შეგლენა.

Ⴀცრა – (ავსცრი) გაცრა, აღცრა // (ავუცრი) დასერვა, აჭრა ყუავილისა.

Ⴀძრობა – (ავაძრობ) კანის გაძარცვა, გახდა, აყრა.

Ⴀწ, აწე – ახლა.

Ⴀწევა – (ავსწევ) მაღლა აზიდვა, [ავაწევ, ავაწივე, აღმა ძლივ ავალ].

Ⴀწინდელი – ახლანდელი, ამ ჟამისა.

Ⴀწურვა – (ავსწურავ) აკრეფა, მაღლა აწევა.

Ⴀჭარა – ეწოდება თემსა; აჭარული ბრინჯი, ასლი.

Ⴀჭიმი – ჭიმი, ან პირმონასკული თოკი ცხენის მოსაჭირები.

Ⴀჭინარი – ბარული ფეტვთ ჩამოსაკიდი.

Ⴀჭრა (ავსჭრი) – ათლა, ასერვა, ასკვეთა // (ავუჭრი) ყუავილის აცრა, // (ავიჭრები) საჩქაროდ მაღლა ასლვა // (აიჭრება) რძის აშრატება, ხაჭოდ შექმნა.

Ⴀხ! – შორისდებული სავაებო.

Ⴀხალგაზდა – ყმაწვილი, ანუ ცხოველი შეღერებული.

Ⴀხალთესლი – დიკა.

Ⴀხალი – აწინდელი, ამ ჟამისა.

Ⴀხალკჳრა – თომას კჳრიკე, აღდგომის სწორი.

Ⴀხალნერგი – ხე ახლად დარგული.

Ⴀხალწელიწადი – დასაბამი, ანუ პირველი დღე წელიწდისა.

Ⴀხატი – აღატი, აქატი.

Ⴀხდენა, ახდომა – (ახდების) აღსრულება.

Ⴀხედვა – (ავხედავ, ავიხედავ) მაღლა შეხედვა.

Ⴀხირება – (ავიხირებ) მიბრჯნა, დაჟინება წინდაუხედავად.

Ⴀხლა – ეხლა, აწ, ამ ჟამად.

Ⴀხლეჩა – (ავხლეჩ) აგლეჯა, აძრობა.

Ⴀხლო – ახლოს არა შორს.

Ⴀხლო-მახლო.

Ⴀხმა – Ⴀღხმა ნახე.

Ⴀხო – სახნავად გაკაფული ჭალა.

Ⴀხოვანი – ბრგე, ტანოვანი, ძლიერი, გულოვანი.

Ⴀხოვნება – გულოვნება, ძლიერება.

Ⴀხორი, ახური – ცხენთ ბაგა.

Ⴀხს – (მახს, გახს, ახს) ახლავს, ახლოს არს.

Ⴀხსნა – (ნახე Ⴀღსნა, Ⴀხსნილი) დაუბმელი.

Ⴀხტა – ცხენი აჯილღა, ანუ სახედარი მამალი, დედალს ეწოდება ხრდალი და ჭაკი (ნახე Ⴚხენთან).

Ⴀხტაპოტი – (ნახე Ⴀპოხტი) ლორი.

[Ⴀხური – ნახე Ⴀხორი]

Ⴀხურმაგი – თოფრა ხართ პირის შესაკრავი, რათა ძნა ვერ შესჭამონ.

Ⴀჯა – (ვიაჯი, ვეაჯი, ვეაჯები) ვედრება, ხვეწნა, თხოვნა // (ვუაჯებ) აჯის შესმენა, გავლენა, გაკითხვა.

Ⴀჯეჯი – აძეძი აბრეშუმის ნაძირალი, მელნის ჩლა.

Ⴀჯილღა – ახტა, ცხენის კურატი.

Ⴀჯიღა – ჩადრი, თერისტრო, ქალთ მოსაფარი თეთრი ზეწარი.

Ⴀჯიღოსანი – ჩადრიანი, ჩადრმოსხმული.

Ⴀჰა! – შორისდებული ჩვენებითი; აი, აგერ.

Ⴀჰა ესერა! – იგივე.

