Інструкцыя по спакушэнні замужніх жанчын

– Машынку мне дадуць у тэхнікуме, – запэўніў бацька. – Якраз нядаўна адну спісалі.

– Друкуе? – спытаў Прасвіраў.

– Дзве літары не прабівае, але заўхоз сказаў, што адрамантуе. Ён у нас мужык з рукамі.

Мяне якасць пішучых машынак пакуль што не хвалявала. Пра што пісаць – вось у чым пытанне.

– А вы пра што пішаце? – спытаў я Прасвірава.

– Аповесць скончыў. – Хведар Пятровіч азірнуўся па баках. – Сказаць, пра што?

– Канешне, – дазволіў я.

– Пра экскаватаршчыка!

Я ледзь не сеў міма крэсла, што стаяла побач. Экскаватаршчык у ролі галоўнага героя твора не мог мне прысніцца нават у страшным сне.

– Ты слухай, слухай! – ускочыў з месца Хведар Пятровіч. – Гэта ж не просты экскаватаршчык. У нас тут да вайны яўрэі жылі, увесь цэнтр пасёлка займалі. Потым немцы прыйшлі, гебітскамісарыят, гета… Частка яўрэяў з гэтага гета збеглі, астатніх расстралялі немцы, і пасля вайны яўрэйскія дамы пачалі зносіць.

– Калі гэта было? – спытаў бацька.

– Адразу пасля вайны, яшчэ да таго, як мы з табою прыехалі. Ну, экскаватаршчык зламаў сцяну дома, бачыць – гаршчок вывернуўся. Ён вылез з кабіны, узяў у рукі – а там золата!

– Брэшаш! – стукнуў даланёй па стале бацька.

– Далібог!

Хведар Пятровіч перажагнаўся. Між іншым, у адрозненне ад бацькі, з партыі яго не выганялі.

– Зрэшты, у яўрэяў заўсёды было золата, – сказаў бацька. – Нават у Калмановіча, сам бачыў.

– Калмановіч з’ехаў у Свярдлоўск, а тут цэлы гаршчок у сцяне замураваны!

Расказваючы, Хведар Пятровіч вялікімі крокамі мерыў пакой, у якім нас прымаў. Гэта быў кабінет з дзвюма кніжнымі шафамі, пісьмовым сталом, кушэткаю і чатырма крэсламі. Я з цікавасцю глядзеў па баках. Некалі ж і самому давядзецца віць пісьменніцкае гняздо. Але для гэтага патрэбен як мінімум уласны пакой. А ў нас у Навагрудку два пакоі на чатырох чалавек у доме для выкладчыкаў тэхнікума.

– Уяўляеш, схапіў ён гаршчок з золатам, – перабіў ход маіх думак Хведар Пятровіч, – і пабег, не спыняючыся, у Брэст!

– Гэта ж колькі кіламетраў? – спытаў бацька. – Трэба было сесці ў цягнік і паехаць, хоць у Брэст, хоць у Лунінец. А там шукай ветру ў полі.

– Косця, ён жа з глузду з’ехаў! Цэлы гаршчок з золатам!

Прасвіраў перайшоў на крык. Відаць, гаршчок з золатам сапсаваў нешта і ў ягонай галаве. Я заклаў пальцам правае вуха, яно ў мяне чула лепей, чым левае.

«Навошта крычаць пра нейкі гаршчок? – падумаў я. – Анты з Візантыі золата вазамі везлі. Мусіць, і нявольніц бралі. Ці ў іх не было рабства? У рамеяў дакладна было…»

– Уяўляеш, да самага Брэста бегма бег! – зноў, падобна варвару, уварваўся ў стройную фалангу маіх думак голас Прасвірава. – Ні разу не спыніўся!

– Адкуль вы ведаеце, што ён не спыніўся ні разу? – спытаў я.

Прасвіраў з бацькам у здзіўленні ўтаропіліся ў мяне. Відаць, яны забыліся пра маё існаванне.

– Дык жа гаршчок з золатам у руках, – сказаў Прасвіраў. – З гэтым не спыняюцца.

– А я б на цягніку паехаў, – сказаў бацька. – З Лунінца проста ва Уладзівасток. А лепш у Сочы.

