Полная версия
Інструкцыя по спакушэнні замужніх жанчын
– Я ўжо такі стары, – ганарыста сказаў Пролін, – што мне гэта абсалютна ўсё роўна.
«А мне не ўсё роўна, – падумаў я. – Пакуль сярод іх будуць трапляцца гурыі з брэкетамі, яшчэ не ўсё страчана».
– Пайшлі лепш вып’ем, – абняў я Проліна за плечы. – Я табе ў падарунак бутэльку рыжскага бальзаму прывёз.
– Бальзам я нікому не дам, – цвёрда адвёў маю руку Пролін, – а гарэлкі вып’ем.
І мы накіраваліся ў сад, у глыбіні якога ўжо даўно гаманіла застолле.
Гурый у хіджабах і тым больш з брэкетамі на зубах сярод гасцей застолля не было.
Завіруха
Адвячоркам разгулялася завіруха, аднак Аляксей ад сваіх планаў не адмовіўся. Раз ужо вырашыў вырвацца ў Мінск, ніхто яго не спыніць, нават дырэктар школы Станкевіч.
А той, нібы мацёры вартавы сабака, ужо да яго падыходзіў, бразгаючы ланцугом.
– Не забыліся, Аляксей Канстанцінавіч?
– Пра што?
– Бацькоў Кабака наведаць. Вы ж яшчэ і да Курачаў не схадзілі?
Аляксей пачухаў патыліцу. Да бацькоў двоечнікаў Кабака і Курача ён сапраўды не хадзіў. Дакладней, спроба была. Мінулай нядзеляю ён з’ездзіў на ровары ў Першамайскае, якое калісьці называлася Кабыллем.
– Куды ідзеш?
– У Кабылле.
– Навошта?
– Па кабылу.
Ужо гадоў дваццаць прайшло, як памянялі найменне, а кожны першакласнік у школе ведае, што Кабак з Кабылля.
Між іншым, баба Зося, у якой кватараваў Аляксей, лічыла, што дзеўкі з Кабылля не самыя горшыя.
– Пра іх у нас кажуць: пілоткай стукнеш, не паваліцца – можна браць, – сказала яна. – У мяне там пляменніца жыве.
Аляксей Канстанцінавіч толькі паціснуў плячыма. Яму падабаўся салдацкі гумар бабы Зосі, але жаніцца ён не збіраўся ні з кабыльскімі, ні з крайскімі дзеўкамі.
Аляксей прыехаў у вёску – і ўбачыў мужыка, які стаяў пасярод вуліцы. На шыі ў яго вісеў баян. Раз-пораз мужык шырока разводзіў мяхі баяна, але намацаць пры гэтым патрэбныя кнопкі не мог. Баян усхліпваў і замаўкаў.
– Хто гэта? – спытаў Аляксей цётку, якая вызірнула з-за плота.
– Кабак.
– А чаму п’яны?
– Палучка сёння.
Аляксей зразумеў, што пагаварыць з бацькам свайго двоечніка яму не ўдасца. Ён развярнуўся і паехаў назад.
– Кажуць, вы ўчора ў нас былі? – падышоў да яго на наступны дзень Мікола Кабак.
– Быў.
– А чаму ў хату не зайшлі?
– Твой бацька быў п’яны.
– Ён кожны дзень п’яны, – паціснуў плячыма Мікола. – Маці дома была.
– Ты таксама сядзеў дома?
– Я заместа бацькі на трактары ў полі араў.
Аляксей Канстанцінавіч гмыкнуў. Мікола Кабак, канечне, двоечнік, аднак жа вось арэ. Нягледзячы на трыццаць памылак ва ўчарашняй дыктоўцы, трэба ў чвэрці ставіць тройку. І з восьмага класа выпускаць. Усё роўна яму далей араць, а не ў інстытуце вучыцца.
Але Станкевіча ўсе гэтыя тонкасці не хвалявалі. Яму важна, каб класны кіраўнік правёў гутарку з бацькамі двоечніка.
І, тым не менш, Аляксей Канстанцінавіч заместа Кабылля накіраваўся ў Мінск.
