Қазақ тілі

аш (у) (есік) – открыть, открывать (дверь)

ая (у) (ит) – жалеть (собаку)

аяқта (у) (жұмыс) – закончить (работу)

әзірле (у) (тамақ) – готовить, приготовить (еду)

әкел (у) (жаңалық) – принести, приносить (новости)

бағала (у) (көмек) – оценить, ценить (помощь)

Умею приказать, порекомендовать. А как попросить?

23 тапсырма

Прочитать, понять и запомнить значение данных глаголов:

дайындау- готовить

қуыру – жарить

пісіру – варить, печь

қосу – добавить, добавлять

құю – налить, наливать

сүрту – вытирать

тазалау – чистить

толтыру – наполнить

турау – нарезать

ұсақта (у) – измельчить, покрошить

араластыру – мешать, размешать

өлшеу – мерить, взвешивать

бұқтыру – тушить

ашыту – заквасить

кептіру – сушить

ыстау – коптить

тұздау – солить

жуу – мыть

илеу – месить, замесить

жаю – разложить, раскатать

есу – раскатать, раскатывать (тесто)

аршу – чистить (овощи)

24 тапсырма

С данными глаголами образовать форму просьбы.

дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу

үлгі:

әзірлеу – әзірлеші

25 тапсырма

С данными глаголами дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу образовать форму просьбы в 1 лице.

Үлгі:

әзірлеу – мен әзірлейін – мен әзірлейін-ші

26 тапсырма

С данными глаголами дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу

образовать уважительную форму просьбы во 2 лице.

Үлгі:

әзірлеу – Сіз әзірлеңіз – Сіз әзірлеңіз-ші

27 тапсырма

С данными глаголами дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу

образовать форму просьбы, адресованную 3-му лицу.

Үлгі:

әзірлеу – ол әзірлесін – ол әзірлесін-ші – Баян әзірлесін-ші

28 тапсырма

Зат есімдерді оқып, мағынасын түсініп, есте сақтауға тырысыңыз:

ет – мясо

балық – рыба

көкөніс – овощи

пияз – лук

сарымсақ – чеснок

сәбіз – морковь

қызылша – свекла

картоп – картошка

жеміс – фрукты

жидек – ягоды

жұмыртқа – яйца

ұн – мука

сүт – молоко

кілегей – сливки

қаймақ – сметана

ірімшік – сыр

сүзбе – творог

қант – сахар

тұз – соль

бұрыш – перец, угол

кеспе – лапша

сорпа – бульон

тұздық – приправа к мясу по-казахски

қуырдақ

палау

самса

салат

борщ

пицца

суши

роллы

29 тапсырма

К данным глаголам дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу в форме просьбы в 1 лице подобрать необходимое по смыслу имя существительное. Какое окончание требуют глаголы от данных существительных? А как выразить просьбу?

Существительные: ет, балық, көкөніс, пияз, сарымсақ, сәбіз, қызылша, картоп, жеміс, жидек, жұмыртқа, ұн, сүт, кілегей, қаймақ, ірімшік, сүзбе, қант, тұз, бұрыш, кеспе, сорпа, тұздық, қуырдақ, палау, самса, салат, борщ, пицца, суши, роллы

Үлгі:

әзірлеу

I. мен шайды әзірлейін – мен шайды әзірлейін-ші

II. сен шайды әзірле – сен шайды әзірлеші

Сіз шайды әзірлеңіз – Сіз шайды әзірлеңізші

III. ол шайды әзірлесін – ол шайды әзірлесінші

30 тапсырма

Зат есімдерді оқып, мағынасын түсініп, есте сақтауға тырысыңыз:

таба – сковородка

қазан – казан

кәстрөл – кастрюля

қақпақ – крышка

плита – плита

мұздатқыш – морозильник

тоңазытқыш – холодильник

үстел – стол

стақан – стакан

шәшке – чашка

шыны аяқ – чайная пара

тәрелке – тарелка

кесе – пиала

табақ – блюдо

шелек – ведро

шүберек-тряпка

майлық – салфетка, кухонное полотенце

ожау- ковш, поварежка

кекпір-шумовка

шанышқы- вилка

қасық – ложка

пышақ-нож

тостаған – деревянная пиала

тегеріш- миска

тегене – тазик (без ручки)

