Зграя

– Я ўсё разумею, Аўк. Зразумей і ты: традыцыі зніклі са з’яўленнем белых. З дапамогай Гаўла я зразумеў, што таксама не хачу гінуць. Хай ён ідзе да іншых зграй, размаўляе з імі. Калі пашэнціць, нас стане шмат. А калі не – то яны самі заб’юць гэтага самотніка.

4.

Макс разглядаў у люстэрку чырвоныя адзнакі на скронях. Пасля ўчарашняга здарэння ён праспаў больш за дваццаць гадзін. З самай раніцы палез у сеціва, каб высветліць, што гэта за гісторыя пра ваўкоў. І не знайшоў нічога. Запыты “гісторыя пра ваўкоў”, “белыя ваўкі” і нават “Суу-Ардун” нічога не далі.

“Відаць, незнаёмка выдумала брыдоту пра разумных ваўкоў. Але навошта гэтая тройца хоча пачуць ад мяне працяг? І які? І як яны зрабілі гэта?”

Хлопец дакрануўся да адмецін. Яны ўжо не балелі, але выглядалі так, быццам ён перажыў электрашокавую тэрапію.

За некалькі гадзін у сеціве Максім знайшоў толькі адну падказку – на форуме пра жывёл ананім распытваў пра злых белых ваўкоў з поўначы. Хлопец напісаў невядомаму паведамленне ў прыват і яны дамовіліся сустрэцца ў цэнтры горада.

“Да чаго дайшоў – спатканні незнаёмцам прызначаю”, – пасмяяўся сам з сябе Макс. На ўсялякі выпадак паклаў у заплечнік кухонны нож і выйшаў з кватэры.

***

Інтэрнэт-ананімам аказалася шаснаццацігадовая дзяўчына Ася са светлымі валасамі і блакітнымі вачамі. Яна сама падсела за столік Максіма.

– Ну прывітанне, ці што?

Хлопец не ведаў што адказаць, таму ў адказ кіўнуў галавой.

– Дык і будзеш маўчаць? Калі так, то я пайду, – прамовіла яна з выклікам.

– Чакай, я пра ваўкоў хачу пагаварыць.

– Ведаю, ты пісаў. Інакш я б і не прыйшла да незнаёмага мужыка. Што хочаш ведаць?

– Ты пісала пра белых ваўкоў з поўначы. І яны мяне вельмі цікавяць.

– А я табе навошта? Ідзі да біёлагаў.

– Слухай, мяне цікавяць не звычайныя белыя ваўкі, а гісторыя… Гісторыя, як белыя ваўкі прыйшлі з поўначы і… І забілі астатніх ваўкоў.

Дзяўчына з палёгкай выдыхнула.

– Фух, дзякуй богу. А то мямліш нешта, я нават напружылася. Табе таксама нехта расказаў гэту казку?

– Так, а пасля…

– А пасля прыйшлі трое – чарнявы, бялявы і лысы. Прапанавалі расказаць працяг.

– Усё так. Скажы, што гэта за ваўкі такія і што мне рабіць? Як паводзіць сябе з гэтымі людзьмі?

– А я скуль ведаю, што гэта за ваўкі? Адно скажу – пагаджайся. Наконт грошай яны не падманваюць. Вось, глядзі, што я купіла, – Ася пакруціла ў руках новы айфон. – І яшчэ шмат чаго.

– І што трэба рабіць?

– Ды нічога. Воўчыя сны бываюць у цябе? Гэта і ёсць гісторыя. Не ведаю, пад гіпнозам яны сняцца, ці што… Мне сніліся дзён дзесяць, потым спыніліся. Тады тройца прыйшла. Сказалі, што я павінна знайсці незнаёмца і расказаць працяг маіх сненняў. Але не той працяг, які я захачу, а той, які яны скажуць.

– Каму ты расказала?

– Нейкай негрыцянцы з месяц таму. Яна сядзела на прыпынку, прыгожая. Я і вырашыла ёй дапамагчы. Упэўнена, пасля тройца і да яе прыходзіла.

– А далей?

– Далей не было нічога. Сны скончыліся, гэтыя зніклі.

