Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Tatar, Başkurt, ve Kazak Türklerinin Kültürel Değerleri

Anneleri, beraber yaşadığı oğlan çocuklarının tarafını alınca kızı Hayırnisa annesine şöyle der:

“Sen kendin de burada oturunca oğullarının tarafını alıyorsun. Bizi güpegündüz milletin önünde malsız bırakıyorsun!’ dedi. Köyün muhtarı gelmişti, Hayırnisa yüzünü az çok örterek konuşmaya başladı. Fakat gittikçe kızdı, örtüsünü tamamen açıverdi ve ‘Siz hepiniz ama hepiniz erkekleri savunuyorsunuz!” diye kavga etti.” 363

Ama kavga sadece oğlan çocuklarıyla kızlar arasında değil, oğlanların arasında da başlar. Baba mirasında en büyük pay büyük oğlana düşerdi. Bu yüzden eserde Şibay’ın büyük oğlu Altınbay, kardeşlerinden daha kârlı çıkar ve bu kavgada kendi hakkını kanunen almaya çalışır:

“Böyle bir başsızlığı görünce Sabira’nın beyni durdu. Altınbay, onun üvey oğlu idi. Onlar hayatlarınca köpekle kedi gibi kavga dövüş yaşadılar. Otuz beş yıl boyunca birbirlerine demedikleri azar, küfür kalmadı. Ama o utanmazın bugün yaptığına Sabira dayanamadı. Babasının toprağı henüz soğumamış, henüz mal paylaşımı söz konusu değilken o utanmaz kim bilir nereden kümes gibi köhne bir ev bulup babasının arazisi üzerine dikti! Annesine sormak yok, erkek kardeşlerine danışmak yok. Bu nasıl bir iş?” 364

Bu sorunu kendi aralarında çözemeyince Şibay’ın eşi, oğlan çocukları ve kızları imamı çağırıp miras davasını Kuran’ı Kerim’e göre çözmesini isterler. Daha fazlası, köydeki aksakalları da çağırırlar, onları da kendi kavgalarına dâhil ederler:

“Kavga iyice büyüdü. Bir taraftan Sabira, diğer taraftan Altınbay ‘Beni çırılçıplak bırakacaklar!’ diye bağırdılar.” 365

Böylece Şibay’ın çocukları kavgaya girişip birbirlerine küserler, iyice darılırlar. Artık kızları da ne bulurlarsa at arabalarına onu atıp kendi köylerine dönmekten başka çare bulamazlar:

“Hayırnisa koşulu atının arabasına on dört put karabuğday koydu, arabaya iğdiş edilen bir öküzü bağladı. Babamın hatırası olur diye Şibay’ın eski kabanını aldı da hiç memnun olmadan beddua ederek, rencide olup evine döndü. Büyük kız Minnisa’nın da payı bundan fazla değildi: O, kendisini daha da küçük düşürülmüş hissetti. Bu yüzden her ikisi de eşleri tarafından dövülüp azarlandılar. Güveyler yolda öfkelenip bizi güpegündüz malsız bıraktılar diye, bu köye geldiklerinde Şibay’ın evine uğramaz oldular. Böylece köyde bir sürü laf, gıybet dolaşmaya başladı.” 366

Ama tabi hep öyle küs yaşayamazdı kardeşler. Özellikle de aynı köyde yaşayan ağabeyler. Bu yüzden Şibay’ın büyük oğlu Altınbay, kardeşleriyle barışma yollarını aramaya başlar ve küslüğü kaldırmanın en güzel yolunu, aynı sofraya toplanmakta bulur:

“Altınbay, kiler yanında darı döven genç gelin Gülbanu’nun yanından geçerken ‘Uzağa gitmesin, kula kısrağı alsın. İç taraf evi bana versin. Aldığım ev dar geldi. Eğer benim yolun geçtiği yerden aldığım toprağa bir iki sajin 367 yine katarsa, hamutu arabasıyla beraber hediye ederim…’ dedi de kadının sessiz kaldığını ve her kelimeyi dikkatle dinlediğini görünce, ‘Eltinin semaveri kaynamış olmalı. Yumurta da pişirecekti, ayran da yapıyordu, taze tereyağı da var. Zakir’e söyle, hemen bana çaya gelsin, olur mu?’ diye ekledi.” 368

Böylece oğlan çocuklar az çok barışmış olur. Kızlara gelince, Hayırnisa annesine gizlice yalvarır, kendisini de ablasını da eşleriyle beraber barış yemeğine çağırmasını ister:

“Annesi Sabira’ya birinin aracılığıyla sır olarak iletti. ‘Fırsat bulup iki geceye de olsa misafirliğe çağırsın bizi.’ diye yalvardı. Böylece araları düzelir diye umut etti. Anneleri Sabira kendisi de buna ihtiyaç duymaktaydı. Geçen sene de kızlarını misafir edemedi, bu kış da davet etmezse millete rezil olacaktı!” 369

Böylece Sabira, kızlarını ve güveylerini barışmak için misafirliğe çağırır.

