Quarantine

– Киһи итэҕэйиэ суоҕун курдук. Дьиэлиэххэ дуу, – Муора дьааһыйар.

– Ээ, капсуланы боруобалыах буолбутуҥ дии. Чаас аҥаара “араарылла” түспэккин дуо?

– Уонна уһун түүнү быһа тугу гынабын?

– Уой даа, иллэҥ кэмҥин миэхэ да арендалаабаккын. Сорох ырыта тыытыллан иэдэйдэ.

– Учуонай буоларга бэйэҥ баҕатыйбытыҥ. Чэ, дабаай, өлбөт инибин.

– Өлбөтөргүн да, өлөр диэн тугун билиэҥ буоллаҕа.

– Аньыы даҕаны! Бакаа өлөр санаам суох этэ. Отойун сүтэн хаалаҕын дуо?

– Сүтэн. Ну, короче, весь организм застывает, отключается. Бириэмэ кытары араарыллар дуу, хайа сах дуу үһү өссө. Уһуннук сыттаххына…

– Устунан өлүөҥ диэ.

– Аата сүрүн, суох. Кэми кыратык албынныыгын эҥин, – Нөлтэк дьүөгэтигэр хайдах судургутук быһаарыан билбэт.

– Чэ, хайдах да дьаабылаа. Я вся твоя, – Фантомас, бэл, хараҕын симэр.

Нөлтэк киһитин били дьикти устуукатыгар сытыарар.

– Чаас аҥаарын эрэ туруорабын. Бу, көр, – аны уопут оҥорон эрэр диэн Фантомас бууннуо дии. – Баай-баай, Фантомасик!

– Кэһэтиэм мин эйигин, – диэн Муора суоһурҕаннаҕа буолла.

Хаапсыла таас хаппаҕа сабыллар. Ол ыккардыгар Муора өлөрдүү утуйа охсубут. Утуйа сытар кырасаабыссаны одуулаан баран туруо дуо – Нөлтэк бүппэт үлэтигэр төннөр.

5

Халдьаайыга туох хаапсылата наада – онто да суох “араарыллан” баран олорор дойдуга. Баар да буоллаҕына, Көстөкүүнэптэргэ ини. Ол дьон харамнара дэлэ дуо – барыны-бары дьаптаналлар. Хас үйэ бараары хаһааналлара буолла? Урукку дьиэлэрэ икки өттүттэн салҕааһыннаах. Дьиэ да, ампаар да ааныттан мал-сал. Мусуой курдук. Халдьаайылар бырагырыаһы бырачыастааннар хаалынньаҥ олоҕу ордороллор. Көстөкүүнэптэр эрэ онтон ойдон, аҥаардастыы сайдаллар, ааттарын билбэт буола байаллар. Оччо бэрт дьон куораттаан хаалыахтарын. Барбаттар, дуостал барбаттар. Инньэ гынан сүүрбэ түөрт чааһы бэрдэриэхтэрэ дуо.

Утуйар диэн улуу дьол буоллаҕа. Сайынныбыт дии-дии утуйбакка илэ сылдьыыһыкпыт дии. Уһун түүн уонна тугу гынабыт? Манна күнүс оннооҕор бүтэ быстыбат. Былакаадаҕа олорбучча Халдьаайыга эрэ хаатыйаламмыт бириэмэни атыылаан аны аатырабыт дуу?

– Били кыыс аны онон иирэрэ буолуо, – луох кыыһын мөҕүттэртэн ордубат.

Муора киниэхэ билигин да Фантомас. Онто билигин хааталаабат, тугунан да ииригирбэт. Киһи итэҕэйиэ суоҕун курдук. Кини кыайан ииппэтэҕин олох бэйэтэ дьаһайан, көннөрөн, сорҕотун сотон биэрдэҕэ үһү. Таарыйа луох аньыыта-харата көҕүрээтэҕэ.

– Конбуой ээ кини өссө. Киэргэт да хайаа – бөх аата бөх. Таах сибиэ таһырдьаны тараахтыан кэриэтин манна кэлиэ этэ, Халдьаайыны харабыллыыбын диэн. Кырдьык даҕаны! – Луох өрө көрө түһэр.

Бииртэн биир үчүгэй идиэйэ киирэн иһэр. “ДЬАЙА. Момоизм. Неорелигия хальджайцев” диэн соҕолуобак хараҕар көстөргө дылы гынна. Эбэтэр апыыса. Аллараа, муннукка кып-кыра сириибинэн “Лох” да диэн сурулуннун. Сону кытта тэҥҥэ: “Момоизм – партия правых”, – диэн Муора былакаат туппутунан унаарыҥнаан ааһара көһүннэ. Эбэтэр фантомастар баартыйаларын тэрийдин. Үчүгэй бэтиэхэ буолуо этэ. Туома, саҥа кэмҥэ саба оҕустаран алларастыыр да аҕыйаата, күлэр да көҕүрээтэ.

– Болуомунньуктар кэллилээр! – Луоҕу сүгүн бэтиэхэлэтииһилэр дуо. – Барар үһүгүүн!

