Mənim tanrım gözəllikdir sevgidir…

(təlaş ilə Peyğəmbərə yaqlaşır, əyilib əlini öpdükdən sonra) Aman, ey Tanrı elçisi!

Bir cəllad arıyor səni.

Qayıbdan bir səs

Annəciyim…

P e y ğ ə m b ə r

Çocuq səsi.

Qayıbdan bir səs

Annəciyim…

P e y ğ ə m b ə r

Bu səs bəni

Xərab etdi, ah, nə həzin!..

A n a

(acı fəryad ilə qoşub gəlir)

54

Aman, yavrum, mələk yavrum,

P e y ğ ə m b ə r

(xarab olmuş bir məzara yaqlaşır. Üzərindəki böyük daşı bir tərəfə çəkib baqar)

İştə bir qız! Yardım edin,

Yardımı əmr etmiş Tanrım.

Ah, görünür diri-diri

Məzarə gömmüşlər bunu.

A n a

Əvət xain bir sərsəri

Məhv etmək istiyor onu.

Səid məzara enər, qızı yuqarı qaldırır, Peyğəmbər yardım edib çıqarır.

Of, yavrum…

Q ı z

Ah, annəciyim…

(Qucaqlaşırlar)

P e y ğ ə m b ə r

(anaya)

Dur, yüksəltmə fəryadını,

Söylə, bən bilmək istərim

Şu məsumun cəlladını.

A n a

Cəlladı iştə pək aydın,

55

Kəndi alçaq babasıdır.

(Yaralı bir ahəng ilə)

Onca bir qız, ya bir qadın

Uğursuz baş bəlasıdır.

P e y ğ ə m b ə r

(müztərib və həyəcanlı)

Qadın, qadın?! Onu duymaq, duyurmaq istərkən

Yaqar düşüncəmi bir şölə, bir zəhərli dikən.

Bütün həyatı çiçəkləndirən fəqət o… niçin,

Niçin əzilsin o, bilməm niçin sürüklənsin?!

Qadın – günəş, çocuq – ay… nuri ay günəşdən alır1.

Qadınsız ölkə çabuq məhv olur, zavallı qalır.

Qadın əlilə fəqət bəxtiyar olur şu cihan,

O bir mələk… onu təqdis edər böyük Yaradan.

O pək sevimli, gözəl, incə, nazlı bir xilqət,

Onun ayaqları altındadır fəqət cənnət:

Qadın gülərsə şu ıssız mühitimiz güləcək,

Sürüklənən bəşəriyyət qadınla yüksələcək…

A n a

Haydı, gəl gedəlim quzum.

Q ı z

Ah, babamdan qorquyorum.

P e y ğ ə m b ə r

Allah əsirgəsin, aman!

Vəhşiləri keçdi insan.

A n a

56

Qorqma! O hiç görməz səni!

Q ı z

Görsə öldürəcək bəni.

A n a

Evdə yoq, bizi tərk etdi,

Şimdi yol kəsməyə getdi.

Qorqma, annən dilənir də,

Verməz səni o namərdə.

P e y ğ ə m b ə r

Tanrı yardımçınız olur,

Azğın cəzasını bulur.

(Evi göstərir)

Baq, şu evdə yaşayanlar

Pək mərhəmətli insanlar…

Bunlarda qan var, vicdan var,

Yuca Tanrıya iman var.

Burda qalın hər ikiniz,

O cəlladı görməyiniz.

A n a

(qızilə bərabər Peyğəmbərin ayaqlarına qapanır) Allah səndən razı olsun.

Peyğəmbər qollarından tutub qaldırır.

S ə i d

Gəlin, bir az rahat bulun.

57

X ə t t a b q ı z ı

Gəlin, hiç məraq etməyin.

P e y ğ ə m b ə r

(mənalı bir baqışdan sonra)

Məhəbbətdir ən böyük din.

İçəri girərlər.

X ə t t a b q ı z ı

(Peyğəmbərə)

Aman, buyursanız siz də…

P e y ğ ə m b ə r

Xayır, bən getmək istərim…

X ə t t a b q ı z ı

Bir az saqlanınız bizdə,

Qəzəblənmiş bəradərim…

P e y ğ ə m b ə r

(sözünü kəsərək)

Lakin Tanrının qəzəbi

Onunkindən daha müdhiş…

X ə t t a b q ı z ı

Ah, qorqarım, pək əsəbi,

Bəlkə doğar çirkin bir iş.