На аўтобусным прыпынку ён убачыў цётку, абвязаную пуховай хусцінаю да самых вачэй, на нагах бахілы. Пры бліжэйшым разглядзе цётка сталася школьнай бібліятэкаркай Галінай Пятроўнай.
– І вы ў Мінск? – не паверыў сваім вачам настаўнік.
Галіна Пятроўна ў яго ўяўленні была старой бабаю, якой ужо не было сэнсу кудысьці ездзіць. Ёй было гадоў трыццаць, не меней. Да ўсяго яна была незамужкаю.
– Бу-бу-бу, – сказала з-пад хусціны Пятроўна.
– Аўтобус адмянілі? – зноў здзівіўся Аляксей. – Не можа быць. Яго яшчэ ні разу не адмянялі.
І сапраўды, у снегавой сумятні паказаліся два жоўтыя вокі.
– Вось! – паказаў на вочы Аляксей. – А вы кажаце – завіруха.
Ён дапамог Пятроўне ўзлезці на прыступкі, падаў ванзэлак і ўскочыў у аўтобус. У салоне людзей было няшмат. У такую непагадзь толькі на печы сядзець, а не імчацца на спатканне з аднакурсніцаю.
Аляксей уладкаваўся каля акна. Пятроўна перад ім расхутала хусціну і ператварылася ў вельмі мілую асобу.
«Гэта таму, што асвятленне слабае, – падумаў Аляксей. – Пры дзённым святле зморшчынкі каля вачэй відаць».
Ён пачаў думаць аб жыцці. Месца на кафедры рускай літаратуры, да якой быў прымацаваны, яму не выпадала. «Вы, жадною толпой стоящие у трона…» Яго нават і ў натоўпе няма. Гібець у Крайску за сто кіламетраў ад Мінска? «На свеце ёсць тры сталіцы: Мінск, Лагойск і Плешчаніцы». Гэты вершык у Крайску ведалі ўсе, ад першакласніка да выпускніка.
Ён цяжка ўздыхнуў. Тонкая шыя Пятроўны, у якую ўпіраўся ягоны позірк, не давала засяродзіцца. Адкуль у іх бяруцца такія шыі?
Пятроўна паварушылася, і Аляксей зразумеў, што і ёй няўтульна.
«Цікава, куды яна намылілася? – падумаў ён. – Вось ёй насамрэч на печы трэба сядзець».
– Да дзяўчыны? – павярнула галаву Пятроўна.
Профіль у яе таксама не горшы за шыю. На шчацэ румянец.
– Куды хачу, туды і еду, – буркнуў Аляксей.
– Грубіяніць ва ўніверсітэце вывучыліся? – усміхнулася бібліятэкарка.
Дзяўчынай ён не назваў бы яе нават у думках. Пры гэтым не мог не заўважыць выразны выгін усмешлівых вуснаў. Зрэшты, яны не горшыя, чым у Зойкі. А можа, і больш салодкія.
Аляксей утаропіўся ў цёмнае акно. Нічога не відаць, нават агеньчыкі ў вёсках патухлі.
Жаніўся б з Зойкаю, не прападаў бы ў заснежаных палях. Бацька Зойкі ваенкам, даўно вызваліў бы зяцька з палону. А вось не хочацца. Між іншым, дзесяцікласніцы ў Крайску нічога сабе. Адна Тома, дачка Станкевіча, чаго вартая.
Яму раптам зрабілася зябка.
– Кажуць, вас дырэктар абходжвае? – зноў павярнула да яго галаву Пятроўна. – Дахаты да сябе яшчэ не запрашаў?
Цёмна-шэрыя ў крапінку вочы смяяліся. Усе старыя дзеўкі чытаюць чужыя думкі ці толькі гэтая?
– Ды ў вас на лбе ўсё напісана, – хмыкнула Пятроўна. – Вы лепш да Ніны Шкель прыгледзьцеся. Сімпатычная.
Цяпер Аляксею зрабілася горача. Ніна сапраўды яму падабалася. Што, і пра гэта на лбе напісана?
– Анягож! – чмыхнула бібліятэкарка.
«Ведзьма!» – пакруціў ён галавой.
– Я яшчэ і сурочыць магу, – сказала Пятроўна. – Вашае шчасце, што мы ўжо ў Плешчаніцы прыехалі.