Ён цмокнуў. Здаецца, Сочы спадабаліся яму больш за Уладзівасток. Мне таксама.

– Косця, які цягнік?! – пляснуў рукамі Прасвіраў. – Я ў аповесці так і напісаў: бег, не спыняючыся, да самага Брэста!

– Цікава, што ён з гэтым золатам зрабіў? – паглядзеў на мяне бацька. – Гэта ж яўрэйскае золата. А яно нашага брата шчаслівым не зробіць.

Здаецца, аповесць Хведара Пятровіча займала яго нашмат меней, чым гаршчок з золатам. Але бацька заўсёды быў абыякавы да літаратуры, з паэтаў ведаў аднаго Ясеніна. На падпітку мог прачытаць на памяць «Чорнага чалавека».

– Вялікая аповесць? – спытаў я Хведара Пятровіча.

– Дзевяноста старонак на машынцы! – горда адказаў той. – Паўгода адным пальцам кляпаў.

– Трэба было машыністцы аддаць, – умяшаўся ў нашую размову пра літаратуру бацька.

– Гэта ж аповесць! – паглядзеў на яго, як на немаўля, Прасвіраў. – Тут трэба самому.

Я з ім быў цалкам згодны. Пісьменніцкая справа святая.

– Жонку трэба навучыць друкаваць, – сказаў бацька. – Ці адну з дачок. Колькі іх у цябе?

– Чатыры.

«Ого! – падумаў я. – Чатыры дачкі плюс жонка. Як яму ўдаецца пісаць у такіх умовах?»

– А я на працы, – прызнаўся Хведар Пятровіч. – Там спакайней.

Ён раптам уважліва паглядзеў на мяне. Мне зрабілася няўтульна.

– Валя таксама восьмы клас скончыла, – сказаў Прасвіраў. – Трэба вас пазнаёміць.

– Канешне, – згадзіўся бацька. – Навошта шукаць сякеру пад лаўкаю?

«Якая яшчэ сякера? – падумаў я. – Бацька тупы, але гэты яшчэ тупейшы».

– Валя! – гучна паклікаў Хведар Пятровіч.

– Пайшла на вуліцу, – пачулася з-за дзвярэй.

«Слава богу!» – ледзьве не перажагнаўся я.

– Ну, тады давай па грамульцы, – адчыніў дзверцы адной з шаф Прасвіраў. – Марыя, нясі закусь!

– Нясу, – адказала з-за дзвярэй жонка.

Я зразумеў, што і мне пара на вуліцу.

Тады мне прачыніліся дзверы ў святая святых, і я зазірнуў у шчыліну. Там я ўбачыў стос чыстых лістоў паперы на стале, пішучую машынку і невыразны абрыс машыністкі. Яна магла быць і пекнай дзяўчынаю.

«Анты, наперад!» – скамандаваў я.

Але раман «Анты» так і застаўся напісаным ад рукі чарнавіком. Відаць, для яго напісання трэба было атрымаць па галаве не драўляным, а жалезным мячом. Аднак, як я ўжо сказаў, яшчэ раз надзяваць на галаву вядро я катэгарычна адмовіўся. Значыць, і жалезны меч застаўся ў нейкім іншым жыцці.

Пазней я пісаў апавяданні, аповесці і нават раманы, аднак любімым жанрам засталося менавіта апавяданне. Тое самае, што выскачыла з вядра.

Бітва каля вакзала

1

Я прыехаў у Варшаву па выдавецкіх справах і адразу пазваніў свайму сябру Болеку.

– Ты тут? – узрадваўся той. – Вось цяпер мы дакладна паездзім па Польшчы. Ты куды хочаш – у Кракаў ці ў Гданьск?

– У Гданьск, – сказаў я. – Там і Сопат побач.

– Не толькі Сопат, – засмяяўся Болек. – Заўтра ўранку сустракаемся на вакзале.

Мы з Болекам даўно дамаўляліся праехацца па Польшчы. Болеку больш даспадобы была паездка ў Кракаў, гістарычную сталіцу Польшчы, але я выбраў Гданьск, колішні Данцыг. Там ваяваў мой дзядзька, і я хацеў, як кажуць, пазнаёміцца з мясцовасцю.