– І што будзе са зграяй Суу-Ардун у канцы? Што яны загадалі расказаць?

– Хто такія Суу-Ардун? Я расказвала пра іншую зграю. Яна загінула. А-а-а, – Ася шчоўкнула сябе па лбе. – Ты вырашыў, што я тваю гісторыю пераказваю? Усё не так – мы працягваем тое, што нам расказаў папярэдні апавядальнік. Не ведаю, як гэта працуе. Містыка нейкая… О, бачу да цябе прыйшлі “сябры”. Прабач, не хачу яшчэ раз сустракацца з імі. Бывай і памятай – з усім пагаджайся і ўсё будзе добра. І грошы атрымаеш, і сам цэлы застанешся.

Ася сышла і праз момант на яе месца сеў чарнявы з тройцы. Макс адчуў, што белабрысы з лысым стаяць ззаду.

– Табе нельга сустракацца з мінулымі апавядальнікамі. Іх час прайшоў, а твая гісторыя яшчэ не скончана. Вашы размовы могуць усё змяніць. А гэта дрэнна паўплывае на нашы дамоўленасці.

– Я хачу зразумець, што адбываецца. І хто вы такія…

– Не трэба нічога разумець. Ты сам адчуеш, калі прыйдзе час. Атрымаеш свае грошы, мы – сваю гісторыю. І ўсё.

– Хопіць з ім няньчыцца, – другім заўсёды пачынаў гаварыць бялявы. – Трэба правучыць, каб ведаў сваё месца. Тады і думкі дурныя ў галаву не палезуць.

– Не. Ён разумны чалавек, – мычанне лысага Макс мог бы пазнаць сярод тысяч іншых галасоў. – Ён усё зразумеў, так? А зараз нам трэба пабачыць працяг. Ты дазволіш?

Максім успомніў, як ён у мінулы раз пагадзіўся на такую прапанову і прачнуўся на наступны дзень.

– Не хачу!

Усхапіўся з месца і пабег да бліжэйшага прыпынку. Тройца не кранулася з месца.

***

Максім памятаў, як яны лёгка адшукалі і зайшлі ў яго кватэру з зачыненымі дзвярыма. А потым гэтак жа лёгка адтуль сышлі, а дзверы так і не адчыніліся. Яны ведалі дзе ён жыве, значыць, ехаць дадому было нельга. Макс вырашыў схавацца тамм, дзе яго ніколі не стануць шукаць.

Наста засталася жыць у кватэры, якую раней яны здымалі разам – аднапакаёвая хрушчоўка ў Серабранцы. Дзяўчына выставіла яго за “абыякавасць” і “адсутнасць планаў на будучыню”. Як потым расшыфравалі гэтыя словы сябры, гэта азначала, што яна хацела замуж. А ён, ёлупень, не здагадаўся.

Пасля расставання яны працягвалі мець зносіны. Тры-чатыры разы на месяц спісваліся ў сацсетках, двойчы сустракаліся ў кавярнях, а аднойчы ў кіно пайшлі. Праўда, той раз скончыўся вялікай сваркай, бо Максім спрабаваў прасіць прабачэння і прапанаваў зноў сысціся. На гэта Наста запыталася: “А як ты бачыш нашы адносіны?” Ён і выпаліў першае, што ў галаву прыйшло:

– Будзем жыць так, як хочаш ты. Хочаш – ажэнімся, хочаш – як раней жыць будзем. Мне ўсё роўна.

– Атрымліваецца, табе ўсё роўна на нашыя адносіны. Абы б жанчына была пад бокам і ежа на стале. Ідзі ты ў дупу!

Пасля яны два тыдні не спісваліся. Максім думаў, што на гэтым іх адносіны канчаткова пахаваныя. Але цяперашнія абставіны вымушалі хапацца нават за такі варыянт.

Перад дамафонам Макс зразумеў, што не патэлефанаваў. І калі Насты не будзе дома, прыйдзецца бадзяцца па горадзе. На шчасце, праз два гудкі дзяўчына адказала.

– Слухаю, хто там?

– Наста, гэта я, Максім.

– Што табе трэба?

– Мне вельмі патрэбна твая дапамога. Калі ласка. Абяцаю, буду паводзіць сябе добра.