Яна пацягнула цяжкі ванзэлак па праходзе.
«Ну і не буду табе дапамагаць, – падумаў Аляксей. – Цяпер зразумела, чаму некаторыя ў векавухах заседжваюцца».
Нягледзячы на познюю гадзіну, на аўтастанцыі было поўна людзей.
– Аўтобусы не ходзяць, – сказаў мужчына ў кажусе. – Дарогі замяло ва ўсе бакі. Як бы начаваць тут не давялося.
Аляксей азірнуўся па баках. Начаваць у гэтай паўцёмнай халоднай зале яму не хацелася.
– Тут недалёка гасцініца, – падміргнуў яму мужчына. – Гайда, пакуль усе месцы не занялі.
– І я з вамі! – кінулася за імі Пятроўна. – Мне таксама няма куды дзявацца!
Аляксей неахвотна ўзяў з яе рук ванзэлак.
– У госці да сяброўкі сабралася, – вінавата сказала Галіна, – усяго адзін слоік з варэннем паклала, і ўсё роўна сумку не падняць.
Упершыню яе тон Аляксею спадабаўся. Можа, калі захоча.
– А што ў камплекце да варэння? – строга паглядзеў на бібліятэкарку мужчына.
– Піражкоў напякла, сала кавалачак…
Пятроўна каялася, і гэта неяк мірыла з ёй. Яна яшчэ і ўзяла Аляксея пад руку і прыхінулася, быццам бы шукаючы паратунку. Нягледзячы на бахілы, яна была лёгкая на нагу. Ён адчуў мяккі дотык клуба, і кроў кінулася ў галаву. Якраз як з Зойкаю…
Кудаса ледзь не збівала з ног. Снег так хвастаў па твары, што было балюча вачам. Аляксей адварочваўся ад ветру і зайздросціў Пятроўне ў яе хусціне.
Гасцініца, на шчасце, была побач са станцыяй. Моцна тупаючы нагамі, яны ўваліліся ва ўтульнае цяпло, залітае яркім святлом.
– З аўтобуса? – з усмешкаю сустрэла іх пажылая дзяжурная. – Якраз адзін пакой застаўся. І дзяўчыне месца знойдзецца.
Аказваецца, для шчасця не так шмат трэба. Ложак з чыстай бялізнаю, гарачая батарэя, а за акном завея.
– Шкада, крама зачыненая, – сказаў сусед.
Ён працаваў аграномам у Завішыне, зваўся Канстанцінам.
– Навошта нам крама? – спытаў Аляксей, складваючы пакрывала.
Яму хацелася як мага хутчэй залезці ў ложак і накрыцца коўдраю з галавой.
– Схадзі да сваёй кралі, – сказаў аграном. – Па-мойму, у яе ёсць.
– Што ёсць? – знерухомеў Аляксей, адчуваючы, што ў цяпле ў яго загарэўся твар.
– Бутэлька! – здзівіўся Канстанцін. – Раз у госці едзе, значыць, з бутэлькай. Я б такую нізавошта не ўпусціў.
«Дык у чым справа?» – насупіўся настаўнік.
– У мяне ўжо двое на лаўцы сядзяць, аднаму тры, другому чатыры, – уздыхнуў аграном. – Але вось сустрэну такую, як твая, і на ўсё забываюся. Нябось, салодкая?
Ён падміргнуў Аляксею. Той намацаў рукою дзверы і выкаціўся ў калідор. Папаў у нерат, ні ўзад, ні ўперад…
– Так і ведала, што не зберагу, – уперлася кулачкамі ў бокі Пятроўна. – Не трэба было даваць вам сумку, ніколі не здагадаліся б, што там бутэлька віна.
– Гэта аграном… – прамармытаў Аляксей.
У кароткім халаціку Пятроўна была неверагодна прыгожая. Зморшчынкі каля вачэй у яркім святле таксама кудысьці прапалі.
– Заходзьце праз пятнаццаць хвілін, – загадала бібліятэкарка. – І захапіце шклянкі.
– Я ж табе казаў! – падскочыў з ложка Канстанцін. – У такіх паненак заўсёды ёсць. Пашанцавала табе, хлопец.
Ён дастаў з чамадана чыстую кашулю, пераапрануўся, абцёр твар і шыю адэкалонам.
