Сочинения. Том 5

ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΡΙΤΟΝ

1. ῞Οτι µὲν οὖν ἡ θρέψις ἀλλοιουµένου τε καὶ ὁµοιουµένου γίγνεται τοῦ τρέφοντος τῷ τρεφοµένῳ καὶ ὡς ἐν ἑκάστῳ τῶν τοῦ ζῴου µορίων ἐστί τις δύναµις, ἣν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας ἀλλοιωτικὴν µὲν κατὰ γένος, ὁµοιωτικὴν δὲ καὶ θρεπτικὴν κατ’ εἶδος ὀνοµάζοµεν, ἐν τῷ πρόσθεν δεδήλωται λόγῳ. τὴν δ’ εὐπορίαν τῆς ὕλης, ἣν τροφὴν ἑαυτῷ ποιεῖται τὸ τρεφόµενον, ἐξ ἑτέρας τινὸς ἔχειν ἐδείκνυτο δυνάµεως ἐπισπᾶσθαι πεφυκυίας τὸν οἰκεῖον χυµόν, εἶναι δ’ οἰκεῖον ἑκάστῳ τῶν µορίων χυµόν, ὃς ἂν ἐπιτήδειος εἰς τὴν ἐξοµοίωσιν ᾖ, καὶ τὴν ἕλκουσαν αὐτὸν δύναµιν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας ἑλκτικήν τέ τινα καὶ ἐπισπαστικὴν ὀνοµάζεσθαι. δέδεικται δὲ καί, ὡς πρὸ µὲν τῆς ὁµοιώσεως ἡ πρόσφυσίς ἐστιν, ἐκείνης δ’ ἔµπροσθεν ἡ πρόσθεσις γίγνεται, τέλος, ὡς ἂν εἴποι τις, οὖσα τῆς κατὰ τὴν ἐπισπαστικὴν δύναµιν ἐνεργείας. αὐτὸ µὲν γὰρ τὸ παράγεσθαι τὴν τροφὴν ἐκ τῶν φλεβῶν εἰς ἕκαστον τῶν µορίων τῆς ἑλκτικῆς ἐνεργούσης γίγνεται δυνάµεως, τὸ δ’ ἤδη παρῆχθαί τε καὶ προστίθεσθαι τῷ µορίῳ τὸ τέλος ἐστὶν αὐτό, δι’ ὃ καὶ τῆς τοιαύτης ἐνεργείας ἐδεήθηµεν· ἵνα γὰρ προστεθῇ, διὰ τοῦθ’ ἕλκεται. χρόνου δ’ ἐντεῦθεν ἤδη πλείονος εἰς τὴν θρέψιν τοῦ ζῴου δεῖ· ἑλχθῆναι µὲν γὰρ καὶ διὰ ταχέων τι δύναται, προσφῦναι δὲ καὶ ἀλλοιωθῆναι καὶ τελέως ὁµοιωθῆναι τῷ τρεφοµένῳ καὶ µέρος αὐτοῦ γενέσθαι παραχρῆµα µὲν οὐχ οἷόν τε, χρόνῳ δ’ ἂν πλείονι συµβαίνοι καλῶς. ἀλλ’ εἰ µὴ µένοι κατὰ τὸ µέρος ὁ προστεθεὶς οὗτος χυµός, εἰς ἕτερον δέ τι µεθίσταιτο καὶ παραρρέοι διὰ παντὸς ἀµείβων τε καὶ ὑπαλλάττων τὰ χωρία, κατ’ οὐδὲν αὐτῶν οὔτε πρόσφυσις οὔτ’ ἐξοµοίωσις ἔσται. δεῖ δὲ κἀνταῦθά τινος τῇ φύσει δυνάµεως ἑτέρας εἰς πολυχρόνιον µονὴν τοῦ προστεθέντος τῷ µορίῳ χυµοῦ καὶ ταύτης οὐκ ἔξωθέν ποθεν ἐπιρρεούσης ἀλλ’ ἐν αὐτῷ τῷ θρεψοµένῳ κατῳκισµένης, ἣν ἀπὸ τῆς ἐνεργείας πάλιν οἱ πρὸ ἡµῶν ἠναγκάσθησαν ὀνοµάσαι καθεκτικήν. ὁ µὲν δὴ λόγος ἤδη σαφῶς ἐνεδείξατο τὴν ἀνάγκην τῆς γενέσεως τῆς τοιαύτης δυνάµεως καὶ ὅστις ἀκολουθίας σύνεσιν ἔχει, πέπεισται βεβαίως ἐξ ὧν εἴποµεν, ὡς ὑποκειµένου τε καὶ προαποδεδειγµένου τοῦ τεχνικὴν εἶναι τὴν φύσιν καὶ τοῦ ζῴου κηδεµονικὴν ἀναγκαῖον ὑπάρχειν αὐτῇ καὶ τὴν τοιαύτην δύναµιν.

2. ᾿Αλλ’ ἡµεῖς οὐ τούτῳ µόνῳ τῷ γένει τῆς ἀποδείξεως εἰθισµένοι χρῆσθαι, προστιθέντες δ’ αὐτῷ καὶ τὰς ἐκ τῶν ἐναργῶς φαινοµένων ἀναγκαζούσας τε καὶ βιαζοµένας πίστεις ἐπὶ τὰς τοιαύτας καὶ νῦν ἀφιξόµεθα καὶ δείξοµεν ἐπὶ µέν τινων µορίων τοῦ σώµατος οὕτως ἐναργῆ τὴν καθεκτικὴν δύναµιν, ὡς αὐταῖς ταῖς αἰσθήσεσι διαγιγνώσκεσθαι τὴν ἐνέργειαν αὐτῆς, ἐπὶ δέ τινων ἧττον µὲν ἐναργῶς ταῖς αἰσθήσεσι, λόγῳ δὲ κἀνταῦθα φωραθῆναι δυναµένην. ἀρξώµεθ’ οὖν τῆς διδασκαλίας ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ τέως πρῶτον µεθόδῳ τινὶ προχειρίσασθαι µόρι’ ἄττα τοῦ σώµατος, ἐφ’ ὧν ἀκριβῶς ἔστι βασανίσαι τε καὶ ζητῆσαι τὴν καθεκτικὴν δύναµιν ὁποία ποτ’ ἐστίν. ἆρ’ οὖν ἄµεινον ἄν τις ἑτέρωθεν ἢ ἀπὸ τῶν µεγίστων τε καὶ κοιλοτάτων ὀργάνων ὑπάρξαιτο τῆς ζητήσεως; ἐµοὶ µὲν οὖν οὐκ ἂν δοκεῖ βέλτιον. ἐναργεῖς γοῦν εἰκὸς ἐπὶ τούτων φανῆναι τὰς ἐνεργείας διὰ τὸ µέγεθος· ὡς τά γε σµικρὰ τάχ’ ἄν, εἰ καὶ σφοδρὰν ἔχει τὴν τοιαύτην δύναµιν, ἀλλ’ οὐκ αἰσθήσει γ’ ἑτοίµην διαγιγνώσκεσθαι τὴν ἐνέργειαν αὐτῆς. ἀλλ’ ἔστιν ἐν τοῖς µάλιστα κοιλότατα καὶ µέγιστα τῶν τοῦ ζῴου µορίων ἥ τε γαστὴρ καὶ <αἱ> µῆτραί τε καὶ ὑστέραι καλούµεναι. τί οὖν κωλύει ταῦτα πρῶτα προχειρισαµένους ἐπισκέψασθαι τὰς ἐνεργείας αὐτῶν, ὅσαι µὲν καὶ πρὸ τῆς ἀνατοµῆς δῆλαι, τὴν ἐξέτασιν ἐφ’ ἡµῶν αὐτῶν ποιουµένους, ὅσαι δ’ ἀµυδρότεραι, τὰ παραπλήσια διαιροῦντας ἀνθρώπῳ ζῷα, οὐχ ὡς οὐκ ἂν ἱκανῶς τό γε καθόλου περὶ τῆς ζητουµένης δυνάµεως καὶ τῶν ἀνοµοίων ἐνδειξοµένων, ἀλλ’ ὡς ἵν’ ἅµα τῷ κοινῷ καὶ τὸ ἴδιον ἐφ’ ἡµῶν αὐτῶν ἐγνωκότες εἴς τε τὰς διαγνώσεις τῶν νοσηµάτων καὶ τὰς ἰάσεις [αὐτῶν] εὐπορώτεροι γιγνώµεθα. περὶ µὲν οὖν ἀµφοτέρων τῶν ὀργάνων ἅµα λέγειν ἀδύνατον, ἐν µέρει δ’ ὑπὲρ ἑκατέρου ποιησόµεθα τὸν λόγον ἀπὸ τοῦ σαφέστερον ἐνδείξασθαι δυναµένου τὴν καθεκτικὴν δύναµιν ἀρξάµενοι. κατέχει µὲν γὰρ καὶ ἡ γαστὴρ τὰ σιτία, µέχρι περ ἂν ἐκπέψῃ, κατέχουσι δὲ καὶ αἱ µῆτραι τὸ ἔµβρυον, ἔστ’ ἂν τελειώσωσιν· ἀλλὰ πολλαπλάσιός ἐστιν ὁ τῆς τῶν ἐµβρύων τελειώσεως χρόνος τῆς τῶν σιτίων πέψεως.