Маўчанне. Хлопцу падалося, што дзяўчына кінула слухаўку

– Добра, заходзь.

У пад’ездзе Макс адчуў, што быццам вярнуўся дахаты – родны пах, знаёмыя зялёныя выцвілыя сцены, сарваныя паштовыя скрыні. Падняўся на трэці паверх, дзе ў дзвярах чакала Наста – дзяўчына, якую ён кахаў настолькі, што пасварыўся з бацькамі, сябрамі і ледзь не кінуў вучобу. Здавалася, што цяпер ад тых пачуццяў нічога не засталося.

Яна стаяла ў хатнім халаце, непрычасаная і без касметыкі. Менавіта такой Наста падабалася Максіму больш за ўсё – сапраўднай і хатняй.

– Прывітанне.

– Прывітанне. Чаго прыйшоў?

“Груба, нават не пасміхнулася. І глядзіць на мяне не са злосцю, як падчас сварак, а з абыякавасцю. Няўжо гэта і ёсць сапраўдны канец адносін?”

– Наста, мне трэба некалькі дзён пажыць у цябе.

– Што?! Ты з глузду з’ехаў? Не хачу я з табой жыць. Гэта нейкая методыка пікапераў, ці што?

– Калі ласка, мне пагражае небяспека. Ты – маё адзінае выратаванне.

– Дык едзь да маці ў Навінкі.

– У маці ды бацькоў будуць шукаць у першую чаргу.

– Ты думаеш у былых каханак шукаць не будуць?

– Гэтыя не будуць. Напэўна. Прабач, што я так прыпёрся. Мне сапраўды патрэбна дапамога.

– А што ты нарабіў? Забіў каго? Цябе міліцыя шукае?

– Не, не міліцыя. Я не ведаю хто. Бандыты нейкія, а чаму – не ведаю. Глядзі, што зрабілі, – ён рукой задраў валасы і паказаў свае скроні з чырвонымі плямамі.

– Чым гэта яны?

– Не ведаю. Не памятаю. Але калі зловяць, наступным разам будзе горш.

Дзяўчына з хвіліну глядзела з задуменнем на былога каханка.

– Добра. Сёння і заўтра. А ў панядзелак пойдзеш на працу і не вернешся. Раскладанка ў кладоўцы. Спаць будзеш на кухні. Толькі абяцай, што не будзеш чапляцца.

– Абяцаю.

– Заходзь.

Воўчы сон

Гаўл стаяў на мяжы і чакаў. Згодна з традыцыямі, зграі маглі размаўляць толькі так – стоячы кожны на сваёй тэрыторыі. Воўк завываў тройчы, аднак дагэтуль ніхто не прыйшоў. Альбо ўсе ваўкі іншай зграі далёка і не чуюць, альбо не хочуць размаўляць.

“Буду чакаць, колькі трэба. Хто-небудзь павінны прыйсці. Ці каб размаўляць, ці каб забіць. Шляху назад няма, інакш Аўк з Грыкам з радасцю прагоняць мяне са зграі”.

Зграя Алык-Ачын, на мяжы якой сядзеў Гаўл, ніколі не была добрым суседам. За апошнія сорак гадоў яна тройчы ваявала з іншымі зграямі. Аднаго разу і з Суу-Ардун. Але вінаваціць ваўкоў Алык-Ачын у гэтым нельга. Іх зямля – пустэльня, дзе зусім мала ежы, вады і немагчыма збудаваць добрую ферму. З-за гэтага іншыя зграі не хацелі захопліваць гэту тэрыторыю – каму патрэбны камяні ды пыл? Цікава, што апошнія пятнаццаць гадоў Алык-Ачын не ваявалі.

Гаўл завыў яшчэ раз і ў гэты ж момант з лесу выбеглі чатыры вялікіх ваўкі. Трое маладых ашчэрылі зубы, выйшлі наперад. Чацвёрты, старэйшы, застаўся ззаду, ягоная пыса шчэрылася ва ўсмешцы. Гаўл не мог яго добра разгледзіць. Ён падціснуў хвост, але не сышоў з месца. Секунды ператварыліся ў хвіліны, а потым адзін з сапернікаў засмяяўся.