– Хочаш? – працягнуў ён бутэлечку Аляксею.
– Не трэба.
Чамусьці Аляксею было непрыемна глядзець на важданіну агранома. Збіраецца, як паляк на вайну. Падобна на тое, што ён не толькі па бульбе спецыяліст.
– Ты, галоўнае, не тушуйся, – сказаў, прыдзірліва аглядаючы сябе ў люстры, Канстанцін. – Лепш, канечне, каб яна з сяброўкай была, але і так будзе добра. Ніколі не ведаеш, дзе пашанцуе, а дзе не. Закон жыцця!
«Пра што ён? – таксама паглядзеў на сябе ў люстра настаўнік. – Мне і не трэба нічога. Да Зойкі на спатканне еду».
У Пятроўны да іхняга прыходу ўсё было падрыхтавана. На стале стаяла бутэлька «Варны», на сурвэтцы горкаю ляжалі піражкі, у талерцы наскрыленае сала.
– Нож у дзяжурнай ёсць, а штопара няма, – сказала, паказваючы на бутэльку, Пятроўна. – Давядзецца закусваць без выпіўкі.
– Ніколі! – накіраваўся да стала аграном.
Ён узяў бутэльку, паставіў на падлогу, вялікім пальцам правай рукі націснуў на корак і прапіхнуў яго ўсярэдзіну.
– Прапалі дванаццаць капеек, – уздыхнула Пятроўна. – З коркам бутэлькі не прымаюць.
– Я ўмею выбіваць корак даланёю, але так хутчэй, – сумеўся Канстанцін.
«Дзе гэта яна навучылася мужыкамі круціць? – падумаў Аляксей. – Няўжо ў Крайску?»
– Гэтаму не вучацца, – хмыкнула Пятроўна. – Талент патрэбен.
Аляксей крактануў. Так і будуць па чарзе з аграномам чырванець.
– І правільна, – кіўнула Пятроўна. – Ад мяне трэба трымацца падалей.
– Ну, за гаспадыню! – падняў шклянку Канстанцін. – Я яшчэ на станцыі зразумеў, што з гэтай парачкай не прападзеш.
«Якая парачка? – глытнуў са шклянкі Аляксей. – Я наогул упершыню ў жыцці яе бачу».
Ён сапраўды ўпершыню разгледзеў шэрыя вочы Пятроўны, цяжкую хвалю русых валасоў, поўныя грудзі і гнуткую спіну. Проста Мар’я-царэўна, а не бібліятэкарка.
Хмель стукнуў у галаву. Краем вока ён заўважыў круглую каленку ў разрэзе халаціка.
– А вось гэта не пра вас, – захінула халацік Пятроўна. – Спачатку гаварыць навучыцеся.
– Пра што… гаварыць? – праглынуў камяк у горле Аляксей.
– Узяўся за грудзі – гавары што-небудзь! – зарагатаў аграном.
«Дубіна!» – скасавурыўся на яго настаўнік.
– Ну, хоць бы тост скажыце! – пагладзіла яго па спіне Пятроўна.
– Прапаную выпіць за тое, каб скончылася завіруха і мы ўсе маглі ехаць па сваіх справах!
Аляксей чокнуўся спачатку з Пятроўнай, потым з аграномам.
– Кепскі тост, – узяў са стала піражок Канстанцін. – Тут лепей, чым у аўтобусе.
– Гэта вам лепей, – зрабіла глыток Пятроўна, – а маладым трэба ў Мінск. Навошта я купляла такое моцнае віно?
– Віно – самы раз, – зноў разліў па шклянках Канстанцін. – У нашай краме такога няма.
– Зірніце ў акно, – усміхнулася Пятроўна. – Хтосьці наваражыў.
Завея за акном сціхла. З апраметнай цемры зрэдзь выплывалі на святло вялікія сняжынкі і знікалі.
– Пойдзем на неба паглядзім? – прапанавала Пятроўна. – Раптам там зоркі?
– Вы ідзіце, а я спаць, – дапіў віно аграном. – Раніцай на першы аўтобус трэба паспець.
– Пайду адзяваць паліто, – падскочыў Аляксей.
