Парыж, Эйфелева вежа і…

– Дзядуля, – гукнула Насця, і Ціхан, як спатыкнуўся, праглынуў набалелае, што даўно ірвалася з душы.

Ён торкнуў зяцю ў рукі пусты партманет, нахіліўся і шэптам прасіпеў у вуха:

– Паперкі заакіянскія мной заробленыя… Яны ўнучцы прызначаліся на вучобу, і Марыя павінна была іх прыхаваць… А вось як даляры аказаліся ў тваім дзіравым кашальку?..

Ціхан хацеў яшчэ нешта сказаць, але ўбачыў унучку і заспяшаўся ў майстэрню. З-за ангара выехала машына, і твар Дабрынкіна расплыўся задаволенай ўсмешкай. Ён расправіў плечы і шматзначна зірнуў на Гурскага, маўляў, глядзі, што зараз будзе, эмацыянальна і з пафасам, быццам з трыбуны, прадэкламаваў:

– Злодзей замка не баіцца – ён баіцца дысцыпліны!.. Ціхан махнуў рукой, буркнуў: «Аж вушы баляць слухаючы», – але пачуў машыну і прыпыніўся.

Цяпер эвакуатар спыніўся далекавата, абачлівы вадзіцель рухавік не глушыў (ведала котка, чыё масла з’ела). Ён прачыніў акенца і з напускной бравадай крыкнуў:

– Азіят не выпускае, патрабуе загад нейкага Дабрыні…

– Па-першае, не азіят, а начальнік аховы таварыш Карым… Па-другое, працоўную дысцыпліну ніхто не адмяняў, – скалячы зубы, весела пацяшаўся старшыня. – А ты, міл чалавек, парушыў фінансавую дысцыпліну… Грошы ўхапіў, а распіску не даў, нават не спытаў, у чый кашалёк руку запусціў… Але так і быць, дапамагу… Ты прыходзь заўтра ў кантору гэтак часам к дзесяці… Там пропуск на выезд з мехдвара і выпішу… Заадно бухгалтар пралічыць кошт тваёй звыштэрміновай паездкі… І ведай, Дабрыня – для сваіх, а для цябе – Дабрынкін Дзмітрый Дзмітрыевіч!

– Вы на прынцып, і я на прынцып… – загарачыўся вадзіцель.

Ён скокнуў з машыны на зямлю, падбег да старшыні і торкнуў яму у нагрудны кішэнь тэніскі скамечаныя паперкі.

– Пры сведках грошы вяртаю!.. А са мной Гурскі разлічыцца… Ён выклікаў эвакуатар, няхай і плаціць, цанавацца не буду… А «мерседэс» у гэткім стане не павязу ні сёння, ні заўтра, ні паслязаўтра… Не выпусціце – біцца не буду… У вёсцы пажыву, на прыродзе… А Ваша бухгалтэрыя няхай налічвае мне сутачныя, а фірме – прастой эвакуатара… Калі ёсць праца, і тут параблю, канешне, па сталічных расцэнках…

Гурскі падышоў да вадзіцеля, нешта сказаў, і той быццам пракаўтнуў сваю абуральную тыраду.

– Эх, зяцёк! – прыгладзіў ускудлачаную бараду Ціхан. – Ты ў сваім амплуа: забіў зайца, не забіў, а шуму многа нарабіў…

Дабрынкін не звяртаў увагі на цесцевы кпіны, яго больш цікавіла размова Гурскага з шафёрам. Яны гаманілі шэптам, але і пачутых слоўцаў было дастаткова, каб зразумець, што вадзіцель ад свайго не адступіцца. Ён не памыліўся: Гурскі праз некалькі хвілін папрасіў выпусціць эвакуатар, і Дабрынкін, калі аддаваў загад вартаўніку, з цяжкасцю стрымліваў пераможную хітрую ўсмешку. Потым ён зноў запрасіў Гурскага на вячэру, але той, нядобра зірнуўшы, сказаў як адрэзаў:

– Дзе мая начлежка?

