Axı dünya fırlanır…

ÜMİD

Qorxmuram, düşmənim qoy min-minolsun.Neyləyər mənə?Şöhrət sənin olsun, ad sənin olsun,Ümid ver mənə!..Ümid istəyirəm, mən ümid ancaq,Ümidlə qoyaram dağı-dağ üstə.Nə şöhrət, nə mənsəb, nə dövlət, nə var.Ey könül, dünyadan sən ümid istə!..Ümid arzuların qızıl naxşıdır.Deyərlər, yeməkdən ümid yaxşıdır.Deyək dənizdəyəm, sahil görünmür.Ümid mənimlədir,o, məndən dönmür.Sahilə can atıb çırpınır ürək.De, neyləyəcəkÜstümə şığıyan ləpələr mənə?Ümid ver mənə!İnamla ucaltdıq anamız yeri,Biz möhtac olmadıq dosta, düşmənə.Dəmir çəpərləri, daş hasarlarıDişimlə sökərəm, ümid ver mənə!Həsrət də, hicran da deyil qorxulu.Ümidlə açılar hər eşqin yolu!Bir il – bir an kimi görünər mənə.Ümid ver mənə!Həsrət – vüsal qədər xoş gələr mənə,Ümid ver mənə!İnam ver mənə!Yaman darıxır,Səfərə çıxır Mənim könlümdəki xəyallaryenə,Bələdçi yerinə ümid ver mənə.Diləklər ümidlə birgə doğulsa,Yerin tərkində də ucalar insan.Arzumu tapmağa ümidim olsa,Mənzil başındayam, yola çıxmadan.Ümidlə qoyaram dağı dağ üstə.Ey könül, özündən sən ümid istə!..Mart, 1967

ŞAİR – VƏTƏN

Arada-bərədə görürsən tez-tez,Deyirlər: “Nə çoxdur şairlərimiz,Bunun qarşısını alaq biz gərək,Bizə həkim gərək, mühəndis gərək…”Mənsə deyirəm ki, şair bol olsun,Bütün doğulanlar şair doğulsun.Sənətkar sənətə amalla başlar,Şeirim – amalımdir – desəm, yeridir.Şeir yazmasa da, əqidədaşlarDünyanın ən böyük şairləridir.“Şair çoxdur” deyə gileylənməyin,Əlhəzər eləyin tüfeylilərdən.Yaxşı söz önündə siz də baş əyin,Şair ki, yığmayır sözləri yerdən.Şairi kimsəyə dəyişmərəm mən,Onlar hər cilvədə min sirr axtarır.İdrakın irişməz dərinliyindənOnlar söz axtarmır, fikir axtarır.Onlar gecə-gündüz dərd, ələm çəkir,Bu ağrı gəlməsin çox yüngül sizə.Bəlkə də ən zəif, ən kiçik şairBöyük vətəndaşdır Vətənimizə…Şairin bədəni – bu ana torpaq,Nəfəsi – xəzridir, qanı – Kür, Araz.Çox şey Vətənsiz də yaşayır, ancaqŞeirsə Vətənsiz, elsiz yaşamaz…Şairə vəzifə, rütbə nə gərək!“Vətən”, “Vətən” deyir könül səsi də.Vətəni sevməkdir, Vətəni sevmək,Şairin ən böyük vəzifəsi də.Ancaq… bəla onda, dərd ondadır ki,Vəzifə xumarı gözünü örtən,Vətəni pul kimi cibinə dürtənBir rüşvət düşgünü, rütbəli nadanDurub kül üfürür gözlərimizə.Vətəni sevməyin “qaydalarından”Utanmaz-utanmaz dərs deyir bizə.Vətəni sevməkdə nə qayda, qanun?Vətən sevgisinin hüdudu varmı?Ey nadan, ölçülər özünün olsun,Məhəbbət ölçüyə, həddə sığarmı?May, 1967

MİZ ARXASINDA

Gündüzlər gəzirəm bizim şəhəri,Axşamlar qonuram öz budağıma.Axşamlar xəyalım gəzir hər yeriDünyanı sığdırıb dar otağıma.Masa arxasında mən söz ordumuÇəkirəm üstünə hər qaranlığın.Mən bütün dünyanı,Mən öz yurdumuMizimin üstündə görürəm aydın.Masa arxasında… əlimdə qələmGəzirəm dünyanı mən qarış-qarış,Mənim xəyalımın, deyirəm, bu dəmAyağı dəyməyən bir yer qalmamış.Masa arxasında könlüm biqərar –Yolum neçə kənddən, şəhərdən düşür.Vyetnama yağan ağır bombalarElə bilirəm ki, evimə düşür.Güclüyəm! – deməli, mən haqqam, deyə,Zülm haqq paltarı geyinir bu gün.Mənim misralarım dönür gülləyəEvini tutanda güclü gücsüzün.Sinada yandırır gün göyü, yeri,Yenə də ərəbin Vətəni darda.“Su” deyib yananda ərəb əsgəriMənim dodaqlarım çatlayır burda.Masa arxasında öz ürəyimiMəşələ döndərib yandırıram mən;Dünyanın dərdləri mürəkkəb kimiAxır qələmimdən, axır sübhəcən.Ürəyim ilhamla, sözlə dolandaHər sətrim könlümdən od alır mənim.Duyan bir ürəkdə tel qırılandaŞeirimin vəzni də qırılır mənim.Masa arxasında… torpağın, yerinİsti nəfəsiyəm, zərif ətriyəm.Mən havanın deyil, hadisələrin,Könül dünyasının barometriyəm.Qoşuram ardınca xoş xəyalların,Yer mənim, göy mənim, asiman mənim.Qəlbimdən min qəlbə gedən yollarınƏvvəli başlanır masamdan mənim.Elə ki, qalxıram masa dalındanXəyalım kiçilir, fikrim gərilmir.Bayaq otağıma sığışan cahanİndi öz-özünə sığışa bilmir.Bayaq öz canıma, qanıma qıydım,Bilmirdim vaxt keçir, yatasıyam mən;Bayaq bir dünyanın vətəndaşıydım,İndi övladımın atasıyam mən.Oxuyun könlümü şeirlərimdən,Könül gizlənməsin söz arxasında;Dünyanın ən gözəl adamıyam mənİlham aləmində, miz arxasında.May, 1967

