Таайбараҥ

– Я заплачу, потом.

– Да ты что, не надо, я же обещал, – киһитэ өлө сыста.

Быһа быччайан, зобтаах дуу, хайа сах дуу. Таах да, милииссийэлэри аһара бэрэбиэркэлииллэр үһү. Космоска көтүөн сөптөөх доруобуйалаахтары эрэ ылаллар үһү. Киһи итэҕэйиэ суоҕун курдук дии.

– Я не об этом. Штраф я имею в виду.

– Кэлин да төлүөҥ буо, – диэн төлө биэрдэҕэ үһү.

Сырдык харахтанна да нуучча буолбат.

– Эн сахалыы саҥараҕын дуо?

– Саҥарымына.

– Уонна тоҕо артыыстаабыккыный?

– Артыыстаан үһү дуо, бэйэҥ дии, уот ааныттан нууччалаабытыҥ.

Сахата, оттон, сирэйигэр сурулла сылдьар ини. Ити киһи сырдык хааннаах, оччотугар бааһынай буоллаҕа дуу? Манна эмиэ тоҕо аҕыластанан кэллэҕэй, тугу сиэри.

– Өссө күн аҥаара баар. Үлэлиэххэ наада, – санаабытыттан олох атыны туойан барда.

Милииссийэни утары көрөн туран үөҕүө дуо. Дьон хараҕын аалан турдахтара үһү. Бу дьахтары тутан илдьэн эрэллэр диэтэхтэринэ көҥүл. Оо, «Доширак»…

– Тугу үлэлиигиний? – доппуруостуурга үөрүйэх диэх курдук.

– Таах олоробун. Үчүгэй дии? – уонна хараҕынан оонньуу сатаата.

– Аһара. Эчи хаарыаны, эн буолбут киһи.

Өссө үгэргиир. Уонна кып-кыһылынан, дьэ, көрүү-истии. Сүүлүргээбит оҕуска дылы буолан. Утуйбакка үргүлдьү сылдьарын иһин ини.

– Мантан киэһэ тугу гынаҕын?

Араҕымаары гынна дии. Түүҥҥү Моруос күнүс туохха наадалааҕый. «Доширак» аҕалла уонна туох наада. Онтун атыытын көрдөөрү гынар дуу?

– Дьиэлиэм этэ. Утуктаан өлөөрү сылдьабын.

– Эн өссө утуйбутуҥ дии. Сорох хараҕын симэн да көрө илик.

– Оттон эн да дьиэлээ ээ. Лапсаҥ иһин барҕа махтал.

– Эс, хайдах? Оттон ханна эрэ олоро түспэппит дуо? Ону-маны сэһэргэһиэ эҥин этибит буо.

Ытырбытын ыыппат ыччат диэтэҕиҥ. Арыый атын кэмҥэ эбитэ буоллар, кэбис диэ суох эбит. Бүгүн кини хаҕа эрэ баар. Онто да өлбөөдүйэн өлөн баран сылдьар. Туох дьикти киһитэй, кини саҕа дьахтары көрөн-көрөн кэллэ ини.

– Хайыыбыт? – уонна хараҕар эрэл кыыма кыламныыр.

– Тоҕо булгуччу бүгүн?

– Оччоҕо хаһан?

– Таах да, сарсын тэрилтэбит Саҥа дьыла, өйүүн дьиҥнээх Саҥа дьыл.

– Буот-буот! Бүгүн өрөбүлүм.

Ойоҕо үлэтигэр буолуо, онон туһанаары гынар ээ, быһыыта.

– Мин эйигин ханна эрэ көрбүт курдукпун. Түүнү супту таайа сатаан. Баҕар, урут көрсүбүппүт буолуо. Тоҕо эрэ чуо бүгүн эйигин өссө көрсүөхпүн баҕарбытым. Ол иһин кэллэҕим.

Наака… кини эмиэ билиэхчэ билбэт. Олох уһун. Баҕар, хайа эрэ хампаанньаҕа алтыһан ааспыттара буолаарай? Хампаанньа эрэ элбэх этэ. Ама да билигин саппаҕырбытын иһин, син мээнэ кыыспын дэнэрэ. Ханна? Хаһан? Моруос сирэйин сыныйан одууласта. Быһа баллайбытын, хараҕа кытарбытын, тараҕайдыҥытын аахсыбатахха…

Киһитин кытары кэпсэтэр, оттон өйүн иһигэр ырытыы бөҕөтө.

– Поиск! – программа холбонно.

1987 сылтан саҕалаан буолбуту барытын ырыта охсор хайаан кыаллыай. Хараҕа! Бэйэтэ баараҕадыйыан, дьүһүн кубулуйуон сөп. Оттон харах уларыйбат. Дьээбэ-хообо хаата быһыылаах. Үөҥҥэ тиллиэх көрүҥнээх. Дьахтар улам тиллэн, устунан умсугуйан барыах курдук. Түүн олох таптаан кэбиспит курдук санаммыта. Онто суураллан истэҕинэ түбэһэ кэлэн, иккиһин иитиллэн бараары гынна. Киһи диэн уустук айыы, тугу-тугу туойан туруо биллибэт. Оттон эҥин туруктан таптал диэн саамай өйдөммөттөрө. Кыраттан да саҕыллан тахсыан сөп.

– Обнаружено подозрительное оживление! – мэйиитин түгэҕиттэн бэлиэ кэллэ.

«Поиск руткитов» аптамаатынан холбонон хааллаҕа. Туох эрэ дьикти «вирус» иһигэр өтөн киирэ сатаабытын туттаҕа. Сааһын сиппит дьахтар сэрэх бөҕөтө буоллаҕа. Эр киһини барытын өстөөҕүн курдук көрөр сааһа. Кэһэйбитэ бэрт, кэлэйбитэ да бэрт. Бу ньылбыҥнаабыт киһи да туох эрэ хос соруктааҕын курдары таайдаҕа диэтэҕиҥ. Өссө үчүгэй дии. Бириистээх таайбараҥы таайар кэриэтэ.

– Хайа?

Ити киһи кини кимин, ааспыт хайа хаттыҕаһыттан кэлбитин билэ-билэ үөннүрэр быһыылаах. Иккиэн таайа оонньуо этилэр буоллаҕа.

– Онон? – дьахтар хардары ыйытар.

Бириистээх оонньуу киһибитин түргэнник тилиннэрдэ. Били түүҥҥүтүттэн быдан атын дьахтар өрө көрөн турар эбит.

– Ханна эмит барабыт? – сырдык харах күлэр курдук.

– Бардахха да син.

Киһитэ чиччигинии түстэ. Туох айылаах үөрдэҕэй, туох бэйэлээх ойоҕос интэриэһэ милииссийэни минньигэс тыллаатаҕай?

Түүҥҥү нуһараҥы саҕаламмыт сарсыарда иэдэттэ. Анна Афанасьевна хараҕын тыыра көрөөт тыллырҕаабытынан, киһитин кыынньаабытынан барда. Тоҕотун бэйэтэ да билбэт. Үс аҥыы уобарас түмүллүбүтэ умнулунна, биирэ да хаалбат ини. Хайдах эрэ мэһэйдэтэр курдук. Бу иннинэ эмиэ үүрэн турардаах. Кыраттан сылтаан кыыһырсыбыттара. Улаханы дьиэлээх дьахтар буолан киһитин кыйдаабыта. Арба, онто ханна хонуктаан сылдьыбыта буолла? Чөҥөчөктөрүн хаардаталаабыта дуу? Оонньуур оҥостобун диэн олоҕун алдьатыыһы. Урут өһүргэһэ дьикти этэ, билигин ити ньылаҥнаабытын иһин. Иккиһин алдьаммыт иһити силимнээн да туһа суох. Уонна өйүүн Саҥа дьыл дии. Хаарыан доҕорун бу бырааһынньык саҕана уулуссаны кэмнэттэҕинэ аньыыта да бэрт ини. Хайа эрэ дьахтар куйуурдаан ылбыта эрэ баар буолуо. Кэбиис, бу эр киһи былдьаһыгар бүтүн киһинэн тамнааттаныллыбат. Өссө бэлэм эллэммит, тупсарыллыбыт, туттарга сөрү-сөп буолбут киһинэн буола-буола. Дьылҕата соруйан оҥорон, киниэхэ анаан суол аһан биэрбитин толору туһаныахха наада. Эбэтэр кинилэр алҕаска көрсөн алдьаннахтара дуу?

Кинини түүн аҕалбыттара. Өрө мөхсөн, үрүт-үөһэ үөхсэн дьикти этэ. Уочараттаах итириги сурукка киллэриэхтээҕэ.

– Аатыҥ?

Киһи тута үөхсүбэт буолан хаалбыта.

– Аатыҥ диибин! – диэн бардьыгынаабытынан көрө биэрбитэ.

– Болуодьа диэммин, – киһи кинини көрөн ахан турар эбит.

Дьахтары көрөөт тута өйдөммүтэ дуу – сөҕөн, арыгы сыта да кэлбэт.

– Эн?! – соһуччута бэрт ээ.

Кэм-кэрдии массыыната холбонон ыллаҕа дуу, номох буолбут Болуодьата илэ бэйэтинэн турар эбит.

Иккиэн тылларыттан матан чочумча тураллар. Хатан хаалбыт хартыынаҕа дылы төһө өр туруохтара эбитэ буолла:

– Анна Афанасьевна! – тараҕай быраас, төлө биэрэн, дьахтары соһутта.

– Что, Лева?

Арба, үлэтэ этэ дуу. Үлүгэр итирик хонуктуохтаах сирдэригэр киирээри бэлэм тураллар. Ол иһигэр… Болуодьа.

– Аанчык…

– Понятно, – тараҕай быраас нөҥүө хоско таҕыста.

Анна Афанасьевна уруута дуу, билэр киһитэ дуу эбит диэтэҕэ.

– Фамилия? – дьахтар сибигинэйэ былаастаан ыйытта.

– Мин Болуодьабын дии, билбэтиҥ дуо?

– Биллим.

Билэрин биллэ. Соһуйда. Уолуйда. Ол эрэн, аны 2008 сыл, былыргыны былыт саппыта.

– Мин өйдөөхпүн ээ.

– Ким да акаарыгын диэбэт, – формалаах дьахтар эмиэ сибигинэйдэ уонна мүчүк гынна.

Болуодьа да соһуйдаҕа. Кини да тута биллэ. Соччо уларыйбатах. Кини Аанчыгын ачыкылаан, милииссийэ таҥастаан эрэ биэрбиттэр. Билигин чахчы 2008 сыл дуо?

– Оччоҕо тугу гынныҥ?

– Билбэппин. Уулуссанан баран истэхпинэ тутан ылан, массыынаҕа симпиттэрэ.

– Күүстэринэн айаххар арыгы кутан биэрбиттэрэ диэриий өссө.

– Суох. Мин испэппин ээ.

– Даа? Остуоруйа курдук дии, – дьахтар күлүөхчэ.

– Киһи уларыйар.

Ачыкылаах Аанчык. Өссө формалаах. Сити туран, сүүрбэччэ сыллааҕыга тиийтэлээтэ. Кыыс курдук кыыс. Таах сылдьыахтааҕар эрийэ тэбиэххэ сөп. Өссө биир тыалырба ини диэбитэ баара… Оннук эрэ дии санаабатаҕа. Кыыс тохтоппута буоллар, тыытыа суох этэ. Ааһан иһэн алтыспыта атыннык эргийэн тахсыбыта. Маҥнайгы буоларга дьулуһааччылар да, ол туох үчүгэйдээх үһү. Ылыаххын ылан баран хайыһардаан хаалыаҥ дуо, саныахха хайдах эрэ. Оттон кыыс хаһан тылларын кэтэстэҕинэ иэдээн дии. Хаарыан эдэр сааһын, билэр эрээри, билбэт кыыһыгар аныа дуо, аһара дии.

– Хара балыырга түбэстим диэри гынаҕын дуо?

– Эн миигин итэҕэйбэккин дуо? – Болуодьа, хата, бэйэтигэр баайсаары гынар.

– Итэҕэйбэккин дуо буолан. Киһи итэҕэйиэх киһитэҕин дуо, ол эн?..

Таптыыр да буолар эбиттэр. Арай дьолломмуттара көстүбэт. Ол да буоллар, Маайкаттан син биир ордуктаахтар. Кини курдук харчыны өрө тутан, онон албын дьоллонон олорботтор.

– Дьиэбэр киллэрдэҕим дии. Эрэйэ кэлин саҕаламмыта.

– Айах адаҕата диэ, – Айыыда чап гыннарар.

– Эс, ону эппэппин. Барыта ааспыта дэнэрим, онтум ханна баарый, эргийэн кэллэҕэ үһү.

– Эр эрэ, оҕо-уруу эрэ диэ.

– Эмиэ атыны эрдэн барда. Мин биллэрбэккэ буола сатаабытым. Көннөрү испэр иитилиннэҕим дии.

Туохтаах Болуодьаны сүүрбэлии сыл таптыыр баҕайыларый? Остуоруйаҕа дылы буолан. Маайка остуоруйаны киинэ гынан көрүөн баҕарар. Олоро сатаан, киинэтин сорох каадырын өйүгэр оҥорон көрө оҕуста. Онто сиэкис киинэтин санатар.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.