Мақсаттан нәтижеге: кәсіби өсу үшін әдістер мен үздік тәжірибелер

Бірақ әрқайсымыз өз кезегімізбен облыстың әр ауданындағы мектептерге үш жылдық мұғалімдік жолдамамен жіберілдік. Маған Темір ауданының Алтықарасу орта мектебінен орын тиді.

Алтықарасу ауылдық округіне үш елді мекен – Алтықарасу, Еңбекші және Сарытоғай ауылдары кіреді. Орталық – Алтықарасу ауылы, онда 700-ден астам адам тұрады. Бұрын шаруашылығы өркендеген, гүрілдеп тұрған совхоз еді. Кеңес дәуірі аяқталған соң шаруашылық күйзеліске ұшырағанмен, аудан орталығына жақын орналасқаны себепті әлеуеті жоғары болатын.

Ауылда 300 орындық мектеп, үлкен мәдениет үйі, амбулатория мен кітапхана бар. Ал жастардың бас қосатын орталығы жоқтың қасы еді.

Бұл ауыл өзімнің туған жеріме жақын, әрі мұнда әкемнің әпкесі тұратын. Әкем де кезінде осы ауылдың интернатында жатып оқыған екен. Сондықтан да жолдамам Алтықарасуға түскеніне қуандым. Апа-жездемнің үйінде тұрып, мұғалімдік қызметімді бастадым.

1999 жылы отбасын құрдым. Мектепте тарих пәнінен екі ғана мұғалім болғандықтан, толық жүктемемен жұмыс істедім. Сонымен қатар сынып жетекшілігін де атқардым. Алған жалақым тәжірибелі мұғалімдерден кем болмады. Сол еңбекақымның бір бөлігін үнемі ата-анама жіберіп отырдым.

Алтықарасуда алғашында біреудің жертөле үйінде пәтер жалдап тұрдық. Кейін мектептегі Асан есімді әріптесімнің бос үйіне көштік. Жас отбасы болғасын бәрі қызық әрі қиын еді. Асан – спортшы, балықшы, әзілқой, кең пейілді адам. Бізге бауырмалдық танытып, көп көмектесті. Онымен және замандасым Серікпен отбасымызбен араласып тұрдық.

Жолдасым Гүлзия – Атырау қаласының қызы. Ауыл тұрмысына үйрену оған алғашында оңай болған жоқ. Пеш жағу, от жағу – өз алдына бір сынақ еді. Кейде пеш тартпай, үйдің іші көк түтін болып кететін. Есікті ашып, қақаған аязда далаға шығып кететінбіз.

Сол кезде тұрмысымыз біршама түзеліп алғанша, сырттай оқуды уақытша тоқтата тұруға шешім қабылдадым. Университет әкімшілігі түсіністік танытып, алдын ала оқу ақшасының бір бөлігін төлегендіктен, қалаған уақытта жалғастыруға мүмкіндік берді.

«Қалай да заңгер мамандығын алам» деген мақсатым мені алға жетелеп отырды.

Осы жылдары жазған күнделігімде өмірден түйген ойлар мен сабақтарым көп екен. Соның бірі былай деп басталады…

Өмір дегенің күрделі екен. Ол оқып алатын кітап емес не үйреніп алатын ойын емес. Қателесіп, қайта бұзып, қайта құрастырылатын құрылыс та емес.

Өмірде кейде бір қиындыққа тап болып, есік жоқтай көрінген сәттер болады. Бірақ дәл сол кезде бір емес, бірнеше жерден есік айқара ашылып, өзінен-өзі шешілетін жолдар табылатыны бар. Мен осыны көптен бері түсініп келе жатырмын: әр қиындықтың артында бір жақсылық жасырылған.

Өмір бүгінмен бітпейді, ертеңмен аяқталмайды. Сондықтан оның берген сыйы мен сынын қабылдап, болашаққа сеніммен қадам басу керек. Өмірдің сыйы – табанды еңбекпен келеді. Ал еңбек жемісі – жалқауға емес, тырбынып әрекет еткен еңбекқорға бұйырады. Әрекет еткен адам қиындықтан жол табады. Кедір-бұдыр жол – сол жолды жеңу үшін берілген сынақ, ал сыннан өткен адам лайықты сыйға ие болады.