Сябры звалі нас Болек і Лёлік. Канечне, пры жаданні Алеся можна было перарабіць у Лёліка, але ўсё-ткі гэтае жаданне павінна было быць вельмі моцным. Спачатку я пратэставаў, аднак потым прызвычаіўся. А Болек і не пратэставаў, па натуры ён быў канфарміст. Хаця сябраваць з рускімі ў Польшчы адважваўся далёка не кожны канфарміст.

– А мы нікому не скажам, – гаварыў Болек, калі я яму нагадваў пра гэта. – Давай лепш вып’ем.

Мы сустрэліся на вакзале. Болек ужо ўзяў білеты туды і назад.

– Прыедзем, пагуляем па Гданьску, з’ездзім у Сопат і Мальбарк і вячэрнім цягніком вернемся, – паведаміў ён. – Я тут пакінуў машыну, каб адразу адвезці цябе ў гатэль.

– Я спыніўся ў Рускім доме, – сказаў я.

– Адвязу цябе нават у Рускі дом, – усміхнуўся ён.

– Нацыяналістам не скажам? – шэптам спытаўся я.

– Нікому не скажам, – таксама шэптам адказаў Болек.

2

Мы ўладкаваліся на сядзеннях. Цягнік крануўся.

Нейкі час я пазіраў у акно, потым пераключыўся на тэлевізійныя навіны. Ва ўніверсітэце я вучыў польскую мову, і набытых ведаў мне хапала не толькі для зносін з Болекам, але і для прагляду апошніх навін. Тэлевізійная карцінка значна аблягчала разуменне таго, што адбывалася ў свеце. У глыбіні душы я спадзяваўся, што калі-небудзь гэтыя веды дапамогуць мне дамовіцца аб рамантычным спатканні з чароўнаю Тэрэзай альбо Гражынай, аднак пакуль такі выпадак не надарыўся. Я хацеў быў спытацца, ці ёсць у шоу Болека, якое ён вядзе на тэлебачанні, падыходзячыя экземпляры, але ён мяне апярэдзіў.

– Матка Боска! – схапіў мяне за руку Болек і перажагнаўся.

– Што такое? – занепакоіўся я.

– Глядзі, гэта ж прывакзальная плошча ў Варшаве!

Болек пабляднеў, на лбе ў яго выступілі дробныя кроплі поту.

– Так, – прыгледзеўся я, – плошча, нядаўна мы на ёй былі.

– Я там пакінуў свой «сааб»…

– Добрая машына, – кіўнуў я, – лепшая за маю «міцубішы».

– Дык жа там зараз нямецкія геі, і яны б’юцца з нашымі гамафобамі!

Болек ледзь не плакаў.

Высветлілася, што ў Варшаву з Германіі для ўдзелу ў гей-парадзе прыбыў цягнік з гэтымі самымі геямі, трансгендарамі і іншымі бісексуаламі. І на прывакзальнай плошчы з дубінкамі ў руках іх сустрэлі мясцовыя ахоўнікі чысціні нораваў.

– Пяць тысяч геяў! – схапіўся за галаву Болек.

Я падумаў, што ў адзін цягнік пяць тысяч пасажыраў не ўлезуць, нават калі яны будуць сядзець ці ляжаць адзін на адным. Але гаварыць зараз пра гэта Болеку не было сэнсу. Ён быў на мяжы істэрыкі.

– У гады сваёй бурлівай маладосці ў Мінску мне з імі даводзілася сустракацца, – сказаў я. – Сярод іх поўна качкоў.

– Каго? – на імгненне сціх Болек.

– Хлопцаў з нарошчанымі біцэпсамі і трыцэпсамі. Пабіць іх было няпроста.

– Мая машына! – зноў схапіўся за галаву Болек. – Што яны зробяць з маёй машынаю?!

– Пазвані каму-небудзь, каб яе забралі з плошчы, – сказаў я. – Ты ж пакідаеш ключы ад машыны сваякам ці палюбоўніцы?

– Нікому ключы я не пакідаю! – закрычаў Болек.

Адчувалася, што размова са мной толькі пагаршае ягонае становішча. Я замаўчаў.