3. Εἰκὸς οὖν καὶ τὴν δύναµιν ἐναργέστερον ἐν ταῖς µήτραις φωράσειν ἡµᾶς τὴν καθεκτικήν, ὅσῳ καὶ πολυχρονιωτέραν τῆς γαστρὸς τὴν ἐνέργειαν κέκτηται. µησὶ γὰρ ἐννέα που ταῖς πλείσταις τῶν γυναικῶν ἐν αὐταῖς τελειοῦται τὰ κυήµατα, µεµυκυίαις µὲν ἅπαντι τῷ αὐχένι, περιεχούσαις δὲ πανταχόθεν αὐτὰ σὺν τῷ χορίῳ. καὶ πέρας γε τῆς τοῦ στόµατος µύσεως καὶ τῆς τοῦ κυουµένου κατὰ τὰς µήτρας µονῆς ἡ χρεία τῆς ἐνεργείας ἐστίν· οὐ γὰρ ὡς ἔτυχεν οὐδ’ ἀλόγως ἱκανὰς περιστέλλεσθαι καὶ κατέχειν τὸ ἔµβρυον ἡ φύσις ἀπειργάσατο τὰς ὑστέρας, ἀλλ’ ἵν’ εἰς τὸ πρέπον ἀφίκηται µέγεθος τὸ κυούµενον. ὅταν οὖν, οὗ χάριν ἐνήργουν τῇ καθεκτικῇ δυνάµει, συµπεπληρωµένον ᾖ, ταύτην µὲν ἀνέπαυσάν τε καὶ εἰς ἠρεµίαν ἐπανήγαγον, ἀντ’ αὐτῆς δ’ ἑτέρᾳ χρῶνται τῇ τέως ἡσυχαζούσῃ, τῇ προωστικῇ. ἦν δ’ ἄρα καὶ τῆς ἐκείνης ἡσυχίας ὅρος ἡ χρεία καὶ τῆς γ’ ἐνεργείας ὡσαύτως ἡ χρεία· καλούσης µὲν γὰρ αὐτῆς ἐνεργεῖ, µὴ καλούσης δ’ ἡσυχάζει. καὶ χρὴ πάλιν κἀνταῦθα καταµαθεῖν τῆς φύσεως τὴν τέχνην, ὡς οὐ µόνον ἐνεργειῶν χρησίµων δυνάµεις ἐνέθηκεν ἑκάστῳ τῶν ὀργάνων, ἀλλὰ καὶ τοῦ τῶν ἡσυχιῶν τε καὶ κινήσεων καιροῦ προὐνοήσατο. καλῶς µὲν γὰρ ἁπάντων γιγνοµένων τῶν κατὰ τὴν κύησιν ἡ ἀποκριτικὴ δύναµις ἡσυχάζει τελέως ὥσπερ οὐκ οὖσα, κακοπραγίας δέ τινος γενοµένης ἢ περὶ τὸ χορίον ἢ περί τινα τῶν ἄλλων ὑµένων ἢ περὶ τὸ κυούµενον αὐτὸ καὶ τῆς τελειώσεως αὐτοῦ παντάπασιν ἀπογνωσθείσης οὐκέτ’ ἀναµένουσι τὸν ἐννεάµηνον αἱ µῆτραι χρόνον, ἀλλ’ ἡ µὲν καθεκτικὴ δύναµις αὐτίκα δὴ πέπαυται καὶ παραχωρεῖ κινεῖσθαι τῇ πρότερον ἀργούσῃ, πράττει δ’ ἤδη τι καὶ πραγµατεύεται χρηστὸν ἡ ἀποκριτική τε καὶ προωστική· καὶ γὰρ οὖν καὶ ταύτην οὕτως ἐκάλεσαν ἀπὸ τῶν ἐνεργειῶν αὐτῇ τὰ ὀνόµατα θέµενοι καθάπερ καὶ ταῖς ἄλλαις. καί πως ὁ λόγος ἔοικεν ὑπὲρ ἀµφοτέρων ἀποδείξειν ἅµα· καὶ γάρ τοι καὶ διαδεχοµένας αὐτὰς ἀλλήλας καὶ παραχωροῦσαν ἀεὶ τὴν ἑτέραν τῇ λοιπῇ, καθότι ἂν ἡ χρεία κελεύῃ, καὶ τὴν διδασκαλίαν κοινὴν οὐκ ἀπεικός ἐστι δέχεσθαι. τῆς µὲν οὖν καθεκτικῆς δυνάµεως ἔργον περιστεῖλαι τὰς µήτρας τῷ κυουµένῳ πανταχόθεν, ὥστ’ εὐλόγως ἁπτοµέναις µὲν ταῖς µαιευτρίαις τὸ στόµα µεµυκὸς αὐτῶν φαίνεται, ταῖς κυούσαις δ’ αὐταῖς κατὰ τὰς πρώτας ἡµέρας καὶ µάλιστα κατ’ αὐτὴν ἐκείνην, ἐν ᾗπερ ἂν ἡ τῆς γονῆς σύλληψις γένηται, κινουµένων τε καὶ συντρεχουσῶν εἰς ἑαυτὰς τῶν ὑστερῶν αἴσθησις γίγνεται καὶ ἢν ἄµφω ταῦτα συµβῇ, µῦσαι µὲν τὸ στόµα χωρὶς φλεγµονῆς ἤ τινος ἄλλου παθήµατος, αἴσθησιν δὲ τῆς κατὰ τὰς µήτρας κινήσεως ἀκολουθῆσαι, πρὸς αὑτὰς ἤδη τὸ σπέρµα τὸ παρὰ τἀνδρὸς εἰληφέναι τε καὶ κατέχειν αἱ γυναῖκες νοµίζουσι. ταῦτα δ’ οὐχ ἡµεῖς νῦν ἀναπλάττοµεν ἡµῖν αὐτοῖς, ἀλλ’ ἐκ µακρᾶς πείρας δοκιµασθέντα πᾶσι γέγραπται σχεδόν τι τοῖς περὶ τούτων πραγµατευσαµένοις. ῾Ηρόφιλος µέν γε καὶ ὡς οὐδὲ πυρῆνα µήλης ἂν δέχοιτο τῶν µητρῶν τὸ στόµα, πρὶν ἀποκυεῖν τὴν γυναῖκα, καὶ ὡς οὐδὲ τοὐλάχιστον ἔτι διέστηκεν, ἢν ὑπάρξηται κύειν, καὶ ὡς ἐπὶ πλέον ἀναστοµοῦνται κατὰ τὰς τῶν ἐπιµηνίων φοράς, οὐκ ὤκνησε γράφειν· συνοµολογοῦσι δ’ αὐτῷ καὶ οἱ ἄλλοι πάντες οἱ περὶ τούτων πραγµατευσάµενοι καὶ πρῶτός γ’ ἁπάντων ἰατρῶν τε καὶ φιλοσόφων ῾Ιπποκράτης ἀπεφήνατο µύειν τὸ στόµα τῶν ὑστερῶν ἔν τε ταῖς κυήσεσι καὶ ταῖς φλεγµοναῖς, ἀλλ’ ἐν µὲν ταῖς κυήσεσιν οὐκ ἐξιστάµενον τῆς φύσεως, ἐν δὲ ταῖς φλεγµοναῖς σκληρὸν γιγνόµενον. ἐπὶ δέ γε τῆς ἐναντίας τῆς ἐκκριτικῆς ἀνοίγνυται µὲν τὸ στόµα, προέρχεται δ’ ὁ πυθµὴν ἅπας ὅσον οἷόν τ’ ἐγγυτάτω τοῦ στόµατος ἀπωθούµενος ἔξω τὸ ἔµβρυον, ἅµα δ’ αὐτῷ καὶ τὰ συνεχῆ µέρη τὰ οἷον πλευρὰ τοῦ παντὸς ὀργάνου συνεπιλαµβανόµενα τοῦ ἔργου θλίβει τε καὶ προωθεῖ πᾶν ἔξω τὸ ἔµβρυον. καὶ πολλαῖς τῶν γυναικῶν ὠδῖνες βίαιοι τὰς µήτρας ὅλας ἐκπεσεῖν ἠνάγκασαν ἀµέτρως χρησαµέναις τῇ τοιαύτῃ δυνάµει, παραπλησίου τινὸς γιγνοµένου τῷ πολλάκις ἐν πάλαις τισὶ καὶ φιλονεικίαις συµβαίνοντι, ὅταν ἀνατρέψαι τε καὶ καταβαλεῖν ἑτέρους σπεύδοντες αὐτοὶ συγκαταπέσωµεν. οὕτω γὰρ καὶ αἱ µῆτραι τὸ ἔµβρυον ὠθοῦσαι συνεξέπεσον ἐνίοτε καὶ µάλισθ’, ὅταν οἱ πρὸς τὴν ῥάχιν αὐτῶν σύνδεσµοι χαλαροὶ φύσει τυγχάνωσιν ὄντες. ἔστι δὲ καὶ τοῦτο θαυµαστόν τι τῆς φύσεως σόφισµα, τὸ ζῶντος µὲν τοῦ κυήµατος ἀκριβῶς πάνυ µεµυκέναι τὸ στόµα τῶν µητρῶν, ἀποθανόντος δὲ παραχρῆµα διανοίγεσθαι τοσοῦτον, ὅσον εἰς τὴν ἔξοδον αὐτοῦ διαφέρει. καὶ µέντοι καὶ αἱ µαῖαι τὰς τικτούσας οὐκ εὐθὺς ἀνιστᾶσιν οὐδ’ ἐπὶ τὸν δίφρον καθίζουσιν, ἀλλ’ ἅπτονται πρότερον ἀνοιγοµένου τοῦ στόµατος κατὰ βραχὺ καὶ πρῶτον µέν, ὥστε τὸν µικρὸν δάκτυλον καθιέναι, διεστηκέναι φασίν, ἔπειτ’ ἤδη καὶ µεῖζον καὶ κατὰ βραχὺ δὴ πυνθανοµένοις ἡµῖν ἀποκρίνονται τὸ µέγεθος τῆς διαστάσεως ἐπαυξανόµενον. ὅταν δ’ ἱκανὸν ᾖ πρὸς τὴν τοῦ κυουµένου δίοδον, ἀνιστᾶσιν αὐτὰς καὶ καθίζουσι καὶ προθυµεῖσθαι κελεύουσιν ἀπώσασθαι τὸ παιδίον. ἔστι δ’ ἤδη τοῦτο τὸ ἔργον, ὃ παρ’ ἑαυτῶν αἱ κύουσαι προστιθέασιν, οὐκέτι τῶν ὑστερῶν, ἀλλὰ τῶν κατ’ ἐπιγάστριον µυῶν, οἳ πρὸς τὴν ἀποπάτησίν τε καὶ τὴν οὔρησιν ἡµῖν συνεργοῦσιν.