Сый – берекелі еңбек пен қайрат-жігердің, адамшылық пен батыл әрекеттің жемісі.

Өмір – үлкен спринт сияқты. Күшіңді бағалап, дұрыс басқанда міндетті түрде мәреге бірінші жетесің.

Мақтағанға да, доспын дегенге де бәріне сенбеу керек. Ең бастысы – ішкі сырыңды ашпай сақтау абзал.

Өмірдің сара жолы әртүрлі, ақ пен қара қатар жүретінін түсіндім.

Өмір сондай қысқа. Неге адам өткен өмірін лайықты бағаламайды екен? Егер осы уақытқа дейінгі кей сәттерімді қайта өткізуге мүмкіндік болса, мүлдем басқаша өмір сүрер едім.

Кейбір босқа өткен жылдарға өкініш бар. Сол жылдары өзіме де, өзгеге де пайдалы істер істей алар едім.

Денсаулықтың қадірін түсінетін кезең – дәл осы кезең екен. 37 жасқа толғаннан кейін өмірдің жаңа сатысына өтіп, өткенді саралап, салмақтап, таразыға салдым.

Өмірде адамның қолынан келмейтін ештеңе жоқ. Барлық істі барынша беріле, ынта-жігермен жасасаң, ерінбей, қажымай күш салсаң, ақыр соңында нәтиже көрінеді.

Жетістікке жеткен сайын алдыға жаңа мақсаттар қойып, жаңа белестерді бағындыруға ұмтылу керек.

Болашақ өміріме бағыт-бағдар жасап, күнделікті әрекеттерімді қайта қарап, түзетулер енгізіп жүрмін. Әр жаңа белес, жаңа асу – жаңа талаптар жүктейді.

Заман – ала құйын секілді. Ол үйіріп, ұшырып, орнынан қозғалмас зіл батпандарды да төңкеріп жатады.

Арман қағазға түскенде ғана мақсатқа айналады. Мақсатты қадамдарға бөлгенде, жол ашылады. Жолға түсіп, әрекет еткенде армандар орындала бастайды.

Қателік жасау – заңдылық. Бірақ оны жиі қайталау – өзіңе жасаған озбырлық. Дегенмен, әрбір қателік үлкен тәжірибе әкелетінін түсіндім.

Жастық – жанып тұрған от сияқты. Жалынның қызуы күшті болмаса да, алыстан жарқырап көрінеді. Жалынын үрлеп тұрсаң, лапылдап тұрады.

Жақсылық пен жамандық қатар кезіккенде, он жақсылықты бір жамандық басып кете ме деп ойлайсың.

Жүректе тыныштық болса, сол адам бақытты.

Қазақстанда табылған 8-ші «Алтын адам» Тасқопа ауылындағы ескерткіш

«Алтын адам» табылған Тасқопа І қорымы

2-бөлім. Еңбек жолында

Жезде мен апа шаңырағында

Адамның жақыны – туысқаны.

Ш.Құдайбердіұлы

1990-шы жылдардың басы – Кеңес Одағы құлап, Қазақстан егемендігін жариялаған кезең еді. Барлық жерде жаппай жұмыссыздық орын алды. Совхоздар ыдырап, кооперативтерге, жеке шаруашылықтарға бөлінді. Ауылдарда жарық уақыты шектеулі болды. Қиын-қыстау кезеңдер өтті, ауылда жалғыз мектептен басқа жұмыс табу мүмкін емес еді.

Осындай күрделі кезеңде мен бір жылдай Ерсайын жездем мен Ақжанай апамның үйінде тұрдым. Бұл жыл мен үшін үлкен тәжірибе жинаған, өмірлік сабақ алған уақыт болды.

Ерсайын – әжем Бәтиманың жалғыз қызы Ақжанайдың жолдасы. Менің ата-әжемде он бір бала болған, олардың тоғызы жастайынан көз жұмған. Қалған екі бала – Ақжанай апам мен менің әкем еді. Әкемнің атын апасына серік болсын деп Серікқали қойған, бірақ бәрі оны Серік деп атап кеткен.