Ён раптам зразумеў, што самае прыемнае – гэта выконваць загады Пятроўны, няхай яны і недарэчныя.
На вуліцы была сапраўдная зімняя казка. Пад платамі ляжалі пухнатыя сумёты, у небе выразна малявалася вецце дрэваў у густых махрах, пад цяжарам наліплага снегу прагіналіся правады паміж слупамі.
– А дзе зоркі? – задрала галаву Пятроўна, спатыкнулася і ўхапілася за руку Аляксея.
Ён, быццам чакаў гэтага, прыцягнуў яе да сябе і ўсмактаўся доўгім пацалункам у салодкія ад віна вусны.
Гэта быў сапраўдны пацалунак, хмельны і прагны. Зямля выкручвалася з-пад ног і зносіла парачку ў чорны вір космасу.
Пятроўна нешта прамармытала. Аляксей, не адрываючыся ад вуснаў, прасунуў рукі ў прарэх між гузікамі на паліто і моцна абхапіў яе за талію. Пятроўна ўсё-ткі адштурхнула яго і засмяялася. Іхнія вочы знаходзіліся на адным узроўні, аднак Аляксею не ўдавалася злавіць позірк Галіны.
– Заяву падала, – сказала Пятроўна.
– Якую заяву?
Ён зноў пацягнуўся да салодкіх вуснаў.
– На звальненне, – уперлася рукамі яму ў грудзі Пятроўна. – З’язджаю з Крайска.
Аляксей адчуў, як яму за каўнер папоўз холад. Сусветная сцюжа скавала зямлю. Аляксей не мог варухнуць ні рукой, ні нагой. У тое самае імгненне, калі ён быў гатовы застацца з Пятроўнай у трэцяй са сталіц назаўсёды, яго адкінулі ўбок, як анучу.
«Жартуеш?» – узмаліўся ён сам сабе.
– Не жартую, – цвёрда сказала Пятроўна.
Яна адступіла на крок і пачала стрэсваць снег з футровага каўняра.
– І вы тут не застаняцеся, – працягвала Пятроўна. – Дырэктар гэта таксама ведае, так што не бойцеся.
«Каго я павінен баяцца?» – мільгнула ў галаве.
– Томы Станкевіч, – чмыхнула Пятроўна. – Яна першая нявеста ў Крайску, якраз для вас. Але Ніна лепшая. Праўда, вам і яна не дастанецца. На наступны год вы ўжо будзеце ў Мінску.
«Адкуль яна ўсё ведае?» – здзівіўся Аляксей.
– Тут і ведаць няма чаго, – махнула рукой Пятроўна. – Хадзем у гасцініцу, холадна.
– А я да вас дзяўчынку падсяліла, – сказала Пятроўне дзяжурная, уважліва гледзячы на Аляксея. – Таксама са станцыі.
– Вось і добра, – кіўнула Галіна. – Удзвюх спаць весялей.
Яна ішла па калідоры нашмат чужэйшая, чым да сённяшняга дня. І Аляксей разумеў, што гэта незваротна.
«На свеце ёсць тры сталіцы – Мінск, Лагойск і Плешчаніцы», – круціўся ў галаве вершык.
Вершык быў бязглузды, але ў ім хавалася ўся праўда пра жыццё Аляксея.
Міледзій Кукуць
Міледзій Мікалаевіч Кукуць нарадзіўся ў 1953 г. у вёсцы Вусаўцы Мёрскага раёна, на Віцебшчыне. У 1989 г. скончыў Горацкую сельскагаспадарчую акадэмію. Працаваў інжынерам-механікам, старшынёй калгаса ў Шаркаўшчынскім раёне. У 2014 г. стаў лаўрэатам ганаровага званыня «Чалавек года Шаркаўшчыны».
Друкаваць вершы і апавяданні пачаў у 1992 г. Аўтар кніг прозы і паэзіі «Адзін дзень і ўсё жыццё» (1997), «Люблю я родную зямлю» (2002), «Чысціня душы» (2008), «На сёмым небе» (2013), «У палоне кахання» (2018) і інш.