3

Наш цягнік прыбыў у Гданьск, і мы накіраваліся на пешаходную вуліцу, якая была запоўненая вулічнымі мастакамі і турыстамі.

Болек мяне папярэдзіў, што на гэтай вуліцы трэба асцерагацца кішэннікаў, якіх тут поўна. Аднак зараз сам ён знаходзіўся ў поўнай прастрацыі, абсалютна не думаючы пра цэласць бумажніка. Як добры ахоўнік, я ішоў за ім на паўкроку ззаду, уважліва сочачы за сітуацыяй.

– Куды паедзем? – спыніўся Болек.

– У Сопат, – сказаў я. – Гэта адзінае месца, дзе мы здолеем прывесці свае думкі ў парадак.

Болек паслухмяна пайшоў за мной на вакзал.

Мы прыехалі ў Сопат і прагуляліся па дарожках уздоўж пясчанага пляжа. Для ліпеня тут было халаднавата. Некаторыя з тых людзей, што загаралі на пляжы, хаваліся ад ветру за сімвалічнымі загарадкамі, зробленымі з падсцілак. Некалькі хлопцаў і дзяўчат гулялі ў валейбол, але і мяч зносіла ветрам.

– Пайшлі ў кафэ, – прапанаваў я.

Болек моўчкі пайшоў за мной.

– Чым будзем закусваць? – спытаўся я.

– Халібутам, – сказаў Болек.

Я замовіў палтуса, падсмажанага ў кіпячым алеі, па-польску ён называўся халібутам, і трохі гарэлкі.

– Выпі, – падсунуў я да Болека чарку, – гэта адзінае, што можа дапамагчы ў дадзенай сітуацыі.

Болек выпіў.

– Гарэлку добра галёнкай закусваць, – сказаў ён і ўздыхнуў.

Мелася на ўвазе свіная галёнка. Гэта сапраўды была добрая закуска.

– Палтусам таксама някепска, – сказаў я. – Зноў немцы вам свінню падклалі. Спачатку крыжакоў нацкавалі, потым Гітлера са Сталіным, цяпер вось геяў падаслалі.

– Гэта англа-саксы, – вяла пакалупаў палтуса Болек. – У іх Ротшыльд з Ракфелерам на службе. Сусветны ўрад.

Ён ізноў цяжка ўздыхнуў.

– Як думаеш, хто ў гэтай прывакзальнай бойцы перамог – геі ці вашыя? – спытаўся я.

– Якая розніца? – паглядзеў на мяне Болек. – Маю машыну ўжо нічога не ўратуе. Замак крыжакоў паедзем глядзець?

– Канечне, – сказаў я. – Даўно марыў убачыць яго.

4

Гняздо тэўтонскіх рыцараў я агледжваў без Болека.

– Я яго ўжо бачыў, – сказаў ён. – Пасяджу вунь у той кавярні.

На яго было балюча глядзець.

«Няхай пасядзіць, – падумаў я. – Я яму толькі на нервы дзейнічаю».

Я паказаў журналісцкае пасведчанне, і мяне ў замак прапусцілі бясплатна.

Памеры і моц замка пераўзышлі ўсе мае чаканні. Гэта была цытадэль у поўным сэнсе гэтага слова. Тут рыцары елі, там спалі, у гэтым крыле спраўлялі патрэбу. Усё ў замку было прадумана да дробязяў. Я нават пасядзеў у крэсле вялікага магістра ордэна Ульрыка фон Юнгінгена.

«І як толькі палякі перамаглі іх у бітве пад Грунвальдам! – здзіўляўся я, седзячы ў крэсле. – А ўсё таму, што кароль польскі Ягайла аб’яднаўся з вялікім князем літоўскім Вітаўтам, узяўшы ў паплечнікі татарскую конніцу Джалаладдзіна і тры палкі смалянаў. На жаль, больш нам адзіным фронтам выступаць не даводзілася».

Я злез з крэсла і пайшоў да Болека.

– Пра што-небудзь даведаўся? – спытаўся я.

Болек адмоўна пахітаў галавой.

– Ну і добра, – сказаў я. – Будзем спадзявацца на цуд.

І гэты цуд здарыўся.