Жездемнің мінезі қатты, бос сөзге төзе алмайтын, өсек-аяңды жек көретін адам еді. Бір ауыз сөз сөйлейді, ішімдік ішкен адамға жаны қас болатын. Ол – қолөнер шебері, үйінің жанында шағын шеберханасы болды. Сол жерде түрлі бесік, сандық, чеканкаға салынған суреттер, қобдишалар жасап шығаратын. Балалары да аталарының өнеріне бой ұрған, бәрі сурет салуға машықтанған. Қазір оның екі қызы сурет мамандығын меңгеріп, мұғалім болып еңбек етіп жатыр.

Жездем үйін де, қора-жайын да ұқыпты ұстайтын, әр нәрсенің өз орнында тұрғанын қалайды, тазалықты жақсы көретін адам еді. Жаздың ыстық күндерінде балаларын бос отырғызбайтын, міндетті түрде бір шаруамен айналыстырады. Інілері мен балаларын жинап, жаз бойы бау-бақша егіп, шыққан қауын-қарбыз, көкөністерін көрші ауылдарға сататын. Той, садақа сияқты жиындарға бармайтын.

1998-2000 жылдары ауылдың жағдайы онша жақсы болмады. Әркім өз тіршілігімен күн көріп жатты. Сол кезде жездем қыстың күндері Ойыл өзені жағасындағы қураған ағаштарды кесіп, шанамен таситын. Оны балталап, отын жасайтын. Оның моншасы ауылдағы үш моншаның бірегейі болатын. Моншаға түсу үшін ауылдың дөкейлері кезекке тұратын. Жездем моншаға мені жиі алып барып, пардаға отырып әңгіме айтқанды ұнататын.

Ыстыққа өте төзімді, пардада жиі 20-30 минуттай отырып демалатын. Ал мен сол аралықта 3-4 рет сыртқа шығып келетінмін. Пардадан шыққанда ыстық шайын ішіп отырып маған:

– Сен оқыған баласың, көзің ашық, елде болып жатқан жағдайларға көзқарасыңды айт, – дейтін.

Ауылдың шалдары жиналған жерде саясат соғып, Президентті жамандап жатса, жездем ашуланып: – Өзіңнің үш балаңа әлің келмей отырсың, тұтастай бір елді басқарып отырған адамда не шаруаң бар? Оттамай отыр, – деп орынды сөз айтатын.

Балаларына қатал болды, ұл-қыздарының тойларын сол кезде-ақ ішімдіксіз өткізді. Балаларына үнемі:

– Ішкен-жегендеріңді ақтап, адал еңбек етіңдер. Еңбекпен киімдеріңе, керек-жарақтарыңа ақша табыңдар, – деп айтудан жалықпайтын.

Маған ұнаған тағы бір қасиеті – ауылдағы жастардың бос жүріске әуестеніп бара жатқанына алаңдап, мәдениет үйінде «Поле чудес» бағдарламасын ұйымдастырғаны. Әр аптаның сенбісінде тұрғындарды жинап, сол бағдарламаны жүргізетін. Сол кездегі әйгілі тележүргізуші Якубовичке теңеп, ауыл адамдары оны өздерінің «Якубовичі» деп атайтын.

Жездем тек бағдарламаны жүргізіп қана қоймай, өзінің қолынан шыққан бұйымдарын да сол жерде сыйлыққа қоятын. Себебі апта сайын шеберханадан шықпайтынының себебі – бағдарламаға сыйлықтар жасау екен.

Қазір Ерсайын жездем Ақтөбе қаласында тұрады. Мен достарыма жездем туралы айтқанда, оның қатты мінезіне қарап әзілдеп:

– Қазақтың немісі ғой, – деп, «Сталин» деп қалжыңдайтынмын.

Өте еңбекқор, идеясы мол адам еді. Бірақ інісі мен балалары оның тәжірибесін дұрыс пайдаланбады деп ойлаймын. Әйтпесе, бүгінгі күні мықты кәсіпті жүргізіп отырған отбасы болар еді.