4. Οὕτω µὲν ἐπὶ τῶν µητρῶν ἐναργῶς αἱ δύο φαίνονται δυνάµεις, ἐπὶ δὲ τῆς γαστρὸς ὧδε. πρῶτον µὲν τοῖς κλύδωσιν, οἳ δὴ καὶ πεπίστευνται τοῖς ἰατροῖς ἀρρώστου κοιλίας εἶναι συµπτώµατα καὶ κατὰ λόγον πεπίστευνται· ἐνίοτε µὲν γὰρ ἐλάχιστα προσενηνεγµένων οὐ γίγνονται περιστελλοµένης ἀκριβῶς αὐτοῖς τῆς γαστρὸς καὶ σφιγγούσης πανταχόθεν, ἐνίοτε δὲ µεστὴ µὲν ἡ γαστήρ ἐστιν, οἱ κλύδωνες δ’ ὡς ἐπὶ κενῆς ἐξακούονται. κατὰ φύσιν µὲν γὰρ ἔχουσα καὶ χρωµένη καλῶς τῇ περισταλτικῇ δυνάµει, κἂν ὀλίγον ᾖ τὸ περιεχόµενον, ἅπαν αὐτὸ περιλαµβάνουσα χώραν οὐδεµίαν ἀπολείπει κενήν, ἀρρωστοῦσα δέ, καθότι ἂν ἀδυνατήσῃ περιλαβεῖν ἀκριβῶς, ἐνταῦθ’ εὐρυχωρίαν τιν’ ἐργαζοµένη συγχωρεῖ τοῖς περιεχοµένοις ὑγροῖς κατὰ τὰς τῶν σχηµάτων µεταλλαγὰς ἄλλοτ’ ἀλλαχόσε µεταρρέουσι κλύδωνας ἀποτελεῖν. εὐλόγως οὖν, ὅτι µηδὲ πέψουσιν ἱκανῶς, οἱ ἐν τῷδε τῷ συµπτώµατι γενόµενοι προσδοκῶσιν· οὐ γὰρ ἐνδέχεται πέψαι καλῶς ἄρρωστον γαστέρα. τοῖς τοιούτοις δὲ καὶ µέχρι πλείονος ἐν αὐτῇ φαίνεται παραµένον τὸ βάρος, ὡς ἂν καὶ βραδύτερον πέττουσι. καὶ µὴν θαυµάσειεν ἄν τις ἐπ’ αὐτῶν τούτων µάλιστα τὸ πολυχρόνιον τῆς ἐν τῇ γαστρὶ διατριβῆς οὐ τῶν σιτίων µόνον ἀλλὰ καὶ τοῦ πόµατος· οὐ γάρ, ὅπερ ἂν οἰηθείη τις, ὡς τὸ τῆς γαστρὸς στόµα τὸ κάτω στενὸν ἱκανῶς ὑπάρχον οὐδὲν παρίησι πρὶν ἀκριβῶς λειωθῆναι, τοῦτ’ αἴτιον ὄντως ἐστί. πολλὰ γοῦν πολλάκις ὀπωρῶν ὀστᾶ µέγιστα καταπίνουσι πάµπολλοι καί τις δακτύλιον χρυσοῦν ἐν τῷ στόµατι φυλάττων ἄκων κατέπιε καὶ ἄλλος τις νόµισµα καὶ ἄλλος ἄλλο τι σκληρὸν καὶ δυσκατέργαστον, ἀλλ’ ὅµως ἅπαντες οὗτοι ῥᾳδίως ἀπεπάτησαν, ἃ κατέπιον, οὐδενὸς αὐτοῖς ἀκολουθήσαντος συµπτώµατος. εἰ δέ γ’ ἡ στενότης τοῦ πόρου τῆς γαστρὸς αἰτία τοῦ µένειν ἐπὶ πλέον ἦν τοῖς ἀτρίπτοις σιτίοις, οὐδὲν ἂν τούτων ποτὲ διεχώρησεν. ἀλλὰ καὶ τὸ τὰ πόµατ’ αὐτοῖς ἐν τῇ γαστρὶ παραµένειν ἐπὶ πλεῖστον ἱκανὸν ἀπάγειν τὴν ὑπόνοιαν τοῦ πόρου τῆς στενότητος· ὅλως γάρ, εἴπερ ἦν ἐν τῷ κεχυλῶσθαι τὸ θᾶττον ὑπιέναι, τά τε ῥοφήµατ’ ἂν οὕτω καὶ τὸ γάλα καὶ ὁ τῆς πτισάνης χυλὸς αὐτίκα διεξῄει πᾶσιν. ἀλλ’ οὐχ ὧδ’ ἔχει· τοῖς µὲν γὰρ ἀσθενέσιν ἐπὶ πλεῖστον ἐµπλεῖ ταῦτα καὶ κλύδωνας ἐργάζεται παραµένοντα καὶ θλίβει καὶ βαρύνει τὴν γαστέρα, τοῖς δ’ ἰσχυροῖς οὐ µόνον τούτων οὐδὲν συµβαίνει, ἀλλὰ καὶ πολὺ πλῆθος ἄρτων καὶ κρεῶν ὑποχωρεῖ ταχέως. οὐ µόνον δ’ ἐκ τοῦ περιτετάσθαι τὴν γαστέρα καὶ βαρύνεσθαι καὶ µεταρρεῖν ἄλλοτ’ εἰς ἄλλα µέρη µετὰ κλύδωνος τὸ παραµένειν ἐπὶ πλέον ἐν αὐτῇ πάντως τοῖς οὕτως ἔχουσι τεκµήραιτ’ ἄν τις ἀλλὰ κἀκ τῶν ἐµέτων· ἔνιοι γὰρ οὐ µετὰ τρεῖς ὥρας ἢ τέτταρας ἀλλὰ νυκτῶν ἤδη µέσων παµπόλλου µεταξὺ χρόνου διελθόντος ἐπὶ ταῖς προσφοραῖς ἀνήµεσαν ἀκριβῶς ἅπαντα τὰ ἐδηδεσµένα. καὶ µὲν δὴ καὶ ζῷον ὁτιοῦν ἐµπλήσας ὑγρᾶς τροφῆς, ὥσπερ ἡµεῖς πολλάκις ἐπὶ συῶν ἐπειράθηµεν ἐξ ἀλεύρων µεθ’ ὕδατος οἷον κυκεῶνά τινα δόντες αὐτοῖς, ἔπειτα µετὰ τρεῖς που καὶ τέτταρας ὥρας ἀνατεµόντες, εἰ οὕτω καὶ σὺ πράξειας, εὑρήσεις ἔτι κατὰ τὴν γαστέρα τὰ ἐδηδεσµένα· πέρας γὰρ αὐτοῖς ἐστι τῆς ἐνταῦθα µονῆς οὐχ ἡ χύλωσις, ἣν καὶ ἐκτὸς ἔτι ὄντων µηχανήσασθαι δυνατόν ἐστιν, ἀλλ’ ἡ πέψις, ἕτερόν τι τῆς χυλώσεως οὖσα, καθάπερ αἱµάτωσίς τε καὶ θρέψις. ὡς γὰρ κἀκεῖνα δέδεικται ποιοτήτων µεταβολῇ γιγνόµενα, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἡ ἐν τῇ γαστρὶ πέψις τῶν σιτίων εἰς τὴν οἰκείαν ἐστὶ τῷ τρεφοµένῳ ποιότητα µεταβολὴ καὶ ὅταν γε πεφθῇ τελέως, ἀνοίγνυται µὲν τηνικαῦτα τὸ κάτω στόµα, διεκπίπτει δ’ αὐτοῦ τὰ σιτία ῥᾳδίως, εἰ καὶ πλῆθός τι µεθ’ ἑαυτῶν ἔχοντα τύχοι λίθων ἢ ὀστῶν ἢ γιγάρτων ἤ τινος ἄλλου χυλωθῆναι µὴ δυναµένου. καί σοι τοῦτ’ ἔνεστιν ἐπὶ ζῴου θεάσασθαι στοχασαµένῳ τὸν καιρὸν τῆς κάτω διεξόδου. καὶ µέν γε καὶ εἰ σφαλείης ποτὲ τοῦ καιροῦ καὶ µηδὲν µήπω κάτω παρέρχοιτο πεττοµένων ἔτι κατὰ τὴν γαστέρα τῶν σιτίων, οὐδ’ οὕτως ἄκαρπος ἡ ἀνατοµή σοι γενήσεται· θεάσῃ γὰρ ἐπ’ αὐτῶν, ὅπερ ὀλίγῳ πρόσθεν ἐλέγοµεν, ἀκριβῶς µὲν µεµυκότα τὸν πυλωρόν, ἅπασαν δὲ τὴν γαστέρα περιεσταλµένην τοῖς σιτίοις τρόπον ὁµοιότατον, οἷόνπερ καὶ αἱ µῆτραι τοῖς κυουµένοις. οὐ γὰρ ἔστιν οὐδέποτε κενὴν εὑρεῖν χώραν οὔτε κατὰ τὰς ὑστέρας οὔτε κατὰ τὴν κοιλίαν οὔτε κατὰ τὰς κύστεις ἀµφοτέρας οὔτε κατὰ τὴν χοληδόχον ὀνοµαζοµένην οὔτε τὴν ἑτέραν· ἀλλ’ εἴτ’ ὀλίγον εἴη τὸ περιεχόµενον ἐν αὐταῖς εἴτε πολύ, µεσταὶ καὶ πλήρεις αὐτῶν αἱ κοιλίαι φαίνονται περιστελλοµένων ἀεὶ τῶν χιτώνων τοῖς περιεχοµένοις, ὅταν γε κατὰ φύσιν ἔχῃ τὸ ζῷον. ᾿Ερασίστρατος δ’ οὐκ οἶδ’ ὅπως τὴν περιστολὴν τῆς γαστρὸς ἁπάντων αἰτίαν ἀποφαίνει καὶ τῆς λειώσεως τῶν σιτίων καὶ τῆς τῶν περιττωµάτων ὑποχωρήσεως καὶ τῆς τῶν κεχυλωµένων ἀναδόσεως. ἐγὼ µὲν γὰρ µυριάκις ἐπὶ ζῶντος ἔτι τοῦ ζῴου διελὼν τὸ περιτόναιον εὗρον ἀεὶ τὰ µὲν ἔντερα πάντα περιστελλόµενα τοῖς ἐνυπάρχουσι, τὴν κοιλίαν δ’ οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ’ ἐπὶ µὲν ταῖς ἐδωδαῖς ἄνωθέν τε καὶ κάτωθεν αὐτὰ καὶ πανταχόθεν ἀκριβῶς περιειληφυῖαν ἀκίνητον, ὡς δοκεῖν ἡνῶσθαι καὶ περιπεφυκέναι τοῖς σιτίοις· ἐν δὲ τούτῳ καὶ τὸν πυλωρὸν εὕρισκον ἀεὶ µεµυκότα καὶ κεκλεισµένον ἀκριβῶς ὥσπερ τὸ τῶν ὑστερῶν στόµα ταῖς ἐγκύµοσιν· ἐπὶ µέντοι ταῖς πέψεσι συµπεπληρωµέναις ἀνέῳκτο µὲν ὁ πυλωρός, ἡ γαστὴρ δὲ περισταλτικῶς ἐκινεῖτο παραπλησίως τοῖς ἐντέροις.

5. ῞Απαντ’ οὖν ἀλλήλοις ὁµολογεῖ ταῦτα καὶ τῇ γαστρὶ καὶ ταῖς ὑστέραις καὶ ταῖς κύστεσιν εἶναί τινας ἐµφύτους δυνάµεις καθεκτικὰς µὲν τῶν οἰκείων ποιοτήτων, ἀποκριτικὰς δὲ τῶν ἀλλοτρίων. ὅτι µὲν γὰρ ἕλκει τὴν χολὴν εἰς ἑαυτὴν ἡ ἐπὶ τῷ ἥπατι κύστις, ἔµπροσθεν δέδεικται, ὅτι δὲ καὶ ἀποκρίνει καθ’ ἑκάστην ἡµέραν εἰς τὴν γαστέρα, καὶ τοῦτ’ ἐναργῶς φαίνεται. καὶ µὴν εἰ διεδέχετο τὴν ἑλκτικὴν δύναµιν ἡ ἐκκριτικὴ καὶ µὴ µέση τις ἀµφοῖν ἦν ἡ καθεκτική, διὰ παντὸς ἐχρῆν ἀνατεµνοµένων τῶν ζῴων ἴσον πλῆθος χολῆς εὑρίσκεσθαι κατὰ τὴν κύστιν· οὐ µὴν εὑρίσκεταί γε. ποτὲ µὲν γὰρ πληρεστάτη, ποτὲ δὲ κενοτάτη, ποτὲ δὲ τὰς ἐν τῷ µεταξὺ διαφορὰς ἔχουσα θεωρεῖται, καθάπερ καὶ ἡ ἑτέρα κύστις ἡ τὸ οὖρον ὑποδεχοµένη. ταύτης µέν γε καὶ πρὸ τῆς ἀνατοµῆς αἰσθανόµεθα, πρὶν ἀνιαθῆναι τῷ πλήθει βαρυνθεῖσαν ἢ τῇ δριµύτητι δηχθεῖσαν, ἀθροιζούσης ἔτι τὸ οὖρον, ὡς οὔσης τινὸς κἀνταῦθα δυνάµεως καθεκτικῆς. οὕτω δὲ καὶ ἡ γαστὴρ ὑπὸ δριµύτητος πολλάκις δηχθεῖσα πρωιαίτερον τοῦ δέοντος ἄπεπτον ἔτι τὴν τροφὴν ἀποτρίβεται. αὖθις δ’ ἄν ποτε τῷ πλήθει βαρυνθεῖσα ἢ καὶ κατ’ ἄµφω συνελθόντα κακῶς διατεθεῖσα διαρροίαις ἑάλω. καὶ µέν γε καὶ οἱ ἔµετοι, τῷ πλήθει βαρυνθείσης αὐτῆς ἢ τὴν ποιότητα τῶν ἐν αὐτῇ σιτίων τε καὶ περιττωµάτων µὴ φερούσης, ἀνάλογόν τι ταῖς διαρροίαις πάθηµα τῆς ἄνω γαστρός ἐστιν. ὅταν µὲν γὰρ ἐν τοῖς κάτω µέρεσιν αὐτῆς ἡ τοιαύτη γένηται διάθεσις, ἐρρωµένων τῶν κατὰ τὸν στόµαχον, εἰς διαρροίας ἐτελεύτησεν, ὅταν δ’ ἐν τοῖς κατὰ τὸ στόµα, τῶν ἄλλων εὐρωστούντων, εἰς ἐµέτους.

6. ῎Ενεστι δὲ καὶ τοῦτο πολλάκις ἐναργῶς ἰδεῖν ἐπὶ τῶν ἀποσίτων· ἀναγκαζόµενοι γὰρ ἐσθίειν οὔτε καταπίνειν εὐσθενοῦσιν οὔτ’, εἰ καὶ βιάσαιντο, κατέχουσιν, ἀλλ’ εὐθὺς ἀνεµοῦσι. καὶ οἱ ἄλλως δὲ τῶν ἐδεσµάτων πρὸς ὁτιοῦν δυσχεραίνοντες βιασθέντες ἐνίοτε προσάρασθαι ταχέως ἐξεµοῦσιν ἤ, εἰ κατάσχοιεν βιασάµενοι, ναυτιώδεις τ’ εἰσὶ καὶ τῆς γαστρὸς ὑπτίας αἰσθάνονται καὶ σπευδούσης ἀποθέσθαι τὸ λυποῦν οὕτως ἐξ ἁπάντων τῶν φαινοµένων, ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἐρρέθη, µαρτυρεῖται τὸ δεῖν ὑπάρχειν τοῖς τοῦ ζῴου µορίοις σχεδὸν ἅπασιν ἔφεσιν µέν τινα καὶ οἷον ὄρεξιν τῆς οἰκείας ποιότητος, ἀποστροφὴν δέ τινα καὶ οἷον µῖσός τι τῆς ἀλλοτρίας. ἀλλ’ ἐφιέµενα µὲν ἕλκειν εὔλογον, ἀποστρεφόµενα δ’ ἐκκρίνειν. κἀκ τούτων πάλιν ἥ θ’ ἑλκτικὴ δύναµις ἀποδείκνυται καθ’ ἅπαν ὑπάρχουσα καὶ ἡ προωστική. ἀλλ’ εἴπερ ἔφεσίς τέ τίς ἐστι καὶ ἕλξις, εἴη ἄν τις καὶ ἀπόλαυσις· οὐδὲν γὰρ τῶν ὄντων ἕλκει τι δι’ αὐτὸ τὸ ἕλκειν, ἀλλ’ ἵν’ ἀπολαύσῃ τοῦ διὰ τῆς ὁλκῆς εὐπορηθέντος. καὶ µὴν ἀπολαύειν οὐ δύναται µὴ κατασχόν. κἀν τούτῳ πάλιν ἡ καθεκτικὴ δύναµις ἀποδείκνυται τὴν γένεσιν ἀναγκαίαν ἔχουσα· σαφῶς γὰρ ἐφίεται µὲν τῶν οἰκείων ποιοτήτων ἡ γαστήρ, ἀποστρέφεται δὲ τὰς ἀλλοτρίας. ἀλλ’ εἴπερ ἐφίεταί τε καὶ ἕλκει καὶ ἀπολαύει κατέχουσα καὶ περιστελλοµένη, εἴη ἄν τι καὶ πέρας αὐτῇ τῆς ἀπολαύσεως κἀπὶ τῷδ’ ὁ καιρὸς ἤδη τῆς ἐκκριτικῆς δυνάµεως ἐνεργούσης.