Мы прыехалі ў Варшаву і выйшлі на прывакзальную плошчу. Яна спрэс была засыпаная бітым шклом, зламанымі дубінкамі, жалезнай арматураю і падранымі анучамі. І на ўсёй гэтай вялізнай плошчы, якая патанала ў кучах смецця, стаяла толькі адна машына. Гэта быў «сааб» Болека. На ім не было ні драпіны.

– Матка Боска! – зноў закрычаў Болек. – Ніякага Рускага дома! Паехалі да мяне!

Мы прыехалі да Болека і прасядзелі ў яго да раніцы. На гэтым урачыстым сходзе мы не толькі ўзнеслі асану Госпаду, але і абвясцілі братэрства каталікоў і праваслаўных. Болек некалькі разоў прамовіў слова «схізматыкі», але я гэтага не заўважыў.

– А геі няхай ідуць у… – крычаў Болек, уздымаючы келіх.

– Яны туды і пайшлі, – супакойваў я яго. – «Яшчэ раз, яшчэ раз, нех жые-жые нам!»

Гурыі ў Галіцыне

Мне пазваніў пісьменнік Аляксей Пролін і запрасіў да сябе на дзень нараджэння.

– Галіцына ведаеш? – спытаў ён.

– Канечне, – сказаў я. – На беларускай дарозе.

Праз Галіцына я шмат разоў праязджаў на цягніку Масква – Мінск, аднак бываць у ім мне яшчэ не даводзілася. Зрэшты, у Падмаскоўі нямала пасёлкаў, у якіх я не бываў. Як кажуць, якія нашыя гады, яшчэ сямідзесяці няма.

– Прыязджай, – сказаў Пролін. – Кумпанія тая ж, што і ў ЦДЛ. Наконт пітва таксама ўсё ведаеш. Карацей, чакаю ў пятнаццаць нуль-нуль, ужо хутка цямнее.

– Добра, – сказаў я.

З Проліным я пазнаёміўся ў Цэнтральным доме літаратараў. Потым у нас у адным і тым жа выдавецтве выйшлі кнігі, і мы міжволі зблізіліся. Ён аказаўся не толькі добрым пісьменнікам, але і дасціпным субяседнікам. Глухаваты, праўда, але для чалавека, якому ўжо пад восемдзесят, гэта нармальна.

«Вазьму бутэльку рыжскага бальзаму, – вырашыў я, – слоік леташніх марынаваных апенек, падпішу кнігу, якая нядаўна выйшла, – і вось ён, тыповы маскоўскі госць. Добра, кветкі купляць не трэба, не юбілей. Ды і мужчынам яны не пасуюць».

«Гледзячы, якім мужчынам, – сказала маё другое “я”. – Некаторым кветкі падабаюцца».

«Гэта ў каго бабы, – запярэчыў я. – А ў Аляксея яе, здаецца, няма. Вунь як вакол Кацярыны ўвіхаецца».

Кацярына была галоўным рэдактарам выдавецтва, у якім у нас з Проліным выйшлі кнігі. Яна была не толькі маладая, але і надзвычай прыгожая, што ў выдавецкім свеце было хутчэй выключэннем, чым правілам. Я і сам бы паўвіхаўся вакол яе, але ж занадта многа канкурэнтаў. Акрамя Проліна, гэта былі філосаф з Каломны Малюцін, паэт Пянцюх, які хадзіў з кавялой, і марыенбадскі язвеннік Аганясян. Марыенбадскім я яго называў таму, што кожны год ён на два тыдні ездзіў у Марыенбад для папраўкі здароўя. І, здавалася, яму ўдавалася гэта зрабіць. Я сам, напрыклад, не ўмеў пазбегнуць мацнейшага ўдара па ўласным здароўі ні на адным з курортаў. Але гэта асобная гісторыя.

У Галіцына я вырашыў ехаць на таксі.

– А чаму не на машыне? – здзівіўся мой сын Ягор. – Усяго пятнаццаць хвілін ад Перадзелкіна.

У Перадзелкіне ў нас была дача, і ехаць адтуль у Галіцына сапраўды было б зручней на машыне. Але што яна ў жыцці разумее, цяперашняя моладзь.

