ОДАМИЙЛИК СЎҚМОҚЛАРИДА

Баланд парвозли лочинга берган.

Беъмани, енгилтак, ўткинчи ишқни,

Тайинсиз читтакка ато этилган.

***

Инсон устидан кулган инсондан қўрқгин,

Баҳил, ғийбатчи, шилқимдан қўрқгин,

Биров сирини ошкор қилгандан қўрқгин.

Дўст деганинг, нопок бўлгандан қўрқгин.

***

Инсон яшаб ўтган умри, недир баҳоси?

Нима олди ундан халқи, ҳамда Ватани?

Ҳаётда аслида аҳмияти катта буларни,

Ассосийси қандоқ фарзанд у яратгани.

***

Бўлмаса халқ олдида тозалигинг, одамийлигинг,

Бўлса ҳам сенда мансабинг ва кўп унвонларинг,

Халққа нисбатан бўлмаса мехринг ва оқибатинг,

Бўлмас ҳаётда, халқ ичра сенинг иззат обрўинг.

***

Эй адвокат. Бегуноҳни оқлаш учун олдинг пулини.

Терговчини кўрдинг иш уюштирганни,

Қозини ҳам билдинг сотилганини,

Кўрсатдинг шунда сен ўз савиянгни,

Бегуноҳни оклолмай, уялганигни.

***

Бегуноҳни бўйнига қўйиб, қилинса қамоқ,

Кўчада юрса жиноятчи, эркин ва қувноқ,

Демак, қозиси бу ерда саводсиз, ахмоқ,

Ё нияти адолатни, халқни, ақчага сотмоқ.

***

Порахўрга бегонадир қонун қоидалар,

Пул уларни ҳар ишда доим бошқарар,

Адолат ва хақиқатдан йирокдир улар,

Одамийликни ҳам сотиб бўлганлар.

***

Эшакка мансаб тегса мабодо,

Еғилар атрофида мансаб парастлар,

Дея, – Биз сизга яқин қариндошлармиз,

Буюринг, не десангиз ҳозир қилармиз.

Салла билан каллани ҳам олиб келамиз.

***

Ўтган дўстларимни ғанимин куриб,

Дўстларим одамийлигини эслайман,

Улар яшаяпти, ўша, паст бўлиб,

Ўтаман ёнидан мен ижирғаниб.

***

Дўстим яхши инсон бўлиб ўтди оламдан,

Жанозага еғилди беш мингта одам,

Эй дўстим ғаними, сен ҳам кетарсан,

Бу дунёни вақтинча мехмонидирсан.

***

Неча дўстларим ўтди оламдан,

Чиқмай ҳаётида одамийликдан,

Бу дунёда қолган ғанимларидан,

Улар донолигин қумсаб юраман.

***

Яхшилик қилгин инсонни билиб,

Бу ишингни у эслаб юради.

Сени ҳақкингга дуолар қилиб,

Хар кунинга туриб беради.

***

Ҳаётда бойликдан, мансабдан даззат топмадим,

Улардаги тубанлик ва макрдан ҳатто жиркандим.

Роҳатландим донолар билан қилган сухбатдан.

Тунларимни жаннат қилган пок муҳаббатдан,

Ва халқим учун қилинган тоза меҳнатдан.

***

Сирдош деб, дўстингга сирингни айтсанг,

У яна бир сирдош дўстига айтиб қўяди,

Илтимос, хотининг билмасин десанг,

Тунда аёлига айтиб, сухбат қилади.

Билгин, сиринг дунёга ошкор бўлади.

***

Дўстим пенсияга чиқиб ишлаб юрарди,

Дедим, -Ўнта ёш врачдан фойдангиз купроқ,

Деди, -Хар ой мендан уч юз минг бошлиқ олади.

Дедим, -Тунги капалакдан номуси эканку пастроқ.

***

Кўрдик терговчи иш уюштирганни,

Қози ҳам бу ишни қуллаганини,

Бегуноҳ инсонга ҳукм чиқазиб,

Исботладилар ўзларни нопоклигини.

***

Соҳта тадбиркор кўпайиб кетди,

Улар қора доғ миллат кўркига,

Ўз фойдасига улар, зарари етди,

Қилмас экан вафо улар халқига.

***

Меҳнаткаш, яратувчи, тоза, илмли,

Авлодлар кўпайсин, қўллайлик моддий,

Порахўрлар, нопоклар, юлғичлар насли,

Туғилишни чекланг, камайсин асли.

***

Доно билан доим юмшоқ гаплашинг,

Тоза инсон сўзлаганда, ҳурматин қилинг,

Ким бўлса ҳам гарчи у нопок бўлса,

Мулоқотни унга доим лойиғин тутинг.

***

Доно рахбар ҳар ишни қилар кенгашиб,

Нодон рахбар бошқага сўз ҳам бермайди,

Чунки кенгашда донони сўзин тинглашиб,

Нодонни сўзларида маъно қолмайди.

***

Етимлар тангрининг паноҳидадир,

Қалбини оғритган жазо оладур.