Ⴁ

Ⴁ – წინარე ასოსა რ ზოგჯერმე შეიცულების მ ანუ პ, ბრუდე – მრუდე, ბრჯა – მჯა, ბრპენი – პრპენი, ბრკე – პრკე, ბრტყელი – პრტყელი, ბრჭუალი – პრჭუალი, ბრწყალი – პრწყალი, ხოლო ზოგჯერ სრულიად დაიტევების ასო რ, ვითარ: ბრძანება – ბძანება, ბრჭე – ბჭე, ბრჭუალი – ბჭუალი, ბრდღვილი – ბდღვილი და სხ. Ⴉუალად ბ თჳნიერ ასოსაცა რ შეიცულების მ ანუ პ და ფ-ზედა, ვითარ: ბზინუარე – მზინუარე, მუწუკი იმერულად ბუზუკი, ბუწუკი, ბილწი – პილწი, ნაბერწკალი – ნაპერწკალი, ებისტოლე – ებისტოლე, სეფისკვერი – სებისკვერი.

Ⴃა ზოგჯერ ბ დაერთვის ლექსთა თავსა, ვითა თქმულ არს მ-თჳს, დასაშვენებლად ანუ თჳნიერ საჭიროებისა, ვითარ ჟირი – ბჟირი, ჟუვილი – ბჟუვილი, დღვილი – ბდღვილი და ბრდღვილი.

Ⴁაასი – (ვბაასობ, ვებაასები) ბაასობა, ცილობა, პაექრობა, ლაპარაკში შებმა.

Ⴁაბა – ჩჩვილნი ესრეთ უხმობენ პურსა.

Ⴁაბაჭუა – ობობა დედაზარდლისა.

Ⴁაბილო – რქა ვაზთა და სხვათა ნერგთა, ანუ შიმალი.

Ⴁაბრი – ჯიქი, წავი, {სფარსთ ენაა, ქართულად ჯიქი ჰქვია (ნ) – Ⴑაბას ლექსიკონი}

Ⴁაბუა – იმერულად პაპა.

Ⴁაბღანი – (მფრ.).

Ⴁაგა – ახალი ვენახი, ჩაყრილი წიდნები.

Ⴁაგა – გომურთა შინა კედელს წინ მიჭენებული ადგილი დაბმულთა ხვასტაგთა საჭმელის ჩასადებად.

Ⴁაგა – და ბაქანი შეჭრილთა კედელთა ძირი წინ წამოზეული თაროსავით რაგინდარას შესადგმელად სახლთა შინა.

Ⴁაგე – მრავლობით ბაგენი კაცთა პირის ორნივე ლაშნი. // Ⴉიდური ნავისა. // Ⴉიდური მდინარისა, ტბისა და მისთანათა.

Ⴁაგინი – აღმართული სახე თაყუანის საცემელად.

Ⴁაგირი – მსხვილი თოკი (Ⴑაბელთან ნახე).

Ⴁადაგი – მოდუღებული ტკბილი (ნახე Ⴖვინოსთან).

Ⴁადახშანი – (ნახე Ⴁალახშინი).

Ⴁადე – ზოგადი სახელი მკედთა, ანუ მავთულთა თუალედად გამონასკულთა. // Ⴇევზთა სანადირონი ბადენი არიან: სათხეველი, სახვეპელი, სასროლი, ზეღმა, კოვზი, ოსარო, პეტაკი, სალიკი, ფარონი, ღრიპონი, ჩიჩქინური, ხელბადე, ხოლიხი და მისთანანი. // Ⴋფრინველთანი: აშრიალი, ოჯოჯი, ფაცერკოდი, ხოლო ნადირთა – ასმენაკი. ესენი იხილენ მახესთან. // Ⴋაქმანი, ანუ ნაქმანი არს ჭრელად ნემსული თავსაბურავად ქალთა ანუ კისერს მოსახვევად, გინა აბრეშუმის კარავი, ოქრო მოპიტალებული სამშობიაროდ. // Ⴁადედ ითქმის ქსელი დედაზარდლისა.

Ⴁადება – (ვბადებ, ვიბადები) ნახე დაბადება და კუალად მაბადია და ბადუა.

Ⴁადენი – ლევიტელთ შესამოსელი სპეტაკი ანუ სახოვანი.

Ⴁადვა – ბადება (ნახე Ⴁადუა).

Ⴁადია – დიდი ჯამი, რომლითაც ნადიმთა შინა მოიღებენ წნოვანთა და მუნით განუყოფენ მენადიმეთა.