Твор, які вы зараз прачытаеце, па жанры аўтар вызначыў як «быль». Не будзем гадаць, чаму пісьменнік прыняў такое рашэнне, заўважым толькі, што і ў гэтым творы, і ў іншых сваіх апавяданнях і аповесцях ён імкнецца быць блізкім да жыцця сваіх герояў. Адчуваецца, што матэрыялам для мастацкіх пошукаў становіцца ўсё тое, што сустракаецца творцу непасрэдна на Шаркаўшчыне, увогуле на роднай Віцебшчыне. Проза Міледзія Кукуця надзвычай сацыяльная, красамоўная ў адлюстраванні характэрных з’яў і тэндэнцый правінцыйнага жыцця. Добра гэта ці дрэнна – вырашаць чытачу.
Пацалунак мядзведзіцы
Быль
Першага снежня, як заўсёды, рабочы дзень у Тунілавецкім лясніцтве Глыбоцкага лясгаса пачынаўся з паўсядзённай мітусні. Вальшчыкі лесу ладзілі бензапілы, запраўлялі іх бакі палівам, іншыя рабочыя вастрылі сякеры, а больш балбатлівыя голасна расказвалі розныя небыліцы. Майстры лесу пасля планёркі ў кабінеце ляснічага, не губляючы часу, спешна заканчвалі пісаць справаздачы па выніках працы за мінулы месяц. Калі закончылі ўсе неабходныя зборы для працы ў лесе, леснікі, акрамя канторскіх, пагрузіліся на машыны і пад павучальныя парады ляснічага Віктара Аляксандравіча Чарняўскага паехалі на дзялянкі, дзе вялася планавая нарыхтоўка драўніны. І, здавалася, не бачылася ніякага прадвесніка бяды ў гэты дзень для маладога майстра лесу Лізы Каштальян. Адукаваная і прыгожая дзяўчына ўжо няпоўны год як працуе ў гэтым лясніцтве пасля заканчэння ў Мінску Беларускага дзяржаўнага тэхналагічнага ўніверсітэта, дзе рыхтуюць спецыялістаў розных галін хімічнай і лясной прамысловасці.
Прыехаўшы на дзялянку і размеркаваўшы падначаленых людзей на працоўныя ўчасткі, Ліза абгаварыла ўсе надзённыя пытанні з дасведчаным брыгадзірам, які заставаўся кіраваць працэсам высечкі лесу, а сама, адправіўшы машыну ў лясніцтва, сабралася ў дарогу. Павесіўшы на плячо важкую сумку і палажыўшы туды паходны планшэт для майстра лесу, дзе захоўваліся вымяральныя прыборы, карта мясцовасці, компас, і, як было месца, яшчэ паклала невялікі тэрмакантэйнер з абедам. Надзеўшы на галаву капюшон, каб за каўнер не сыпаўся снег з галінак дрэў, шпарка пайшла праз ельнік на паляну былой высечкі, а гэта па друзлым снезе больш за кіламетр. Там, уздоўж квартальнай лініі яшчэ да першага зазімку, спецыяльным трактарным плугам былі нарэзаны разоры для высадкі вясной саджанцаў хвойнага лесу. У лесе Ліза нават без компаса арыентавалася добра. Яшчэ з маленства яна з бацькамі часта ездзіла ў грыбы і ягады, бо ў Шаркаўшчынскім раёне, дзе яна нарадзілася, грыбных лясоў і ягадных балот шмат, толькі не лянуйся збіраць падарункі прыроды. Тата ў яе ваенны – падпалкоўнік, навучыў дачку, як трэба карыстацца ў лесе компасам, а ў ясны, вось як сёння, дзень выбіраць маршрут па сонцы, у пахмурны – па іншых прыродных прыкметах. Адназначна можна сказаць, што Ліза лесу не баялася, і таму, без непрадбачаных здарэнняў, праз дваццаць хвілін яна была ўжо на месцы. Паляна сярод лесу бачылася вялікай, поўных тры гектары, і вакол яе заснежанай сцяной рос густы высокі ельнік. На ўскрайку былой высечкі пасвіліся тры еўрапейскія казулі, але, убачыўшы няпрошаную госцю, дзікія красуні няспешна заглыбіліся ў лес. Не губляючы часу, Ліза павесіла сумку на сук