– Я вырашыў, што Суу-Ардун пайшлі на нас вайной. А яны нейкага калеку падаслалі. Што табе трэба, воўк? Спадзяюся, ты не па сваім жаданні сюды прыйшоў, а па ўказанні важака. Інакш жывым не сыдзеш.

– Мяне паслаў важак. Я хачу размаўляць з уладаром Алык-Ачын. А лепш выказацца на сходзе зграі.

Малады воўк ашчэрыў зубы ва ўсмешцы.

– Ты мне падабаешся. Наш важак – Акіра. Скажы сваё імя.

– Я – Гаўл.

Гаўл расслабіўся. Па традыцыі, калі воўк гаворыць сваё імя, ён не будзе нападаць.

– Гаўл… Мы ведаем цябе. Наша выведка добра працуе. Ты – адзінец.

– Пад гэтай мянушкай мяне ведаюць у зграі.

– І ты хочаш, каб мы паверылі, што Грык накіруе ў якасці пасла такога, як ты?

– Яму не шкада, калі мяне заб’юць.

– Можа і так. І што хоча нам сказаць зграя Суу-Ардун?

– Я буду размаўляць альбо з важаком, альбо на сходзе.

– Калі так, то можаш гаварыць, – малады воўк азірнуўся на застылага ззаду іх старэйшага. – Акіра – важак Алык-Ачын. Нам крыўдна, што ў вас гэтага не ведаюць.

– Там – ваш важак? І ён прыйшоў на мяжу пад аховай трох ваўкоў? Гэта ж самагубства.

– Ты так лічыш? Павер, нават калі б тут было дваццаць вашых ваўкоў, перамога была б на нашым баку. Гавары, важак не хоча бавіць з табой шмат часу.

– Белыя ваўкі падышлі да межаў нашай тэрыторыі. А праз месяц ці менш яны змятуць нас і прыйдуць да вас.

Малады воўк пабег да старэйшага. Той стаў сур’ёзным. З яго пысы знікла ўсмешка. Малады хутка вярнуўся і сказаў:

– Белыя. Мы чулі пра іх. Аднак не ведалі, што яны настолькі блізка. Добра, Гаўл, праходзь на нашу тэрыторыю. Табе дадзены дазвол. Між іншым, ты станеш першым ваўком за дзвесце гадоў, які прыйшоў да нас не з вайной.

5.

Макс прачнуўся ад кухонных гукаў – сквірчэнне алея, стук патэльні, пасвістванне чайніка. Ён раскрыў вочы і пабачыў Насту, якая пякла бліны. Яна паглядзела на хлопца.

– Без мяне звыкся спаць да дванаццаці гадзін?

– З табой я падымаўся раней, бо было чым раніцай заняцца.

– Не хочаш расказаць, што ў цябе здарылася і хто гэтыя бандыты? – Наста праігнаравала яго словы.

– Хачу, ды не ведаю як. Сам яшчэ не ўсё зразумеў.

– Я ноччу ўставала. Ты ў сне размаўляў. Нешта пра ваўкоў. Не памятаю за табой такога.

– Гэта так, прыснілася нешта. Мабыць ад стрэсу.

– Сядай есці. Так і быць, пакармлю цябе, а то з голаду памрэш.

– Яшчэ раз дзякуй, што дазволіла застацца.

– Няма за што. Не разлічвай толькі, што гэта нешта мяняе ў нашых адносінах.

– Я і не разлічваю.

Максім сеў і стаў з апетытам есці. Ён так і не навучыўся гатаваць блінцы, асабліва тонкія. А за апошнія месяцы наогул не частаваўся нармальнай ежай – адны пельмені ды яечня з сасіскамі.

– Смачна есці! – сказалі з дзвярэй кухні.

Хлопец пазнаў голас, хацеў усхапіцца, ды не паспеў. Яго схапілі за патыліцу і моцна ўдарылі тварам аб стол, потым яшчэ раз. Максім адчуў як з носа пацякла кроў. Наста закрычала і нязваны госць кінуўся да яе, ўдарыў дзяўчыну ў жывот. Яна сагнулася папалам, усхліпнула і прысела, пасля апусцілася на карачкі.

Макс падняў твар і ўбачыў белабрысага з тройцы. Ягоных хаўруснікаў побач не было.

– Што, збегчы надумаў? Лічыш нас дурнямі? Думаў, не знойдзем цябе? Ты належыш нам, запомні. Мы можам даць усё, што хочаш, альбо зрабіць тваё жыццё невыносным! А гэта што за баба? Каханка?

Максім хацеў падняцца і кінуцца на белабрысага. Аднак той быў хутчэйшым – падскочыў, схапіў хлопца за шыю і ўзняў у паветра.

– Я лічу, не трэба з табой лясы тачыць. Калі з першага разу не зразумеў, то ўсе пытанні вырашым па даросламу. Некалькі маіх урокаў, і ты да канца жыцця будзеш слухацца, што рабіць далей. А цяпер…

Наста ззаду засадзіла ў шыю белабрысага нож. Ягоныя пальцы аслаблі, і Максім паваліўся на зямлю, хапаючы ротам паветра. Белабрысы лёгка выцягнуў нож і павярнуўся да дзяўчыны. Наста забілася ў вугал паміж падаконнем і халадзільнікам, рукамі захіліла твар з галавой і закрычала. Белабрысы рэзкім рухам загнаў лязо нажа ў грудзі Насты.

– Сядзела б на месцы і не варушылася – засталася б жывой.

Дзяўчына асунулася па сцяне, захрыпела. Сэрца Максіма моцна забілася, пераганяючы кроў, насычанаю адрэналінам, у вачах пацямнела. Ён адштурхнуўся нагамі, усёй вагай кінуўся на забойцу і рукамі штурхануў яго ў акно. Белабрысы коратка рыкнуў і, разбіўшы двайныя шыбы, паляцеў уніз.

Макс нахіліўся над Настай. Яе вочы замёрлі і не міргалі. Кроў залівала падлогу маленькай кухні. Дзяўчына была мёртвая.

***

Міліцыя прыехала праз дваццаць хвілін – суседзі паскардзіліся на шум і разбітае шкло. На Максіма надзелі кайданкі і вывелі з пад’езду, нахіліўшы тварам у падлогу. Хлопец спытаўся – ці знайшлі яны труп забойцы. Яму нічога не адказалі.

Воўчы сон

Горад Алык-Ачын месціўся на кругавой пляцоўцы, з усіх бакоў абкружанай каменнымі скаламі. Адзіны праход ахоўвалі два ваўкі. Гаўл ішоў у акружэнні трох маладых ваўкоў. Старэйшы воўк – важак Акіра – ішоў досыць далёка наперадзе іх. Гаўл заўважыў, як нізка нахілілі галовы ахоўнікі, калі пабачылі Акіру. Гэтаксама ўсе ваўкі паводзілі сябе і ў горадзе.

– Бачу, вашага важака вельмі паважаюць.

– Яшчэ б. Гэта не звычайны важак, а каралева, – ухмыльнуўся малады воўк побач.

– У сэнсе – каралева?

“Каралева – значыцца ваўчыца. Ваўчыца кіруе зграяй ваўкоў? Гэта ж немагчыма!”. Гаўл здзіўлена паглядаў на свайго суправаджаючага і на Акіру паперадзе. Як ён не змог адчуць, што гэты воўк – жанчына? Зрэшты, між імі была немалая адлегласці і тады, і цяпер. Але ж – за ўсю гісторыю ягонай зграі ніколі ваўчыцы нават дарадцамі не станавіліся. Гэта было… немагчыма. Тое ж самае, каб важаком стаў, напрыклад, зубр.

Яны падышлі да вялікай будыніны, якая ўздымалася не менш чым на дзесяць галоў, а шырыня даходзіла да дваццаці хвастоў. Складзена яна была з невялікіх прастакутных камянёў, якія змацоўваліся між сабой нейкім шэрым растворам.. Уваход ахоўваў стары вялікі воўк са мноствам шнараў на пысе.

Гаўл упершыню бачыў такую пабудову. У горадзе іх зграі хата важака была меншая разоў у пяць.

Там Акіра спынілася, азірнулася і пачакала Гаўла і ягоных ахоўнікаў.