Қалаға келгенде де балаларын бос отырғызбай, еңбекке баулып өсті. Қазір әр баласы өз алдына тұрмыстарын түзеп, Ақтөбе қаласында тұрып жатыр.

Қалада тұрғанда жұмысбастылық салдарынан жиі барып тұруға мүмкіндік болмайды. Наурызда көрісуге барғанымда қалжыңдап:

– Енді келесі Наурызда келесің бе? – дейді.

Үйіне барғанда елдегі жағдайларды қозғап, әңгімеге тартып, менің көбірек болғанымды жақсы көреді.

Ақжанай апам болса жездемнің мінезіне қарама-қарсы, жұмсақ, сабырлы, жаны жайсаң кісі. Жездемнің мінезіне әбден көнген, балаларын қорғаштап отыратын. Үй шаруасына мығым, көкөністен түрлі салаттар жасап, қыстық азығын мол етіп дайындап қоятын.

Алғашқы жетістік

Өзіңізге сеніңіз, бұл жетістікке

жетудің кілті. О.Уинфри

Алтықарасу ауылында үш жыл тұрдық. Бұл менің алғашқы еңбек жолым да, алғашқы отбасылық өмірім де қызықты өтті. Мектеп ұжымы ұйымшыл, жаңашылдыққа құштар еді. Мектептегі өмір де тартымды болды, бірақ мен іштей болашақта мұғалім болып жұмыс істейм деп ойламаппын.

2001 жылы мектептің атынан ауданда өткен «Жыл мұғалімі» байқауына қатыстым. Сол кезде мен жаңашыл мұғалім ретінде педагогика саласындағы жаңа әдістерді сабақтарыма енгізіп жүргенмін. Мектептің қоғамдық жұмысына да Гүлзия екеуіміз шеберлікпен араластық. Мәдениет үйінде мектеп атынан ұйымдастырылатын сахналық көріністерге де белсенді түрде қатысып жүрдік.

Оны көріп, мектеп директоры Мақсот Әлішев маған байқауға қатысуды тапсырды. Мен жас мұғалім болғандықтан, үлкен тәжірибесі бар мұғалімдер қатысса ғой деп ойладым, бірақ директор көнбеді. «Біздің мектеп аудан деңгейінде ешқашан бірде-бір орын алған емес. Алғашқы үш орынның біреуін алсаң, категорияңды бірден 8-ден 12-ге көтеремін» деді. 8-ші категория – жаңадан жұмысқа қабылданған мұғалімдерге берілетін ең төменгі дәрежесі, ол әр үш жыл сайын сатылап көтеріледі. Ал егер ерекше жетістік көрсетсең, аудандық, облыстық байқаулардан жүлделі орын алсаң, бірден 12-ші категория алуға мүмкіндік бар еді. Сондай-ақ, жалақыға да үстемақы қосылады.

Мен келісім беріп, дайындыққа кірістім. Мектеп директоры бұл шараға үлкен мән берді. Еңбек пен сурет пәні мұғалімдеріне тапсырма беріп, маған қажетті көрнекіліктерді жасатты. «Сенің қолыңнан келеді, сен орын аласың, мен сезіп тұрмын» деп жігер берді.

Алланың қалауымен аудандық «Жыл мұғалімі» байқауында І орын алдым. Бас жүлдені аудан орталығындағы гимназияның мұғалімі жеңіп алды. Мен 2-ші немесе 3-ші орын алсам да шүкір дейтінмін, себебі тәжірибесі мол аудан орталығы мен Кеңқияқ өңірінің үздік мектептерінің мұғалімдері қатысқан еді.

Аудандық «Жыл мұғалімі», «Жыл класс жетекшісі» байқауларына аудан әкімінің осы салаға жауапты орынбасары мен аудандық білім бөлімінің меңгерушісі қатысатын. Сол кезде бұл үрдіс жақсы сақталып, кадр дайындауда қателіктер болмайтын.

Аудан әкімінің сол кездегі әлеуметтік сала жөніндегі орынбасары Өтепов Нұрмұқан Исаұлы барлық ірі шараларға қатысып, дайындық жұмыстарын мұқият қадағалайтын. Оның мәнісі – әр шарада көзге түскен мамандарды түртіп алып, кадр резервін жасақтау еді.