і, дастаўшы з яе вымяральную лінейку, пачала працу. На працягу дзвюх гадзін дзяўчына зрабіла ўсе патрэбныя замеры, атрыманыя даныя зафіксавала на паперы. Трактарыст з лясніцтва сваю працу выканаў сумленна, амаль без значных заўваг, і, калі ўсё складзецца добра, менавіта на гэтым месцы праз 60–80 гадоў хтосьці ўжо пасля нас атрымае прыдатную, дзелавую драўніну. Для гэтага нам, леснікам, спачатку трэба лес якасна і ў спрыяльны час пасадзіць, потым зберагчы ад стыхійных прыродных з’яў, пражэрлівых шкоднікаў і, як часам бывае, нават сцерагчы ад браканьераў, – так думала Ліза, збіраючыся пасля заканчэння працы ў зваротны шлях. Не затрымліваючыся, дзяўчына яшчэ раз акінула вачыма адкрытую сярод лесу паляну і пайшла па наезджанай трактарам каляі, мінаючы высечку, дзе працавала брыгада лесарубаў, у напрамку лясніцтва пісаць дакументы на выкананне работ. Надвор’е, як на дзіва, у гэты дзень у самым пачатку зімы было цудоўным. Лёгкі марозік у лесе амаль не адчуваўся, толькі цвёрды неглыбокі снег гулка хрумсцеў пад нагамі, здалёк пужаючы лясных звяроў і птушак. Па-зімоваму прыгожае сонца ўзнялося над ляснымі прасторамі і нясмела грэла кроны ельніка, таму лес ужо не здаваўся такім непрабудным і халодным. Ліза нават прыпыніла свой шпаркі крок, любуючыся першароднай прыгажосцю. Ад цяжару аселага снегу галінкі елак звісалі амаль да зямлі, пераліваючыся ў серабрыстых промнях сонца.
Да берага лесу заставалася яшчэ больш за кіламетр, і дзяўчына, спыніўшыся, уважліва напружыла слых – ужо не быў чутны манатонны гул бензапіл і стук сякер з дзялянкі, толькі перарывісты перастук дзятлаў даносіўся з глыбіні лесу. Ліза дастала з сумкі смартфон і набрала дзядулю, які працаваў ў Глыбоцкім райвыканкаме архітэктарам.
– Алё, дзядуля! – гучным рэхам разнёсся па лесе голас Лізы.
– Добры дзень, лясная фея і любімая ўнучка, – з жартам у голасе адгукнуўся дзед.
– Я заўтра з Сашам на выхадныя прыеду да вас у Шаркаўшчыну.
– Прыязджайце, будзем з бабуляй вельмі рады. Як вам там маладым жывецца і як зладжваюцца справы на працы?
– У нас з Сашам усё добра, здымаем кватэру ў Докшыцах, ездзім кожны дзень за 15 кіламетраў на працу ў лясніцтве. Я са сваімі абавязкамі цалкам спраўляюся, калі што, Саша дапамагае, бо ён больш вопытны спецыяліст. Адно бянтэжыць, што працую не па спецыяльнасці, бо, як ты ведаеш, дзядуля, я інжынер ландшафтнага праектавання і паркавага будаўніцтва. У глыбоцкім лясгасе абяцалі даць пры паступленні на працу мне пасаду па спецыяльнасці, ды і па прызванні, але амаль год прайшоў, і пакуль маўчаць.
– Не хвалюйся, унучка, будзем чакаць. І дзе ты, лясны наш чалавечак, цяпер знаходзішся?
– Так, як звычайна, дзядуля, у лесе, а зараз іду з дзялянкі ў кантору.
– Надвор’е сёння, унучка, добрае, не халоднае. Напэўна, прыемна па лесе прагуляцца, што, галоўнае, карысна для здароўя. І заадно перадай прывітанне касалапаму мішку, – як здавалася, бяскрыўдна, але з папераджальнай перасцярогай пажартаваў дзед.
– Цьфу-цьфу-цьфу, – тры разы праз левае плячо паплявала Ліза, – на маім участку, дзякуй богу, мядзведжага следу пакуль не бачна, і я ўжо хутка выходжу на бераг лесу, менш за кіламетр засталося, таму не хвалюйся. І да сустрэчы, дзядуля.
Сувязь на смартфоне абарвалася.