– Што Вы, якая начлежка! – ускрыкнуў Дабрынкін. – Будзеце жыць у хаце, спаць на пуховых падушках, есці свежанькае, натуральнае… Я сам правяду да Лявоніхі і пракантралюю…

– Не маленькі, без праважатых абыдуся, – адмахнуўся Алесь. – І ніякіх жыць!.. Толькі адна ноч!

– А гаспадыня – чыста ангел, – як і не чуў Гурскага старшыня, – маладая, прыгожая і… – ён блазнавата падміргнуў Алесю, – незамужняя…

– Вы мяне сватаеце?

– Ажаніцца – не ўпіцца, – яшчэ больш ажывіўся Дабрынкін. – Ідэя класная, і заўважце, пра сватаўство Вы сказалі…

Алесь уявіў гаваркога Дабрынкіна ў ролі свата, усміхнуўся:

– Думаю, Дзмітрый Дзмітрыевіч, сватаўство – Ваш канёк…

– Не ў брыво, а ў вока, – задаволена крактануў у кулак старшыня. – Людзі кажуць: у каго Дабрынкін сватам – там любоў мацней за атам. І глядзіце, ніводная сям’я не распалася…

– У мае планы жаніхоўства не ўваходзіць, – імгненна спахмурнеў Гурскі. – У майстэрні заначую на сядзеннях разабранага «мерседэса»…

– Не падобны пан Гурскі на пужлівага чалавека, – развесяліўся старшыня, – але ж за пагляд не б’юць…

– Не шлюбу баюся, а разводу…

– Калі так, пярэчыць не стану, але ж і жарты разумець трэба, – Дабрынкін капрызна надзьмуў губы і дэманстратыўна сунуў рукі ў кішэні, паказаў, што развітваецца і рукі не падасць.

Старшыня хітрыў. На самай справе жаданне Гурскага застацца ў майстэрні было на руку, яму вельмі хацелася, каб людзі пабачылі жмінду-бізнесмена, які і ноччу прыглядвае, трасецца над сваім жалеззем. Ён крутнуўся, зрабіў некалькі крокаў, і раптам бліснула думка: «А што, калі гарадскі піжон у майстэрні не застанецца і, шукаючы прытулак, пойдзе па хатах? Што тады пра мне вяскоўцы скажуць?» Ён зірнуў на Гурскага і, хаваючы вочы, з абыякавай мінай на твары ўпарта прамовіў:

– Надумаеце начаваць у Лявоніхі, ідзіце ад канторы ў бок возера. Яе хата паміж вялікіх ліп, леваруч апошняя…

Дабрынкін прымоўк і з падкрэсленым сарказмам у голасе дадаў:

– З гаспадыняй дамоўлена поўнае ўтрыманне… Вашай, Алесь Пятровіч, светласці…

Сказаў і шпарка пайшоў з высока ўзнятай галавой і пачуццём выкананага абавязку.

Гурскі панура паглядзеў услед каратканогаму Дабрынкіну і каторы раз злавіў сябе на думцы, што з ім сталася нешта не тое. Жыў па раскладзе, цаніў кожную хвіліну, як раптам – вёска, каровы, мудрагелісты старшыня са сваім сямействам умельцаў… Навошта ўся гэтая калатнеча?.. Як сталася, што здарэнне на дарозе раззлавала, зблытала, перакруціла думкі, што цяпер ён гатовы ўсяму свету даказваць сваю правату? Гэтую сітуацыю павінны ўладжваць адвакаты, але чамусьці сам уцягнуўся… Ужо і Парыж не ўспамінаецца, і нядаўні сямейны разлад… Цяпер яму хочацца аднаго: прыструніць Дабрынкіна, даказаць вясковаму хітруну, што местачковае «княжанне» – нялюдская справа… Але чаму нялюдская? Ён жа ў сваёй фірме таксама і цар, і бог, і вайсковы начальнік… Дысцыпліна рубель родзіць…