Beyrem Hem Könküréş Yolalar (Bayramlar ve Mevsimlerle İlgili Gelenekler).

Eserde Tatar halkının mevsimlerle ilgili gelenekleri de anlatılmıştır. Bu geleneklerin çoğu, bahar yaz ve güz mevsimiyle ilgilidir. Bunlar, kızların nehir kenarında çimen üstünde kendir ağartması, Tatar Türkleri cıyınlar diye adlandırdıkları gençlerin yazın faydalı otlar ve çilek toplamak için bir araya gelip hem çalışmaları hem eğlenmeleri, Sabantuy bayramı, orak ve ot biçme işleri, sonbaharda kaz yolma imecesi, büyüklerin olmadığı evlere oturmaya gidip orada kızlar ile gençlerin birbirleri ile görüşmesi, eğlenmesi ve kızların kendilerine çeyiz hazırlaması vb. Bu geleneklerin çoğunun eserde imece şeklinde yapıldığından da bahsedilir:

“Bahar olunca kızların kendiri kurutup topaçladığı zamanda, ilk şeytan o idi. Kızlar toplu bir şekilde dağa çıktıklarında, Sabantuy’a gittiklerinde, kız uğurlama, gelin getirme eğlenceleri için toplandıklarında, bin çeşit bahane bulup annesinin rızasını alan, ağlayarak annesinden izin isteyen, ablasının giyinmesine şakalaşarak yardımcı olan da o oluyordu.” 370 ;

“Baharda nehir kenarında çimlerin üzerinde kendir ağartmaya, akşamları çamaşır topaçlamaya gittiklerinde, kaz imecesine, orak işi, ot biçme imecelerine çağrıldığında, yaz mevsiminde dağa çayıra çıktıklarında, çeşmeye su almaya gittiklerinde, Sabantuy’a gönderdiğinde annesi huzursuz olurdu.” 371

Yazgı-Ceygé Beyremner Hem Yolalar (Bahar-Yaz Mevsiminde Uygulanan Gelenekler).

Kindér Sugu (Kendirden Kumaş Yapma).

Bu gelenek, XX. yüzyılın 20’li yıllarına kadar devam etmiştir. Kendir yapma işine başlamadan önce kendir yapılacak yeri belirlerler ve uğurlu sayılan pazartesi ve çarşamba günleri oraya kendir tezgâhını kurarlardı. Sonra yıkanan kendiri, üzerine kar yağsın diye yere sererler ve kar altında bırakırlardı. Baharda kar sularında yıkayıp yeşil çimin üzerine sererler ve güneşte ağarınca kendirin kiri iyice çıksın ve pürüzsüz olsun diye yine imece yaparak kendiri topaçla döverlerdi. Topaç aletinin sesine gençler toplanır ve dövme işini kızlar ve gençler sırayla yaparlardı. Topaçlanan kendir, bembeyaz olur ve ondan damat gömleği, damat pantolonu, yastık, yastık kılıfı, hatta başörtüsü dikerlerdi.372 Elden yapılan havlular, masa örtüleri, perdeler ve seccadeler, eskiden her evin gözbebeği olur ve köylerde bu işleri yapmasını bilmeyen tek bir kıza dahi rastlamak zor olurdu. Çuha doldurma ve kendirden kumaş yapma işlerini genelde kızlar yapsa da bazı safhalarına erkekler de katılırdı. Öğle yemeğinde işe ara verdikleri sırada ellerine akordeona benzer bir müzik aleti – garmun- alan gençler pencereye gelir ve kızlar onlara pencereden koymak –krep- ikram ederlerdi. Bu sırada karşılıklı olarak türkü ve mâniler de söylenirdi.373

Cıyınlar (Bir Araya Gelip Eğlenmeler).

Cıyın geleneği, Tatar Türklerinde yaz mevsiminde uygulanan geleneklerin arasında ayrıca dikkati çekmektedir. Eskiden Tatarlarda yazın -haziran ve temmuz aylarında- gençler, toplu olarak ormana kuzukulağı, çilek ve şifalı bitkiler toplamaya giderlerdi. Cıyın’a hazırlık dört-beş gün öncesinden başlar ve köyün en usta aşçıları yağ, ekmek, yumurta gibi yiyecekleri önceden hazırlayıp çayırda kazan asılacak yeri belirlerdi. Cıyın günü köyün kızları ve gençleri, koşularına ziller takılı süslü at arabalarına biner ve yolda durarak oyunlar oynar, türküler söyler ve böylece eğlenceli bir şekilde gidecekleri yere varırlardı. Cıyınlarda, iş sırasında mutlaka oyunlar da oynanırdı. Kızlar ve erkekler birbirlerinin karşısına sıralara dizilerek, genelde karşılıklı oyunlar oynardı. İşte bu iş böyle eğlenceli geçtiği için kızlar oraya gitmek için can atardı. Bir sırada erkeklerin, öbür sırada da kızların bulunması, araştırmacıların fikrine göre egzogamiye (bir kabile erkeğinin evlenmek için ikinci bir kabileden kız almasına) işaret ederdi. Cıyın geleneği, Başkurdistan topraklarında yaşayan Tatar Türklerine de özgü idi.374

Sabantuy (Çift Sürme Bayramı).

Tatar Türkleri, Sabantuy (“saban” – saban, “tuy” – düğün) bayramını, kar yerden kalkıp bahar ekini ekilene kadar süre içerisinde kutlar. Bu bayramın ilk özelliği, onu kutlamak için takvime bağlı özel bir günün olmamasıdır. Bayram yapılacak gün, yılın nasıl geldiğine, karların erime ve toprağın ekin işlerine hazır olma durumuna bağlı olarak seçilir. Eskiden Sabantuy bayramı yapılacak günü, köyün ihtiyarları belirler ve genelde pazar gününe denk gelmesine özen gösterirlerdi. Günümüzde de her köy, bu bayramı komşu köyün bayramına da katılabilme amaçlı farklı günde yapmak ister. Çünkü Sabantuy bayramı, her köye özel bir bayram sayılır.

Sabantuy bayramı, Tatar Türkleri için büyük bir bayramdır. Bu bayrama hazırlık, bayramın çok öncesinde başlar. Ağaç tomruklarından yapılan evler, Sabantuy bayramı öncesi her bahar iç taraftan sıcak, sabunlu su ile silinip temizlenir. Erkekler, avlu ile ahırın temizliğini yapar. Eskiden Sabantuy bayramına, Tatar Türkçesinde sıra adıyla anılan biraya benzer özel bir içki yapılırdı. Yemekler bu güne özel ayrıca bol hazırlanır.375 Bu bayrama yiyecek ve içeceklerin sıra dışı bol hazırlanması, hasatların bol, iyi olması dileği olarak kabul edilebilir. Sabantuy bayramının hazırlığı, kutlamalarda düzenlenecek yarışmalarda kazananlara hediyeler toplamakla başlar. Hediyeler toplandığı gün, atları da yarışa hazırlamaya başlarlar.

Çoğu köylerde bayram için meydan olarak, o sene boş kalan, dinlenmeye bırakılan arazi seçilir. Aynı zamanda her yörede Sabantuy

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

1

Hesenov, M. Galimcan İbrahimov. Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 3. Tom. XX. Gasır Başı. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1986, s. 339.

2

İbrahimov, G. Hikeyeler, Povest, Roman. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 2007, s. 20.

3

Hesenov, M. Galimcan İbrahimov. Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 3. Tom. XX. Gasır Başı. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1986, s. 343.

4

Hesenov, M. “Galimcan İbrahimov.” Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 4. Tom. Tatar Sovet Edebiyatı (1917-1941). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1986, s. 192.

5

Minhaceva, L. “Zur Şehés, Böyék Talant.” Galimcan İbrahimov. Salanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 7.

6

Miŋnullin, Kim. “Kéréş.” Galimcan İbrahimov. Millet. Tél. Edebiyat. Saylanma Hézmetler. Kazan, Megarif, 2007, s. 5.

7

Beşirov, F. XX Yöz Başı Tatar Prozası. Kazan, Fikér, 2002, s. 3.

8

Sabantuy: Tatar Türklerinin baharda uyguladığı en önemli bayramı, çift sürme bayramı.

9

Xalit, G. “Galimcan İbrahimov (Tormışı Hem İcatı). Kéréş Mekale.” G. İbrahimov. Saylanma Eserler. Öç Tomda. 1 Tom. Kazan, 1957, s. 37.

10

Mahmutov, X. “G. İbrahimov Folklor Turında.” Folklor Janrların Analizlav. Kazan, Kazan Devlet Univérsitétı Neşriyatı, 1986, s. 24.

11

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 539.

12

Hesenov, M. “Galimcan İbrahimov.” Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 4. Tom. Tatar Sovet Edebiyatı (1917-1941). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1986, s. 199.

13

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 540-541.

14

Beşirov, F. XX Yöz Başı Tatar Prozası. Kazan, Fikér, 2002, s. 177-179.

15

Yır, cır: Türkü.

16

Gimaziyev, Y. Talant Hem Xézmet: (Galimyan İbrahimov İcadı Turahında Ezebi-Publitsistik Mekaleler.) Öfö, Başkortstan Kitap Neşriyatı, 1982, s. 145.

17

Yultıy, Davut. “Galimcan İbrahimov.” Başkort Aymagı Dergisi, 1928, N-6, s. 6.

18

İslamov, F. F. Tatar Edebiyatın Ukıtkanda Milletara Beylenéş (İdel Buyı Hem Ural Yanı Xalıkları Ürnegénde). Kazan, Tatarstan Fenner Akadémiyesé Tarih İnstitutı, 2000, s. 101-102.

19

Akköbekov, R. “Beẕẕeŋ Böyök Yaktaşıbıẕ.” Galimcan İbrahimov Hem XXI. Gasır. Tuvuvına 120 Yıl Tuluga Bagışlangan Xalıkara Fenni-Gameli Konferentsiya Materialları. Kazan, 2007, s. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1966, s. 132-138.

20

Akköbekov, R. “Beẕẕeŋ Böyök Yaktaşıbıẕ.” Galimcan İbrahimov Hem XXI. Gasır. Tuvuvına 120 Yıl Tuluga Bagışlangan Xalıkara Fenni-Gameli Konferentsiya Materialları. Kazan, 2007, s. 136.

21

Uçreditelnoye Sobraniye: Milli Meclis.

22

Akköbekov, R. “Beẕẕeŋ Böyök Yaktaşıbıẕ.” Galimcan İbrahimov Hem XXI. Gasır. Tuvuvına 120 Yıl Tuluga Bagışlangan Xalıkara Fenni-Gameli Konferentsiya Materialları. Kazan, 2007, s. 136.

23

İslamov, F. F. Tatar Edebiyatın Ukıtkanda Milletara Beylenéş (İdel Buyı Hem Ural Yanı Xalıkları Ürnegénde). Kazan, Tatarstan Fenner Akadémiyesé Tarih İnstitutı, 2000, s. 108.

24

İbrahimov. G. İbrahimov, G. Eserler: Sigéz Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1978, s. 217-224.

25

Hesenov, M. “Galimcan İbrahimov.” Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 4. Tom. Tatar Sovet Edebiyatı (1917-1941). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1986, s. 200.

26

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 249.

27

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 244.

28

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 244.

29

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 252.

30

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 246.

31

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 243.

32

Bayazitova, F.S. Gomérnéŋ Öç Tuyı. Tatar Xalkınıŋ Gaile Yolaları. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1992, s.9-11.

33

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 249.

34

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 249.

35

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 249.

36

Bayazitova, F.S. Gomérnéŋ Öç Tuyı. Tatar Xalkınıŋ Gaile Yolaları. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1992, s. 9.

37

Sadékova, A.H. Folklor v Estétiké Galimcana İbragimova. Kazan, İYLİ im. G. İbragimova AN RT, 1995, s. 30.

38

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 258.

39

Bayazitova, F.S. Gomérnéŋ Öç Tuyı. Tatar Xalkınıŋ Gaile Yolaları. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1992, s.50-51.

40

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 258.

41

Bişmet: Tatar ve bazı diğer Türk boylarında pamuk dolgulu kışlık kısa palto.

42

Kadak: 409 gramlık ağırlık ölçüsü.

43

Teŋke: Tatar Türklerinde para birimi.

44

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 252.

45

Bayazitova, F.S. Gomérnéŋ Öç Tuyı. Tatar Xalkınıŋ Gaile Yolaları. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1992, s.14-15, 96-98.

46

Tatar Télénéŋ Aŋlatmalı Süzlege: Öç Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, III T.: T-h, 1981, s. 832.

47

Bayazitova, F. S. Tatar Xalkınıŋ Beyrem Hem Könküréş Yolaları (Ruxi Mirasıbız Xezinesénnen). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1995, s. 96-97.

48

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan: TaRİX, 2002, s. 247.

49

Bayazitova, F. S. Tatar Xalkınıŋ Beyrem Hem Könküréş Yolaları (Ruxi Mirasıbız Xezinesénnen). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1995, s. 83, 101.

50

Maylı koymak: Tereyağlı krep.

51

Siméz itlé öyre: Semiz etin suyunda yarma ile pişirilen cıvık çorba.

52

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 250.

53

Sajin: 2.13 millik uzunluk ölçüsü birimi.

54

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 248.

55

Avlak: Kimsenin olmadığı, tenha.

56

Bayazitova, F. S. Tatar Xalkınıŋ Beyrem Hem Könküréş Yolaları (Ruxi Mirasıbız Xezinesénnen). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1995, s. 76-83.

57

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 249.

58

Bayazitova, F. S. Tatar Xalkınıŋ Beyrem Hem Könküréş Yolaları (Ruxi Mirasıbız Xezinesénnen). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1995, s. 101.

59

Fehréddinév, R. Bolgar ve Kazan Törékleré. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1993, s. 70.

60

Nadirov, İ. “Tatar Xalkınıŋ Kıska Cırları.” Tatar Xalık İcatı. Kıska Cırlar (Dürtyullıklar). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1976, s. 7.

61

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 247.

62

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 255.

63

Ciŋse: Giysinin kolu eskimesin, kirlenmesin diye özel dikilip, bileğe giyilen ek yen.

64

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 246-247.

65

Bayazitova, F. S. Tatar Xalkınıŋ Beyrem Hem Könküréş Yolaları (Ruxi Mirasıbız Xezinesénnen). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1995, s. 83, 101.

66

Maylı koymak: Tereyağlı krep.

67

Tatar Télénéŋ Aŋlatmalı Süzlege: Öç Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1981, III T.: T-h, s. 698.

68

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 250.

69

Göbé: Kaymaktan yağ yapmak için kullanılan kap, yayık.

70

Batman: Bal koymak için kullanılan yüksek ve dar kova.

71

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 248.

72

Botka: Her hangi bir yarmadan yapılan lapa, keşkek.

73

Bayazitova, F. “G. İbrahimov Eserlerénde Xalık Traditsiyeleré Leksikası.” Galimcan İbrahimov Hem XXI. Gasır. Tuvuvına 120 Yıl Tuluga Bagışlangan Xalıkara Fenni-Gameli Konferentsiya Materialları. Kazan, 2007, s. 182.

74

Galimcan İbrahimov. Saylanma Eserler. Kazan, TaRİX, 2002, s. 248.

75

Beşirov, F. XX Yöz Başı Tatar Prozası. Kazan, Fikér, 2002, s. 97.

76

Hesenov, M. Galimcan İbrahimov. Tatar Edebiyatı Tarixı. Altı Tomda. 4 Tom. Tatar Sovet Edebiyatı (1917-1941). Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1989, s. 193.

77

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 446.

78

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 463.

79

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 453.

80

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 446.

81

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 442.

82

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 475.

83

Avlagıy: Oturma.

84

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 518-519.

85

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 454.

86

Kırma bürék: Yassı kürk börk.

87

Kelepüş: Tatar erkeklerinin başlarına taktıkları bir çeşit millî şapka.

88

Bişmet: Tatar ve bazı diğer Türk boylarında pamuk dolgulu kışlık kısa palto.

89

Kamzul: Elbise ya da gömlek üzerinden giyilen kolsuz ve yakasız kısa üst giysi.

90

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 523.

91

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 453.

92

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 447.

93

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 446.

94

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 509-510.

95

Nasıyri, Kayum. Saylanma eserler. Dürt Tomda. 3 Tom. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 2005, s. 241-250.

96

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 438.

97

Kantun: Çar zamanında Başkurdistan’da küçük bir bölgeye seçilen başkan, memur.

98

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 438.

99

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 453.

100

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 510.

101

Çabata: Ihlamur ağacının lifinden örülen ve genelde köyde giyilen bir çeşit yazlık ayakkabı.

102

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 454.

103

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 438-439.

104

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 453.

105

Bayazitova, F.S. Gomérnéŋ Öç Tuyı. Tatar Xalkınıŋ Gaile Yolaları. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1992, s.9-12.

106

İbrahimov, G. Saylanma Eserler. 3 Tomda. Kazan, Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1956, 3. Tom, s. 443.