58

P e y ğ ə m b ə r

Sən get, şu kimsəsizləri

Avut, barındır, əkmək ver.

Böyük Tanrı Peyğəmbəri

Hər an bəladan hifz edər.

Qadın onun əlini öpər, müztərib baqışlarla içəri girər və qapıyı qapar.

Bu mənzərəyi uzaqdan görünən Nəim ilə Topal seyr edərlər.

N ə i m

Yazıq şu Xəttab oğluna,

Peyğəmbərə kin bəsliyor.

Həmşirəsi uymuş buna,

Din içində din bəsliyor.

Peyğəmbər dalğın adımlarla məzarlıqda bir daş üzərində oturub düşünür. Bu sırada qız, oğlan bir yığın çocuq aşağıdakı şərqiyi söyləyərək gəlir və hər parça bitdikdə əl

çalar, oynarlar.

Ç o c u q l a r

Diyor göydə bağçalar var,

Orda çiçəklər nur saçar,

İnsan mələk kibi üçar…

İstəməm, masaldır onlar,

Bən vuruldum yalnız sana

Vətən! Ah, sevgili ana!

Dün bir quş gördüm yaralı,

Düşmüş yurdundan aralı.

Dişlərdi köksünü çalı,

Söylərdi sanki hər halı;

Vəhşi qartal qıydı bana,

Vətən! Ah, sevgili ana!

59

Bir qaç çocuq ıslıq çalaraq yerdən daş parçaları alıb Peyğəmbərə

atar, o çəkilib getmək istərkən Baş kahin yanında birinci, ikinci, üçüncü rəis və iki kahin olduğu

halda qarşı tərəfdən çıqarlar.

B a ş k a h i n

(Peyğəmbəri göstərir, istehzalı bir tevrlə)

İştə əngin fəzaların

Qəhrəman nümayəndəsi!

İştə Latü Üzzaların

Böhtançı bir xanəndəsi!

B i r i n c i r ə i s

Görünür bizdən bıqmış da,

Şimdi başqa yol gediyor.

Diriləri bıraqmış da,

Ölülərə vəz ediyor.

İ k i n c i r ə i s

Tuhaf!.. Bən Xəttab oğlunu

Sadiq bilirdim əhdinə.

Hənuz sağ bıraqmış bunu,

Əski keyfindədir yenə.

Ü ç ü n cü r ə i s

Qüsur yoq onda, hər kəscə

Bəllidir ki, o pək cəsur…

(Peyğəmbərə işarətlə)

Bəlkə hərif sehr etmiş də,

Yalnız ona görünmüyor.

60

P e y ğ ə m b ə r

Sus! Allahın Peyğəmbəri

Pək uzaqdır o işlərdən.

Onun sehridir sözləri

Varmı qarşılıq söyləyən?!

B a ş k a h i n

(son dərəcə qızğın)

Bilməm niçin sarsılıb da

Göylər yerə dökülmüyor?

Bilməm niçin savrulub da

Şu dünya alt-üst olmuyor?

Ah, o məbudlar ki, bizə

Altın verir, şöhrət verir,

O bütlər ki, ölkəmizə

Həyat verir, qüvvət verir;

Hiç rəvamı dünkü yetim

Onları təhqir etsin də,

Biz kənardan seyr edəlim,

O sağ qalsın yer yüzündə?!

Bu sırada ətrafda qadın, çoluq-çocuq toplaşıb dinlər.

P e y ğ ə m b ə r

Xayır, aldanma, ey zavallı bəşər,

Səncə qalibmi xeyrə fitnəvü şər?

Əlverir qəflət, istəməz tüğyan,

Səni er-gec həlak edər isyan.

(Yerdən bir avuc topraq alıb havaya savurur) Sən nəsin? İştə bir avuc topraq!

Baq, düşün! Kibri at, qüruru bıraq.

Əyri yoldan çəkil, fəsadı unut!

61

Əvət, ancaq düşün də haq yolu tut.

(Məzarları göstərir, qızğın və həyəcanlı)

Var, səninçin də böylə bir gün var,

Bir gün əldən çıqar şu altınlar.

Həp susar tapdığın sənəmlər, əvət

Yardım etməz güvəndiyin şöhrət.

Həp sönər duyduğun şərəf, iqbal;

Tanrıdan başqa hər nə varsa, xəyal!..

Ü ç ü n c ü r ə i s

Arqadaş, söylənmə artıq

Biz dinləməkdən usandıq.