– Улахан эбит доҕор, туох ыксалай, – луох Дьайа буола охсуон наада.

Арыыланан олорор ааттаахтар да, өтөн киирэ тураллар ырай олоҕуттан күрээн кэлэллэр үһү. Момуойу көрөн абыранаары, сайдыыттан сайҕанаары. Ыраастанар сирдэрин булбуттар дии. Луох болохуоҥката диэн, сарабаар ыстаана диэн. Ити аата кини Дьайаҕа кубулуйда. Кэтэх өйүнэн иитэн таһаарбыт идиэйэтин олоххо киллэрээри булокунуоттанна, уруучукаланна.

Момуой олбуорун айаҕар уочарат бөҕөтө. Бэйэтэ биллибэт. Түннүгүнэн уоран көрө турар ини. Болуомунньуктар Дьаҕаны нэһиилэ аһардылар.

– Момуой кутуруксута… утуруксута… утурук… сута, – диэн сипсиһэллэрэ сүтэ-сүтэ иһиллэр.

Ол аайы луох аптарытыата аптаныамыйаланан истэ. Кини да улуутуйуохча, ол улуутун бэйэтэ кытары итэҕэйиэхчэ.

Күүлэ аанын астарбатылар даҕаны.

– Сүгүн олордоллорун аастылар. Тахсыа ээ, тахсыа билигин! Бэйэҥ да араатардаан эриэххин, – барытын Бороскуой буортулаата.

Дьайа матан хаалла. Кэҥии сатаан дьиэ кэннигэр сөрүөһүннэ. Момуой тэстэр уолбат дьаамата. Тэйиччи былыргы үйэтинээҕи хотон дьардьамата килэйэн көстөр. Тиэргэни биир гына сыыс от үүммүт. Сибэтиэй миэстэбит да баар… Уон сыл аастын, өссө уон сыл аастын – уларыйбат биир көстүү. Айанньыттар аартыктара да уруккутунан. Хаһааҥҥы эрэ Халдьаайы да, саҥа Халдьаайы да биирдэр. Арай, дьиэ тутулла сатаабыт. Самналлыбыт тутуулар турбахтаан баран сууллубуттар. Айдаан-майдаан киининэн буола сылдьыбыт кылабаа дьиэтэ былааҕа эрэ уларыйбыт. Тот үйэҕэ да тойон наада. Хайа да былаас хапырааллаах. Хамыһаардар хаһан баҕарар бааллар. Таска хаалбыт сатамньыта суох сайдыыларыттан бэриһиннэрбиттэрэ диэн биир эрэ. Унньуйа сытыйбыт киин уулуссаларын устун оптуобус сылдьар. Кыһытаары нүөмэрдээх. Маҥнайгы аҕай. Исписээнньэҕэ былыр барбыт сэп нэһиилэ үнүөхтээн ааһар. Оҕону-урууну таһан көрүлэтэр. Хам-түм кырдьаҕастары тиэйэн саататар.

– Айгыста сытыйан… – Бороскуой мөҕүттүүтүн иккис ботуога төлө көтөн эрдэҕинэ, улуу тойон уһулу ыстанан таҕыста

– Һаа-аа-ыах! – Дьааһыйар да, тарбанар да. – Эмиэ кэлбиттэр дуу.

Инньэ диэт сирбит курдук силлэҥниир.

– Таах сылдьааччылары туох сиэй, – ол кэмҥэ Бороскуой туттуммахтаан хаалар.

Күүттэриилээх Момуойдара аа-дьуо чугаһыыр. Болуомунньуктар бокулуоннууртан ордубаттар. Саах тэллэйин курдук сэлээппэлээх, ат баһа хамсалаах, кубарыйа сатаан баран курдары көстүөх буолбут ыстааннаах, туйах курдук чэрдийбит атахтаах – атах сыгынньах аскыат, дьиҥнээх аскыат.

– Дьиҥнээх Момуой! – Биир дьахтар уҥан таттас гынан хаалар.

Сабыстыбыт хаас, уоран көрөр күтэр харах, онон-манан быкпыт бытык дуома, сирбит курдук силлэччи туттубут дьэс сирэй – дьиҥнээх сибэтиэй.

– Сибээт! Сибээт! – Аны биир акаары тиэрэ баран түһэр.

Ыраах Дьааҥыга Киһилээх хайатыгар сылдьан Момуой алҕас манаах аатырбыта. Омук туруустара сүрэхтээн тураллар. Сэнсээссийэнэн иитиллэр бириэссэ иилэ хабан ылан, куһаҕан оҕонньору дьоруой оҥоро охсубута. Кини сыҥалаан дьон манаах да манаах диэн иирэн хаалбыттара. “Эн эрэ, эн” диэн хантайан көрөр халлааныттан сипсийэргэ дылылара да, ини гын, маны гын диэн дьаһайбыттара суоҕа. Бэйэтэ билэринэн дьаабырар. Мэнээк да киһини мэнэритиэх курдуктар. Сүгүн сырытыннарар аат диэн суох. Ыххайаллара дэлэ дуо. Туох эрэ туспалааҕын бэйэтэ да билбэт дуу?