Ⴁადიანი – ბალახია სამკურნალო.

Ⴁადიმი – ორმოს პირი ამოგებული ხეებითა ოთხკუთხედ.

Ⴁადისპირი – გალატოზის ლარო.

Ⴁადიში – შვილის შვილი.

Ⴁადრაგა – მატარებელნი მოგზაურთანი უვნებელად მეკობრეთაგან.

Ⴁადრი – გავსილი მთუარე.

Ⴁადრიჯანი – ბადლიჯანი.

Ⴁადუა – (ვბადავ, ვბადებ) შექმნა, გაჩენა წარმოება.

Ⴁავთი – სავალალოს ამბვის მოთხრობა [მობავთე ამგუარის მოამბე; საბავთო სავალალო]

Ⴁავლი – გასამარათვის ქორისაგან პირველ დაჭერილი მფრინველი.

Ⴁავრაყი – ბაირაღი.

Ⴁავრუკი, ბორაკი – ტბის ხაშურია, ოქრომჭედელთაგანხმარებული ოქროს დასადნობად, ვითა ნიშადური კალის დასადნობად.

Ⴁაზარი – საფარდულო, სავაჭრო ადგილი.

Ⴁაზი – სომხურად ქორს ჰქვიან, ხოლო ქართულად ეწოდების ზოგად მონადირეთა მფრინველთ: ქორთა, შავარდენთა, მიმინოთა და მისთანათა, რომელთაც ნემესიოს ორბად სახელსდებს.

Ⴁაზიერი – დამგერშველი და ზედამხედველი ამა მფრინველთა.

Ⴁაზიერთუხუცესი – უფროსი ბაზიერთა.

Ⴁაზმა, ბაზმაკი – სანათი, სანთელი ანუ კანდელი.

Ⴁაზმანდი – თილისმით შელოცვა დაწერილი (ნახე Ⴒილისმა).

Ⴁათალი, ბაითალი, ბეითალი ანუ პეიტარი – ცხენთ აქიმი.

Ⴁათმანი – 5 ჩარექი (Ⴑაწონთან ნახე).

Ⴁაია – გუგათუალისა, შავი, მრგუალი საშუალსა შინა, სადაცა არს მხედველობა.

Ⴁაია – რტო, ნოშო ფინიკისა, ანუ დანაკის კუდისა.

Ⴁაია, ბაო – ჩჩვილნი ესრეთ უწოდებენ ურთიერთსა.

Ⴁაირაღი – დროშა, ალამი.

Ⴁაკანი – ხის ჯამი. // Ⴉუვის ბუდე, რომელსა ძუალი სრულიად გარემოვლებული გარდა თავისა და ფეხების ადგილისა (ნახე Ⴕერქი და Ⴒყავკეცი).

Ⴁაკი – მრგულად მოვლებული ღობე ან ფიცრული ხვასტაგთ დასაყენებელი (Ⴆღუდე ნახე). // Ⴋზისა ანუ მთოვარის გარემო ზოგჯერმე ხილული ნათლის სარტყელი.

Ⴁაკლა – ხნდური ცერცვი, ფახლა [არაბ.].

Ⴁაკუნი – ფეხის ხმა, ბასტანი.

Ⴁალავარი – საძირკულის ქუანი დიდ-დიდნი (ნახე Ⴕუა).

Ⴁალაზინი, ბალზამი – სუნნელი და სამკურნალო ზეთი.

Ⴁალამწარა – გარეული ბალი.

Ⴁალანი – თმა ოთხფერხთა რომელთამე ცხოველთა (ნახე Ⴇმასთან).

Ⴁალანტი – მცირე პარკი (ნახე Ⴅაშკარანთან).

Ⴁალასინი – ბალაზინი.

Ⴁალახანა – სახლთა შინა ჭერის ქვეშ გადიცრული ადგილი რაგინდარას შესანახავი.

Ⴁალახვარდი – წყლის წიწმატი.

Ⴁალახი – მოლი, მწუანე მდელო მინდორზედ მდგომი, ან გათიბული, და რა გახმეს, თივა ეწოდება.

Ⴁალახში ან ბადახშანი – ლალი უმჯობესი.

Ⴁალბა – ბალუქი, კორკოტანა.

Ⴁალბალუკა —

Ⴁალზამი – ბალაზინი, ვალსამონი.