Ким етимни рисқини қирқса,

Бир умр оллоҳнинг ғазабидадур.

***

Ҳарфни танитиб, ўқишни ўргатган ўқитувчидир,

Фанлар асосини, илимни ўргатганни муалим дерлар,

Илмий даражаси бўлса, мурожаатда домла дерлар,

Йўналишда тарбия берувчини мураббий дерлар,

Илоҳиётдан сабоқ бергувчини мулла дейдилар,

Амалиётни ўргатганни устоз дейдилар.

Бу мурожаатларни, илтимос адаштирманглар.

***

Алфавит ўзгарди, савод пасайди,

Ц ва Ч ҳарфлари йўқолиб қолди,

Чучук тил бўлиб энди сирк деймиз,

Асли номи цехни энди сех деймиз.

Булар учун кимни бугун мақтаймиз

***

Паст наслдан асло ўйланма,

Болаларингни сенга қарши қўяди,

Ўз уруғини тўрга ўтказиб,

Қариндошларингдан минг айб топиб,

Эшигингдан юборар доим қайтариб.

***

Паст наслдан уйланма асло,

Топганларинг ҳайф бўлади,

Меҳнат қилиб яратганларинг,

Қадринг каби сувга оқади.

***

Ёнингда ҳамкасбинг бахил, паст бўлса,

Ҳар ишингдан куйиниб, тўсиқлик қилса,

Асли халқ ичида ўзи беобрў бўлса,

Ачинасан бечоранинг бундай наслига.

***

Эй тангрим, яратдинг Одам атони,

Ундан яратдинг одамий зотни,

Баъзилар қўшилиб шайтоналарга,

Тарқатди дунёга шайтончаларни.

***

Шайтон ҳам хажга борармиш,

Одам қиёфасида, оломон ичра,

Арофат тоғига тош хам отармиш,

Қайтиб нопок ишлар қилармиш.

***

Пора олса, ёлғон гапирса, хиёнат қилса,

Одамлар орасига ҳам низолар солса,

Ўз халқига, Давлатига вафо қилмаса,

Айтингчи, бу аслида шайтон эмасми?

***

Бойга малак, мансабдорга югурдоқ бўлса,

Дўстига хиёнат, халқига юлғичлик қилса,

Ночорларни, оддий халқни у менсимаса,

Айтингчи, бу муттахам шайтон эмасми?

***

Ҳомила вақтида бола она қорнида,

Фаришталар билан суҳбат қиларкан.

Улар яхши инсон бўлишни ўргатар экан,

Аммо онанинг ақли, сўзи, ўзин тутиши,

Боланинг ким булишини ҳал қилар экан.

***

Ўрмонда йиғди Шер барча ҳайвонни,

Ва судралувчи, осмонга учувчиларни.

Деди, – Билинг, одам зотдан юқоридасиз,

Ўз турдошларингизни ўлдирмагайсиз.

***

Мансаб параст дўст ўз мансабига,

Бойбачча дўст булур ўз ахчасига.

Аммо дўст бўлмас улар халқига,

Садоқати ҳам бўлмас ўз Ватанига.

***

Паст наслдан келин қилсангиз,

Қолар ўғилсиз сизнинг бағрингиз,

Ака-ука, қариндошдан йироқ қилади,

Беш кунлик хаётингиз ғамли кечади.

***

Чин дўстингиз ота-онангиз,

Кегин ака-ука, опа синглингиз,

Яна сизга дўст оддий халқингиз,

Шулардан яхшилигни аямангиз.

***

Ўтирманг ҳаром луқмали дастурхонларга,

Шерик бўлманг уларнинг таомларига,

Ҳаром бойлик тўплаган бу кимсаларга,

Шериги бўлиб қолманг гуноҳларига.

***

Кўчада тош отар енгилтак бола,

Сув сепиб, гап ташлар ўтган – қайтганга,

Аттанг, аҳмок экан, -деди бир хола,

Айб унда эмас, -деди, – туққан онада.

***

Амалпарастдан узок тур,

Бир куни булғаб кетар.

Пулпарастдан йироқ юр,

Бир куни сотиб кетар.

***

Падаркушдан келин қилма у ланатланган,

Етти авлодинг бадбахт бўлади,

Падаркушдан куёв килма у қораланган,

Бу иллат аслида насл суради.

***

Массиқиш фаолиятни оҳири белгиси,

Қолади босар – тусарин билмай.

Массиқиб қолган инсон қайсики,

Куни тугаганини қолади сезмай.

***

Ҳайкалга тегма, ҳайкални бузма.

Ўзбек халқига бахиллик қилма,

Бу халқим тариҳи, сен унга тегма,

Асл инсонларга қўйлган улар,

Фожеали бўлган уни бузганлар.

***

Ярашмас, бир сўмлик инсонлик қилиб,

Юз сўмлик ўзига қадр сўраса,

Ярашмас, инсонларга ғазабли бўлиб,

Одамлардан ўзига мехрни кўтса.