– Каралева – значыцца уладарыня, – зірнула Акіра на Гаўла. – А гэта мой палац – заходзь.

У палац яны зайшлі толькі ўдвух – маладыя ваўкі засталіся звонку. Знутры пабудовы было вялікае памяшканне, адкуль можна было прайсці ў іншыя пакоі. Па цэнтры месцілася лесвіца на другі паверх.

– Вы будуеце шматпавярховыя хаты?

– Я ж сказала – гэта не хата, а палац. Пайшлі ў мае пакоі.

Акіра пачала падымацца па лесвіцы на другі паверх, Гаўл паспяшаўся за ёй. На вяршыні лесвіцы сядзеў яшчэ адзін стары воўк са шнарамі. Ён нізка нахіліў галаву і сказаў:

– Мая каралева, якія будуць загады?

– Нічога не трэба. Праз гадзіну прынясіце нам ежу.

– Слухаюся.

– Пайшлі, Гаўл.

Праз невялікі праём яны апынуліся ў доўгім пакоі, падлога якога была засланая скурамі зуброў. У адным з кутоў месціўся ложак са шкурак трусоў. Акіра прайшла да невялікага драўлянага стала ў цэнтры.

– Кажы, навошта Грык паслаў цябе сюды? Як вы хочаце змагацца з белымі?

– Ёсць толькі адзіны шанец перамагчы. Яны мацней нас і іх больш. Ніводная зграя ў адзіночку не выстаіць. А таму трэба аб’яднацца.

– Прапануеш, каб дзве зграі біліся разам?

– Так.

– Хочаш сказаць, Суу-Ардун запросіць нашых ваўкоў на сваю тэрыторыю, падзеліцца ежай і вадой?

– На час бойкі. Потым усё будзе па-старому. Таму я і прапанаваў склікаць сход, каб ваўкі вырашалі, ці пагадзіцца на нашу прапанову.

– Гаўл, ты так і не зразумеў? Я не важак, а каралева.

– Не ведаю, што гэта значыць. Я не чакаў, што кіраўніком зграі можа стаць ваўчыца. Аднак, калі вы пагадзіцеся на прапанову, то мне ўсё роўна.

– Каралева – не тое ж самае, што важак-жанчына. Каралеве не патрэбна згода іншых ваўкоў. Любое маё рашэнне – закон для іншых.

Гаўл разгубіўся і апусціў галаву ніжэй, чым звычайна.

– Як гэта? Такога не можа быць…

– Усё магчыма. І я не першая каралева Алык-Ачын. Да гэтага каралевай была мая маці, якая забіла апошняга важака. Пасля яе смерці ўлада перайшла да мяне ў спадчыну.

– Не разумею. Гэта ж парушае ўсе традыцыі. Мала таго, што ваўчыца стала уладаром над зграяй, дык і наступным важаком стала яе дачка, ды без бойкі…

– Традыцыі не каштуюць нічога. У нашай зграі быў выбар – загінуць у войнах з іншымі зграямі, ці цалкам змяніць тыя самыя традыцыі на новыя. Заставайся маім госцем да заўтра і я ўсё раскажу. Наконт тваёй прапановы – мы згодныя. Але каштаваць гэта будзе шмат.

Гісторыя пра ваўчыную каралеву

Мяне клічуць Акіра. Такое імя было ў маёй маці. Таму ваўкі між сабой называюць мяне Акіра Другая. Я не крыўджуся. Бо імя нічога не значыць без адносін. А мяне паважаюць.

Не буду расказваць пра апошнюю вайну. Яна, напэўна, была падобнай да любой іншай вайны – ваўкі ды ваўчыцы без шкадавання забіваюць адно аднаго. Бо так павялося ад самага з’яўлення ўсіх ваўкоў: твая зграя – гэта сям’я, а іншая зграя – ворагі.