7. ᾿Αλλ’ εἰ καὶ κατέχει καὶ ἀπολαύει, καταχρῆται πρὸς ὃ πέφυκε. πέφυκε δὲ τοῦ προσήκοντος ἑαυτῇ κατὰ ποιότητα καὶ οἰκείου µεταλαµβάνειν· ὥσθ’ ἕλκει τῶν σιτίων ὅσον χρηστότατον ἀτµωδῶς τε καὶ κατὰ βραχὺ καὶ τοῦτο τοῖς ἑαυτῆς χιτῶσιν ἐναποτίθεταί τε καὶ προστίθησιν. ὅταν δ’ ἱκανῶς ἐµπλησθῇ, καθάπερ ἄχθος τι τὴν λοιπὴν ἀποτίθεται τροφὴν ἐσχηκυῖάν τι χρηστὸν ἤδη καὶ αὐτὴν ἐκ τῆς πρὸς τὴν γαστέρα κοινωνίας· οὐδὲ γὰρ ἐνδέχεται δύο σώµατα δρᾶν καὶ πάσχειν ἐπιτήδεια συνελθόντα µὴ οὐκ ἤτοι πάσχειν θ’ ἅµα καὶ δρᾶν ἢ θάτερον µὲν δρᾶν, θάτερον δὲ πάσχειν. ἐὰν µὲν γὰρ ἰσάζῃ ταῖς δυνάµεσιν, ἐξ ἴσου δράσει τε καὶ πείσεται, ἂν δ’ ὑπερέχῃ πολὺ καὶ κρατῇ θάτερον, ἐνεργήσει περὶ τὸ πάσχον· ὥστε δράσει µέγα µέν τι καὶ αἰσθητόν, αὐτὸ δ’ ἤτοι σµικρόν τι καὶ οὐκ αἰσθητὸν ἢ παντάπασιν οὐδὲν πείσεται. ἀλλ’ ἐν τούτῳ δὴ καὶ µάλιστα διήνεγκε φαρµάκου δηλητηρίου τροφή· τὸ µὲν γὰρ κρατεῖ τῆς ἐν τῷ σώµατι δυνάµεως, ἡ δὲ κρατεῖται. οὔκουν ἐνδέχεται τροφὴν µὲν εἶναί τι τῷ ζῴῳ προσήκουσαν, οὐ µὴν καὶ κρατεῖσθαί γ’ ὁµοίως πρὸς τῶν ἐν τῷ ζῴῳ ποιοτήτων· τὸ κρατεῖσθαι δ’ ἦν ἀλλοιοῦσθαι. ἀλλ’ ἐπεὶ τὰ µὲν ἰσχυρότερα ταῖς δυνάµεσίν ἐστι µόρια, τὰ δ’ ἀσθενέστερα, κρατήσει µὲν πάντα τῆς οἰκείας τῷ ζῴῳ τροφῆς, οὐχ ὁµοίως δὲ πάντα· κρατήσει δ’ ἄρα καὶ ἡ γαστὴρ καὶ ἀλλοιώσει µὲν τὴν τροφήν, οὐ µὴν ὁµοίως ἥπατι καὶ φλεψὶ καὶ ἀρτηρίαις καὶ καρδίᾳ. πόσον οὖν ἐστιν, ὃ ἀλλοιοῖ, καὶ δὴ θεασώµεθα· πλέον µὲν ἢ κατὰ τὸ στόµα, µεῖον δ’ ἢ κατὰ τὸ ἧπάρ τε καὶ τὰς φλέβας. αὕτη µὲν γὰρ ἡ ἀλλοίωσις εἰς αἵµατος οὐσίαν ἄγει τὴν τροφήν, ἡ δ’ ἐν τῷ στόµατι µεθίστησι µὲν αὐτὴν ἐναργῶς εἰς ἕτερον εἶδος, οὐ µὴν εἰς τέλος γε µετακοσµεῖ. µάθοις δ’ ἂν ἐπὶ τῶν ἐγκαταλειφθέντων ταῖς διαστάσεσι τῶν ὀδόντων σιτίων καὶ καταµεινάντων δι’ ὅλης νυκτός· οὔτε γὰρ ἄρτος ἀκριβῶς ὁ ἄρτος οὔτε κρέας ἐστὶ τὸ κρέας, ἀλλ’ ὄζει µὲν τοιοῦτον, οἷόνπερ καὶ τοῦ ζῴου τὸ στόµα, διαλέλυται δὲ καὶ διατέτηκε καὶ τὰς ἐν τῷ ζῴῳ τῆς σαρκὸς ἀποµέµακται ποιότητας. ἔνεστι δέ σοι θεάσασθαι τὸ µέγεθος τῆς ἐν τῷ στόµατι τῶν σιτίων ἀλλοιώσεως, εἰ πυροὺς µασησάµενος ἐπιθείης ἀπέπτοις δοθιῆσιν· ὄψει γὰρ αὐτοὺς τάχιστα µεταβάλλοντάς τε καὶ συµπέττοντας, οὐδὲν τοιοῦτον, ὅταν ὕδατι φυραθῶσιν, ἐργάσασθαι δυναµένους. καὶ µὴ θαυµάσῃς· τὸ γάρ τοι φλέγµα τουτὶ τὸ κατὰ τὸ στόµα καὶ λειχήνων ἐστὶν ἄκος καὶ σκορπίους ἀναιρεῖ παραχρῆµα καὶ πολλὰ τῶν ἰοβόλων θηρίων τὰ µὲν εὐθέως ἀποκτείνει, τὰ δ’ ἐς ὕστερον· ἅπαντα γοῦν βλάπτει µεγάλως. ἀλλὰ τὰ µεµα-σηµένα σιτία πρῶτον µὲν τούτῳ τῷ φλέγµατι βέβρεκταί τε καὶ πεφύραται, δεύτερον δὲ καὶ τῷ χρωτὶ τοῦ στόµατος ἅπαντα πεπλησίακεν, ὥστε πλείονα µεταβολὴν εἴληφε τῶν ἐν ταῖς κεναῖς χώραις τῶν ὀδόντων ἐσφηνωµένων. ἀλλ’ ὅσον τὰ µεµασηµένα τούτων ἐπὶ πλέον ἠλλοίωται, τοσοῦτον ἐκείνων τὰ καταποθέντα. µὴ γὰρ οὐδὲ παραβλητὸν ᾖ τὸ τῆς ὑπερβολῆς, εἰ τὸ κατὰ τὴν κοιλίαν ἐννοήσαιµεν φλέγµα καὶ χολὴν καὶ πνεῦµα καὶ θερµασίαν καὶ ὅλην τὴν οὐσίαν τῆς γαστρός. εἰ δὲ καὶ συνεπινοήσαις αὐτῇ τὰ παρακείµενα σπλάγχνα καθάπερ τινὶ λέβητι µεγάλῳ πυρὸς ἑστίας πολλάς, ἐκ δεξιῶν µὲν τὸ ἧπαρ, ἐξ ἀριστερῶν δὲ τὸν σπλῆνα, τὴν καρδίαν δ’ ἐκ τῶν ἄνω, σὺν αὐτῇ δὲ καὶ τὰς φρένας αἰωρουµένας τε καὶ διὰ παντὸς κινουµένας, ἐφ’ ἅπασι δὲ τούτοις σκέπον τὸ ἐπίπλοον, ἐξαίσιόν τινα πεισθήσῃ τὴν ἀλλοίωσιν γίγνεσθαι τῶν εἰς τὴν γαστέρα καταποθέντων σιτίων. πῶς δ’ ἂν ἠδύνατο ῥᾳδίως αἱµατοῦσθαι µὴ προπαρασκευασθέντα τῇ τοιαύτῃ µεταβολῇ; δέδεικται γὰρ οὖν καὶ πρόσθεν, ὡς οὐδὲν εἰς τὴν ἐναντίαν ἀθρόως µεθίσταται ποιότητα. πῶς οὖν ὁ ἄρτος αἷµα γίγνεται, πῶς δὲ τὸ τεῦτλον ἢ ὁ κύαµος ἤ τι τῶν ἄλλων, εἰ µὴ πρότερόν τιν’ ἑτέραν ἀλλοίωσιν ἐδέξατο; πῶς δ’ ἡ κόπρος [εὐθὺς] ἐν τοῖς