Ⴁალთა – მრავლ. ბალთები, ფართო აბზინდა შესაკრავი ზოსტერისა, ქამრისა, ხრმლისა და მისთანათა.

Ⴁალთვა – (ვბალთავ) ხშირად დაჭრა, დაკოდვა, დასერა.

Ⴁალი – .

Ⴁალიოზი – ელჩი (ნახე Ⴋოციქულთან).

Ⴁალიში – თავის ქვეშ სადები სასთაული დასაძინებლად. // Ⴞვეტთა, ბოძთა და მისთანათა თავს შესადგმელი ქუა ან ხე, ბუღაური.

Ⴁალნურა – ცხენის სახურავი ღაზლისა.

Ⴁალფოში – სკლატის საფენი.

Ⴁალღამი ანუ ფელგამი – ოთხნი ბალღამნი მოიხსენებიან Ⴈ. Ⴃამასკელის წიგნსა შინა და არიან აგებულებასა შინა კაცისასა და სხუათა ცხოველთასა იგივე, რაჲცა ხილულსა სოფელსა შინა ოთხნი ნივთნი: მიწა, წყალი, ჰაერი და ცეცხლი, რომელთაგან შენივთებულ არს გუამიცა კაცისა და არა იქმნების ესრეთ თანასწორ შეზავება მათი, რათა ერთი რომელიმე არა სჭარბობდეს მეორეთა და ესრეთ, ვისცა სჭარბობს მიწა, მას ეწოდება მიწის კერძი, ანუ მელანხოლიკოსი (μελάνος – შავი და χόλη – ნაღველი) თჳსება მისი არს მძიმე, დაფიქრებული, ანუ სევდიანი, ვისცა სჭარბობს წყალი, მას ეწოდება ფლეგმატიკოსი (φλεγματικός) და აქუს თჳსება გულგრილისა, ვისცა სჭარბობს ჰაერი, მას ეწოდება ხოლერიკოსი (χολεριικός), აქუს თჳსება ქარიანი და მხიარული, ვისცა სჭარბობს სისხლი, მას ეწოდება ცეცხლის კერძი ან სანგჳნიკოსი (Sanguinicus, ხოლო Sanguis სისხლი), თჳსება მისი არს მრისხანება ანუ გულფიცხელობა. Ⴞარისხნი სიჭარბისა მათისანი არიან სხვადასხუა, რომელ ვიეთთა შორის იქმნებიან ფრიად გარდამეტებით და სხუათა შორის მცირედ და ძვილ შესამეცნებელ. Ⴍთხნი ესე არიან სახენი საზოგადოდ, ეწოდება მათ ლათინურად ტემპერამენტი, და ბალღამი (φλέγμα, არაბულად ნაზლა), ხმარებულ არს ნათესავის წილ. ოთხნი ბალღამნის მაგიერ ჯერ არს თქმად ოთხნი ტემპერამენტნი: მელანხოლია, ჶლეგმატიკა, ხოლერიკა და სანგვინიკა. Ⴞოლო შინაგანისა აგებულებისა დაწყობილება არს ესრეთ; მიწის საცავი არს ელენთა, წყლისა – ნაღველი, ჰაერისა – ფილტჳ და სისხლისა – გული და ღვიძლი. Ⴄსენი Ⴑაბას აღუწერია ლექსსა თანა რევმა, ρεΰμα.

Ⴁალღი – მჭლე საკლავი (ნახე Ⴚხოვართან).

Ⴁალღოჯი – მჟავე ბალი, ალუბალი.

Ⴁამბა, ბამბაკი – მცენარე გამომღები სასთველის ნაძენძისა, რომლისაგანცა გაკეთდებიან სხვადასხუანი ნაქსოვნი.

Ⴁანაკი – გუნდი სპისა, ლაშქარი, მხედრობა. // Ⴊაშქართა სადგური, ბინა ურდო.

Ⴁანდი – უხმარი ძონძი. // Ⴜვრილი თასმა სახლატავი. // Ⴐომელიმე სენი ხვასტაგთა.

Ⴁანდული – ლანჩებდაწნული ფეხსაცმელი.

Ⴁანვა, ბანება – (ვჰბან, ვაბანებ, ვიბან, ვიბანებ) გარეცხა ტანისა წყალში.

