Nartların Sözü

Avruv aşdan, ḳayġı egeçden.

Hastalık yemekten, dert tasa kızkardeşten.

Avruv atdan cıġar.

Hastalık attan devirir.

Avruv ḳalsa da adet ḳalmaz.

Hastalık kalsa da adet kalmaz.

Avruv ocaḳdan tüşer da, iyneni közü bla keter.

Hastalık bacadan iner, iğnenin deliğinden gider.

Avruv ölüm tüyüldü.

Hastalık ölüm değildir.

Avruv tınç kelir, ḳıyın keter.

Hastalık kolay gelir, zor gider.

Avruvnu amanı tildi.

Hastalığın kötüsü dildir.

Avruvnu kelivü tınç da ketivü ḳıyın.

Hastalığın gelişi kolay, gidişi zor.

Avruvun buḳdurġan darman tabmaz.

Hastalığını gizleyen ilaç bulamaz.

Avul iti birge ürür, börü körse başha ürür.

Köyün köpeği beraber havlar, kurt görse başka (ayrı) havlar.

Avur cüknü at süymez.

Ağır yükü at sevmez.

Avuzdan çeçen, ḳoldan beçel.

Ağzı laf yapan, eli beceriksiz.

Avuzdan çıḳġan avulġa.

Ağızdan çıkan köye.

Avuzdan çıḳġan başha tiyer.

Ağızdan çıkan başa gelir.

Avuzdan kelgen ḳoldan kelse, har kim da patçah bolur edi.

Ağızdan gelen elden gelse, herkes padişah olurdu.

Avzu amannı avzunda it ölür.

Ağzı kötünün ağzında köpek ölür.

Avzu cuvabha aşıḳġannı colu buz bolur.

Ağzı cevap vermeye acele edenin yolu buz olur.

Avzu ḳıytıḳ bolsa da, baynı caşı aytsın.

Ağzı eğri olsa da, zenginin oğlu söylesin.

Avzu ḳıysıḳ bolsa da, baynı caşı söleşir.

Ağzı eğri olsa da, zenginin oğlu konuşur.

Avzundan kelmegenni, ḳolundan da kelmez.

Ağzından gelmeyenin, elinden de gelmez.

Ay ornuna kün çıḳmaz.

Ayın yerine güneş doğmaz.

Ayaġı bla ketgen kelir, sırtı bla ketgen kelmez.

Ayağı ile giden gelir, sırtıyla giden gelmez.

Ayaġıng bla kirgen ceringden, sırtıng bla çıġarsa.

Ayağın ile girdiğin yerden, sırtınla çıkarsın.

Ayaḳ bassang esleb bas.

Ayağını basarsan dikkatli bas.

Ayaḳ kirmez, baş kirir.

Ayak girmez, baş girir.

Ayaḳ taysa da baş taymaz.

Ayak kaysa da baş kaymaz.

Ayıbnı suv bla cuvalmazsa.

Ayıbı suyla yıkayamazsın.

Ayıbsız teng izlegen tengsiz ḳalır.

Kusursuz arkadaş arayan (isteyen) arkadaşsız kalır.

Ayıl tartılġannı at bilir.

Eyer kayışının çekildiğini at bilir.

Ayırılġannı ayü aşar, bölüngenni börü aşar.

Ayrılanı ayı yer, bölüneni kurt yer.

Ayırılġannı ḳar basar, bölüngenni boran basar.

Ayrılanı kar basar, bölüneni fırtına basar.

Ayırılır teng ayavlunu tiler.

Ayrılacak arkadaş değerli şeyini ister.

Aylangan it süyek tabar.

Dolaşan köpek kemik bulur.

Aynı da bardı tabları.

Ayın da lekeleri vardır.

Aynı ḳol ayaz bla cabmazsa.

Ayı avucunla örtemezsin.

Ayran içgen ḳutuldu, cuġusun calaġan tutuldu.

Ayran içen kurtuldu, bulaşığını yalayan tutuldu.

Ayranga açı deme, gırcınga ḳuru deme.

Yoğurda ekşi deme, ekmeğe kuru deme.

Ayranga suv ḳoş, telige col boş.

Yoğurda su kat, deliye yol boş.

Ayrıdan avma, mahtavdan ḳalma.

İki dağ arasındaki geçitten geçme, övgüden geri kalma.

Ayrılġan azadı, ḳoşulġan ozadı.

Ayrılan zayıflar, katılan geçer.

Aythan da etgen kibikdi.

Söylemek de yapmak gibidir.

Aythan tınç, etgen ḳıyın.

Söylemek kolay, yapmak zor.

Aythan uyalmaz – tıngılaġan uyalır.

Söyleyen utanmaz – dinleyen utanır.

Aythanıngı bilib ayt.

Söylediğini bilip söyle.

Aytılġan iş biter, ḳımıldaġan tiş tüşer.