***

Дуоси яхшиларни, она-отангни,

Кўкартиради сени умр боғингни.

Эзгулик меваси бўлиб умрингни,

Кўркам ва обод қилар ҳаётингни

***

Дунёни берасан ўғилларинга,

Топганим, -дейсан, -шуларникида,

Қадр, ҳурмат, иззат, мехр аслида,

Сенга нисбатан, кўпроқ қизингда.

***

Тангри назаридадир қилган ишларинг,

Халқ ҳам билар аслида сени кимлигинг,

Уринма беркитишга нопок ишларинг,

Унутма, оллоҳ сиртмоғи узунлигининг.

***

Нодон Ўзбекистонда аҳоли кўп дейди,

Минбардан туриб важ келтиради,

Қариб шу майдонда Японияда,

Юз ўттиз миллион одам яшайди.

Аҳоли кўп деб, гапиришмайди.

***

Билмоқчи бўлсанг дўстинг дўстлигин,

Қарз сўра, бир юмуш илтимос қилгин,

Шунда сенга нисбатан билгин кимлигин,

Арзиса, керак бўлса, жонингни бергин.

***

Асраб юрмасанг танинг соғлигин,

Кексайганда кўрасан кўп асоратин.

Кўп ейиш, ё кам ейиш бўлса одатинг,

Олтмишдан кегин билдирар ўз оқибатин.

***

Базилар юрар тақиб инсон ниқобин,

Диққат билан кузатиб турсанг,

Ниқобин ечади, очади юзин,

Шунда биласан унинг асли кимлигин.

***

Дейдилар, -бузуқи қариса беҳалпа бўлмиш,

Ўғри, муттаҳам, порахўр, -мулла бўлармиш,

Аслида бўларни барига йўл қуйиб берган,

Халқнинг ори – ғурури паймол бўлармиш.

***

Дўст демагин, юзинга кукка кўтариб,

Ортингдан сени ғийбатинг қилса,

Сени боринга кўз олайтириб,

Доим сендан бир фойдани кутса.

***

Дўстингни дўстлигин билиш истасанг,

Бошқа дўстларига дўстлигин билгин.

Кўнглининг уларга аслини билсанг,

Шундоқ сенга хам қилар дўстлигин.

***

Она доно бўлса,

Боласи ҳушфел булур,

Она нодон бўлса,

Авлоди бадфел булур.

***

Баъзи одамларнинг тили заҳарли,

Илонникидан ун карра кучли,

Улар заҳарлаб инсон қалбини,

Қилар юзта илон қилмаган ишни.

***

Дейдилар, -босиб тур битни оёғ остига,

Устига қўйсанг шу он чиқар бошинга,

Баъзи нусҳаларни ҳурматин қилсанг,

Дарҳол тутар ўзини сендан баландда.

***

Ёмон кўришади беш сўмлик молни,

Халқни алдаб ўн сўм сотганни.

Ёмон кўришади ниқобин тоқиб инсонни,

Иблис ишини қилиб юрганни.

***

Заҳар солмоқ эмиш касби илонниг…

Яхшиям яратиб тангри инсоннинг,

Бермади заҳарли унга тишларни.

Заҳарларди шунда бутун оламни.

***

Бир муттахам устоз ўрнини олиш ниятида,

Етмиш минг берди Ғайрат деганга,

Мен кўрдим инсонинг шунда пастлгин.

Устоз деди, – Тангридан баттарин кўргин.

***

Чўрига мансаб текса мабодо,

Ўзидан юқоридагини оёғин ўпиб,

Қўл остидагиларни доимо,

Оёк учи билан турар кўрсатиб.

***

Баъзилар билиб қилар пастлигин,

Яхшиларни тўкмоқ бўлар обруйин,

Қайдан билсин аҳмоқ ўз нодонлигин,

Пастликни тўлови кўп қимматлигин.

***

Инсоннинг пастлиги, порахўрлиги,

Аслида унинг наслида бўлғай,

Авлоди ким бўлса ҳам, бу такрорлангай.

Бу иллатдан уларни қабр тўхтатгай.

***

Али бобо, қирқ қароқчи, -қадимий эртак,

Ибн Хасан кунда ҳоким, тунда қароқчи.

Хеч қачон эскирмайдиган экан бу эртак,

Баъзи ҳоким тундан қўрқиб, кунда порачи.

***

Сохта мақтовларни душман қилади,

Дўст эса камчиликни тўлиқ очади,

Уларни топиб шунда бартараф қилса,

Ҳаёт чиройли, келажак ҳам тоза бўлади.

***

Бизнес дея, -виждон, имонни сотманг,

Мехр – оқибат, инсонни сотманг,

Пароканда қилманг қадриятларни,

Четлаб ҳам ўтманг қонун – қоидани.

***

Олийгоҳга пўл олиб бахо қўйилса,

Кимни тарбиялаяпти ўқитувчилар?

Ўзига ўхшаган порахурними?

Ёки ўз халқига душманларними.

***

Насафдан Кешга ўтказмоқ бўлдим ишимни,

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.