Ⴁანი – ერდო, სართული სახლისა. // Ⴉომლის ასავალი კერისა, ბუხრისა.

Ⴁანი – გალობაში ანუ საკრავში დაბალი და ბოხი ხმა.

Ⴁანოვანი – თავადთ დედა, ანუ საპატიო სახელი ქალთა (ნახე Ⴃედუფალი).

Ⴁანჯული – ცუდი და გრძელი ბალანი (ნახე Ⴇმასთან).

Ⴁაო – მცირე ჩჩვილი (ნახე Ⴁაია).

Ⴁაჟბაჟი – ჩანჩალი (Ⴑიარულში ნახე).

Ⴁაჟი – ხარკი, მიზდი ტჳრთისა და სავაჭროთა.

Ⴁარათი – მცირე ნაწერი (ნახე Ⴜერილთან).

Ⴁარამბო – ფუტკართ მოლი.

Ⴁარამჩაი – .

Ⴁარასტი – .

Ⴁარაქა – დალოცვა, კურთხევა, მადლი, უხვება, სავსება, ლექსი ესე მიუღიათ არაბთა ებრაულიდამ, რომელია ბარუქ, ბარაქია, ე.ი. კურთხეული ან მადლიანი. Ⴀმისგან ითქმის ბარაქ-ალლაჰ, გაკურთხოს ღმერთმან, ანუ ქართულად ღმერთმან გიშველოს.

Ⴁარბაროსი – წარმართი.

Ⴁარბაცი – (ვბარბაცებ) ტორტმანი უფრორე მთურალისა.

Ⴁარბითი – მუღნი

Ⴁარგი – სახმარი გზისა, საფენი, ავეჯულობა და მისთანანი.

Ⴁარდა – ცერცვის გუარია.

Ⴁარდანა – თალისა, ძაძის ტომარა ბზისა ან ბამბის შთასადებელი. // (Ⴁარდნის) ითქმის თოვლზედ, რაჟამს მსხვილად მოდიოდეს.

Ⴁარდღალა – გრძელი ჭუა მრავალფეხი.

Ⴁარე – კიდეც.

Ⴁარემ, ბარემც – მაინც, მაშასადამე, ანუ კარგარამ.

Ⴁარება – (ვაბარებ) დავედრება, დაბარება, მიბარება.

Ⴁარვა – (ვბარავ) მიწის თხრა ბარით.

Ⴁარი – რკინის ნიჩაბი პირიანი, ფეხის დადგმით სათხრელი.

Ⴁარი – ვაკე ადგილი მთის ძირში.

Ⴁარისპირა – .

Ⴁარკალი – თეძოს ქვეშეთი ძუალი. // Ⴑაკლავთ ნაოთხალი ფეხი, ვითარ წინა ბარკალი, უკანა ბარკალი, ფეშხოს ნახევარი.

Ⴁარტყი – ბღარტი მართვე მფრინველთა, ანუ წურილთა ცხოველთა. // საკერავში ჩაგდებული პატარა ნაჭერი ან აზღუდი.

Ⴁარტყულა – მონაზონთ კუნკულის გასაფარებელი ვარშამანგი.

Ⴁარულა – ხის ბარი, სათხრელი.

Ⴁარული – აჭინარი, ფეტვთ ჩამოსაკიდი.

Ⴁარქაზი – გემი, დიდი ნავი.

Ⴁარცმანუკი – Ⴋელისკუდა ნახე.

Ⴁარძაყი – მსხჳლი ბარკალი, თეძოს სიმსხოება.

Ⴁარძიმი – ფეხმაღალი სასმისი, საკუთრად ეწოდების საეკლესიოსა სიწმიდის ჭურჭელს.

Ⴁარჯი – სათევზაო გრძელი ჯოხი რკინის კავიანი.

Ⴁარხანა – ნახე Ⴁარგი.

Ⴁასრი – ფოლადი, რკინა. ბასრი ხმალი.

Ⴁასრობა – (ვბასრობ) გარდამეტებული კიცხევა, აგდება.

Ⴁასტანი – მაღლიდამ ჩამოვარდნილის რბილის დაცემის ხმა.

Ⴁატასინი – ზღვის იხვი.

Ⴁატი – ღერღეტი.

Ⴁატკანი – ჩჩვილი კრავი (ნახე Ⴚხოვარტან).