Söylenen iş biter, sallanan diş düşer.

Aytılġan söz – atılġan oḳ.

Söylenen söz – atılan ok.

Aytırġa uyalmaġan eterge da uyalmaz.

Söylemeye utanmayan yapmaktan da utanmaz.

Aytırıng bolmasa, tıngılaġan ayıb tüldü.

Söyleyeceğin olmasa, dinlemek ayıp değildir.

Aytma, aytsang ḳaytma.

Söyleme, söylersen dönme.

Aytmaz cerde avuzungu tıy,

Uzalmaz cerde ḳolungu tıy.

Söylenmeyecek yerde ağzını kapa,

Uzanılmayacak yerde eline hakim ol.

Aytsang söz, türtseng köz.

Söylesen söz, dürtsen göz.

Ayü mıllıḳnı tınçıtıb aşar.

Ayı leşi çürütüp yer.

Ayü tülkünü ayaḳ ızına seyirsine edi.

Ayı tilkinin ayak izine hayret ediyordu.

Ayüden ḳaçsang köndelen ḳaç.

Ayıdan kaçarsan yanlamasına kaç.

Ayüge namaz üretgen – tayaḳ.

Ayıya namaz öğreten – sopa.

Ayünü ayü aşamaz.

Ayıyı ayı yemez.

Ayünü balası ayüge ay körünür.

Ayının yavrusu ayıya ay gibi görünür.

Ayünü bügün aşarı cılay edi da, tambla aşarı ḳuvana edi.

Ayının bugün yiyeceği ağlıyordu da, yarın yiyeceği seviniyordu.

Ayünü kesin köre edi da, ızın ızlay edi.

Ayının kendisini görüyordu, yine de izini takip ediyordu.

Ayünü kesin öltürgünçü, terisine baġa kesme.

Ayının kendini öldürmeden, derisine fiyat biçme.

Az açı da köb tatlını buzadı.

Az acı bile çok tatlıyı bozar.

Az aşasang, köb ḳalır.

Az yersen, çok kalır.

Az ayt da köb et.

Az söyle de çok yap.

Az ayt, köb bil.

Az söyle çok bil.

Az bergen cürekden, köb bergen baylıḳdan.

Az veren yürekten, çok veren zenginlikten.

Az colġa da azıḳ al.

Az yola da azık al.

Az ḳabınıng tatlı körünür.

Az lokman tatlı görünür.

Az söleşgen ḳayġısız turur.

Az konuşan dertsiz durur.

Azdan az ölür, köbden köb ölür.

Azdan az ölür, çoktan çok ölür.

Azıḳ az bolsa, nöger haram bolur.

Azık az olsa arkadaş haram olur.

Azıḳlı at arımaz, ḳatını aman carımaz.

Azıklı at yorulmaz, karısı kötü olan gün yüzü göremez.

Aznı almaġan köbden ḳuru ḳalır.

Azı almayan çoktan mahrum kalır.

Aznı ḳızġansang köbnü coyarsa.

Azı kıskanırsan çoğu harcarsın.

Aznı saḳlamaġan köbnü saḳlamaz.

Azı beklemeyen çoğu beklemez.

Azret-Aliy ibilisge tübedi da, namazġa keçikdi.

Azret-Aliy şeytana rastladı da, namaza gecikti.

Babuş suvda batmaz.

Ördek suda batmaz.

Babuş uçar da ḳaz ḳalır.

Ördek uçar da kaz kalır.

Babuşnu balası da cüzedi.

Ördeğin yavrusu da yüzer.

Baca bacanı körse, sırtha çıġar.

Bacanak bacanağı görse, tepeye çıkar.

Baġılġan kişdik çıçhan tutmaz.

Beslenen kedi fare tutmaz.

Baguşnu ḳozġasang iyis eter.

Gübreyi karıştırsan kokar.

“Bal-bal” degen bla avuzġa tatuv kelmez.

Bal-bal demekle ağıza tat gelmez.

Bal balçıḳ aşatır.

Bal çamur yedirir.

Bal bolsa, çibin tabılır.

Bal olsa, sinek bulunur.

Bal çibinni urġanı açı, balı tatlı.

Arının sokması acı, balı tatlı.

Bal tabılġan cerde ölür ot da tabılır.

Bal bulunan yerde zehir de bulunur.

Bal tamġan tilden uv da tamadı.

Bal damlayan dilden zehir de damlar.

Bal tuthan barmaġın calar.

Bal tutan parmağını yalar.

Balçıḳġa taş atsang, kesinge çaçılır.

Çamura taş atsan, kendine sıçrar.

Ballı künde da, ḳanlı künde da ḳarnaş.

Ballı günde de, kanlı günde de kardeş.

Balta urulmay dükküç carılmaz.

Balta vurulmadan kütük yarılmaz.