Эт кутуруга, Дьайата, кэнниттэн батыһан иһэр.

– Момоем дууруно! – Эмискэ тэһэ бардаҕа үһү.

Уҥан таттайбыт тура эккирээтэ. Атыттар аны тэлгэннилэр.

– Момоем диэтэ, дууруно диэтэ, – аҥаланы арыаллааччыбыт бэйэтэ эмиэ аар акаары эбит дуу дииһиктэр.

Ким диэҕэй – бары дөйөн хаалбыттар.

– Эти кырбаһынан сиир сахха… – Бырапабыадынньык саҕа сананан Момуой саҕалыыр.

– Былыргы быдан дьылларга… – Дьайа талбытынан тылбаастыыр.

– Миэхэ тиксэрэ диэн моой, иҥиир, быччыҥ, тараһа этэ, – уонна улуу тойон сүрдээх баҕайытык көрөн кэбиһэр.

– Кини дьиҥнээх муучаньык, – Дьайа да хаалсыбат.

– Бөх таһаарыыта, уу тоҕуута – барыта мин үрдүбүнэн. Эрэй бөҕөнү көрүллүбүтэ, – киһилэрэ ытамньыйыахча.

– Эргиччи эрэй, төгүрүччү түрүлүөн эбитэ үһү.

Эн тугу да туой барытын ылыныах курдуктар. Ити балыыҥкаттан тугу иилэ хабан ылан куоһурдаах куолуну айан таһаарыахха сөбүй? Баччааҥҥа диэри кэнсиэрбэлэнэн кэлбит өйүн үлэлэттэҕинэ сатанар. Дьайаттан дьайыыны күүтэллэр. Дьардьамата баар – “эргиччи эрэй”, “таах сибиэ”, “олорон да диэн”. Ону кураанах куолунан эттээн-сииннээн биэрдиҥ да бүтүүкэтэ. “Мэнтэлитиэт”, “мирэбэсириэнньэ” диэн курдук ылбычча өйдөммөт улаҕалаах тылларынан өссө тумалаа. Аатын бул. Бээ, бээ… “Бырагырыаһы бырачыастааһын” диэтэххэ букатын “бирэкирээсинэ”. Үөрэх үксэ “үһү” үктэллээх, “бадаҕа” баттыктаах. Кураанах куолута куйаар. Үрүмэтэ, биирэ эмэтэ туһаҕа тахсар эрэ, суох эрэ.

– Амтаннааах аһы амсайбатах ыраатта. Оҥоһуу ас туох аанньа буолуой. Саатар отонноон сиир баҕалаах, – Момуой муҥатыйыыта ырааппыт.

Дьайа санаатыгар аралдьыйан эбээһинэһин таһыччы умнубут.

– Айылҕабыт айгыраата, аһыыр аспыт аҕыйаата диир. Сайдабыт диэммит самнаары гынныбыт, – Дьайа түбэһиэх тыллаһар. – Ылар эрэ айдааныгар сылдьабыт, ырааҕы көрөр аат диэн суох. Бүгүҥҥүнэн бүтэбит, билиҥҥинэн муҥурданабыт. Сирдээҕи олох бүтэһик эргииригэр эргийсэрдии эһэр эрэ “дьурхааныгар” сылдьабыт.

Кутуруксуппут куолуһута да кыайда. Дьиҥнээх Момуой баһын иһинээҕи бар саҥатыттан дөйүөрэн моһуогураары гынна.

– Мин аатым Дьайа диэн. Момуой тыыннаах тылын дьоҥҥо тиэрдэр мииссийэлээхпин. Ол эрэ буолбатах, Момуой дойҕ… үөрэҕэр олоҕуран улахан үлэни суруйа сылдьабын. Момойуусум диэн бу сыалай ноуука, туспа бөлөсүөпүйэ, олох олоруу оскуолата. Бу хайысха дьон өйүгэр-санаатыгар өрөбөлүүссүйэни оҥоруо диэн биир бэйэм эрэнэбин, – саҥа айыллыбыт араатар итиэннэ ытыс тыаһа өрө хабылла түһэрин кэтэһэн турбахтыы түһэн баран, тылын түмүктүүрүгэр тиийдэ. – Улуу Момуой уоһунан үрдүк күүстэр үлүгүнэйэллэр. Туругурдун тула бииртэн туора турбуттар “турууктара”, сирдээҕи сибилиҥҥитин сирбиттэр сирдьиттэрэ сирбит курдук силлэччи туттубут Морк… өрүү молодуой Момуой! Момуой баара, баар уонна баар да буолуо!

Киһитин үөҕэн иһэн өрө таһаарда. Бороруок диэн боруоктаһан турдахтарына, баартыйа баһылыга гынан балыйыахха сөп. Дьайа үлтү бутуйан, хаарыан дьыаланы хааһылаан кэбистэ. Сибэтиэйгэ сүгүрүйүү миитиҥҥэ кубулуйаары ыксатта. Болумунньуктар бэлиитикэҕэ умньанаары гыннылар.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.