Сол байқауда Нұрмұқан Исаұлы мен білім бөлімінің меңгерушісі Дулатбай Гүлжан Тәуірбайқызы қатысты. Маған І орын грамотасын тапсырып, «Жақсы нәтиже көрсеттің, осы жолдан тайма» деп жігер берді.

Мектеп директорының қуанышы шексіз болды. Ол бұл менің мектептегі алғашқы үлкен жетістігім екенін айтып, уәдесіне сай категориямды 12-ге көтеріп, жалақымды өсірді.

Осыдан кейін дикциям жақсы деп, бірнеше рет аудандық шараларды жүргізуге шақырды.

Бір күні мектеп директоры өзі шақырып, кабинетіне кірдім. Мақсот – 40 жасқа таяған, ұзын бойлы, мұртты сары жігіт, осы мектепке 34 жасында директор болып бекіген екен.

Орындыққа жайғасып, мұртын сипалап күліп:

– Ауданнан бастығым хабарласты, сені сұрап жатыр, – деді.

Мен:

– Ауданның білім бөлім басшысы не үшін шақырды екен? – дедім.

Директор:

– Маған айтпады, көлігіңді ұйымдастырып, бүгін жеткіз деді.

Сондықтан тездетіп жинал, – деді.

Директордың неге мені ауданға шақырып жатқанын түсінген едім. Сол байқаудан кейін аудандық шараларға жиі шақырды. Бірақ мені жұмысқа шақырады деп ойламаппын. Іштей облыстық шараларға қатысуға ұсыныс жасамақ болар деп болжадым.

Аудан орталығы Шұбарқұдық кенті Алтықарасу ауылынан 50 шақырым жерде, бір сағатта жетеді.

Шұбарқұдық – қала үлгісіндегі кент, Темір ауданының орталығы. Қасындағы екі елді мекенмен қосқанда 16 мыңдай тұрғыны бар. Жерінің әркелкілігі мен жер асты суының әртүрлілігіне байланысты «Шұбар» яғни «ала», «әркелкі» деген мағынада аталған деген ақпарат бар.

Негізгі тұрғындары – теміржолшылар, кентте алты үлкен мектеп, оқушылар үйі, мәдениет үйі, орталық кітапхана, мұражай, бірнеше балабақша мен түрлі теміржол мекемелері, кәсіпорындар бар.

Директордың көлігімен бір сағатта аудан орталығына жеттік. Аудандық білім бөлімі меңгерушісі жас мұғалім үшін үлкен тұлға болатын.

Гүлжан Тәуірбайқызы көп жыл педагогика саласында еңбек етіп, мұғалімнен сатылап мектеп директорына дейін көтерілген, алты жылға жуық білім бөлімін басқарып келе жатқан тәжірибелі басшы.

Кабинетіне кіріп, отбасы жағдайымды, жұмысымды сұрап:

– Үш жыл мұғалім болып жұмыс істеген екенсің, енді аудан орталығында тәжірибе жинағаның жөн. Жұмысыңды көріп, одан әрі өзіңді көрсетуге мүмкіндік беремін. Білім бөлімінде әдіскер болып жұмыс істейсің, – деді.

Мен не айтарымды білмей, мектеп директоры не дер екен деп ойладым. Апай күліп, мектеп директорына өзім ескертемін деді.

Содан кабинетіне кадр маманы Зоя деген қызметкерді шақырып, құжаттарымды дайындауды тапсырды. Мен ауылға барып, отбасыма айтып, Шұбарқұдықтан үй қарап алуға уақыт беретін шығар деп ойладым.

Ал Гүлжан Тәуірбайқызы болса:

– Қазір жұмысқа кіріс, маман аз, жұмыс көп, іске сәт, – деп сөзімді бөліп тастады.

Мен үй мәселесін шешуге уақыт сұрамақ болдым, бірақ:

– Алда екі күн демалыс бар, сол кезде шешіп аласың. Жассың, бәрі дұрыс болады. Біздің қызметкерлер де көмектеседі, – деді.

