Полная версия
Ⴅეფხისტყაოსანი. Ⴒექსტის გამართვა ასომთავრულით – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე
Ⴅეფხისტყაოსანი
Ⴒექსტის გამართვა ასომთავრულით – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე
Ⴘოთა Ⴐუსთაველი
© Ⴘოთა Ⴐუსთაველი, 2018
ISBN 978-5-4490-4344-3
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
Ⴃასაწყისი
Ⴐომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,
Ⴆეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა,
Ⴙვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,
Ⴋისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მის მიერითა.
Ⴠე, Ⴖმერთო ერთო, შენ შეჰქმენ სახე ყოვლისა ტანისა,
Ⴘენ დამიფარე, ძლევა მეც დათრგუნვად მე სატანისა,
Ⴋომეც მიჯნურთა სურვილი, სიკვდიდმდე გასატანისა,
Ⴚოდვათა შესუბუქება, მუნ თანა წასატანისა.
Ⴅის ჰშვენის, – ლომსა, – ხმარება შუბისა, ფარ-შიმშერისა,
Ⴋეფისა მზის Ⴇამარისა, ღაწვ-ბადახშ, თმა-გიშერისა, —
Ⴋას, არა ვიცი, შევჰკადრო შესხმა ხოტბისა, შე, რისა?
Ⴋისთა მჭვრეტელთა ყანდისა მირთმა ხამს მართ, მი, შერისა.
Ⴇამარს ვაქებდეთ მეფესა სისხლისა ცრემლ-დათხეული,
Ⴅთქვენი ქებანი ვისნი მე არ-ავად გამორჩეული.
Ⴋელნად ვიხმარე გიშრის ტბა და კალმად მე ნა რხეული,
Ⴅინცა ისმინოს, დაესვას ლახვარი გულსა ხეული.
Ⴋიბრძანეს მათად საქებრად თქმა ლექსებისა ტკბილისა,
Ⴕება წარბთა და წამწამთა, თმათა და ბაგე-კბილისა,
Ⴁროლ-ბადახშისა თლილისა, მის მიჯრით მიწყობილისა.
Ⴂასტეხს ქვასაცა მაგარსა გრდემლი ტყვიისა ლბილისა.
Ⴀწ ენა მინდა გამოთქმად, გული და ხელოვანება, —
Ⴛალი მომეც და შეწევნა შენგნით მაქვს, მივსცე გონება;
Ⴋით შევეწივნეთ Ⴒარიელს, ტურფადცა უნდა ხსენება,
Ⴋათ სამთა გმირთა მნათობთა სჭირს ერთმანერთის მონება.
Ⴋო, დავსხდეთ, Ⴒარიელისთვის ცრემლი გვდის შეუშრობელი;
Ⴋისებრი მართ დაბადებით ვინმცა ყოფილა შობილი!
Ⴃავჯე, Ⴐუსთველმან გავლექსე, მისთვის გულს ლახვარ-სობილი,
Ⴀქამდის ამბად ნათქვამი, აწ მარგალიტი წყობილი.
Ⴋე, Ⴐუსთველი ხელობითა, ვიქმ საქმესა ამა დარი:
Ⴅის ჰმორჩილობს ჯარი სპათა, მისთვის ვხელობ, მისთვის მკვდარი;
Ⴃავუძლურდი, მიჯნურთათვის კვლა წამალი არსით არი,
Ⴀნუ მომცეს განკურნება, ანუ მიწა მე სამარი.
Ⴄსე ამბავი სპარსული, ქართულად ნათარგმანები,
Ⴅით მარგალიტი ობოლი, ხელის-ხელ საგოგმანები,
Ⴅპოვე და ლექსად გარდავთქვი, საქმე ვქმენ საჭოჭმანები,
Ⴙემმან ხელ-მქმნელმან დამმართოს ლაღმან და ლამაზმან ნები.
Ⴇვალთა, მისგან უნათლოთა, ენატრამცა ახლად ჩენა;
Ⴀჰა, გული გამიჯნურდა, მიჰხვდომია ველთა რბენა!
Ⴋიაჯეთ ვინ, ხორცთა დაწვა კმა არს, მისცეს სულთა ლხენა.
Ⴑამთა ფერთა საქებელთა ლამის ლექსთა უნდა ვლენა.
Ⴐაცა ვის რა ბედმან მისცეს, დასჯერდეს და მას უბნობდეს:
Ⴋუშა მიწყივ მუშაკობდეს, მეომარი გულოვნობდეს;
Ⴉვლა მიჯნურსა მიჯნურობა უყვარდეს და გამოსცნობდეს,
Ⴀრცა ვისგან დაიწუნოს, არცა სხვათა უწუნობდეს.
Ⴘაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი,
Ⴑაღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი,
Ⴉვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი;
Ⴂრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.
Ⴅითა ცხენსა შარა გრძელი და გამოსცდის დიდი რბევა,
Ⴋობურთალსა – მოედანი, მართლად ცემა, მარჯვედ ქნევა,
Ⴋართ აგრევე მელექსესა – ლექსთა გრძელთა თქმა და ხევა,
Ⴐა მისჭირდეს საუბარი და დაუწყოს ლექსმან ლევა.