31 тапсырма

Существительные: таба, қазан, плита, мұздатқыш, тоңазытқыш, үстел, стақан, шәшке, шыны аяқ, тәрелке, кесе, табақ, шелек, шүберек, майлық, ожау, кекпір, қасық, шанышқы, пышақ, тостаған, тегеріш, тегене поставить в Барыс септік.

Үлгі:

кімге? неге? – қағазға

32 тапсырма

Из данных глаголов қой, құй, қос, сал, таста, пісір, бұқтыр, қуыр выберите необходимые для образования словосочетаний, обозначающих действие по направлению предметов, обозначенных этими существительными: таба, қазан, плита, мұздатқыш, тоңазытқыш, үстел, стақан, шәшке, шыны аяқ, тәрелке, кесе, табақ, шелек, шүберек, майлық, ожау, кекпір, қасық, шанышқы, пышақ, тостаған, тегеріш, тегене. Делегируйте данное действие третьему лицу. Из данных существительных су, сүт, тұз, бұрыш, картоп, балық, нан, ет выберите подходящее по смыслу существительное, с которым будет совершаться действие по направлению к другому предмету. Объясните применение оформленного и неоформленного Табыс септік.

Үлгі:

Ол сорпаға пиязді салсын.

Раушан сорпаға пияз салсын.

33 тапсырма

Словосочетания из упр 29 преобразовать в предложение, добавив субъекта, автора действия. Какой вариант Т.с. (оформленный, неоформленный) вы будете применять в каждом конкретном случае, почему?

Үлгі:

Салтанат сорпаға пияз (ді) салсын.

34 тапсырма

Напишите рецепт жаренной картошки в качестве рекомендации конкретному человеку. Вам в помощь:

Глаголы: жу, аршы, тура, сал, қой, құй, құыр, араластыр, жап, бұқтыр

Существительные: пияз, картоп, май, тұз, плита, таба, қақпақ, кәкпір

35 тапсырма

Попробуйте в рецепте жаренной картошки глаголы использовать в форме 1 лица повелительного наклонения (давай (те) я…)

Функции неопределенной формы глагола в казахском языке необыкновенно широки. В чем это выражается?

36 тапсырма

Образовать неопределенную форму глаголов айт, ал, апар, асық, атқар, аудар, ауыстыр, аш, аяқта, әкел, бақыла, басқар, баста, бер, біл, жаз, жап, жатта, жина, жөнде, жүр, кешір, көр, көшір, күт, кір, кел, әкел, кет, әкет, қайтала, қара, қой, қолдан, қос, құрастыр, қысқарт, мақта, окы, орында, оян, өткіз, өшір, бар, сана, сөйле, тап, тексер, толтыр, түзет, түсін, тұр, тыңда, тірке, ұмыт, ізде, істе

37 тапсырма

Образовать словосочетания с неопределенной формой глаголов айт, ал, апар, асық, атқар, аудар, ауыстыр, аш, аяқта, әкел, бақыла, басқар, баста, бер, біл, жаз, жап, жатта, жина, жөнде, жүр, кешір, көр, көшір, күт, кір, кел, әкел, кет, әкет, қайтала, қара, қой, қолдан, қос, құрастыр, қысқарт, мақта, окы, орында, оян, өткіз, өшір, бар, сана, сөйле, тап, тексер, толтыр, түзет, түсін, тұр, тыңда, тірке, ұмыт, ізде, істе и модальными словами керек (надо, нужно), қажет (необходимо).