Аяқ астынан аудандық білім бөлімінің әдіскері болып шыға келдім. Жолдасым жағдайды білмейді, орталықта тұратын үй жоқ, қалай болар екен деп уайымдадым.

Мектеп директорына телефон соғып, жағдайды айттым. Ол:

– Иә, білемін, бастығым хабарласты. Жаңалығың құтты болсын, – деді.

Менің тек бір талабым бар: жолдасың мектепте оқу жылы аяқталғанша жұмыс істесін деді. Себебі мектепте Гүлзия жалғыз информатика пәнінің мұғалімі еді. Бұған дейін маман болмай, бір жыл бойы компьютерлер жұмыс істемей тұрған.

– Саған ақ жол тілеймін, мүмкін бұл да дұрыс болар. Мұғалімдік аз-кем тәжірибе жинадың, енді аудан орталығында жасағаның жөн болар, – деді. Бір жағынан:

– Бізге де жақсы, өз мектебіңді қарап қоясың ғой, – деп қалжыңдады.

Гүлзияға хабарласып, мән-жайды айттым. Ол ауылда жалғыз қалай қаламын деп уайымдады. Аптасына сенбі-жексенбі барып тұрамын, әзірше жездемнің үйінде тұра тұрасың деп көндірдім.

Бұл 2001 жылдың сәуір айы еді, мен жаңа жұмысқа бір айдай жұмыс жасауға тиіс болдым.

Шұбарқұдықта үй жалдап біраз шапқыладық. Ақыры мамыр айының соңында бір кісінің ауласындағы шағын үйге уақытша қоныстандық. Бір-екі аптадан кейін басқа үй тауып, аудан орталығына түбегейлі тұрақтадық. Гүлзия Шұбарқұдық гимназиясына мұғалім болып орналасты. Аудан орталығындағы жұмыс қызып тұр.

Жұмысқа кірісе салысымен, қасымдағы инспектор әріптесім декреттік демалысқа шықты. Енді маған әдіскерлікпен қатар инспекторлық міндет те жүктелді. Мектептерді аралап, тексеру жұмыстарын жүргізіп, әдістемелік көмек көрсеттім. Облыстық деңгейдегі іс-шараларға қатысып, тәжірибемді арттыра бастадым.

Аудан орталығында өтетін шаралардың көбінде Нәбира апай екеуміз жүргізуші болдық. Уақыт өте келе ауданның бөлім басшыларымен де байланыс орната бастадым. Білім бөліміндегі жұмыс мен үшін үлкен мектеп, тәжірибе жинау алаңы болды.

Басында жас маман ретінде тәжірибелі мұғалімдерге әдістемелік кеңес беру маған ыңғайсыз көрінді. Себебі аудан орталығындағы мектептерде Темірхан, Тасқынбай, Ерлан, Төлеген сияқты беделді, орта жастан асқан тәжірибелі басшылар бар еді. Солардың алдында өзімді сенімсіз сезінетінмін. Бірақ уақыт өте келе түсіндім – бастысы жастық емес, ізденіс пен дайындық екен. Мектепке бармас бұрын сол ұжымның ахуалын, жетістігі мен кемшілігін терең зерттеп, нақты талдау жасап алуды әдетке айналдырдым.

Күнделіктерімнің бірінде былай деп жазыппын:

«Жастық – жанып тұрған от. Жалынының қызуы күшті болмаса да, алыстан жарқырап көрінеді. Ал оны үрлей түссең, лапылдап жанады».

Сол жастықтың ыстық отымен тынбай еңбек еткен еңбектің жемісін кейін көрдім.

Бір күні мәдениет бөлімінің меңгерушісі Болат Шайымов есімді жігіт:

– Бүгін аудан әкімінің орынбасарына барамыз, – деді.

Не үшін деп сұрасам:

– Өзім де білмеймін, сені бірге ертіп кел деді, – деп күлді.

Жұмыс аяғына қарай аудан әкімінің орынбасары Нұрмұқан Исаұлының кабинетіне кірдік. Бұл 2003 жылдың көктемі болатын. Бұған дейін әкімдікке бір-екі рет қағаз әкеліп қана кіргенім бар, ал ресми қабылдауына бірінші рет келуім еді.