RİYAKAR

Mənim övladıma ana dilindəDərs deyən “ağıllı” müəllimə bax.“Vətən”, “Vətən” deyir,Öz övladınıƏcnəbi dilində oxudur ancaq.Özgəyə: “Dilini öyrən!” – deyirsən,Özünsə… Bu dili bəyənməyirsən!..Nə deyək bu miskin riyakarlığa?..Yoxsa, öz qınını bəyənmir bağa?..Bir nədir, beş-altı dil bilsin gərək,Bizim sabahımız – körpələrimiz.Vətən dilinə də dodaq büzməyək,Burdan ayaq açıb, yola çıxaq biz.Evdə ayaq açır əvvəlcə hər kəs,Sonra uzaqlara düşür qədəmlər.İlkini bilməyən sonunu bilməz,Evdən üz döndərən çöldə vərəmlər.“Əvvəl evin içi” demişlər nədən?Sən çölü bilməzsən, içi bilmədən.Yaxşı bilmək üçün özgə bir diliƏvvəl öz dilini yaxşı bilməli.Niyə özümüzü ögey sayaq biz?Niyə atamızı tanımayaq biz?Özgəni sevirsən?İnanmıram mən!Özünü sevməyən özgəni sevməz.Vətənin dilinə gərəksiz deyənVətənin özünü necə sevir bəs?Üzünə dursaydı yediyin çörək,Rəzil olduğunu özün qanardın.Dilimi dansaydım mən də sənin təkSən kimə dərs deyib pul qazanardın?Vətən qeyrətini çəkməyən oğulHəm özünə yükdür, həm özgəsinə;Bu dildə dərs deyib qazandığın pul,Yediyin çörək də haramdır sənə!Böyüt balanı da sən özün təki,Denən, özün yaşa, aləm yox olsun.Namus olmasa da keçinər, təkiDilin uzun olsun, qarnın tox olsun.Səninçin dünyaya dəyər, a nadan,Bir anlıq ötəri könül xoşluğun.Min dəfə kiçikdir atalığındanSənin insanlığın,Vətəndaşlığın!Oktyabr, 1967

“ANAMIN KİTABI”

Böyük əməlpərvər, böyük vətəndaş Cəlil Məmmədquluzadənin əziz xatirəsinə

“Anamın kitabı!” – oxudum bir də,Bu günüm dünənlə gəldi, görüşdü;Cəlilin çaldığı sarı simlərdəQədim bir təmsil də yadıma düşdü:Xərçəng – arabanı çəkir quruya,Ördək – buludlara,Kor balıq – suya…Araba tərpənmir ancaq yerindən,Sənin timsalınmış bu hal, ey Vətən!Talandı bir zaman dövlətin, varın…Varlıykən əl açdın sən özgələrə.Yadlar yox,Səni də öz övladlarınÇəkdi üç tərəfə, çəkdi üç yerə.Ana ümid oldu doğma övlada,Övlad bel bağladı yadlara yalnız.Övlad bilmədi ki,qonşuya, yada,Göz dikən qalacaq şamsız, çıraqsız.Bu doğma torpaqda doğulub onlar,Dedilər, biz hara, bu torpaq hara,Doğma kitablara yad olub onlarÜmid bağladılar yad kitablara.Ananın kitabı çatdı imdada,Dedi: “özünə bax, əl açma yada;Vaxt çatıb uzağı, yaxını tanı,Bil, sənin əvvəlin, axırın nədir,Vətən xəstədirsə, onun dərmanıKənarda deyildir, öz içindədir…”Anamın kitabı! Tarixdən qədim,Çiçəkdən – təzə-tər,Göylərdən dərin.Ayağı altında torpaq görmədimAnadan üzünü çevirənlərin.Bu böyük mətləbi bilmədik bəzən,Bizi bölə-bölə çəkdilər dara.Əl çəkib müqəddəs atəşimizdənYüzillər baş əydik yad kitablara…Tapdandı anamın şərəfi, şanı,Bizdən sərvət alıb söz gətirdilər.Bu boyda ölkəni – AzərbaycanıBir ərəb qızına cehiz verdilər.Məni bağışlasın Şəhriyarım da,Otuz il özgəyə “bəradər” dedi.Öz doğma yurdunda, öz diyarındaDoğma anasına o, “madər” dedi.Elə ki, yumruğu yerə dirəndi,Dərhal yada düşdü doğmaca kəndi.Bunlar nağıl deyil, tarixdir, ancaqTarixin hökmünə, könül, yaxşı bax!Gəl bilək, insanmı, zamanmı haqsızGah ona, gah buna biz yamaq olduq.Kiçik komamızı qoyub çıraqsız,Özgənin qəsrində biz çıraq olduq.