38 тапсырма

Глаголы айту, алу, апару, асығу, атқару, аудару, ауыстыру, ашу, аяқтау, әкелу, бақылау, басқару, бастау, беру, білу, жазу, жабу, жаттау, жинау, жөндеу, жүру, кешіру, көру, көшіру, күту, кіру, келу, әкелу, кету, әкету, қайталау, қарау, қою, қолдану, қосу, құрастыру, қысқарту, мақтау, оку, орындау, ояну, өткізу, өшіру, бару, санау, сөйлеу, табу, тексеру, толтыру, түзету, түсіну, тұру, тыңдау, тіркеу, ұмыту, іздеу, істеу, дайындау, қуыру, пісіру, қосу, құю, сүрту, тазалау, толтыру, турау, ұсақтау, араластыру, тату, бұқтыру, ашыту, кептіру, ыстау, тұздау, жуу, илеу, жаю, есу, аршу, алдау, апару, асырау, атқару, аттау, ашу, аяу, аяқтау поставить в Барыс септік.

Үлгі:

бару – баруға

39 тапсырма:

С глаголами в Барыс септік из 38 тапсырма сформулировать вопросы с просьбой о совершении того или иного действия.

Үлгі:

Баруға бола ма?

40 тапсырма

К предложениям 39 тапсырма подобрать уже знакомые по предыдущим заданиям существительные, обозначающие направление действия или объект действия.

Үлгі:

Дәріске баруға бола ма? Табаға қуыруға бола ма?

Ыдысты жууға бола ма? Өлең (ді) айтуға бола ма?

Категория времени глагола (шақ категориясы)

41 тапсырма

С существительными үй, бөлме, офис, орындық, үстел, көше, қала, ауыл, концерт, көрме, саяжай, теңіз, жұмыс, мектеп, дүкен, орталық, тау, сабақ, дәріс, шайхана в Жатыс септік и глаголами состояния тұр, отыр, жүр, жатыр образовать словосочетания.

Үлгі:

орындықта отырмын – сижу на стуле.

үйде отырсың – сидишь (находишься) дома.

үстелде жатыр – лежит (находится) на столе

42 тапсырма

С словосочетаниями предыдущего предложения составить предложения.

Үлгі:

Мен орындықта отырмын. – Я сижу на стуле.

Сен үйде отырсың. – Ты сидишь (находишься) дома.

Кітап үстелде жатыр – Книга лежит (находится) на столе

43 тапсырма

Передайте значение данных предложений по-русски:

Сен екі аяғыңда дұрыс тұрсың.

Қызылқұм шөлі Әмудария мен Сырдария аралығында жатыр.

Санжар достарымен тауда жүр.

44 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

Байтерек находится в центре левого берега.

Сарыарка лежит в Центральном Казахстане.

Я сижу в интернете.

Горы Гималаи находятся на территории восьми стран Центральной и Южной Азии.

Сказки из детства до сих пор в моей памяти.

Вчерашняя картина до сих пор у меня перед глазами.

45 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

Наш дом не стоит (находится) в центре города.

Сагындык не сидит в офисе.

Книга не лежит на столе.

Кошка не лежит на траве.

Пустыня Кызыл кум не лежит (находится) между Амударьей и Сырдарьей.

Я не хожу в теплой одежде.

Санжар с друзьями не ходят (находятся) в горах.

Байтерек не находится в центре правого берега.

Сарыарка не лежит в Южном Казахстане.

Я не сижу в интернете.

Горы Тянь-Шань не находятся на территории восьми стран Центральной и Южной Азии.

Сказок из детства уже нет в моей памяти.

Вчерашняя картина не стоит у меня перед глазами.

46 тапсырма

Существительные с какими падежными окончаниями необходимы для данных глаголов?