– У адрозненне ад усіх вас, – сказаў я, – за рулём я не п’ю.

– Мы не толькі за рулём, – гмыкнуў Ягор, – мы зусім не п’ём.

Тут ён сказаў праўду. Ягор і ўся іхняя перадзелкінская кампанія былі абыякавыя да алкаголю. Мяне, зрэшты, здзіўляла яшчэ і тое, што ў гэтай кампаніі хлопчыкі лёгка сябравалі з дзяўчынкамі. У тыя часы, калі мне было столькі ж гадоў, колькі ім, гэта было немагчыма. Мы ці кахаліся, ці варагавалі, і трэцяга не існавала.

– Закажы мне лепей таксі, дзе не трэба плаціць, – сказаў я. – Выдатны від транспарту.

– Закажу, – кіўнуў Ягор, – але ўваб’ю ў заказ нумар тваёй банкаўскай карты. Ён у мяне ёсць.

«Пракаціцца на шармачка не ўдасца, – падумаў я, – але ўсё роўна гэта лепш, чым расплачвацца жывымі грашыма».

І я сказаў Ягору, каб ён заказваў машыну на палову на трэцюю.

Нягледзячы на затор, які ўтварыўся на мінскай шашы з-за перакуленага аўтакрана, мы даехалі да Галіцына за дваццаць хвілін.

«Раней за ўсіх прыеду», – падумаў я.

Вадзіцель таксі ехаў строга па навігатары. Мне летась на дзень нараджэння таксама падарылі навігатар, але я дасюль не сабраўся яго паставіць. Без навігатара ўсё-ткі лягчэй было адбрэхвацца ад дамачадцаў.

– Адвязі мяне ў сядзібу Кускова, – патрабавала жонка.

– А я не ведаю, як туды ехаць, – лёгка адказваў я.

– Ты ж трыццаць гадоў за рулём, – не разумела яна.

– А як ехаць у Кускова – не ведаю, – уздыхаў я. – Гэта ўсё ж не мая вотчына, юсупаўская.

З навігатарам такі нумар не прайшоў бы.

– Які вуліца? – спытаў вадзіцель. Ён быў, канечне, гастарбайтар.

– Барадзінаўская, – сказаў я.

– Даўно ваджу машыну, але горад яшчэ не вывучыў, – прамармытаў ён, напружана ўглядваючыся ў навігатар.

Я паціснуў плячыма. Усе мы даўно водзім. І ўсе яшчэ не ўсё вывучылі.

Мы паўзлі па нейкай ухабістай вулачцы, але гэта мяне амаль не непакоіла. Навігатар ведае, па якіх вулачках нам поўзаць.

– Тут, – сказаў вадзіцель. – Бачыш, напісана?

Вулачка ўпіралася ў глухія жалезныя вароты, на якіх вісела шыльда: «Барадзінская, д. 11».

Мне быў патрэбны дом дзесяць «А», але я адчыніў дзверы машыны і выйшаў. Раз ёсць дом адзінаццаць, значыць, дзесьці побач і дом дзесяць «А».

Таксі развярнулася і паволі паехала па вулачцы назад. Я азірнуўся па баках. На паўнацэнную вуліцу гэтая выбоістая вулачка не цягнула. Уся спрэс яна была ў глухіх жалезных парканах, з-за якіх бачыліся чарапічныя дахі змрочных цагляных асабнякоў.

«Няўжо ён такі багаты? – падумаў я пра Проліна. – Па ім не скажаш».

Каля аднаго з парканаў стаяў джып, у салоне якога сядзелі мужчына і дзяўчынка гадоў каля пяці. Пакуль я ішоў да джыпа, мужчына з дзяўчынкаю выбраліся з яго.

– Дзе тут дом дзесяць «А»? – спытаў я.

Мужчына паціснуў плячыма і накіраваўся, прыспешваючы хаду, да весніц у паркане. Ён і дзяўчынка так сінхронна азіраліся на мяне, што я зразумеў: гэта бацька з дачкой.

Я спыніўся, яшчэ раз паглядзеў направа-налева і таксама паціснуў плячыма.

– Давядзецца званіць Проліну, – услых сказаў я.

Аляксей адказаў пасля трэцяга гудка.

– Ты дзе? – спытаў ён.

– Стаю на Барадзінскай вуліцы каля дома нумар адзінаццаць, – адрапартаваў я.

– На Барадзінскай такога дома няма, – памаўчаўшы, сказаў Пролін.

– Ды вось напісана на варотах: Ба-ра-дзін-ска-я, – па складах прачытаў я.

Пролін зноў памаўчаў.

– Ты куды і на чым прыехаў? – нарэшце спытаў ён.

– У Галіцына на таксі.

Я вырашыў быць карэктным да апошняга.

– Барадзінская вуліца даўжынёю дзвесце метраў! – закрычаў Пролін. – І цябе на ёй няма! Я выйшаў на Барадзінскую і гляджу ва ўсе бакі – няма цябе!

– А дзе я? – спытаў я, з усяе моцы стараючыся валодаць сабою.

– Не ведаю! – крыкнуў Пролін і адключыў тэлефон.

Я ў разгубленасці зноў паглядзеў па баках. Тыя ж парканы. Ранейшыя асабнякі. І ніводнай жывой душы, апроч мяне, вядома.

«Вось і з’ездзіў на дзень нараджэння!» – хіхікнула маё другое «я».

«Заткніся! – раз’юшыўся я. – Тут нашымі літарамі напісана – Барадзінская!»

У канцы вулачкі паказаліся дзве мужчынскія постаці. Я адразу зразумеў, што гэта гастарбайтары, але, тым не менш, кінуўся ім насустрач.

– Дзе тут вуліца Барадзінская? – спытаў я, калі яны параўняліся са мной.

– Нэ знаю, – сказаў адзін з іх.

– Там Лясная, – паказаў на завулак другі.

«Бярмудскі трохкутнік!» – злосна сплюнуў я.

У кішэні курткі завібраваў мабільнік.

– Ну, і дзе ты? – пачуў я голас Проліна.

– Тут, – сказаў я, круцячы галавой. – Вакол жалезныя парканы і цагляныя дамы. У цябе цагляны дом?

– Ты мне зубы не загаворвай! – адчувалася, Пролін таксама ледзь стрымліваецца. – Ты дакладна ў Галіцына прыехаў? Не ў Жаваранкі?

– Што я, Жаваранкі не ведаю? – сказаў я. – Па навігатары ехаў, а ён Галіцына з Жаваранкамі не зблытае.

– Яшчэ раз скажы: на якой вуліцы ты знаходзішся?

– На Барадзінскай, – адказаў я, адчуваючы сябе калі не дурнем, дык паўдуркам. – Так на шыльдачцы напісана. Рускімі літарамі.

– А шыльда на чым вісіць?

– На жалезных варотах у тупіку.

– У нас няма тупіка! – зноў закрычаў Пролін. – Калі не можаш выйсці на Барадзінскую, выбірайся хоць бы на праспект Рэвалюцыі! У нас гэта галоўная вуліца.

І ён адключыўся.

«Мала табе Барадзінскай, – паныла падумаў я, – атрымай праспект Рэвалюцыі. Цудоўная назва».

Такім чынам, я стаяў на вуліцы, на адных з варот якой у тупіку вісела шыльда з назваю «Барадзінская». І ў той жа час Барадзінскай яна не была, таму што на ёй не было бачна Проліна. Між іншым, галіцынскага абарыгена.

«Можа быць, менавіта вось гэтак вар’яцеюць? – зноў вылезла маё другое «я». – У газетах часта пішуць пра старых, якія згубіліся».

«Па-першае, я яшчэ не стары, – запярэчыў я, – а па-другое, не твая сабачая справа. Сядзі і маўчы».

«Ну-ну, – гмыкнуў субяседнік. – Барадзінскую ўжо знайшоў, цяпер шукай праспект Рэвалюцыі».

– І гэта я яшчэ не піў! – услых здзівіўся я.

«Бутэльку рыжскага бальзаму адкаркуй, – параіла другое «я». – Прападаць – дык з музыкай!»

Гэта была першая разумная думка майго апанента, але я адкінуў яе. Яшчэ не вечар.

Я паглядзеў на гадзіннік. Палова на чацвёртую. Цікава, госці ўжо ўсе сабраліся?

Ці ёсць такія, хто таксама ехаў па навігатары? Не, на маёй вулачцы больш нікога не было.

Я раптам убачыў, як адчыніліся аўтаматычныя вароты аднаго з асабнякоў, і з іх выехаў джып.

«Цуд! – узрадаваўся я. – Калі больш няма на каго спадзявацца, вер у цуды, і табе адплаціцца».

Я ледзь не бегма накіраваўся да джыпа, матор якога вуркатаў, але з месца ён не кранаўся. У салоне машыны я разгледзеў чатыры постаці ў хіджабах.

«Адкуль тут хіджабы? – спыніўся я. – Я ж знаходжуся ў Галіцыне…»

«А цяпер усё Падмаскоўе пераўтварылася ў Ісламскую дзяржаву, – улезла маё другое «я». – Кожны дзень новыя мячэці адчыняюцца».

Ад разгубленасці я нават не цыкнуў на спрачальніка.

Усе чатыры ўладальніцы хіджабаў былі маладыя і прыгожыя. Старэйшая з іх сядзела за рулём. Ды і хіджабы, трэба сказаць… Гэта быў дарагі матэрыял, можа быць, парча.

Я дзівіўся з мусульманак, што называецца, разявіўшы рот.

«Пра справу не забывайся», – паляпала мяне па шчоках другое «я».

– Так… – ачомаўся я. – Дзяўчаты, вы не ведаеце, дзе тут праспект Рэвалюцыі?

«Якія яны табе дзяўчаты? – з лёгкай ноткай перавагі спытаў мой апанент. – Гэта ж сапраўдныя гурыі. І чаму ты спытаў пра праспект Рэвалюцыі? Табе ж патрэбна Барадзінская».

Тры гурыі як па камандзе апусцілі вочы. Ім не дазвалялася размаўляць з няверным. І толькі чацвёртая гурыя, дзяўчо гадоў чатырнаццаці, усміхнулася, паказаўшы брэкеты на зубах, і махнула рукой:

– Праспект Рэвалюцыі там.

– А Барадзінская?

– Барадзінская тут.

Яна паказала на завулак, па якім пайшлі джыгіты, якія запэўнівалі мяне, што ён вядзе да Лясной.

– Хай ратуе вас Алах! – прыціснуў я да грудзей правую руку. – Да скону буду памятаць!

Джып гайдануўся і паволі крануўся з месца. Я доўга праводзіў яго поглядам, стараючыся захаваць у памяці ўсмешку малодшай з гурый.

«Мужчыны, нябось, у Сірыі ваююць, – зноў няўчас вылезла маё другое «я», – а гэтыя на базар па барана паехалі. У іх заўтра Курбан-байрам».

«Адкуль ты ўсё ведаеш? – абурыўся я. – Навошта ім баран?»

«Рэзаць».

«Як, самі будуць рэзаць?!»

«Канечне, самі. Мусульмане з нажамі добра ўпраўляюцца».

Я зразумеў, што другое «я» канчаткова ахамела, і вырашыў больш з ім не спрачацца. Няхай думае, што хоча. А мне трэба на Барадзінскую.

Завулак вельмі хутка вывеў мяне на вуліцу, якая на самай справе называлася Барадзінскаю. Гэта была звычайная вуліца, асфальтаваная, з хатамі на той і гэты бок. Каля дома нумар дзесяць «А» нервова пахіствалася постаць Проліна.

– Ну, і дзе ты швэндаўся? – закрычаў ён здалёк.

– Знаёміўся з Ісламскай дзяржаваю, – сказаў я. – У цябе тут ягоны анклаў.

– Якая Клава?

Пролін зноў зрабіўся глухі. А яшчэ хвілін пятнаццаць таму, калі ён крычаў на мяне па телефоне, Аляксей усё выдатна чуў.

– Не Клава – анклаў, – гучна сказаў я.

– Там, дзе ты быў, у нас пасёлак, – зірнуў на мяне спадылба Пролін. – Мы туды нават не ходзім.

– Дарэмна, – гмыкнуў я, – там жывуць чароўныя гурыі. Як ты думаеш, хто пераможа: хрысціяне ці мусульмане?