Vaz keç də sən bu sözlərdən,

Qarşılıq hər nə istərsən:

Altın, riyasət, gözəl qız,

Hər şey verməyə hazırız.

P e y ğ ə m b ə r

Yoqsulluq ən böyük sərvət,

Qarşımda hiçdir rəyasət.

Xayır, istəməm, gözəl qız,

Sevgilim Tanrıdır yalnız.

Çünki ən son pənah odur,

Ona tapanlar qurtulur.

Hətta günəşi sağıma,

Ayı soluma qoysanız;

Fikrimdən dönəməm əsla,

Bir qul yaşarmı Tanrısız?

(Gedəcək olur)

B a ş k a h i n

Getmə, bir dur, ah, nerəyə?

62

P e y ğ ə m b ə r

Haqq əmrini yetirməyə;

Kim eşitsə nicat bulur.

Kim rədd etsə həlak olur,

Haq sevən arqamca gəlsin;

Korlar qəhr olub əzilsin.

(Saymazca və məğrur adımlarla uzaqlaşır)

B a ş k a h i n

Ah, şu uğursuz sabei

Yaqar bəni atəş kibi.

(Camaata heyrət və hiddətlə)

Həp baqar, həp susarsınız,

İsyan etməzmi qanınız?

Məzarlıqda yatanlarla

Yoq sizin fərqiniz əsla.

C a m a a t d a n

– Ah, o xain məhv olmalı!

– Şimdi cəzayı bulmalı!

– Haydı, yoldan çevirməli!

– Susdurmalı, öldürməli!

Qadınlar və çocuqlar yerdən daş parçaları alır, Nəim ilə Topaldan başqa hər kəs gurultu ilə Peyğəmbər getdiyi tərəfə doğru yürür. Eyni zamanda göy gürlər.

T o p a l

Haydı gəl, biz də bərabər gedəlim,

Gəl şu Peyğəmbəri bir seyr edəlim.

63

N ə i m

Fəzlədir bəncə şu yersiz həyəcan,

Nə imiş sanki o bədbəxt insan…

Ş ə m s a

(Nədimə ilə bərabər gəlir)

Bu nə, yahu, bu nə dəhşət əcəba?

Sarsılır həp təməlindən dünya.

N ə i m

(müstəhzi)

Göylərin elçisi merac ediyor,

O böyük baş içimizdən gediyor.

Ş ə m s a

Nə demək? Anlamadım, söylə, nə var?

T o p a l

Verdi hər kəs onu edamə qərar.

Göy gurultusu kəsilir.

Ş ə m s a

(Nədiməyə)

Pək yazıq! Gəl baqalım bir bu nə hal,

Ah, o layiqmi ki, olsun pamal?

(Sürətli adımlarla camaat getdiyi tərəfə gedərlər) N ə i m

64

(istehzalı təbəssümlə Şəmsayə)

Hiç təlaş etmə, o artıq getdi,

Çünki göylərdəki tufan bitdi.

T o p a l

(qarşı tərəfə baqar)

Şuna baq!..

N ə i m

Kimdir o?

T o p a l

Xəttab oğlu!

N ə i m

(baqar)

Nə də qızğın! Gözü al-qanla dolu…

(Kinli baqışlarla gələn Xəttab oğluna)

Bunca hiddət əcəba, söylə, nədən?

X ə t t a b o ğ l u

Onu öldürməyə əzm etdim bən,

Kimə sorsam, buradan keçdi diyor,

Ararım, yoq, görünür sehr ediyor.

N ə i m

(istehzalı təbəssümlə qafasını oynatır)

65

Onu öldürmə, xayır, başqası var,

(evi göstərir)

Burda bir zevc ilə bir zevcə yaşar…

X ə t t a b o ğ l u

Şu qadın bəlli, bənim həmşirəm.

N ə i m

İştə Peyğəmbərə onlar məhrəm,

Çıqmıyor hiç birinin gərçi səsi.

Yeni din aşiqidir hər ikisi;

Öncə onlardır, əvət, məhv olacaq…

X ə t t a b o ğ l u

(qılıcını yarıya qədər çəkər, son dərəcə sinirli) Sus, Nəim! Ah, nə diyorsun, bana baq!

Kəbə məbudlarına and olsun,

Doğru çıqmazsa sözün, məhv oldun!

N ə i m

Xayır, əsla; bana layiqmi yalan?

(İstehzalı qəhqəhəylə)

Şanlı Peyğəmbəri əlan buradan,

Baq, şu evdən çıqıyorkən gördüm.

(Topal ilə bərabər uzaqlaşır)

X ə t t a b o ğ l u

66

(çılğın)

Ah, ölüm! Onlara dəhşətli ölüm!..

(Qapıyı çalmağa başlar. İçəridən gələn xoş ahəng bir qadın səsi diqqətini cəlb edər, durub dinlər)

E ş i d i l ə n s ə s

Ulu Tanrı, o görünməz yaradan

Əmr edər yalnız ədalət, ehsan.

O, fəna işləri, föhşiyatı

Nəhy edər, varlığının isbatı

Şu təbiət, şu məhabətli fəza…

Onca birdir: ulu, zəngin, füqəra.

Qapıyı bir daha şiddətlə çalar. Səid ilə rəfiqəsi çıqar. Xəttab qızı əlindəki yazılı bir parça dəriyi həmən qoltuğuna saqlar.

X ə t t a b o ğ l u

(Səidə)

Bana baq, doğrumu, əcdadımızın

Bıraqıb dinini oldun xain?

(Sükut)

Niyə susdun, niyə susdun böylə?

Şaşırıb durma, cəvab ver, söylə!

X ə t t a b q ı z ı

Fəzlə israr ediyorsun, yetişir.

X ə t t a b o ğ l u

(Səidə)

67

Səni zənn etməz idim bunca həqir.

(Qılıc parlar)

İştə, al!

(Araya girən həmşirəsinin başı yaralanır, fışqıran qan alnını və

köksünü boyar)

X ə t t a b q ı z ı

Ah, yaralandım, eyvah!

X ə t t a b o ğ l u

Söylə, həmşirə! Bu söz doğrumu, ah?!

X ə t t a b q ı z ı

Doğru, pək doğru, əvət, Peyğəmbər

Bizcə ən şanlı, böyük bir rəhbər…1

Onun Allahına iman etdik,

Duyğusuz bütlərə isyan etdik.

Qorqumuz yoq, eyi bil, hər ikimiz

Haq için can ilə başdan keçəriz.

(Köksünü açar)

İştə öldür! Acıdan qurtuluruz,

Qavuşub Tanrıya məsud oluruz.

X ə t t a b o ğ l u

(əvvəlki mətanəti söndüyü halda, həmşirəsinə) Bir taqım ayət oqurdun da dəmin,

Onu göstər bana!

68

X ə t t a b q ı z ı

Olmaz!

X ə t t a b o ğ l u

Bu niçin?

X ə t t a b q ı z ı

Etmədin bəlkə riayət, hörmət.

X ə t t a b o ğ l u

Edərim.

X ə t t a b q ı z ı

And iç!

X ə t t a b o ğ l u

İnan!

X ə t t a b q ı z ı

İştə!

(Yazılı dəri parçasını çıqarıb verir)

X ə t t a b o ğ l u

Əvət!

(Şaşqın və vurulmuşcasına oqur)

“Ulu Tanrı, o görünməz yaradan

Əmr edər yalnız ədalət, ehsan.

O, fəna işləri, föhşiyatı

69

Nəhy edər, varlığının isbatı

Şu təbiət, şu məhabətli fəza…

Onca birdir: ulu, zəngin, füqəra”.

(Sarsılmış bir halda)

Nə ilahi, nə müqəddəs ilham!

Duyduğum yoq şu fəsahətdə kəlam.

Bəni əfv eylə, mələk həmşirəm,

Doğru din… qalmadı əsla şübhəm.

(Həmşirəsini qolları arasına alır və əlindəki məndil ilə

yarasının qanını silər)

Yaranı şimdi sarıb bən gedərim,

O böyük dahiyə iman edərim.

(İçəri girərlər)

Azacıq sonra Peyğəmbər qana boyanmış və başı sarınmış olduğu halda Şəmsa ilə Nədimənin yardımı ilə gəlir.

Ş ə m s a

(Nədiməyə)

Daha dur, bir qadar etsin rahət.

P e y ğ ə m b ə r

(əlini ağzına götürür, acı bir fəryad ilə)

Dişlərim! Ah, qırılıb oldu səqət.

(Böyük bir daş üzərinə oturur)

Ş ə m s a

(əlini onun omuzuna qoyaraq)

70

Ağrıdır, bəlkə bir az sonra keçər,

Ölmədin, iştə bu dünyayə dəyər.