Ⴋაშინღა ნახეთ მელექსე და მისი მოშაირობა,
Ⴐა ვეღარ მიჰხვდეს ქართულსა, დაუწყოს ლექსმან ძვირობა,
Ⴀრ შეამოკლოს ქართული, არა ქმნას სიტყვა-მცირობა,
Ⴞელ-მარჯვედ სცემდეს ჩოგანსა, იხმაროს დიდი გმირობა.
Ⴋოშაირე არა ჰქვიან, თუ სადმე თქვას ერთი, ორი;
Ⴇავი ყოლა ნუ ჰგონია მელექსეთა კარგთა სწორი;
Ⴂანაღა თქვას ერთი, ორი, უმსგავსო და შორი-შორი,
Ⴋაგრა იტყვის: «Ⴙემი სჯობსო», უცილობლობს ვითა ჯორი.
Ⴋეორე ლექსი ცოტაი, ნაწილი მოშაირეთა,
Ⴀრ ძალ-უც სრულ-ქმნა სიტყვათა, გულისა გასაგმირეთა, —
Ⴅამსგავსე მშვილდი ბედითი ყმაწვილთა მონადირეთა:
Ⴃიდსა ვერ მოჰკლვენ, ხელად აქვს ხოცა ნადირთა მცირეთა.
Ⴋესამე ლექსი კარგია სანადიმოდ, სამღერელად,
Ⴑააშიკოდ, სალაღობოდ, ამხანაგთა სათრეველად;
Ⴙვენ მათიცა გვეამების, რაცა ოდენ თქვან ნათელად.
Ⴋოშაირე არა ჰქვიან, ვერას იტყვის ვინცა გრძელად.
Ⴞამს, მელექსე ნაჭირვებსა მისსა ცუდად არ აბრკმობდეს,
Ⴄრთი უჩნდეს სამიჯნურო, ერთსა ვისმე აშიკობდეს,
Ⴗოვლსა მისთვის ხელოვნობდეს, მას აქებდეს, მას ამკობდეს,
Ⴋისგან კიდე ნურა უნდა, მისთვის ენა მუსიკობდეს.
Ⴙემი აწ ცანით ყოველმან, მას ვაქებ, ვინცა მიქია;
Ⴄსე მიჩნს დიდად სახელად, არ თავი გამიქიქია!
Ⴈგია ჩემი სიცოცხლე, უწყალო ვითა ჯიქია;
Ⴋისი სახელი შეფარვით ქვემორე მითქვამს, მიქია.
Ⴅთქვა მიჯნურობა პირველი და ტომი გვართა ზენათა,
Ⴛნელად სათქმელი, საჭირო გამოსაგები ენათა;
Ⴈგია საქმე საზეო, მომცემი აღმაფრენათა;
Ⴅინცა ეცდების, თმობამცა ჰქონდა მრავალთა წყენათა.
Ⴋას ერთსა მიჯნურობასა ჭკვიანნი ვერ მიჰხვდებიან,
Ⴄნა დაშვრების, მსმენლისა ყურნიცა დავალდებიან;
Ⴅთქვენ ხელობანი ქვენანი, რომელნი ხორცთა ჰხვდებიან;
Ⴋართ მასვე ჰბაძვენ, თუ ოდეს არ სიძვენ, შორით ბნდებიან.
Ⴋიჯნური შმაგსა გვიქვიან არაბულითა ენითა,
Ⴋით რომე შმაგობს მისისა ვერ-მიხვდომისა წყენითა;
Ⴆოგთა აქვს საღმრთო სიახლე, დაშვრების აღმაფრენითა,
Ⴉვლა ზოგთა ქვე უც ბუნება კეკლუცთა ზედან ფრფენითა.
Ⴋიჯნურსა თვალად სიტურფე ჰმართებს, მართ ვითა მზეობა,
Ⴑიბრძნე, სიმდიდრე, სიუხვე, სიყმე და მოცალეობა,
Ⴄნა, გონება, დათმობა, მძლეთა მებრძოლთა მძლეობა.
Ⴅისცა ეს სრულად არა სჭირს, აკლია მიჯნურთ ზნეობა.
Ⴋიჯნურობა არის ტურფა, საცოდნელად ძნელი გვარი;
Ⴋიჯნურობა სხვა რამეა, არ სიძვისა დასადარი:
Ⴈგი სხვაა, სიძვა სხვაა, შუა უზის დიდი მზღვარი,
Ⴌუვინ გაჰრევთ ერთმანერთსა! Ⴂესმას ჩემი ნაუბარი!
Ⴞამს მიჯნური ხანიერი, არ მეძავი, ბილწი, მრუში,
Ⴐა მოჰშორდეს მოყვარესა, გაამრავლოს სულთქმა, უში,
Ⴂული ერთსა დააჯეროს, კუშტი მიჰხვდეს, თუნდა ქუში;
Ⴋძულს უგულო სიყვარული, ხვევნა, კოცნა, მტლაშა-მტლუში.
Ⴀმა საქმესა მიჯნური ნუ უხმობს მიჯნურობასა:
Ⴃღეს ერთი უნდეს, ხვალე სხვა, სთმობდეს გაყრისა თმობასა;
Ⴄსე მღერასა ბედითსა ჰგავს ვაჟთა, ყმაწვილობასა.
Ⴉარგი მიჯნური იგია, ვინ იქმს სოფლისა თმობასა.
Ⴀრს პირველი მიჯნურობა არ-დაჩენა ჭირთა, მალვა,
Ⴇავის-წინა იგონებდეს, ნიადაგმცა ჰქონდა ხალვა,
Ⴘორით ბნედა, შორით კვდომა, შორით დაგვა, შორით ალვა,
Ⴃათმოს წყრომა მოყვრისაგან, მისი ჰქონდეს შიში, კრძალვა.
Ⴞამს, თავისსა ხვაშიადსა არვისთანა ამჟღავნებდეს,
Ⴀრ ბედითად «ჰაის» ზმიდეს, მოყვარესა აყივნებდეს,
Ⴀრსით უჩნდეს მიჯნურობა, არასადა იფერებდეს,
Ⴋისთვის ჭირი ლხინად უჩნდეს, მისთვის ცეცხლსა მოიდებდეს.
Ⴋას უშმაგო ვით მიენდოს, ვინ მოყვარე გაამჟღავნოს?
Ⴀმის მეტი რამცა ირგო: მას ავნოს და თვითცა ივნოს.
Ⴐათამცაღა ასახელა, რა სიტყვითა მოაყივნოს?
Ⴐა ჰგავა, თუ მოყვარესა კაცმან გული არ ატკივნოს!
Ⴋიკვირს, კაცი რად იფერებს საყვარლისა სიყვარულსა:
Ⴅინცა უყვარს, რად აყივნებს მისთვის მკვდარსა, მისთვის წყლულსა?!
Ⴇუ არ უყვარს, რად არა სძულს? Ⴐად აყივნებს, რაცა სძულსა?!
Ⴀვსა კაცსა ავი სიტყვა ურჩევნია სულსა, გულსა.
Ⴇუ მოყვარე მოყვრისათვის ტირს, ტირილსა ემართლების;
Ⴑიარული, მარტოობა ჰშვენის, გაჭრად დაეთვლების;
Ⴈგონებდეს, მისგან კიდე ნურაოდეს მოეცლების,
Ⴀრ დააჩნდეს მიჯნურობა, სჯობს, თუ კაცსა ეახლების.
Ⴀმბავი Ⴐოსტევან არაბთა მეფისა
Ⴈყო Ⴀრაბეთს Ⴐოსტევან, მეფე Ⴖმრთისაგან სვიანი,
Ⴋაღალი, უხვი, მდაბალი, ლაშქარ-მრავალი, ყმიანი.
Ⴋოსამართლე და მოწყალე, მორჭმული, განგებიანი,
Ⴇვით მეომარი უებრო, კვლა მოუბარი წყლიანი.
Ⴑხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტო ასული,
Ⴑოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
Ⴋან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
Ⴁრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად ასული.
Ⴋისი სახელი – Ⴇინათინ, არს ესე საცოდნარია!
Ⴐა გაიზარდა, გაივსო, მზე მისგან საწუნარია.
Ⴋეფემან იხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
Ⴂვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.
Ⴓბრძანა: «Ⴂკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა:
Ⴐა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა,
Ⴈგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
Ⴋზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ ღამესა ჩვენ უმთვაროსა.
«Ⴋე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
Ⴃღეს არა, ხვალე მოვკვდები, სოფელი ასრე მქმნელია;
Ⴐაღაა იგი სინათლე, რასაცა ახლავს ბნელია?!
Ⴙემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია».
Ⴅაზირთა ჰკადრეს: «Ⴋეფეო, რად ჰბრძანეთ Ⴇქვენი ბერობა?
Ⴅარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა:
Ⴋისივე ჰმეტობს ყოველსა სული ტურფა ფერობა.
Ⴋთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!
«Ⴋაგას ნუ ჰბრაძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
Ⴇქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
Ⴞამს განაღამცა საქმნელად, რაცა Ⴇქვენ გულსა გლმობია:
Ⴑჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია.
«Ⴇუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ Ⴖმრთისა დანაბადია;
Ⴀრ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
Ⴘუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
Ⴊეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია».
Ⴀვთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირ-სპასალარისა,
Ⴑაროსა მჯობი ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
Ⴟერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
Ⴋას Ⴇინათინის შვენება ჰკლევდის წამწამთა ჯარისა.
Ⴂულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად;
Ⴐა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;
Ⴌახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
Ⴑაბრალოა, სიყვარული კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!
Ⴐა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
Ⴀვთანდილს მიჰხვდა სიამე, ვსება სჭირს მას აქ ალისა;
Ⴇქვა: «Ⴆედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
Ⴌუთუ მით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!»
Ⴀრაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან:
«Ⴇინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
Ⴋან განანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათობელმან.
Ⴋოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!»
Ⴋოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი განმრავლდა ხასისა:
Ⴀვთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
Ⴅაზირი Ⴑოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
Ⴋათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: «Ⴓთქმელია ფასისა!»
Ⴇინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
Ⴃასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
Ⴋისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
Ⴕალი მზებრ უჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ზე-მხედველითა.
Ⴓკუდგეს და თაყვანის-სცეს მეფემან და მისთა სპათა,
Ⴃალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
Ⴁუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
Ⴕალი ტირს და ცრემლსა აფრქვევს, ჰხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.
Ⴋამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა,
Ⴀმად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
Ⴋეფე სწვრთის: «Ⴋამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
Ⴀმისად ქმნამდის დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა»
Ⴑხვა ძე არ ესვა მეფესა, მართ ოდენ მარტო ასული,
Ⴑოფლისა მნათი მნათობი, მზისაცა დასთა დასული;
Ⴋან მისთა მჭვრეტთა წაუღის გული, გონება და სული,
Ⴁრძენი ხამს მისად მაქებრად და ენა ბევრად ასული.
Ⴋისი სახელი – Ⴇინათინ, არს ესე საცოდნარია!
Ⴐა გაიზარდა, გაივსო, მზე მისგან საწუნარია.
Ⴋეფემან იხმნა ვაზირნი, თვით ზის ლაღი და წყნარია,
Ⴂვერდსა დაისხნა, დაუწყო მათ ამო საუბნარია.
Ⴓბრძანა: «Ⴂკითხავ საქმესა, ერთგან სასაუბნაროსა:
Ⴐა ვარდმან მისი ყვავილი გაახმოს, დაამჭნაროსა,
Ⴈგი წავა და სხვა მოვა ტურფასა საბაღნაროსა;
Ⴋზე ჩაგვისვენდა, ბნელსა ვსჭვრეტთ ღამესა ჩვენ უმთვაროსა.
«Ⴋე გარდასრულვარ, სიბერე მჭირს, ჭირთა უფრო ძნელია,
Ⴃღეს არა, ხვალე მოვკვდები, სოფელი ასრე მქმნელია;
Ⴐაღაა იგი სინათლე, რასაცა ახლავს ბნელია?!
Ⴙემი ძე დავსვათ ხელმწიფედ, ვისგან მზე საწუნელია».
Ⴅაზირთა ჰკადრეს: «Ⴋეფეო, რად ჰბრძანეთ Ⴇქვენი ბერობა?
Ⴅარდი თუ გახმეს, ეგრეცა გვმართებს მისივე ჯერობა:
Ⴋისივე ჰმეტობს ყოველსა სული ტურფა ფერობა.
Ⴋთვარესა მცხრალსა ვარსკვლავმან ვითამცა ჰკადრა მტერობა?!
«Ⴋაგას ნუ ჰბრაძანებთ, მეფეო, ჯერთ ვარდი არ დაგჭნობია,
Ⴇქვენი თათბირი ავიცა სხვისა კარგისა მჯობია;
Ⴞამს განაღამცა საქმნელად, რაცა თქვენ გულსა გლმობია:
Ⴑჯობს და მას მიეც მეფობა, ვისგან მზე შენაფლობია.
«Ⴇუცა ქალია, ხელმწიფედ მართ Ⴖმრთისა დანაბადია;
Ⴀრ გათნევთ, იცის მეფობა, უთქვენოდ გვითქვამს კვლა დია;
Ⴘუქთა მისთაებრ საქმეცა მისი მზებრ განაცხადია.
Ⴊეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს, თუნდა ხვადია».
Ⴀვთანდილ იყო სპასპეტი, ძე ამირ-სპასალარისა,
Ⴑაროსა მჯობი ნაზარდი, მსგავსი მზისა და მთვარისა,
Ⴟერთ უწვერული, სადარო ბროლ-მინა საცნობარისა;
Ⴋას Ⴇინათინის შვენება ჰკლევდის წამწამთა ჯარისა.
Ⴂულსა მისსა მიჯნურობა მისი ჰქონდა დამალულად;
Ⴐა მოჰშორდის, ვერ-მჭვრეტელმან ვარდი შექმნის ფერ-ნაკლულად;
Ⴌახის, ცეცხლი გაუახლდის, წყლული გახდის უფრო წყლულად.
Ⴑაბრალოა, სიყვარული კაცსა შეიქმს გულ-მოკლულად!
Ⴐა მეფედ დასმა მეფემან ბრძანა მისისა ქალისა,
Ⴀვთანდილს მიჰხვდა სიამე, ვსება სჭირს მას აქ ალისა;
Ⴇქვა: «Ⴆედა-ზედა მომხვდების ნახვა მის ბროლ-ფიქალისა,
Ⴌუთუ მით ვპოვო წამალი მე ჩემი, ფერ-გამქრქალისა!»
Ⴀრაბეთს გასცა ბრძანება დიდმან არაბთა მფლობელმან:
«Ⴇინათინ ჩემი ხელმწიფედ დავსვი მე, მისმან მშობელმან;
Ⴋან განანათლნეს ყოველნი, ვით მზემან მანათობელმან.
Ⴋოდით და ნახეთ ყოველმან შემსხმელმან, შემამკობელმან!»
Ⴋოვიდეს სრულნი არაბნი, ჯარი განმრავლდა ხასისა:
Ⴀვთანდილ პირ-მზე, სპასპეტი ლაშქრისა ბევრ-ათასისა,
Ⴅაზირი Ⴑოგრატ, მოახლე მეფისა დასთა დასისა;
Ⴋათ რომე დადგეს საჯდომი, თქვეს: «Ⴓთქმელია ფასისა!»
Ⴇინათინ მიჰყავს მამასა პირითა მით ნათელითა,
Ⴃასვა და თავსა გვირგვინი დასდგა თავისა ხელითა,
Ⴋისცა სკიპტრა და შემოსა მეფეთა სამოსელითა.
Ⴕალი მზებრ უჭვრეტს ყოველთა ცნობითა ზე-მხედველითა.
Ⴓკუდგეს და თაყვანის-სცეს მეფემან და მისთა სპათა,
Ⴃალოცეს და მეფედ დასვეს, ქება უთხრეს სხვაგნით სხვათა,
Ⴁუკსა ჰკრეს და წინწილანი დაატკბობდეს მათთა ხმათა.
Ⴕალი ტირს და ცრემლსა აფრქვევს, ჰხრის ყორნისა ბოლო-ფრთათა.
Ⴋამისა ტახტსა საჯდომად თავი არ ეღირსებოდა,
Ⴀმად ტირს, ბაღი ვარდისა ცრემლითა აივსებოდა;
Ⴋეფე სწვრთის: «Ⴋამა ყოველი ძისაგან ითავსებოდა,
Ⴀმისად ქმნამდის დამწველი ცეცხლი არ დამევსებოდა».
Ⴓბრძანა: «Ⴌუ სტირ, ასულო, ისმინე ჩემი თხრობილი:
Ⴃღეს შენ ხარ მეფე Ⴀრაბეთს, ჩემგან ხელმწიფედ ხმობილი,
Ⴀქათგან ესე სამეფო შენი არს მართ მონდობილი.
Ⴞარმცა ბრძნად მქმნელი საქმისა, იყავ წყნარი და ცნობილი!
«Ⴅარდთა და ნეხვთა ვინათგან მზე სწორად მოეფინების,
Ⴃიდთა და წვრილთა წყალობა შენმცა ნუ მოგეწყინების!
Ⴓხვი ახსნილსა დააბამს, იგი თვით ების, ვინ ების.
Ⴓხვად გასცემდი, ზღვათაცა შესდის და გაედინების.
«Ⴋეფეთა შიგან სიუხვე, ვით ედემს ალვა, რგულია;
Ⴓხვსა ჰმორჩილობს ყოველი, იგიცა, ვინ ორგულია;
Ⴑმა-ჭამა – დიდად შესარგი, დება რა სავარგულია?!
Ⴐასაცა გასცემ, შენია; რას არა, დაკარგულია!»
Ⴀმა მამისა სწავლასა ქალი ბრძნად მოისმინებდა,
Ⴗურსა უპყრობდა, ისმენდა, წვრთასა არ მოიწყინებდა;
Ⴋეფე სმასა და მღერასა იქმს, მეტად მოილხინებდა;
Ⴇინათინ მზესა სწუნობდა, მაგრა მზე თინათინებდა.
Ⴋოიხმო მისი გამზრდელი, ერთგული, ნაერთგულევი,
Ⴓბრძანა: «Ⴙემი საჭურჭლე, შენგან დანაბეჭდულევი,
Ⴋომართვი ჩემი ყველაი, ჩემი ნაუფლისწულევი».
Ⴋოართვეს. Ⴂასცა უზომო, უანგარიშო, ულევი.
Ⴋას დღე გასცემს ყველაკასა სივაჟისა მოგებულსა,
Ⴐომე სრულად ამოაგებს მცირესა და დიდებულსა.
Ⴋერმე ბრძანა: «Ⴅიქმ საქმესა, მამისაგან სწავლებულსა,
Ⴙემსა ნუვინ ნუ დაჰმალავს საჭურჭლესა დადებულსა».
Ⴓბრძანა: «Ⴜადით, გახსენით, რაცა სად საჭურჭლენია!
Ⴀმილახორო, მოასხი რემა, ჯოგი და ცხენია!»
Ⴋოიღეს, გასცა უზომო, სიუხვე არ მოსწყენია.
Ⴊარსა ჰხვეტდიან ლაშქარნი, მართ ვითა მეკობრენია.
Ⴀლაფობდეს საჭურჭლესა მისსა, ვითა ნათურქალსა,
Ⴋას ტაიჭსა არაბულსა, ქვე-ნაბამსა, ნასუქალსა;
Ⴐომე ჰგვანდა სიუხვითა ბუქსა, ზეცით ნაბუქალსა,
Ⴀრ დაარჩენს ცალიერსა არ ყმასა და არცა ქალსა.
Ⴃღე ერთ გარდახდა; პურობა, სმა-ჭამა იყო, ხილობა,
Ⴌადიმად მსხდომთა ლაშქართა მუნ დიდი შემოყრილობა;
Ⴋეფემან თავი დაჰკიდა და ჰქონდა დაღრეჯილობა.
«Ⴌეტარ, რა უმძიმს, რა სჭირსო?», შექმნეს ამისი ცილობა.
Ⴇავსა ზის პირ-მზე Ⴀვთანდილ, მჭვრეტთაგან მოსანდომია,
Ⴑპათა სპასპეტი, ჩაუქი, ვითა ვეფხი და ლომია;
Ⴅაზირი ბერი Ⴑოგრატი თვით მასთანავე მჯდომია.
Ⴇქვეს, თუ: «Ⴐა უმძიმს მეფესა, ანუ რად ფერი ჰკრთომია?»
Ⴇქვეს, თუ: «Ⴋეფე ცუდსა რასმე გონებასა ჩავარდნილა,
Ⴇვარა აქა სამძიმარი მათი ყოლა არა ქმნილა».
Ⴀვთანდილ თქვა: «Ⴑოგრატ, ვჰკითხოთ, გვითხრას, რადმცა შეგვეცილა?
Ⴅჰკადროთ რამე სალაღობო, რასათვისმცა გაგვაწბილა?»
Ⴀდგეს Ⴑოგრატ და Ⴀვთანდილ ტანითა მით კენარითა,
Ⴇვითო აივსეს ჭიქები, მივლენ ქცევითა წყნარითა,
Ⴜინა მიუსხდეს მუხლ-მოყრით, პირითა მოცინარითა.
Ⴅაზირი ლაღობს ენითა, წყლიანად მოუბნარითა:
«Ⴃაგიღრეჯია, მეფეო, აღარ გიცინის პირიო.
Ⴋართალ ხარ: წახდა საჭურჭლე თქვენი მძიმე და ძვირიო,
Ⴗველასა გასცემს ასული Ⴇქვენი საბოძვარ-ხშირიო;
Ⴗოლამცა მეფედ ნუ დასვი! Ⴇავსა რად უგდე ჭირიო?»
Ⴐა მეფემან მოისმინა, გაცინებით შემოჰხედნა,
Ⴂაუკვირდა: ვით მკადრაო, ან სიტყვანი ვით გაბედნა?!
«Ⴉარგა ჰქმენო, – დაუმადლა, წყალობანი უიმედნა, —
Ⴙემი ზრახვა სიძუნწისა, ტყუის, ვინცა დაიყბედნა!
«Ⴄგე არ მიმძიმს, ვაზირო, ესეა, რომე მწყენია:
Ⴑიბერე მახლავს, დავლიენ სიყმაწვილისა დღენია,
Ⴉაცი არ არის, სითგანცა საბრძანებელი ჩვენია,
Ⴐომე მას ჩემგან ესწავლნეს სამამაცონი ზნენია.
«Ⴄრთაი მიზის ასული, ნაზარდი სათუთობითა;
Ⴖმერთმან არ მომცა ყმა-შვილი, – ვარ საწუთროსა თმობითა, —
Ⴀნუმცა მგვანდა მშვილდოსნად, ანუ კვლა ბურთაობითა;
Ⴚოტასა შემწევს Ⴀვთანდილ ჩემგანვე ნაზარდობითა».
Ⴗმა მეფისა ბრძანებასა ლაღი წყნარად მოისმენდა,
Ⴇავ-მოდრეკით გაიღიმნა, გაცინება დაუშვენდა,
Ⴇეთრთა კბილთათ გამომაკრთალსა შუქსა ველთა მოაფენდა.
Ⴋეფე ჰკითხავს: «Ⴐას იცინი, ანუ ჩემგან რას შეგრცხვენდა?»
Ⴉვლა უბრძანა: «Ⴇავსა ჩემსა, რას იცინი, რად დამგმეო?»
Ⴗმამან ჰკადრა: «Ⴋოგახსენებ და ფარმანი მიბოძეო,
Ⴐაცა გკადრო, არ გეწყინოს, არ გაჰრისხდე, არ გასწყრეო,
Ⴀრ გამხადო კადნიერად, არ ამიკლო ამათზეო».
Ⴓბრძანა: «Ⴐადმცა ვიწყინე თქმა შენგან საწყინარისა!»
Ⴔიცა მზე Ⴇინათინისა, მის მზისა მოწუნარისა.
Ⴀვთანდილ იტყვის: «Ⴃავიწყო კადრება საუბნარისა:
Ⴌუ მოჰკვეხ მშვილდოსნობასა, თქმა სჯობს სიტყვისა წყნარისა.
«Ⴋიწაცა თქვენი Ⴀვთანდილ თქვენს წინა მშვილდოსანია;
Ⴌაძლევი დავდვათ, მოვასხნეთ მოწმად თქვენნივე ყმანია;
Ⴋოასპარეზედ ვინ მგავსო? – ცუდნიღა უკუთქმანია.
Ⴂარდამწყვედელი მისიცა ბურთი და მოედანია!»
– «Ⴋე არ შეგარჩენ შენ ჩემსა მაგისა დაცილებასა.
Ⴁრძანე, ვისროლოთ, ნუ იქმო შედრეკილობა-კლებასა,
Ⴉარგთა ყმათასა ვიქმოდეთ მოწმად ჩვენთანა ხლებასა,
Ⴋერმე გამოჩნდეს მოედანს, ვისძი უთხრობდენ ქებასა!»
Ⴀვთანდილცა დაჰმორჩილდა, საუბარი გარდაწყვიდეს,
Ⴈცინოდეს, ყმაწვილობდეს, საყვარლად და კარგად ზმიდეს,
Ⴌაძლევიცა გააჩინეს, ამა პირსა დაასკვნიდეს:
«Ⴅინცა იყოს უარესი, თავ-შიშველი სამ დღე ვლიდეს!»
Ⴉვლა ბრძანა: «Ⴋონა თორმეტი შევსხათ ჩვენთანა მარებლად,
Ⴇორმეტი ჩვენად ისრისა მომრთმევლად, მოსახმარებლად, —
Ⴄრთაი შენი Ⴘერმადინ არს მათად დასადარებლად, —
Ⴌასროლ-ნაკრავსა სთვალვიდენ უტყუვრად, მიუმცდარებლად».
Ⴋონადირეთა უბრძანა: «Ⴋინდორნი მოიარენით,
Ⴃასცევით ჯოგი ნადირთა, თავნი ამისთვის არენით».
Ⴊაშქარნი სამზოდ აწვივნეს: «Ⴋოდით და მოიჯარენით».
Ⴂაყარეს სმა და ნადიმი. Ⴋუნ ამოდ გავიხარენით.
Ⴐოსტევან მეფისაგან და Ⴀვთანდილისაგან ნადირობა
Ⴃილასა ადრე მოვიდა იგი ნაზარდი სოსანი,
Ⴛოწეულითა მოსილი, პირად ბროლ-ბადახშოსანი,
Ⴎირ-ოქრო რიდე ეხვია, ჰშვენოდა ქარქაშოსანი,
Ⴋეფესა გასლვად აწვევდა, მოდგა თეთრ-ტაიჭოსანი.
Ⴘეეკაზმა მეფე, შეჯდა, ნადირობას გამოვიდეს;
Ⴋგრგვლივ მინდორსა მოსდგომოდეს, ალყას გარე შემოჰკრვიდეს;
Ⴆეიმი და ზარი იყო, სპანი ველთა დაჰფარვიდეს,
Ⴌაძლევისა მათისათვის ისროდეს ერთგან სრვიდეს.
Ⴓბრძანა: «Ⴋონა თორმეტი მოდით, ჩვენთანა ვლიდითა,
Ⴋშვილდსა ფიცხელსა მოგვცემდით, ისარსა მოგვართმიდითა,
Ⴌაკრავსა შეადარებდით, ნასროლსა დასთვალვიდითა!»
Ⴃაიწყო მოსლვა ნადირმან ყოვლთა მინდორთა კიდითა.
Ⴋოვიდა ჯოგი ნადირთა ანგარიშ-მიუწთომელი:
Ⴈრემი, თხა და კანჯარი, ქურციკი მაღლა მხლტომელი.
Ⴋას პატრონ-ყმანი გაუხდეს, ჭვრეტადმცა სჯობდა რომელი!
Ⴀჰა მშვილდი და ისარი და მკლავი დაუშრომელი!
Ⴚხენთა მათთა ნატერფალნი მზესა შუქთა წაუხმიდეს.
Ⴋიჰხოცდეს და მიისროდეს, მინდორს სისხლთა მიასხმიდეს,
Ⴐა ისარი დაელივის, მონანი-ყე მოართმიდეს.
Ⴋხეცნი, მათგან დაკოდილნი, წაღმა ბიჯსა ვერ წასდგმიდეს.
Ⴈგი ველი გაირბინეს, ჯოგი წინა შემოისხეს,
Ⴃახოცეს და ამოწყვიდეს, ცათა Ⴖმერთი შეარისხეს,
Ⴅელნი წითლად შეეღებნეს, ნადირთაგან სისხლი ისხეს.
Ⴀვთანდილის შემხედველთა: «Ⴠგავსო ალვას, Ⴄდემის ხეს».
Ⴈგი მინდორი დალიეს, მართ მათგან განარბენია,
Ⴋინდორსა იქით წყალი დის და წყლისა პირსა კლდენია.
Ⴌადირნი ტყესა შეესწრნეს, სადა ვერა რბის ცხენია.
Ⴈგი მაშვრალნი ორნივე მოსწყდეს, რაზომცა მხნენია.
Ⴄრთმანერთსა, თუ: «Ⴋე გჯობო», სიცილით ეუბნებოდეს,
Ⴀმხანაგობდეს, ლაღობდეს, იქით და აქათ დგებოდეს.
Ⴋერმე მოვიდეს მონანი, რომელნი უკან ჰყვებოდეს,
Ⴓბრძანა: «Ⴇქვითო მართალი, ჩვენ თქვენგან არ გვეთნებოდეს».
Ⴋონათა ჰკადრეს: «Ⴋართალსა გკადრებთ და ნუ გემცთარებით;
Ⴋეფეო, ყოლა ვერ ვიტყვით შენსა მაგისა დარებით,
Ⴀწვეცა დაგვხოც, ვერა ჰგავ, – ვერად ვერ მოგეხმარებით, —
Ⴅისგან ნაკრავნი გვინახვან მხეცნი ვერ წაღმა წარებით.
«Ⴍრთავე ერთგან მოკლული ყველაი ასჯერ ოცია,
Ⴋაგრა Ⴀვთანდილს ოცითა უფროსი დაუხოცია:
Ⴀრ დასცთომია ერთიცა, რაც ოდენ შეუტყორცია,
Ⴇქვენი მრავალი მიწითა დასვრილი დაგვიხოცია».
Ⴋეფესა ესე ამბავი უჩნს, ვითა მღერა ნარდისა,
Ⴓხარის ეგრე სიკეთე მისისა განაზარდისა,
Ⴀქვს მიჯნურობა ამისი, ვითა ბულბულსა ვარდისა,
Ⴑიცილით ლაღობს, მიეცა გულით ამოსლვა დარდისა.
Ⴈგი ორნივე საგრილად გარდახდეს ძირსა ხეთასა.
Ⴊაშქართა შექმნეს მოდენა, მოდგეს უფროსნი ბზეთასა.
Ⴀხლოს უთქს მონა თორმეტი, უმხნესი სხვათა მხნეთასა.
Ⴇამაშობდეს და უჭვრეტდეს წყალსა და პირსა ტყეთასა.
Ⴌახვა არაბთა მეფისაგან მის ყმისა Ⴅეფხისტყაოსნისა
Ⴌახეს უცხო მოყმე ვინმე, ჯდა მტირალი წყლისა პირსა,
Ⴘავი ცხენი სადავითა ჰყვა ლომსა და ვითა გმირსა,
Ⴞშირად ესხა მარგალიტი ლაგამ-აბჯარ-უნაგირსა.
Ⴚრემლსა ვარდი დაეთრთვილა, გულსა მდუღრად ანატირსა.
Ⴋას ტანსა კაბა ემოსა, გარე-თმა ვეფხის ტყავისა,
Ⴅეფხის ტყავისა ქუდივე იყო სარქმელი თავისა,
Ⴞელთა ნაჭედი მათრახი ჰქონდა უსხოსი მკლავისა;
Ⴌახეს და ნახვა მოუნდა უცხოსა სანახავისა.
Ⴜავიდა მონა საუბრად მის ყმისა გულ-მდუღარისად,
Ⴇავ-ჩამოგდებით მტირლისა, არ ჭვრეტით მოლიზღარისად, —
Ⴋუნვე წვიმს წვიმა ბროლისა, ჰგია გიშრისა ღარი სად, —
Ⴀხლოს მივიდა, მოსცალდა სიტყვისა თქმად აღარისად.
Ⴅერა ჰკადრა საუბარი, მონა მეტად შეუზარდა,
Ⴃიდხან უჭვრეტს გაკვირვებით, თუცა გული უმაგარდა;
Ⴋოახსენა: «Ⴂიბრძანებსო», ახლოს მიდგა, დაუწყნარდა.
Ⴈგი ტირს და არა ესმის მისგან, გაუუმეცარდა.
Ⴋის მონისა არა ესმა სიტყვა, არცა ნაუბარი,
Ⴋათ ლაშქართა ზახილისა იყო ერთობ უგრძნობარი,
Ⴓცხოდ რადმე ამოსკვნოდა გული ცეცხლთა ნადებარი,
Ⴚრემლსა სისხლი ერეოდა, გასდის, ვითა ნაგუბარი.
Ⴑხვაგან ქრის მისი გონება, მისმან თავისა წონამან!
Ⴄსე მეფისა ბრძანება ერთხელ კვლა ჰკადრა მონამან.
Ⴀრცა დააგდო ტირილი, არცა რა გაიგონა მან,
Ⴀრცა გახლიჩა ბაგეთათ თავი ვარდისა კონამან.
Ⴐა პასუხი არა გასცა, მონა გარე შემობრუნდა,
Ⴐოსტანს ჰკადრა: «Ⴘემიტყვია, იმას თქვენი არა უნდა;
Ⴇვალნი მზეებრ გამირეტდეს, გული მეტად შემიძრწუნდა,
Ⴅერ ვასმინე საუბარი, მით დავყოვნე ხანი მუნ, და».
Ⴋეფე გაკვირდა, გა-ცა-წყრა, გული უც მისთვის მწყრომარე;
Ⴂაგზავნა მონა თორმეტი მისი წინაშე მდგომარე,
Ⴓბრძანა: «Ⴞელთა აიღეთ აბჯარი თქვენ საომარე,
Ⴋიდით და აქა მომგვარეთ, ვინ არის იქი მჯდომარე».
Ⴋონანი მიდგეს, მივიდეს, გახდა აბჯრისა ჩხარია;
Ⴋაშინღა შეკრთა იგი ყმა, ტირს, მეტად გულ-მდუღარია,
Ⴇვალნი მოარნა ყოველგან, ნახა ლაშქართა ჯარია,
Ⴄრთხელ ესე თქვა: «Ⴅა მეო!», სხვად არას მოუბარია.
Ⴇვალთა ხელი უკუივლო, ცხელნი ცრემლნი მოიწურნა,
Ⴞრმალ-კაპარჭი მოიმაგრა, მკლავნი გაიმამაცურნა,
Ⴚხენსა შეჯდა, – მონათამცა საუბარნი რად იყურნა! —
Ⴑხვასა მხარსა გაემართა, მათი ჭირი არ განკურნა.
Ⴋონათა ხელი გამართეს მის ყმისა შესაპყრობელად.
Ⴋან, გლახ, იგინი დახადნა მტერთაცა საწყალობელად:
Ⴠკრა ერთმანერთსა, დახოცნა თავსა ხელ-აღუპყრობელად,
Ⴆოგსა გადაჰკრის მათრახი მკერდამდის გასაპობელად.
Ⴋეფე გაწყრა, გაგულისდა, ლაშქარნიცა შეუზახნა;
Ⴋან მდევართა მიწევნამდის არ უჭვრიტნა, არცა ნახნა,
Ⴐაზომნიცა მიეწივნეს, ყოვლნი მკვდართა დაასახნა,
Ⴉაცი კაცსა შემოსტყორცა, როსტან ამად ივაგლახნა.
Ⴘესხდეს მეფე და Ⴀვთანდილ მის ყმისა მისაწეველად.