– Я чуў, што Вы хочаце застацца ў майстэрні, – стоячы зводдаль за спінай Гурскага, крактануў, абазначыў сябе Ціхан. – Мы з Насцяй, канешне, не супроць, толькі хачу параіць…

– Што?! – Алесь рэзка крутнуўся да майстра і, ледзь стрымліваючы прыступ нейкай тупой атрутнай злосці, адным дыханнем ва ўпор выпаліў: – Чаму я павінен слухаць вашы парады?.. Чаму раней не раіліся, калі задумалі ўпотайкі разабраць машыну? А-а-а, тады зяцёк цягнуў час, разглагольстваваў і даваў парады!.. І што змянілася?.. Цяпер трэба слухаць парады цесця, а зяць тым часам схавае «крайслер»?! А можа, ён пайшоў мяне сватаць, а я, лох, пра гэта не ведаю?

Каля Гурскага прагрукацеў матацыкл, рэзка раскруціўся, чхнуў і заціх.

– А вось і Лявоніха… – з палёгкай, амаль радасна ўздыхнуў Ціхан. – Думаю, яна за Вамі…

Матацыклістка разам торкнула доўгія загарэлыя ногі ў зямлю, крыкнула:

– Дзе пастаялец?..

– Вунь каля дзядулі, – з майстэрні азвалася Насця і, трохі памаўчаўшы, дадала: – Злы, звяглівы, скупы…

Сказала ціха, але у вечаровай цішы дзяўчыну пачулі ўсе.

Жанчына схілілася над матацыклам, сцягнула шлем, какетлівым рухам страсянула галавой. Чорныя хвалістыя валасы густым веерам рассыпаліся на плячах, тонкія пасмачкі далікатна упалі на шчокі, выгадна прыкрылі лоб. Яна няспешна расшпіліла на грудзях некалькі гузікаў скураной чорнай курткі, як у рокераў, абрамленай мноствам бліскучых заклёпак, толькі пасля гэтага ўзняла на Алеся паўнаваты твар. На яе шыі золатам іскрыўся ланцужок з адмысловым кулонам, які ўтульна уладкаваўся між пышных грудзей. Насцярожаныя раскосыя вочы абмацалі Гурскага з галавы да пят і нечакана засвяціліся вясёлымі смяшлівымі агеньчыкамі:

– Гэткі відны мужчына прымушае маладзіцу чакаць… А можа, Дзім Дзімыч нагаварыў пра мяне чаго нядобрага і малады чалавек баіцца Лявоніхі?.. А мо старшыня ў сваты набіваўся?.. Гаварыў пра жаніхоўства?.. Ведаю, што разглагольстваваў… Ён заўсёды халасцяка зачэпіць… Толькі не бярыце да галавы, у Дабрынкіна фішка – жаніхоў шукаць, гэтак ён спецыялістаў у гаспадарку заманьвае. У ягоным спісе я – прынада на галоўнага агранома, выходзіць, не Вашага поля ягада…

– Галоўнае, што ты ў нас ягадка! – блазнавата рагатнуў Ціхан.

– Я тут не ягады збіраю, – незадаволена сказаў Гурскі, які адчуў, што гэтая спакуслівая экстравагантная Лявоніха з’явілася не проста так.

Жанчына імгненна спахмурнела і строга, быццам настаўніца адчытвае неслуха-школьніка, адным дыхам выпаліла:

– Вам, малады чалавек, не прыходзіць у галаву, што ў мяне скаціна галодная, гаспадарка не спраўлена, карову даіць трэба, а я Вас шукаю, гойсаю на матацыкле па пылішчы? – яна перавяла дыханне і ўжо цішэй дадала: – Згодна з Насцяй… Не кожны пан, у каго штаны навыпуск…

– Зноў Насця!.. – ажно ўзвіўся Гурскі. – Які пан?! Пры чым тут штаны?!