P e y ğ ə m b ə r

Səni pək başqa tanırdım, lakin

Bir mələkdən daha munis qəlbin.

Duyğusuz bütlərə vurğun cühəla

Daha xoşdur sana aciz qul ola.

Ş ə m s a

Latü Üzza səni qurtardı dəmin,

Yenə təhqir ediyorsun, bu niçin?

P e y ğ ə m b ə r

(sinirli)

Latü Üzzamı? Çəkil, sus, dəf ol!

Ş ə m s a

Uçurum – izlədiyin qorqulu yol.

P e y ğ ə m b ə r

Qorqu yoq, izlədiyim haq yoludur,

Yaradan, öldürən ancaq bir odur.

Hər nə mevcud isə xilqətdə onun,

(Şəmsaya işarətlə)

Bu gözəllik, bu lətafət də onun.

Ş ə m s a

Bana baq!

71

P e y ğ ə m b ə r

(əlilə rədd edər)

Haydı, çəkil get, yetişir.

Ş ə m s a

(məğrur və istehzalı təbəssümlə)

Bir gözəl bunca edilməz təhqir.

P e y ğ ə m b ə r

Bən gözəllərdə gözəl ruh ararım,

Ruhu düşkünləri çirkin sayarım.

Bir gözəl levhə ki, yapmış rəssam,

Daha xoşdur ona məftun olsam.

Tanrı eşqilə yanan haq nuru

Səndə yoq, durma, çəkil get!.. Doğru,

Zahirin xoşsa da bədbatinsin,

Bu gözəlliklə, əvət, çirkinsin.

Ş ə m s a

(pək fəna sarsılır)

Yoq, bu təhqirə dayanmam əsla.

(Nədiməyə)

Gedəlim.

P e y ğ ə m b ə r

İştə açıq yol!

Ş ə m s a

72

(hiddət və nifrətlə ətrafa)

Budala!

(Peyğəmbərə)

İstədim bən səni məsud edəyim,

Duymadın qəlbimi, artıq nə deyim?

P e y ğ ə m b ə r

Bəni haq düşmanı məsud edəməz,

Tanrısız bir qızın eşqində nə həzz?

Ş ə m s a

Düşman olsam da sənin Tanrına bən,

Sana hörmət duyarım, ah, bilsən!

P e y ğ ə m b ə r

(sözünü kəsərək əli ilə rədd edir)

İstəməm… öylə məhəbbət, hörmət

Doğurur bəndə tükənməz nifrət.

Ş ə m s a

(acı təbəssümlə Peyğəmbərə)

Nə könül varmış, əvət səndə, nə hiss.

(Nədimə ilə bərabər uzaqlaşır)

P e y ğ ə m b ə r

Saçların pək uzun, əqlin naqis.

73

Ş ə m s a

(dönər, məğrur və sərt bir baqışla)

Naqis olsam da kəmalın bəndən,

Varlığın, həm də zəvalın bəndən.

(Gedərlər)

Hava qararmağa başlar, Mələk nurlar və təbəssümlər içində

Peyğəmbərin qarşısına enər.

M ə l ə k

Ey ulu Tanrı elçisi!

Göydən sana müjdələr var.

Yüksək mələklərin səsi

Həp birdən səni alqışlar.

Mübarək alnında açan

Eşqin qanlı qönçələri;

Çiçəkləndirəcək, inan,

Ən parlaq səhifələri.

Böyük dahilərin payı

Həp olmuş mızraq, qılıc, oq.

Onlardakı fırtınayı

Susdurmaz daş, dikən, yumruq.

Qorqma, söylə! Şəfəq sökər,

Bir gün qaranlıq sıyrılır;

Hər kəs qarşında diz çökər,

Xain silahlar qırılır.

İzlədiyin pənbə yıldız

Issız bir hiçlikdən gülər.

Səndən insanlara yalnız

Sevgili, tatlı busələr.

(Çəkilir)

İ s k e l e t

74

(boş məzardan çıqar, qorqunc və istehzalı qəhqəhələrlə) Busə, həp busə! İştə şeirü xəyal,

Busə, həp busə! Daima bu sual?!

Busə pək tatlıdır mələklər için,

Sevgi xoşdur duyan yürəklər için.

Busədən həzz edərmi bir qaplan?

Sevgi anlarmı hiç zəhərli yılan?

Qaniçən, kinli, möhtəris qartal

Kirli dırnaqlarilə bulsa məcal,

Qoparıb parçalar, didər, əsəbi

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.