Ⴁატკი – ჩჩვილი თიკანი.

Ⴁატონი – მეპატრონე, უფალი.

Ⴁაქანი – შეჭრილის კედლის მცირე რამ ვაკე.

Ⴁაქი, ბაქები – ზავთი, მუქარა, ანუ ტრაბახი.

Ⴁაქმაზი – Ⴋურაკი ნახე.

Ⴁაღა – კუს ბაკანი, გათლილი სავარცხლად, კილოფად და სხ.

Ⴁაღანა – მცირე ტყვე.

Ⴁაღვა – (გაბაღვა და გაბაღლარავება) გლეჯა, გაგლეჯა.

Ⴁაღი, ბაღჩა – სამოთხე, წალკოტი, ხილნარი, მტილი ხეხილთა.

Ⴁაღლინჯა —

Ⴁაყაყი – მცირე გომბეშო ხმელისა.

Ⴁაყილო – მდაბიოთა ესრე წაუხდენიათ ლექსი Ⴁაბილო.

Ⴁაყლი – შალალი წათხი, თხრიმლი, ჩირქი წყლულისა.

Ⴁაცქი – ნახე Ⴁატკი.

Ⴁაძი – სხვის საქმის მოქმედი.

Ⴁაწარი – მსხვილი ღაზლი შეგრეხილი (Ⴑაბელთან ნახე).

Ⴁაჭია, ბაცაცი – კურდღლის შვილი.

Ⴁახალა – მართვე, ყორანთა, ჭილყუავთა, კაჭკაჭთა და მისთანათა (ნახე Ⴋართვესთან).

Ⴁახტა, ბახტაკი —

Ⴁახჩა – ბაღჩა, ბაღი

Ⴁგერა – ხმა უსულოთა ნივთთა, ვითარ ქარისა, წყალთა, ეტლთა სლჳსა ანუ საკრავთა და მისთანათა.

Ⴁგოლვა, ბგოლვილი – ნახე გბოლვა, გბოლვილი.

Ⴁდვილი, ბღდვილი, ბრდღვილი – ნახე Ⴃღვილი.

Ⴁდვინუა, ბდჳნუარება – .

Ⴁდღუნა – (ვბდღუნი) დაკლულთ მფრინველთ გაწიწკნა.

Ⴁე, ბეი – არამონი.

Ⴁებერა – აბურცებული, აშუპებული ადგილი.

Ⴁებერი – ბერი დიაცი, დედაბერ.

Ⴁებია – მამისა ან დედის დედა. // Ⴋეანი, დედათ მოურავი, ყრმის ამჭმელი.

Ⴁებკი – ძონძი, ბებკული ძონძის ნაკერები.

Ⴁებლი – გრძნების მოქმედი.

Ⴁეგარა – მებატონის სათხოვრისა და სამუშავოს აღსრულება.

Ⴁეგვა – (ვბეგუ, დავბეგუ) გალახვა ჯოხით. // Ⴋარცვალთა გამორჩევა ჯოხის ცემით ჩენჩოსა და თავთავთაგან.

Ⴁეგთარა – მორკინული ჩასაცმელი საომარი (ნახე Ⴟავშანთან).

Ⴁეგი, ბეგობი – პატარა გორა.

Ⴁედაური – ცხენი გუარიანი, ანუ ჰუნე (Ⴚხენთან ნახე).

Ⴁედეკი – დარღვეული ნაპრალი.

Ⴁედენა – იმერულად სხუაობა, თაფაუთი.

Ⴁედი – სვე, ხვედრი, მოსასვლელი ვისზედმე კეთილი ან ბოროტი, ბედისწერა.

Ⴁედითი – ცუდი, უხამსი, უგვანი.

Ⴁედისწერა – განჩინება ბედისა.

Ⴁედნიერი – კეთილის ბედის მქონებელი.

Ⴁედნიერი – მუწუკი ფრიად მანკიერი (ნახე Ⴀნთრაკი)

Ⴁევრეული – მრავალრიცხჳ.

Ⴁევრი – მრავალი (ნახე Ⴓმცირესი). // Ⴜერილთა შინა ათიათასი (ნახე Ⴓშტი).

Ⴁევრჯერ, ბევრჯელ – მრავალგზის, მრავალჯერ.