Кабинетке кіргенімде Нұрмұқан Исаұлы орнынан тұрып, жылы шыраймен қолын ұсынып қарсы алды. Орта бойлы, қараторы, сабырлы да салмақты кісі екен. Сол кезде ол 53 жаста болатын. Әзіл-қалжыңды орнымен айтып, мәселені астарлап жеткізе білетін, аудан жұрты ерекше сыйлайтын тұлға еді.

Ол Шұбарқұдықта туған, осында оқып, еңбек жолын теміржолдың локомотив депосында слесарь болып бастаған. Кейін Оралдағы А.С.Пушкин атындағы институттың тарих-филология факультетін үздік тәмамдаған. Сөзге шешен, ойы жүйелі, сөйлегенде ұлы тұлғалардың даналық сөздерін мысалға келтіріп, тыңдаушысын бірден баурап алатын. Мен сырттай үлгі тұтатын бұл кісінің алдында өзімді еріксіз жинақы ұстадым.

Кейін білдім – Нұрекең менің туған ауылым Теректіде алғаш мектеп директоры болып жұмыс істепті. Кейін Кеңесту мектебінде директор, аудандық білім бөлімінде инспектор, партия комитетінде нұсқаушы, бөлім меңгерушісі, халықтық бақылау комитетінің төрағасы сынды жауапты қызметтер атқарған. Тәжірибесі мен парасаты оның бүгінгі тұлғалық бейнесін айқындаған.

Ол кісі әр сөзін ойланып айтатын, қарсы отырған адамның көңіл күйін дәл аңғаратын, керек жерде тұспалдап жеткізетін психолог секілді еді. Көпшіл, есте сақтау қабілеті жоғары, кез келген ортада өз орнын таба білетін.

Дегенмен кейде бірбеткейлігі де жоқ емес – өз пікірін табанды түрде дәлелдеуге бейім болатын.

Сол алғашқы кездесуде Нұрекең менімен әңгімелесе отырып, отбасымды, өмірлік мақсаттарымды сұрады. Әрине, ондай лауазымды адамның алдында отырғандықтан аздап қобалжыдым. Бірақ сұрақтарына байыппен жауап беріп отырдым. Біраз сөйлескен соң:

– Жас кезде түрлі саланы көріп, тәжірибе жинау қажет, – деді де, маған аудан әкімдігінде қызмет ұсынды. Бірақ нақты қандай қызмет екенін ашып айтпады.

Біраз уақыттан кейін аудан әкімдігі мені әлеуметтік сала және мәдени даму бөлімі басшысының конкурсына қатысуға шақырды. Қысқа уақытта дайындалып, тесттен сәтті өттім. Енді бұл жаңалықты бөлім басшым Гүлжан Тәуірбайқызына қалай айтарымды білмей жүргенмін.

Бірақ ол кісі өзі шақыртып алды да:

– Маған неге ескертпейсің? Қазір сені алмастыратын адам жоқ, екі адамның жұмысын қатар атқарып жүрсің, – деп реніш білдірді.

Мен аудан әкімдігі өздері ұсынғанын айттым. Сонда апай:

– Мен сені инспекторлық қызметке көтеруді ойлап жүргенмін, бірақ сен асығып барасың, – деді.

Гүлжан апай ашуланса да, тез сабасына түсетін. Мен оның баласы Жәнібекпен бірге оқығам, тіпті үйленгенімде ол менің жігіт жолдасым болған. Бірақ апай бұл жақындықты ешқашан жұмысқа араластырған емес. Талапшыл, әділ басшы еді. Кейін біртіндеп маған баласындай қарай бастады. Ұрысса да, оңаша шақырып алып:

– Көңіліңе алма, бәрін түсініп, үйреніп алсын деп айтам, – дейтін.

Апайдың өмірінде үлкен қайғы орын алған кезде қасында болып, қолдан келгенше демеу болуға тырыстым. Бір күнде екі баласы, келіні және немересінен айырылған сәті әлі есімде. Сол күннен кейін ол кісі қатты күйзеліске түсті. Мен көрінсем, көзіне жас алып, баласын еске алатын. Жолдасы өмір бойы теміржолда жасайтын, ағай өте салмақты кісі болатын. Жүрегіне жақын қабылдаған болар аяқ-қолы істен шығып, мүгедек болып қалды.