Сапраўды, да берага заставалася недалёка – пачыналася рэдкалессе, густы ельнік скончыўся, а ўздоўж дарожкі ўперамешку раслі ліставыя дрэвы. У большасці – гонкія бярозкі з асіннікам і сям-там паляны арэшніку. І вось ля самай сцежкі бухмаціўся калінавы куст, увесь абчэплены, як караламі, яркачырвонымі ягадамі. Напаткаць зімой у лесе пад шапкамі пухнатага, бела-іскрыстага снегу гронкі сакавіта-чырвоных ягад – відовішча невыказнае, гэта трэба бачыць на свае вочы. Ліза нават спынілася, любуючыся на прывабны воку калінавы куст. Ягады яго хоць і горкія, але дужа карысныя для здароўя людзей і зімой жаданы ласунак для птушак. Вечназялёны лес сваёй прыгажосцю вабіў Лізу з самага маленства, а яшчэ больш яна любіла жывёльны свет, бязмерную цягу мела да свойскіх і дзікіх звяркоў. Нават марыла паступіць пасля заканчэння школы ў ветэрынарную акадэмію, але бацькі параілі лепш паступаць у лясны ўніверсітэт. І вось яна ўжо працуе майстрам лесу пакуль не зусім па спецыяльнасці, але займаецца жаданай з дзяцінства справай. Тут жа ў лясніцтве сустрэла свайго суджанага – калегу Сашу Зінкевіча. Ён таксама родам з Шаркаўшчынскага раёна, яго бацькі жывуць у маляўнічым мястэчку Лужкі. Абаяльны Саша неяк адразу спадабаўся Лізе: высокі, адмыслова складзены брунет. Блакітна-прамяністыя вочы, адкрыты позірк імгненна пакарылі дзявочае сэрца. І, што важна, ён хлопец моцнай косці, з жывым і бойкім характарам. Як стрэлка гадзінніка перакуліла за поўдзень, Ліза, здарожыўшыся, захацела есці. Дзяўчына акінула позіркам месца абапал сцежкі, каб знайсці зручную, незацемненую палянку з прыдатным пнём, дзе можна было б, прысеўшы, крыху адпачыць і заадно перакусіць. Раніцай яны з Сашам, як заўжды, амаль не елі, толькі пасмакавалі гарачую каву ў прыкуску з пячэннем і спешна паехалі на працу. На сёння Ліза з сабой у лес прыгатавала на абед складзеныя канвертам бліны, начыненыя курыным мясам, а Саша яшчэ ўзяў з сабой літровы тэрмас з кавай на дваіх з суджанай, бо звычайна яны абедалі разам. Годных пнёў, каб зручна пасядзець, Ліза не знайшла: адны былі маленькія, іншыя далёка ад сцежкі, і ўсе яны былі пакрыты высокімі снежнымі шапкамі. Крыху падумаўшы ў такой неспрыяльнай абстаноўцы, якая склалася, Ліза вырашыла лепш перакусіць на хаду, ціха ідучы па заснежанай сцежцы. З сумкі, што вісела на плячы, дзяўчына выняла тэрмапакет, дастала адтуль адзін, яшчэ крыху цёплы блінчык і, адкусіўшы ад яго кавалачак, пачала есці. Цёпла-спакуслівы пах бліноў з мясам, перамяжоўваючыся з водарным пахам зялёнай ігліцы, падхоплены чуйным ветрыкам, далёка разносіўся па зімовым лесе. Не прайшла Ліза і сто крокаў, як нечакана ўбачыла, што недалёка справа ад сцяжынкі, з глыбіні лесу, агінаючы дрэвы і падымаючы клубы снегу, коцяцца прама на яе два пухнатыя камячкі. «Напэўна, паляўнічыя сабакі», – падумала адразу дзяўчына. Гэта часта бывае тут у разгар паляўнічага сезона. Не спускаючы вачэй з няпрошаных гасцей, Ліза перастала есці, спынілася і разважыла, што, калі гэта паляўнічыя сабакі, не страшна, яны звычайна не агрэсіўныя, але, добра прыгледзеўшыся, яна спужалася. Прама на сцежку, абганяючы адзін аднаго, імчалі два медзведзяняты.