Ⴁეზარი – {ბეზარი – შემაწყენელი, გამაბეზრებელი, ნახე აბეზარი, ბეზარს მოყვანი, – Ⴃავით Ⴙუბინაშვილის ქართულ-რუსული ლექსიკონი}.

Ⴁეზეკი – ელუარე, ნათლიერი

Ⴁეზირგანი – ნახე Ⴃიდვაჭარი.

Ⴁეზღება – (ვაბეზღებ) დასმენა, შესმენა.

Ⴁეი – ნახე ბე.

Ⴁეითალი – ნახე Ⴁათალი.

Ⴁელადი – ეტიკი, მატარებელი, გზის მცოდნე.

Ⴁელეკონი – კალანოსი, თერევინთო, ჩათლაქუჩი, ხერკინა.

Ⴁელზებული – მთავარი ეშმაქთა. {ba al zebub ებრაულად «ცეცხლთა მბრძანებელი»}.

Ⴁელი – დათვის ბოკვერი.

Ⴁელიასი – ებრაულად ეშმაკი, ავი, მავნე.

Ⴁელტი – კორდის მონაკვეთი, მიწა ბალახიანი, კუშა.

Ⴁელდარი – ღარის ხიდი, ხეეზედ გადებული ღარი რუს გასატანად.

Ⴁელდოჯი – კედელში ფუღურო.

Ⴁემი, ბემონი – (Ⴒჳკი ნახე)..

Ⴁერა – დანიშნული ადგილი დასადგომელად გაჯუფთებულთა მორბენალთაგან და ეგევითართა მოთამაშეთა (Ⴠელა ნახე).

Ⴁერვა – (ვჰბერავ, ვუბერავ) სამშვინველით ან საბერველით ცეცხლის ანთება და გაძლიერება. // ნესტუთა და ორღანოთა შთაბერვით ხმის გამოღება და ძნობა (ნახე Ⴃაბერვა). // თხიერი ავსება ჰაერითა. // ქართ ქროლა.

Ⴁერი – მოხუცებული, ხანდაზმული, ბერი კაცი. // მონაზონი, შავით მოსილი. // უფროსი, ვითარ ხევის ბერი.

Ⴁერიკაცი – მოხუცებული მდაბიურად.

Ⴁერილოსი – Ⴁივრილი ნახე.

Ⴁერტყა, ბღერტა – (ვბერტყ, ვბღერტ) ქნევა საფენთა ანუ ტანისამოსთა, გინა ჯოხის ცემა მტვერის გასაცვნელად.

Ⴁერწი – უზვი, მდედრი არა მშობელი.

Ⴁეღო და ბეღელი – სახლი საძნე ანუ საცავი მარცვალთა და ფქვილთა, ვითარ ამბარი, ორმო, ხარო, უმცირესს ეწოდება ხელამბარი და მის უფროსს – ჯიროლა.

Ⴁეჩი და ბეცი – ცეტი <გასტერებული (ხშირად იხმარების წოდებითად ბეჩავ).

Ⴁეცება – (ვებეცები) ცეცება (Ⴑიარულში ნახე).

Ⴁეწვი – ერთი მკედი თმათა, ბალანთა და მისთანათა (ნახე Ⴇმა).

Ⴁეწვი – და ბეწვეული მაღლის ფასის ტყავნი მხეცთა და ნადირთანი, გარდასაკრავნი ტანისამოსთა ზედა სითბოსთჳს.

Ⴁეწვის – კალამი სამხატუარო გამოსაწერი სახეთა.

Ⴁეჭედი – სამკაული თითთა. // Ⴋოჭრილი ღერბსა ზედასახელი ვისიმე, რომელსაც დაასმენ სიგელთა ზედა და მოწმობათა, ხოლო მოწერილობათა დასტჳფრევნ მის მიერ გარედამ. // Ⴌიშანი რომლისამე სულიერისა საიდუმლოსა, ვითარ ბეჭედი ნიჭისა სულისა წმიდისა, ე.ი. მჳრონი. // Ⴁეჭედი ეწოდების სტამბათა შინა გამოსრულთა წიგნთა, არა ხელნაწერთა.

Ⴁეჭდის მცველი – მნე ბეჭდისა.

Ⴁეჭდვა – (ვბეჭდავ) დატჳფრვა.

Ⴁეჭვა – (ვბეჭავ) ჩაბეჭვა, ქსოვაში ჩაკურა.