Бір күні түстен кейін Нұрмұқан Исаұлы шақырып жатыр деген хабар келді. Кабинетіне кірсем, жылы шыраймен қарсы алды.

– Қазір аудан әкімі Мырзалин Ахат Ахметұлына кіріп шығамыз. Бүгіннен бастап сен аудан әкімдігі аппаратының әлеуметтік сала және мәдени даму бөлімі басшысы болып тағайындаласың, – деді.

Мен әлі Гүлжан апайдың ренішінен шыға алмай, «босатпай жатыр» деп едім, Нұрекең күліп:

– Ештеңе етпейді, өзім сөйлесем, – деді.

Көп ұзамай Нұрекеңмен бірге аудан әкімі Ахат Ахметұлының кабинетіне кірдік. Аққұба, жылы жүзді, елуге енді келген кісі екен. Нұрекең қысқаша таныстырып өтті. Ахаң күліп:

– Біз де сенің жасыңда жауапты қызметте болдық. Талмай еңбектен, алдыңда әлі асу көп, – деді.

Ахат Ахметұлы – ветеринар мамандығын бітірген, партия және шаруашылық саласында сатылап өскен тәжірибелі басшы. Тоғыз жыл бойы Темір ауданының әкімі қызметін атқарған, кейін облыстық ішкі саясат басқармасын басқарды. Салмақты, байыпты, асығыстыққа бармайтын басшы болатын.

Мен бұл кісілердің – Ахат Ахметұлы мен Нұрмұқан Исаұлының – өмір жолдарын бекер тізіп отырған жоқпын. Себебі менің мемлекеттік қызметтегі қалыптасуымның іргетасы дәл осы тұлғалардың тәлімінен бастау алды.

Осылайша, 2003 жылы менің мемлекеттік қызмет жолым ресми түрде басталды.

Мемлекеттік қызметке алғашқы қадам

Ұстазы жақсының ұстанымы жақсы.

Мен алдыңғы жазбаларымда өмірлік мақсатым туралы айтып өткен едім. Ол уақытта менің ойымда мемлекеттік қызмет мүлде болған жоқ. Өзімді ұстаздық жолдан таптым деп ойлап, кейін заңгерлік бағытқа бет бұрсам ба деген ойда жүргенмін.

Алғаш жұмысқа кіріскен сәтте мемлекеттік қызметтің мән-маңызын, жауапкершілік жүгін толық түсіне қоймадым. Тек конкурстан өту үшін тестке дайындалу барысында ғана бұл қызметтің қоғам алдындағы жауапкершілігі мен маңызын шын сезіндім.

Аудандық әлеуметтік сала және мәдени даму бөліміндегі негізгі міндетім – ауданның әлеуметтік бағыттағы бөлімдерімен өзара байланыс орнатып, олардың жұмысын сараптау және аудан әкімінің орынбасарына хабарламалық жазбалар дайындау болды. Менің тікелей жетекшім – Нұрмұқан Исаұлы.

Бөлім республика бойынша жаңадан ашылғандықтан, оның нақты міндеттері мен мақсаттары толық айқындала қоймаған еді. Ережесін зерделей келе, бұл бөлімнің негізгі қызметі – ауданның әлеуметтік саласындағы бөлімдер мен әкім орынбасары арасында үйлестіруші, делдалдық рөл атқару екенін түсіндім.

Ол кезде аудандық әлеуметтік сала бағытына білім бөлімі, жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі, мәдениет және ішкі саясат бөлімдері, сондай-ақ әкім аппаратының спорт секторы қарады.

Мен бұл бөлімде бір жыл төрт ай қызмет атқардым. Осы уақыт аралығында аудан әкімдігі аппаратының ішкі жұмыс тәртібімен етене танысып, ауданның әлеуметтік-экономикалық даму бағыты мен қоғамдық өмірі жайында толық мағлұмат алдым. Шынын айтсам, бұған дейін Темір ауданының тарихы мен тыныс-тіршілігі жайлы аса көп білмейтінмін.