Я раскажу пра заканчэнне вайны. Тую гісторыю, якую расказала мне маці. Ворагі Алык-Ачын адпомсцілі нам, пераможаным. Забралі ўсю ежу ды спалілі нешматлікія драўляныя пабудовы. Але не спыніліся на гэтым. Відаць, жадалі, каб тут засталася мёртвая пустэльня. А таму забілі ўсіх ваўчанят. І наша зграя, дакладней тыя шэсць дзясяткаў ваўкоў, якія ад яе засталіся, стаялі і бездапаможна на гэта глядзелі. Інакш загінулі б усе. Чужыя абшукалі кожную хату, нару ды дзірку ў зямлі і загрызлі ўсіх шчанюкоў. Іх мёртвыя целы зацягнулі да сярэдзіны горада і сышлі.

Мы злаваліся, але не на ворагаў. Разумелі, што на іх месцы зрабілі б тое ж самае. Нас не задавальняла становішча галодных і слабых. Мы хацелі жыць, як астатнія зграі, хацелі дабрабыту і міру. І ў гэты момант агульнай роспачы да мёртвых шчанюкоў выйшаў важак і стаў гыркаць:

– Нічога, ваўчыцы новых нарадзяць. А праз пяць гадоў мы зноў пойдзем на вайну і адпомсцім.

Ваўкі і ваўчыцы глядзелі на яго і не разумелі – што ён кажа. Які дурань пасля перажытага захоча ваяваць? А ён не спыняўся.

– Мы прыйдзем у іх горад, заб’ём шчанюкоў, а пасля згвалтуем ваўчыц. А іх тэрыторыі стануць нашымі. Мы знішчым кожнага ваўка чужой нашай зграі.

Мая маці не вытрымала і кінулася ўперад. Схапіла важака за шыю, пракусіла скуру і паваліла на зямлю. Важак быў вялікім ваўком, самым моцны з тых, хто застаўся. Аднак на баку маці былі нечаканасць і гнеў. Ён кінуўся ўбок і вырваўся з яе пашчы. Кроў лілася ручаём, заліла мёртвых дзяцей. Важак стаяў над імі і цяжка дыхаў. Нахіліўся, каб скокнуць, ды не здолеў, упаў і не змог ужо падняцца на ногі.

Ваўкі і ваўчыцы, старыя і маладыя нічога не сказалі маёй маці ў той дзень. І ў наступны таксама. Усе працавалі – хавалі целы мёртвых, адбудавалі жытло, паляўнічыя здабывалі ежу, каб пракарміць зграю. А потым нехта з ваўкоў падышоў да маці і спытаў – як яна лічыць, ці будзе бяспечным ісці на паляванне да мяжы. Праз дзень іншы воўк спытаўся – дзе лепш трымаць параненых ваўкоў і што рабіць з калечанымі. А праз тыдзень маці зразумела, што вырашае ўсе пытанні зграі. Яе прызналі уладаром.

Не, гэта не спужала, наадварот. Яна зразумела – так павінна быць. І ў хуткім часе перабралася ў будку былога важака і паклікала сход. На ім яна абвясціла, што наракае сябе каралевай. І з гэтага дня ваўкі больш не будуць кіраваць зграяй Алык-Ачын – толькі ваўчыцы.

Думаю табе цікава, як мы дайшлі да традыцый, пра якія ты сёння даведаўся. Маці мне расказвала. Калі ў нас засталося мала ваўкоў і зусім не засталося шчанюкоў, зграя Алык-Ачын упершыню была сытая. Наша зямля, тэрыторыя, адведзеная лёсам, лёгка магла пракарміць шэсцьдзесят ваўкоў, ды пакідала галоднымі чатырыста. Таму, каб жыць сярод нас і быць нашым братам ці сястрой, мала нарадзіцца ў зграі. З першага дня жыцця трэба даказваць сваю карысць.

Кожны шчанюк нашай зграі змалку вучыцца паляваць, будаваць і біцца. У бойцы адзін на адзін мой воўк лёгка пераможа вашага. Нават калі з нашага боку будзе ваўчыца ці сямнаццацігадовы стары.

Праўда, кошт такой моцы вялікі. Не кожная зграя пагодзіцца яго плаціць. І не кожная зграя заключыць з намі дамову. Таму заўтра, калі сустрэнешся са сваім уладаром, раскажы яму пра ўсё, нічога не хавай. Калі ён прыме нашу прапанову, мы станем хаўруснікамі. Калі не, то праз месяц ці два мы будзем самастойна біцца з белымі, якія пройдуць праз вашу тэрыторыю так лёгка, як зубы маёй маці прайшлі праз шыю нашага важака.