Baltanı al urumuna köre bolur art urumu.

Baltanın ilk darbesine göre olur son darbesi.

Baltanı sabı ḳolġa tüşgünçü, omaḳ söleş.

Baltanın sapı eline geçinceye kadar, güzel konuş.

Baltanı urġan da ülüş ala edi, “Hah” degeh da ülüş ala edi.

Baltayı vuran da pay alıyordu, “Hah” diyen de pay alıyordu.

Baltası suvġa ketgen, sabın da ızından ata edi.

Baltası ırmağa giden, sapını da peşinden atıyordu.

Bara tursa, suv da tarḳayadı.

Gide gide ırmak da kurur.

Bardı deb da ḳuvanma, coḳdu deb da cılama.

Var diye sevinme, yok diye ağlama.

Barġan keltirir, olturġan sorur.

Giden getirir, oturan sorar.

Barı da bir itni kiridile.

Hepsi de bir köpeğin pisliğidirler.

Barlıḳ caraşdırır, coḳluḳ talaşdırır.

Varlık anlaştırır, yokluk dalaştırır.

Barmaḳla da tüldüle teng.

Parmaklar da eşit değildir.

Barmasam Han öltüredi, barsam emegen aşaydı.

Gitmesem Han öldürür, gitsem dev yer.

Barnı köralmaġan, coḳġa tözalmaġan.

Varı göremeyen, yoka dayanamayan.

Basar tavġa örleme, arıḳ atnı cerleme.

Yıkılacak dağa tırmanma, zayıf atı eyerleme.

Baş bir ketse, ekinçi baş çıḳmaz.

Baş bir giderse, bir daha baş çıkmaz.

Baş bolsa börk tabılır

Baş olsa kalpak bulunur.

Baş bolmasa, ḳaş nege kerekdi.

Baş olmasa, kaş neye lazım.

Baş carılsa börk içinde, ḳol sınsa ceng içinde.

Baş yarılsa kalpak içinde, el kırılsa yen içinde.

Baş ḳalay barsa, ayaḳ da alay baradı.

Baş nasıl giderse, ayak da öyle gider.

Baş kestirgen, börk aldırır.

Baş kestiren, kalpağını kaptırır.

Baş sav bolsa börk tabılır.

Baş sağlam olsa kalpak bulunur.

Başda aḳıl bolmasa, eki ayaḳġa küç ceter.

Başta akıl olmasa, iki ayağa kuvvet gelir.

Başdan aḳıl ketse, eki ayaḳġa küç kirir.

Baştan akıl gitse, iki ayağa güç girer.

Başhanı ḳoluna ḳaraġan aç ḳalır.

Başkasının eline bakan aç kalır.

Başı açıḳ suvġa kir köb tüşer.

Başı açık suya kir çok düşer.

Başı işlegenni avzu da işler.

Başı çalışanın ağzı da çalışır.

“Başım tüz baradı, ḳuyruġum ḳalay ese da “– degendi cılan.

“Başım düz gidiyor, kuyruğum nasılsa da” – demiş yılan.

Başın sılaġannı it da biledi.

Başını okşayanı köpek de bilir.

Başıng kirmezlik cerge ayaġıngı suḳma.

Başının girmeyeceği yere ayağını sokma.

Başlanmaġan işde cılan catar.

Başlanmamış işte yılan yatar.

Başsız urçuḳ tüz aylanmaz.

Başsız kirman düz dönmez.

Batar künnü atar tangı bar.

Batacak güneşin sökecek şafağı var.

Batır bir ölür, ḳızbay ming ölür.

Cesur bir kere ölür, korkak bin kere ölür.

Batır mahtansa, cavġa çabhanın aytır,

Ḳorḳaḳ mahtansa, alġa barġanın aytır.

Cesur övünse, düşmana saldırmasını anlatır,

Korkak övünse, önde gitmesini anlatır.

Batır tüşünde – cavnu körür, çabaḳçı tüşünde – avnu körür.

Cesur rüyasında – düşmanı görür, balıkçı rüyasında – ağı görür.

Batırlıḳ otluḳ taşça, ḳorḳaḳlıḳ cöge aġaşça,

Cesaret çakmak taşı gibi, korkaklık ıhlamur ağacı gibi.

Bay arbazında da ḳoyan tutar.

Zengin avlusunda da tavşan tutar.

Bay arımaz, carlı carımaz.

Zengin yorulmaz, fakir refah görmez.

Bay bolub da körmegenme, carlı bolub da ölmegenme.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

1

KUDAŞEV, V.N. (1991), “İstoriçeskie Svedeniya o Kabardinskom Narode”.-Nalçik: Elbrus. sayfa:155

2

Alaşa: İğdiş edilmiş erkek at.

3

ḳaḳġıç: değirmen taşı döndükçe, taşa tahılın dökülmesini sağlayan tahta parçası.