λεπτοῖς ἐντέροις ἀθρόως γεννηθήσεται; τί γὰρ ἐν τούτοις σφοδρότερον εἰς ἀλλοίωσίν ἐστι τῶν κατὰ τὴν γαστέρα; πότερα τῶν χιτώνων τὸ πλῆθος ἢ τῶν γειτνιώντων σπλάγχνων ἡ περίθεσις ἢ τῆς µονῆς ὁ χρόνος ἢ σύµφυτός τις ἐν τοῖς ὀργάνοις θερµασία; καὶ µὴν κατ’ οὐδὲν τούτων πλεονεκτεῖ τὰ ἔντερα τῆς γαστρός. τί ποτ’ οὖν ἐν µὲν τῇ γαστρὶ νυκτὸς ὅλης πολλάκις µείναντα τὸν ἄρτον ἔτι φυλάττεσθαι βούλονται τὰς ἀρχαίας διασῴζοντα ποιότητας, ἐπειδὰν δ’ ἅπαξ ἐµπέσῃ τοῖς ἐντέροις, εὐθὺς γίγνεσθαι κόπρον; εἰ µὲν γὰρ ὁ τοσοῦτος χρόνος ἀδύνατος ἀλλοιοῦν, οὐδ’ ὁ βραχὺς ἱκανός· εἰ δ’ οὗτος αὐτάρκης, πῶς οὐ πολὺ µᾶλλον ὁ µακρός; ἆρ’ οὖν ἀλλοιοῦται µὲν ἡ τροφὴ κατὰ τὴν κοιλίαν, ἄλλην δέ τιν’ ἀλλοίωσιν καὶ οὐχ οἵαν ἐκ τῆς φύσεως ἴσχει τοῦ µεταβάλλοντος ὀργάνου; ἢ ταύτην µέν, οὐ µὴν τήν γ’ οἰκείαν τῷ τοῦ ζῴου σώµατι; µακρῷ τοῦτ’ ἀδυνατώτερόν ἐστι. καὶ µὴν οὐκ ἄλλο γ’ ἦν ἡ πέψις ἢ ἀλλοίωσις εἰς τὴν οἰκείαν τοῦ τρεφοµένου ποιότητα. εἴπερ οὖν ἡ πέψις τοῦτ’ ἔστι καὶ ἡ τροφὴ κατὰ τὴν γαστέρα δέδεικται δεχοµένη ποιότητα τῷ µέλλοντι πρὸς αὐτῆς θρέψεσθαι ζῴῳ προσήκουσαν, ἱκανῶς ἀποδέδεικται τὸ πέττεσθαι κατὰ τὴν γαστέρα τὴν τροφήν. καὶ γελοῖος µὲν ᾿Ασκληπιάδης οὔτ’ ἐν ταῖς ἐρυγαῖς λέγων ἐµφαίνεσθαί ποτε τὴν ποιότητα τῶν πεφθέντων σιτίων οὔτ’ ἐν τοῖς ἐµέτοις οὔτ’ ἐν ταῖς ἀνατοµαῖς· αὐτὸ γὰρ δὴ τὸ τοῦ σώµατος ἐξόζειν αὐτὰ τῆς κοιλίας ἐστὶ τὸ πεπέφθαι. ὁ δ’ οὕτως ἐστὶν εὐήθης, ὥστ’, ἐπειδὴ τῶν παλαιῶν ἀκούει λεγόντων ἐπὶ τὸ χρηστὸν ἐν τῇ γαστρὶ µεταβάλλειν τὰ σιτία, δοκιµάζει ζητεῖν οὐ τὸ κατὰ δύναµιν ἀλλὰ τὸ κατὰ γεῦσιν χρηστόν, ὥσπερ ἢ τοῦ µήλου µηλωδεστέρου—χρὴ γὰρ οὕτως αὐτῷ διαλέγεσθαι—γιγνοµένου κατὰ τὴν κοιλίαν ἢ τοῦ µέλιτος µελιτωδεστέρου. πολὺ δ’ εὐηθέστερός ἐστι καὶ γελοιότερος ὁ ᾿Ερασίστρατος ἢ µὴ νοῶν, ὅπως εἴρηται πρὸς τῶν παλαιῶν ἡ πέψις ἑψήσει παραπλήσιος ὑπάρχειν, ἢ ἑκὼν σοφιζόµενος ἑαυτόν. ἑψήσει µὲν οὖν, φησίν, οὕτως ἐλαφρὰν ἔχουσαν θερµασίαν οὐκ εἰκὸς εἶναι παραπλησίαν τὴν πέψιν, ὥσπερ ἢ τὴν Αἴτνην δέον ὑποθεῖναι τῇ γαστρὶ ἢ ἄλλως αὐτῆς ἀλλοιῶσαι τὰ σιτία µὴ δυναµένης ἢ δυναµένης µὲν ἀλλοιοῦν, οὐ κατὰ τὴν ἔµφυτον δὲ θερµασίαν, ὑγρὰν οὖσαν δηλονότι καὶ διὰ τοῦθ’ ἕψειν οὐκ ὀπτᾶν εἰρηµένην. ἐχρῆν δ’ αὐτόν, εἴπερ περὶ πραγµάτων ἀντιλέγειν ἐβούλετο, πειραθῆναι δεῖξαι µάλιστα µὲν καὶ πρῶτον, ὡς οὐδὲ µεταβάλλει τὴν ἀρχὴν οὐδ’ ἀλλοιοῦται κατὰ ποιότητα πρὸς τῆς γαστρὸς τὰ σιτία, δεύτερον δ’, εἴπερ µὴ οἷός τ’ ἦν τοῦτο πιστώσασθαι, τὸ τὴν ἀλλοίωσιν αὐτῶν ἄχρηστον εἶναι τῷ ζῴῳ· εἰ δὲ µηδὲ τοῦτ’ εἶχε διαβάλλειν, ἐξελέγξαι τὴν περὶ τὰς δραστικὰς ἀρχὰς ὑπόληψιν καὶ δεῖξαι τὰς ἐνεργείας ἐν τοῖς µορίοις οὐ διὰ τὴν ἐκ θερµοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ ξηροῦ καὶ ὑγροῦ ποιὰν κρᾶσιν ὑπάρχειν ἀλλὰ δι’ ἄλλο τι· εἰ δὲ µηδὲ τοῦτ’ ἐτόλµα διαβάλλειν, ἀλλ’ ὅτι γε µὴ τὸ θερµόν ἐστιν ἐν τοῖς ὑπὸ φύσεως διοικουµένοις τὸ τῶν ἄλλων δραστικώτατον. ἢ εἰ µήτε τοῦτο µήτε τῶν ἄλλων τι τῶν ἔµπροσθεν εἶχεν ἀποδεικνύναι, µὴ ληρεῖν ὀνόµατι προσπαλαίοντα µάτην, ὥσπερ οὐ σαφῶς ᾿Αριστοτέλους ἔν τ’ ἄλλοις πολλοῖς κἀν τῷ τετάρτῳ τῶν µετεωρολογικῶν ὅπως ἡ πέψις ἑψήσει παραπλήσιος εἶναι λέγεται, καὶ ὅτι µὴ πρώτως µηδὲ κυρίως ὀνοµαζόντων, εἰρηκότος. ἀλλ’, ὡς ἤδη λέλεκται πολλάκις, ἀρχὴ τούτων ἁπάντων ἐστὶ µία τὸ περὶ θερµοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ ξηροῦ καὶ ὑγροῦ διασκέψασθαι, καθάπερ ᾿Αριστοτέλης ἐποίησεν ἐν τῷ δευτέρῳ περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς, ἀποδείξας ἁπάσας τὰς κατὰ τὰ σώµατα µεταβολὰς καὶ ἀλλοιώσεις ὑπὸ τούτων γίγνεσθαι. ἀλλ’ ᾿Ερασίστρατος οὔτε τούτοις οὔτ’ ἄλλῳ τινὶ τῶν προειρηµένων ἀντειπὼν ἐπὶ τοὔνοµα µόνον ἐτράπετο τῆς ἑψήσεως.