Ён рашуча падышоў да матацыкла, спрытна асядлаў пасажырскае месца і, аберуч абхапіўшы матацыклістку за талію, уладна загадаў:

– Завадзі драндулет і паехалі…

– Вось гэта па-нашаму, – зашпільваючы куртку, весела гукнула жанчына. – У надзейныя рукі трапіла… Адразу на «ты» і без усялякай цырымоніі…

Дабрынкін не падмануў. Алеся і сапраўды смачна накармілі дранікамі, выдзелілі асобны пакой, пасярод якога высіўся стары металічны ложак з бліскучымі булавешкамі на спінках. Лёг, і адразу мяккі пухавік з незлічонай колькасцю падушак аблашчыў, прыгалубіў, прыняў за свайго. Хоць і быў стомлены, але заснуў не адразу, хутчэй упаў у нейкае чуйнае забыццё. Калі кукарэкнулі першыя пеўні, падхапіўся, падышоў да расчыненага вакна, адхінуў цюлевую занавеску і праз маскітную сетку нейкі час любаваўся яркім месячыкам на небе. Прыгадаў гаспадыню з дзіўнаватым, як танец, прозвішчам Лявоніха і адчуў ніякаватасць, нават сорам за нястрыманасць у паводзінах, за невясёлыя думкі, месцамі абразлівыя. Толькі цяпер, з асалодай удыхаючы цёплы водар ночы, прыгадваючы гасціннасць гаспадыні, змог убачыць сябе зводдаль. Жудасна зрабілася і сорамна за сябе, за неразумную фамільярнасць да харошага і сціплага чалавека. Падчас вячэры жанчына, апусціўшы вочы, моўчкі слухала, ківала галавой, падкладвала ў яго талерку блінцоў, тактоўна не заўважала пыхлівую фанабэрыстасць госця. Калі стала халаднавата, вярнуўся ў ложак і з галавою зашыўся ў цёплую коўдру. У думках яшчэ доўга падбіраў словы, якія скажа гаспадыні раніцай, вінаваціўся і не заўважыў, як неяк спакваля агарнула дрымота.

Пасля таго як надламаным голасам прахрыпеў малады пеўнік, Алесь больш не заснуў, ды і не хацелася. Паціху сабраўся, выйшаў на ганак, у ранішнім прыцемку ўбачыў па-летняму лёгкі нясмелы туман над возерам і, не раздумваючы, шустра пашыбаваў да вады, наўпрост, праз чыста праполатыя грады гародніны, міма парніка, у якім чырванню красаваліся памідоры, каля кустоў маліны і чорнай парэчкі. Напрыканцы агарода шмыгнуў у велікаватую дзірку ў плоце і з асалодай пабег басанож па роснай траве. Каля вады скінуў мокрыя да кален штаны, праз галаву сцягнуў кашулю і кінуўся ў янтарную трапяткую ваду.

Нырнуў і адразу зразумеў, што з ім нешта не тое. Спярша рукі, а праз некалькі хвілін і ногі пачало абвалакваць і як бы заблытваць. Каб вызваліцца, зрабіў рывок, потым другі, трэці, і рукі пазбавіліся цягучай павуціны. Ён вырваўся на паверхню, але ногі засталіся ў пастцы, іх хтосьці нябачны моцна стрыножыў, не шавяльнуць. Алесь набраў поўныя грудзі паветра і паднырнуў, паспрабаваў убачыць, памацаць рукамі тую жорсткую павуціну, а калі ўдасца, і разарваць. Вада трохі закаламуцілася, і ўсё ж Гурскі паспеў разгледзець каля ног некалькі шырокіх белых плах. Адразу здагадаўся, што гэта рыба, і ён таксама, як гэтыя бедакі-карпы, шчупакі ці ліні, трапіў у сетку. Моцна затахкала сэрца, зрабілася холадна, імгненна пацяжэлыя ногі пацягнулі на дно. Сілячыся прыглушыць нарастаючую гнятучую трывогу, Алесь сам сабе сказаў:

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.