(қайда? неде?) адас (у) – заблудиться

(қайда? неде?) бол (у) – быть, являться

(қайда? неде?) демал (у) – отдыхать

(қайда? неде?) дірілде (у) – дрожать

(қайда? неде?) жайғас (у) – устроиться

(қайда? неде?) жаңыл (у) – ошибиться, запнуться, сбиться

(қайда? неде?) жат (у) – лежать, находиться

(қайда? неде?) жуын (у) – мыться

(қайда? неде?) жүр (у) – ходить

(қайда? неде?) жығыл (у) – упасть

(қайда? неде?) қал (у) – остаться, сделать неожиданно

(қайда? неде?) қон (у) – ночевать, заночевать, переночевать

(қайда? неде?) құла (у) – упасть

(қайда? неде?) ойна (у) – играть

(қайда? неде?) оқы (оқу) – учиться

(қайда? неде?) орында (у) – выполнять, исполнять

(қайда? неде?) отыр (у) – сидеть, находиться

(қайда? неде?) тоқта (у) – остановиться

(қайда? неде?) тұр (у) – стоять, находиться, жить, проживать

(қайда? неде?) ұйықта (у) – спать

(қайда? неде?) үйрен (у) – научиться, учиться

(қайда? неде?) үйрет (у) – обучать, научить

(қайда? неде?) шимайла (у) – черкать

(қайда? неде?) шула (у) – шуметь

Как обозначается, определяется наше время?

Какие части речи мы используем для этого?

47 тапсырма

Сұрақтарға жауап беріңіз:

Бір ғасырда неше жыл бар?

Бір жылда неше ай бар?

Бір айда қанша апта бар?

Бір аптада қанша күн бар?

Бір тәулікте қанша сағат бар?

Бір сағатта қанша минут бар?

Бір минутта қанша секунд бар?

Как определить время по часам?

48 тапсырмаҚазақша айтыңыз:12:0123:4509: 5611:328 часов 37 минут22 часа 42 минуты3:309:3010 часов 12 минутПолована второгоЧетверть восьмогоБез четверти шесть

49 тапсырмаҚазақша айтыңыз:В 13:45В 7:31В 10:57В 2:08В 11:23

В половине пятого

В четверть седьмого

50 тапсырма

Образовать переходное настоящее время (ауыспалы осы шақ) с глаголами дайындау, жуу, тазалау, аршу, турау, ұсақтау, қосу, салу, араластыру, қою, пісіру, қуыру, бұқтыру, изменить по лицам.

Үлгі:

I. мен (ет) асамын

II. сен асасың

Сіз асасыз

III. ол асады

I. біз асамыз

II. сендер асасыңдар

сіздер асасыздар

III. олар асады

51 тапсырма

Образовать словосочетания глаголов дайындау, жуу, тазалау, аршу, турау, ұсақтау, қосу, салу, араластыру, қою, пісіру, қуыру, бұқтыру в форме переходного настоящего времени (ауыспалы осы шақ) с подходящими по смыслу существительными су, ыдыс, пышақ, үстел, плита, кәстрөл, таба, қазан, пияз, картоп, сарымсақ, тұз, бұрыш, күріш, ожау, кәкпір, қамыр, нан, ет, балық, салат, сорпа

Үлгі:

I. мен ет асамын

II. сен ет асасың

Сіз ет асасыз

III. ол ет асады

I. біз ет асамыз

II. сендер ет асасыңдар

сіздер ет асасыздар

III. олар ет асады

Окончаний каких септік требуют данные глаголы? В приведенном примере глагол «асу» требует окончание неоформленный Табыс септік.

52 тапсырма

Скажите о времени совершения обычного, привычного постоянного действия:

В 12:01 приходит поезд.

В 21:45 заканчивается спектакль.

В 09: 56 уходит автобус.

В 11:32 объявляется перерыв.

В 8 часов 37 минут начинается работа.

В 22 часа 42 минуты я засыпаю.

В 3:30 звенит звонок.

В 9:30 начинается собрание.

В 10 часов 12 минут приходит руководитель.

В половане второго я ухожу домой.

В четверть восьмого я просыпаюсь.

Без четверти шесть выходит первый трамвай.

53 тапсырма

Прочитайте глаголы вслух, вслушайтесь в звучание, произнесите несколько раз, запомните их значение:

айту – сказать

деу -сказать

басталу – начаться

басылу – ослабеть, утихнуть

бейнелеу – изобразить

босату – освободить

бөлу – разделить

бұйыру – приказать, велеть

бүктеу – сложить

дауласу – спорить, оспаривать

елеу – заметить, оценить, просеять

есту – услышать

жазылу – записаться

жақындау – приблизиться

жаурау – озябнуть, продрогнуть, сильно замерзнуть

жауу – идти (дождь, снег)

қайту – вернуться, умереть

қолдау – поддержать, поддерживать, покровительствовать, одобрять

қорғау – защищать

қуану -радоваться

шаттану – радоваться

шайнау – жевать

шегіну – отступать, пятиться

шөлдеу – хотеть пить

шулау – шуметь

шыдау – терпеть

іріктеу – отбирать, сортировать

54 тапсырма

Образовать форму переходного настоящего времени (ауыспалы осы шақ) данных глаголов: апару, асығу, әкелу, бағыну, бару, бату, беру, берілу, еру, ерегісу, еркелеу, жағыну, жазу, жағу, жалыну, жапсыру, жарасу, жету, жиналу, жұмсау, жүгіру, жүзу, жүктеу, жылжу, зеку, зырлау, келу, кету, көшіру, кіру, қайту, қарау, қатысу, қою, қуыру, құлау, міну, отыру, салу, тапсыру, тарату, төлеу, түсу, ұрысу, ұсыну, ұшу, үйрету, үлгеру, хабарлау, шақыру, шашу, шығу, ызылану, ымдау, ілу

Үлгі:

I. мен апарамын біз апарамыз

II. сен апарасың сендер апарасыңдар

Сіз апарасыз сіздер апарасыздар

III. ол апарады олар апарады

55 тапсырма

К данным глаголам в АОШ апару, асығу, әкелу, бағыну, бару, бату, беру, берілу, еру, ерегісу, еркелеу, жағыну, жазу, жағу, жалыну, жапсыру, жарасу, жету, жиналу, жұмсау, жүгіру, жүзу, жүктеу, жылжу, зеку, зырлау, келу, кету, көшіру, кіру, қайту, қарау, қатысу, қою, қуыру, құлау, міну, отыру, салу, тапсыру, тарату, төлеу, түсу, ұрысу, ұсыну, ұшу, үйрету, үлгеру, хабарлау, шақыру, шашу, шығу, ызылану, ымдау, ілу подобрать подходящие по смыслу существительные в Барыс септік (кімге? неге?)

Үлгі:

(кімге? неге?) жұмысқа апарамын

56 тапсырма

Из данных глаголов в АОШ выбрать те, что требуют от существительного Табыс септік

бастау, басу, бейнелеу, босату, бөлу, бұйыру, бүктеу, дауласу, елеу, есту, жазылу, жақындау, жаурау, қайталау, қолдау, қорғау, қуану, шаттану, шайнау, шегіну, шөлдеу, шулау, шыдау, іріктеу

Үлгі:

(кімді? нені?) бауырсақты апарамын

57 тапсырма

Оқыңыз, мағынасын түсініп есте сақтаңыз:

адасу- заблудиться, заблуждаться

айқайлау – кричать

айналу – вращаться, обойти вокруг

айырылу – расстаться, лишиться

айтқызу – заставить говорить

айтысу – дискутировать, спорить

алдану – обманываться, забавляться, возиться

алдыру – заказывать, стричь

алысу – бороться, обмениваться

амандасу – здороваться

аралау – ходить, бродить, распиливать)

армандау – мечтать

келісу – договариваться, соглашаться, обмениваться визитами

кептіру —сушить

киіну – одеваться

көрсету – показать, показывать

көңілдену – развеселиться, повеселеть

көріну – показываться, виднеться

күлу – смеяться

күлдіру – смешить

күлімдеу – улыбаться

қалу – остаться, оставаться, опаздывать

қалдыру – оставить

58 тапсырма

Окончаний каких падежей требуют от существительных данные глаголы в ауыспалы осы шақ? Составьте словосочетания с известными вам существительными.

(не? қайда? қашан?) басталу, (нені? немен? қайда? қашан?) бейнелеу, (кімді? нені? қайда? қашан?) босату, (нені? неге?) бөлу, (кімге? қашан?) бұйыру, (нені?) бүктеу, (кіммен?) дауласу, (нені?) елеу, (нен»? ) есту, (неден? неге?) жазылу, (кімге? неге?) жақындау, (неден?) жаурау, (не?) жауу, (қайдан? неден?) қайту, (кімді? нені?) қолдау, (кімді? нені?) қорғау, (кімге? неге?) қуану, (неге? қашан?) шаттану, (нені?) шайнау, (қайда?) шегіну, (қашан?) шөлдеу, (қайда? қашан?) шулау, (імді№ нені?) шыдау, (нені?) іріктеу, (қайда? қашан?) адасу, (қайда? кімге?) айқайлау, (қайда? қашан?) айналу, (кімнен? неден?) айырылу, (кіме? неге?) айтқызу, (кіммен? қашан?) айтысу, (кімге? неге?) алдану, (нені? кімді?) алдыру, (кіммен? немен?) алысу, (кіммен? қашан? қайда?) амандасу, (нені? қашан? кіммен?) аралау, (нені? кімді?) армандау, (кіммен? немен?) келісу, (нені? қайа?) кептіру, (қайда? неде?) киіну, (кімге? нені?) көрсету, (кім? қашан? қайда?) көңілдену

үлгі:

(не? қайда? қашан?) басталу

басталады

(не?) концерт басталады

(не?) концерт (қайда?) Астанада басталады

(не?) концерт (қайда?) Астанада (қашан?) сағат жетіде басталады

59 тапсырма

Скажите о том, что обычное привычное действие в данное время не происходит.

В 12:01 поезд не приходит.

В 21:45 спектакль не заканчивается.

В 09: 56 автобус не уходит.

В 11:32 перерыв не объявляется.

В 8 часов 37 минут работа не начинается.

В 22 часа 42 минуты я не засыпаю.

В 3:30 звонок не звенит.

В 9:30 собрание не начинается.

В 10 часов 12 минут руководитель не приходит.

В половане второго я домой не ухожу.

В четверть восьмого я не просыпаюсь.

Без четверти шесть первый трамвай не выходит.

60 тапсырма

Предложения, образованные в предыдущем упражнении, преобразовать в вопросительные (сұраулы сөйлем).

Үлгі:

В 12:01 поезд не приходит. – Сағат он екіден бір минут кеткенде поезд келмей ме?

В 21:45 спектакль не заканчивается.

В 09: 56 автобус не уходит.

В 11:32 перерыв не объявляется.

В 8 часов 37 минут работа не начинается.

В 22 часа 42 минуты я не засыпаю.

В 3:30 звонок не звенит.

В 9:30 собрание не начинается.

В 10 часов 12 минут руководитель не приходит.

В половане второго я домой не ухожу.

В четверть восьмого я не просыпаюсь.

Без четверти шесть первый трамвай не выходит.

61 тапсырма

Спросите о времени события в предыдущем упр.

Үлгі:

В 12:01 поезд не приходит. – Сағат он екіден бір минут кеткенде поезд келмей ме? – Поезд қашан келеді? – Поезд сағат нешеде келеді?

62 тапсырма

Продолжите фразу:

10.00 – сағат тура онда (заканчивается занятие)

10.30 – сағат он жарымда (возвращаюсь домой)

10.29 – сағат оннан 29 минут кеткенде (начинается концерт)

10.35 – сағат он бірге 25 минут қалғанда (приезжает брат)

12—51 – сағат бірге тоғыз минут қалғанда (прибывает…

9 -38 – сағат онға 22 минут қалғанда (приходит…

В 18—58…

Сегізге 29 минут қалғанда…

Сағат бестен 28 минут кеткенде…

63 тапсырма

Қазақша айтыңыз:

В половине одиннадцатого мы возврпщаемся домой.

Самат уезжает в два часа.

В восемь часов начинается дождь.

Гости приезжают в час и уезжают без четверти три.

Я просыпаюсь в семь часов.

В восемнадцать минут седьмого заканчивается собрание.