8. ᾿Επὶ µὲν οὖν τῆς πέψεως, εἰ καὶ τἆλλα πάντα παρέλιπε, τὸ γοῦν ὅτι διαφέρει τῆς ἐκτὸς ἑψήσεως ἡ ἐν τοῖς ζῴοις πέψις, ἐπειράθη δεικνύναι, περὶ δὲ τῆς καταπόσεως οὐδ’ ἄχρι τοσούτου. τί γάρ φησιν; ‘ὁλκὴ µὲν οὖν τῆς κοιλίας οὐδεµία φαίνεται εἶναι’. καὶ µὴν δύο χιτῶνας ἡ γαστὴρ ἔχει πάντως ἕνεκά του γεγονότας καὶ διήκουσιν οὗτοι µέχρι τοῦ στόµατος, ὁ µὲν ἔνδον, οἷός ἐστι κατὰ τὴν γαστέρα, τοιοῦτος διαµένων, ὁ δ’ ἕτερος ἐπὶ τὸ σαρκωδέστερον ἐν τῷ στοµάχῳ τρεπόµενος. ὅτι µὲν οὖν ἐναντίας ἀλλήλαις τὰς ἐπιβολὰς τῶν ἰνῶν ἔχουσιν οἱ χιτῶνες οὗτοι, τὸ φαινόµενον αὐτὸ µαρτυρεῖ. τίνος δ’ ἕνεκα τοιοῦτοι γεγόνασιν, ᾿Ερασίστρατος µὲν οὐδ’ ἐπεχείρησεν εἰπεῖν, ἡµεῖς δ’ ἐροῦµεν. ὁ µὲν ἔνδον εὐθείας ἔχει τὰς ἶνας, ὁλκῆς γὰρ ἕνεκα γέγονεν· ὁ δ’ ἔξωθεν ἐγκαρσίας ὑπὲρ τοῦ κατὰ κύκλον περιστέλλεσθαι· ἑκάστῳ γὰρ τῶν κινουµένων ὀργάνων ἐν τοῖς σώµασι κατὰ τὰς τῶν ἰνῶν θέσεις αἱ κινήσεις εἰσίν. ἐπ’ αὐτῶν δὲ πρῶτον τῶν µυῶν, εἰ βούλει, βασάνισον τὸν λόγον, ἐφ’ ὧν καὶ αἱ ἶνες ἐναργέσταται καὶ αἱ κινήσεις αὐτῶν ὁρῶνται διὰ σφοδρότητα. µετὰ δὲ τοὺς µῦς ἐπὶ τὰ φυσικὰ τῶν ὀργάνων ἴθι καὶ πάντ’ ὄψει κατὰ τὰς ἶνας κινούµενα καὶ διὰ τοῦθ’ ἑκάστῳ µὲν τῶν ἐντέρων στρογγύλαι καθ’ ἑκάτε-ρον τῶν χιτώνων αἱ ἶνές εἰσι· περιστέλλονται γὰρ µόνον, ἕλκουσι δ’ οὐδέν. ἡ γαστὴρ δὲ τῶν ἰνῶν τὰς µὲν εὐθείας ἔχει χάριν ὁλκῆς, τὰς δ’ ἐγκαρσίας ἕνεκα περιστολῆς· ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖς µυσὶν ἑκάστης τῶν ἰνῶν τεινοµένης τε καὶ πρὸς τὴν ἀρχὴν ἑλκοµένης αἱ κινήσεις γίγνονται, κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον κἀν τῇ γαστρί· τῶν µὲν οὖν ἐγκαρσίων ἰνῶν τεινοµένων ἔλαττον ἀνάγκη γίγνεσθαι τὸ εὖρος τῆς περιεχοµένης ὑπ’ αὐτῶν κοιλότητος, τῶν δ’ εὐθειῶν ἑλκοµένων τε καὶ εἰς ἑαυτὰς συναγοµένων οὐκ ἐνδέχεται µὴ οὐ συναιρεῖσθαι τὸ µῆκος. ἀλλὰ µὴν ἐναργῶς γε φαίνεται καταπινόντων συναιρούµενον καὶ τοσοῦτον ὁ λάρυγξ ἀνατρέχων, ὅσον ὁ στόµαχος κατασπᾶται, καὶ ὅταν γε συµπληρωθείσης τῆς ἐν τῷ καταπίνειν ἐνεργείας ἀφεθῇ τῆς τάσεως ὁ στόµαχος, ἐναργῶς πάλιν φαίνεται καταφερόµενος ὁ λάρυγξ· ὁ γὰρ ἔνδον χιτὼν τῆς γαστρὸς ὁ τὰς εὐθείας ἶνας ἔχων ὁ καὶ τὸν στόµαχον ὑπαλείφων καὶ τὸ στόµα τοῖς ἐντὸς µέρεσιν ἐπεκτείνεται τοῦ λάρυγγος, ὥστ’ οὐκ ἐνδέχεται κατασπώµενον αὐτὸν ὑπὸ τῆς κοιλίας µὴ οὐ συνεπισπᾶσθαι καὶ τὸν λάρυγγα. ὅτι δ’ αἱ περιφερεῖς ἶνες, αἷς περιστέλλεται τά τ’ ἄλλα µόρια καὶ ἡ γαστήρ, οὐ συναιροῦσι τὸ µῆκος, ἀλλὰ συστέλλουσι καὶ στενοῦσι τὴν εὐρύτητα, καὶ παρ’ αὐτοῦ λαβεῖν ἔστιν ὁµολογούµενον ᾿Ερασιστράτου· περιστέλλεσθαι γάρ φησι τοῖς σιτίοις τὴν γαστέρα κατὰ τὸν τῆς πέψεως ἅπαντα χρόνον. ἀλλ’ εἰ περιστέλλεται µέν, οὐδὲν δὲ τοῦ µήκους ἀφαιρεῖται τῆς κοιλίας, οὐκ ἔστι τῆς περισταλτικῆς κινήσεως ἴδιον τὸ κατασπᾶν κάτω τὸν στόµαχον. ὅπερ γὰρ αὐτὸς ὁ ᾿Ερασίστρατος εἶπε, τοῦτο µόνον αὐτὸ συµβήσεται τὸ τῶν ἄνω συστελλοµένων διαστέλλεσθαι τὰ κάτω. τοῦτο δ’ ὅτι, κἂν εἰς νεκροῦ τὸν στόµαχον ὕδατος ἐγχέῃς, φαίνεται γιγνόµενον, οὐδεὶς ἀγνοεῖ. ταῖς γὰρ τῶν ὑλῶν διὰ στενοῦ σώµατος ὁδοιπορίαις ἀκόλουθόν ἐστι τὸ σύµπτωµα· θαυµαστὸν γάρ, εἰ διερχοµένου τινὸς αὐτὸν ὄγκου µὴ διασταλήσεται. οὐκοῦν τὸ µὲν τῶν ἄνω συστελλοµένων διαστέλλεσθαι τὰ κάτω κοινόν ἐστι καὶ τοῖς νεκροῖς σώµασι, δι’ ὧν ὁπωσοῦν τι διεξέρχεται, καὶ τοῖς ζῶσιν, εἴτε περιστέλλοιτο τοῖς διερχοµένοις εἴθ’ ἕλκοιτο· τὸ δὲ τῆς τοῦ µήκους συναιρέσεως ἴδιον τῶν τὰς εὐθείας ἶνας ἐχόντων ὀργάνων, ἵν’ ἐπισπάσωνταί τι. ἀλλὰ µὴν ἐδείχθη κατασπώµενος ὁ στόµαχος, οὐ γὰρ ἂν εἷλκε τὸν λάρυγγα· δῆλον οὖν, ὡς ἡ γαστὴρ ἕλκει τὰ σιτία διὰ τοῦ στοµάχου. καὶ ἡ κατὰ τὸν ἔµετον δὲ τῶν ἐµουµένων ἄχρι τοῦ στόµατος φορὰ πάντως µέν που καὶ αὐτὴ τὰ µὲν ὑπὸ τῶν ἀναφεροµένων διατεινόµενα µέρη τοῦ στοµάχου διεστῶτα κέκτηται, τῶν πρόσω δ’ ὅ τι ἂν ἑκάστοτ’ ἐπιλαµβάνηται, τοῦτ’ ἀρχόµενον διαστέλλεται, τὸ δ’ ὄπισθεν καταλείπει δηλονότι συστελλόµενον, ὥσθ’ ὁµοίαν εἶναι πάντη τὴν διάθεσιν τοῦ στοµάχου κατά γε τοῦτο τῇ τῶν καταπινόντων· ἀλλὰ τῆς ὁλκῆς µὴ παρούσης τὸ µῆκος ὅλον ἴσον ἐν τοῖς τοιούτοις συµπτώµασι διαφυλάττεται. διὰ τοῦτο δὲ καὶ καταπίνειν ῥᾷόν ἐστιν ἢ ἐµεῖν, ὅτι καταπίνεται µὲν ἀµφοῖν τῆς γαστρὸς τῶν χιτώνων ἐνεργούντων, τοῦ µὲν ἐντὸς ἕλκοντος, τοῦ δ’ ἐκτὸς περιστελλοµένου τε καὶ συνεπωθοῦντος, ἐµεῖται δὲ θατέρου µόνου τοῦ ἔξωθεν ἐνεργοῦντος, οὐδενὸς ἕλκοντος εἰς τὸ στόµα. οὐ γὰρ δὴ ὥσπερ ἡ τῆς γαστρὸς ὄρεξις προηγεῖτο τοῦ καταπίνειν τὰ σιτία, τὸν αὐτὸν τρόπον κἀν τοῖς ἐµέτοις ἐπιθυµεῖ τι τῶν κατὰ τὸ στόµα µορίων τοῦ γιγνοµένου παθήµατος, ἀλλ’ ἄµφω τῆς γαστρὸς αὐτῆς εἰσιν ἐναντίαι διαθέσεις, ὀρεγοµένης µὲν καὶ προσιεµένης τὰ χρήσιµά τε καὶ οἰκεῖα, δυσχεραινούσης δὲ καὶ ἀποτριβοµένης τὰ ἀλλότρια. διὸ καὶ τὸ καταπίνειν αὐτὸ τοῖς µὲν ἱκανῶς ὀρεγοµένοις τῶν οἰκείων ἐδεσµάτων τῇ γαστρὶ τάχιστα γίγνεται, σαφῶς ἑλκούσης αὐτὰ καὶ κατασπώσης πρὶν ἢ µασηθῆναι, τοῖς δ’ ἤτοι φάρµακόν τι κατ’ ἀνάγκην πίνουσιν ἢ σιτίον ἐν χώρᾳ φαρµάκου προσφεροµένοις ἀνιαρὰ καὶ µόγις ἡ κατάποσις αὐτῶν ἐπιτελεῖται. δῆλος οὖν ἐστιν ἐκ τῶν εἰρηµένων ὁ µὲν ἔνδον χιτὼν τῆς γαστρὸς ὁ τὰς εὐθείας ἔχων ἶνας τῆς ἐκ τοῦ στόµατος εἰς αὐτὴν ὁλκῆς ἕνεκα γεγονὼς καὶ διὰ τοῦτ’ ἐν ταῖς καταπόσεσι µόναις ἐνεργῶν, ὁ δ’ ἔξωθεν ὁ τὰς ἐγκαρσίας [ἶνας] ἔχων ἕνεκα µὲν τοῦ περιστέλλεσθαι τοῖς ἐνυπάρχουσι καὶ προωθεῖν αὐτὰ τοιοῦτος ἀποτελεσθείς, ἐνεργῶν δ’ οὐδὲν ἧττον ἐν τοῖς ἐµέτοις ἢ ταῖς καταπόσεσιν. ἐναργέστατα δὲ µαρτυρεῖ τῷ λεγοµένῳ καὶ τὸ κατὰ τὰς χάννας τε καὶ τοὺς συνόδοντας γιγνόµενον· εὑρίσκεται γὰρ ἐνίοτε τούτων ἡ γαστὴρ ἐν τῷ στόµατι καθάπερ καὶ ὁ ᾿Αριστοτέλης ἐν ταῖς περὶ ζῴων ἔγραψεν ἱστορίαις καὶ προστίθησί γε τὴν αἰτίαν ὑπὸ λαιµαργίας αὐτοῖς τοῦτο συµβαίνειν φάσκων. ἔχει γὰρ ὧδε· κατὰ τὰς σφοδροτέρας ὀρέξεις ἄνω προστρέχει πᾶσι τοῖς ζῴοις ἡ γαστήρ, ὥστε τινὲς τοῦ πάθους αἴσθησιν ἐναργῆ σχόντες ἐξέρπειν αὑτοῖς φασι τὴν κοιλίαν, ἐνίων δὲ µασωµένων ἔτι καὶ µήπω καλῶς ἐν τῷ στόµατι τὰ σιτία κατεργασαµένων ἐξαρπάζει φανερῶς ἀκόντων. ἐφ’ ὧν οὖν ζῴων φύσει λαιµάργων ὑπαρχόντων ἥ τ’ εὐρυχωρία τοῦ στόµατός ἐστι δαψιλὴς ἥ τε τῆς γαστρὸς θέσις ἐγγύς, ὡς ἐπὶ συνόδοντός τε καὶ χάννης, οὐδὲν θαυµαστόν, ὅταν ἱκανῶς πεινάσαντα διώκῃ τι τῶν µικροτέρων ζῴων, εἶτ’ ἤδη πλησίον ᾖ τοῦ συλλαβεῖν, ἀνατρέχειν ἐπειγούσης τῆς ἐπιθυµίας εἰς τὸ στόµα τὴν γαστέρα. γενέσθαι δ’ ἄλλως ἀµήχανον τοῦτο µὴ οὐχ ὥσπερ διὰ χειρὸς τοῦ στοµάχου τῆς γαστρὸς ἐπισπωµένης εἰς ἑαυτὴν τὰ σιτία. καθάπερ γὰρ καὶ ἡµεῖς ὑπὸ προθυµίας ἐνίοτε τῇ χειρὶ συνεπεκτείνοµεν ὅλους ἡµᾶς αὐτοὺς ἕνεκα τοῦ θᾶττον ἐπιδράξασθαι τοῦ προκειµένου σώµατος, οὕτω καὶ ἡ γαστὴρ οἷον χειρὶ τῷ στοµάχῳ συνεπεκτείνεται. καὶ διὰ τοῦτ’ ἐφ’ ὧν ζῴων ἅµα τὰ τρία ταυτὶ συνέπεσεν, ἔφεσίς τε σφοδρὰ τῆς τροφῆς ὅ τε στόµαχος µικρὸς ἥ τ’ εὐρυχωρία τοῦ στόµατος δαψιλής, ἐπὶ τούτων ὀλίγη ῥοπὴ τῆς ἐπεκτάσεως εἰς τὸ στόµα τὴν κοιλίαν ὅλην ἀναφέρει. ἤρκει µὲν οὖν ἴσως ἀνδρὶ φυσικῷ παρ’ αὐτῆς µόνης τῆς κατασκευῆς τῶν ὀργάνων τὴν ἔνδειξιν τῆς ἐνεργείας λαµβάνειν. οὐ γὰρ δὴ µάτην γ’ ἂν ἡ φύσις ἐκ δυοῖν χιτώνων ἐναντίως ἀλλήλοις ἐχόντων ἀπειργάσατο τὸν οἰσοφάγον, εἰ µὴ καὶ διαφόρως ἑκάτερος αὐτῶν ἐνεργεῖν ἔµελλεν. ἀλλ’ ἐπεὶ πάντα µᾶλλον ἢ τὰ τῆς φύσεως ἔργα διαγιγνώσκειν οἱ περὶ τὸν ᾿Ερασίστρατόν εἰσιν ἱκανοί, φέρε κἀκ τῆς τῶν ζῴων ἀνατοµῆς ἐπιδείξωµεν αὐτοῖς, ὡς ἑκάτερος τῶν χιτώνων ἐνεργεῖ τὴν εἰρηµένην ἐνέργειαν. εἰ δή τι λαβὼν ζῷον, εἶτα γυµνώσας αὐτοῦ τὰ περικείµενα τῷ στοµάχῳ σώµατα χωρὶς τοῦ διατεµεῖν τινα τῶν νεύρων ἢ τῶν ἀρτηριῶν ἢ τῶν φλεβῶν τῶν αὐτόθι τεταγµένων ἐθέλοις ἀπὸ τῆς γένυος ἕως τοῦ θώρακος εὐθείαις τοµαῖς διελεῖν τὸν ἔξω χιτῶνα τὸν τὰς ἐγκαρσίας ἶνας ἔχοντα κἄπειτα τῷ ζῴῳ τροφὴν προσενέγκοις, ὄψει καταπῖνον αὐτὸ καίτοι τῆς περισταλτικῆς ἐνεργείας ἀπολωλυίας. εἰ δ’ αὖ πάλιν ἐφ’ ἑτέρου ζῴου διατέµοις ἀµφοτέρους τοὺς χιτῶνας τοµαῖς ἐγκαρσίαις, θεάσῃ καὶ τοῦτο καταπῖνον οὐκέτ’ ἐνεργοῦντος τοῦ ἐντός. ᾧ δῆλον, ὅτι καὶ διὰ θατέρου µὲν αὐτῶν καταπίνειν οἷόν τ’ ἐστίν, ἀλλὰ χεῖρον ἢ δι’ ἀµφοτέρων. πρὸς γὰρ αὖ τοῖς ἄλλοις καὶ τοῦτ’ ἔστι θεάσασθαι σαφῶς ἐπὶ τῆς εἰρηµένης ἀνατοµῆς, ὡς ἐν τῷ καταπίνειν ὑποπίµπλαται πνεύµατος ὁ στόµαχος τοῦ συγκαταπινοµένου τοῖς σιτίοις, ὃ περιστελλοµένου µὲν τοῦ ἔξωθεν χιτῶνος ὠθεῖται ῥᾳδίως εἰς τὴν γαστέρα σὺν τοῖς ἐδέσµασι, µόνου δὲ τοῦ ἔνδον ὑπάρχοντος ἐµποδὼν ἵσταται τῇ φορᾷ τῶν σιτίων διατεῖνόν τ’ αὐτὸν καὶ τὴν ἐνέργειαν ἐµποδίζον. ἀλλ’ οὔτε τούτων οὐδὲν ᾿Ερασίστρατος εἶπεν οὔθ’ ὡς ἡ σκολιὰ θέσις τοῦ στοµάχου διαβάλλει σαφῶς τὸ δόγµα τῶν νοµιζόντων ὑπὸ τῆς ἄνωθεν βολῆς µόνης ποδηγούµενα µέχρι τῆς γαστρὸς ἰέναι τὰ καταπινόµενα. µόνον δ’ ὅτι πολλὰ τῶν µακροτραχήλων ζῴων ἐπικεκυφότα καταπίνει, καλῶς εἶπεν. ᾧ δῆλον, ὅτι τὸ φαινόµενον οὐ τὸ πῶς καταπίνοµεν ἀποδείκνυσιν, ἀλλὰ τὸ πῶς οὐ καταπίνοµεν· ὅτι γὰρ µὴ διὰ µόνης τῆς ἄνωθεν βολῆς, ἐκ τούτου δῆλον· οὐ µὴν εἴθ’ ἑλκούσης τῆς κοιλίας εἴτε παράγοντος αὐτὰ τοῦ στοµάχου, δῆλον ἤδη πω. ἀλλ’ ἡµεῖς γε πάντας τοὺς λογισµοὺς εἰπόντες τούς τ’ ἐκ τῆς κατασκευῆς τῶν ὀργάνων ὁρµωµένους καὶ τοὺς ἀπὸ τῶν ἄλλων συµπτωµάτων τῶν τε πρὸ τοῦ γυµνωθῆναι τὸν στόµαχον καὶ γυµνωθέντος, ὡς ὀλίγῳ πρόσθεν ἐλέγοµεν, ἱκανῶς ἐνεδειξάµεθα τοῦ µὲν ἕλκειν ἕνεκα τὸν ἐντὸς χιτῶνα, τοῦ δ’ ἀπωθεῖν τὸν ἐκτὸς γεγονέναι. προὐθέµεθα µὲν οὖν ἀποδεῖξαι τὴν καθεκτικὴν δύναµιν ἐν ἑκάστῳ τῶν ὀργάνων οὖσαν, ὥσπερ ἐν τῷ πρόσθεν λόγῳ τὴν ἑλκτικήν τε καὶ προσέτι τὴν ἀλλοιωτικήν. ὑπὸ δὲ τῆς ἀκολουθίας τοῦ λόγου τὰς τέτταρας ἀπεδείξαµεν ὑπαρχούσας τῇ γαστρί, τὴν ἑλκτικὴν µὲν ἐν τῷ καταπίνειν, τὴν καθεκτικὴν δ’ ἐν τῷ πέττειν, τὴν ἀπωστικὴν δ’ ἐν τοῖς ἐµέτοις καὶ ταῖς τῶν πεπεµµένων σιτίων εἰς τὸ λεπτὸν ἔντερον ὑποχωρήσεσιν, αὐτὴν δὲ τὴν πέψιν ἀλλοίωσιν ὑπάρχειν.