6.

Максім чацвёрты раз адказваў на адны і тыя ж пытанні – імя, прозвішча, у якіх стасунках знаходзіўся з забітай, як апынуўся ў кватэры, чаму адбылася сварка, ці ўжываў алкаголь або псіхаактыўныя рэчывы, ці меў судзімасці, навошта прынёс нож у заплечніку. Змянялася толькі паслядоўнасць пытанняў. Следчыя з першага позірку прызначылі яго забойцам і хацелі, каб хлопец напісаў “чістосердечное”. Вінаваціць іх за гэта было цяжка – цела белабрысага не знайшлі, у кватэры была кроў Насты і яго – парэзаўся, калі выцягваў нож з яе грудзей. Веб-камера, якую ўсталяваў у пад’ездзе адзін з суседзяў, не зафіксавала нікога чужога.

“Напрошваецца адзіны вывад – губляю розум. Можа, сапраўды я забіў Насту? А тройца, ваўкі, цемнаскурая дзяўчына – мая хворая фантазія?”

– Прапаную апошні раз – напішыце прызнанне. Вам жа лепш будзе, пазбегнеце вышэйшай меры пакарання.

У адказ Макс пахістаў галавой. Адзіны, каму стане лепш ад яго “чістосердечного” – гэта сам следчы.

– Ваша права. Потым не трэба бегаць і скаргі з апеляцыямі падаваць. Зараз да вас прыйдзе адвакат. Можа ён дасць вам правільную параду.

– У мяне ёсць адвакат? Я ж не наймаў.

– Значыць, нехта іншы наняў.

Яго адвакатам быў дзіўнаваты бялявы альбінос з зачэсанымі назад валасамі. На скуры снежнага колеру не было ніводнай зморшчынкі, а вочы свае ён хаваў за круглымі чорнымі шкельцамі акуляраў.

– Прывітанне, Максім. Мяне завуць Філіп Гаўл і я буду вашым адвакатам.

Максу падалося, што яго падманвае слых.

– Паўтарыце, калі ласка, ваша прозвішча?

– Гаўл. Спадар следчы, дазвольце перамовіцца са сваім кліентам сам насам?

Калі яны засталіся адны, Філіп нізка нахіліўся да Максіма і зашаптаў.

– А цяпер слухай: я ведаю ўсё і пра цябе, і пра ваўкоў. Нам трэба збегчы адсюль, інакш трое тваіх блізкіх сяброў хутка прыйдуць у госці. А з-за кратаў ты далёка не збяжыш. Таму выконвай усё, што я скажу.

Адвакат разарваў падкладку пінжака, дастаў адтуль крэм, адкрыў і пачаў намазваць твар Максіма.

– Не варушыся, усё сапсуеш.

Следам за тварам Філіп абмазаў рукі Максіма. Затым зняў з сябе валасы, якія аказаліся парыком, і начапіў яго на галаву хлопца. Тое ж самае зрабіў з акулярамі і пачаў распранацца.

– Скідай адзежу. Зараз ты ператворышся ў мяне, а я некалькі гадзін пабуду табой.

Пасля пераапранання адвакат зрабіў яшчэ некалькі мазкоў крэмам.

– Цяпер слухай, часу мала. На выхадзе пакажаш мой пропуск, на вуліцы чакае таксі. Кіроўца ведае куды ехаць. На месцы выходзь і ідзі ў хату.

– А калі мяне зловяць? І што будзе з табой?

– Ні аб чым не хвалюйся.

***

Усё атрымалася, як і сказаў Філіп. Ніхто не спыніў Максіма, нічога не спытаў. Міліцыянер нават на пропуск не глянуў. Таксі адвезла яго не за горад, як думаў хлопец, а да адной са старых, цудам не знесеных хат на Грушаўцы. Знешне яна выглядала закінутай, але знутры падавалася, што гаспадары сышлі хвіліну назад. Пасярод адзінага пакоя стаяў стол з нарэзаным мясам і гароднінай. На куце стала ляжаў ліст: