Şəhrizad

4

Pambıq yığımının qızğın vaxtıydı. Axşamın ala-toranına doğru qadınlar yığdıqları pambığı çuvallarda qapanın yanına daşıyırdılar. Hesabdar İsfəndiyar bir-bir yaxınlaşan qadınların çuvallarını çəkib özündə qeydiyyat aparırdı. Şəhrizadın pambığını çəkib qeydiyyat apardıqdan sonra qıza dedi:

– Halaldır, ay Şəhrizad. Hər günün hesabatından görünür ki, ən çox

pambığı sən yığırsan. Gündəlik normanı ödəyirsən. Halaldır, vallah. Belə getsə, inşallah əmək qabaqcılı alacaqsan.

Şəhrizad heç nə demədən kəlağayısını düzəldib kəndə tərəf addımlayan qadınlara yaxınlaşdı.

– Olacaq da əmək qabaqcılı. Bizim kimi burda tər töküb sonra da

səhərə kimi evdə biş-düşlə məşğul olmur, – bunu Əhmədəlinin arvadı Gülgəz dedi.

Şəhrizad dinmədi. Amma Nübar sinəsini qabağa verib:

– Nə deyirsən ay tülkünün quyruğu, – dedi.

Kənddə hamı Əhmədəliyə tülkü Əhmədəli dediyindən, Nübarın sözləri Gülgəzi cin atına mindirdi. Odur ki, Nübarın üstünə şığıdı. Hesabdar İsfəndiyar, briqadir Alı özlərini çatdırmasaydılar bir-biri ilə saçyolduya çıxan Gülgəzlə Nübarı ayırmaq mümkün olmayacaqdı.

Aralanıb ön tərəfdə gedən Gülgəz qışqırırdı: – Mənə tülkünün quyruğu deyir… Özün nəsən sən… Bəy qızının tulası…

Baş verən dava-dalaş hamıdan çox Şəhrizada təsir etmişdi. Axı nəyə görə insanlar ondan əl çəkmirdilər. Bir neçə gün idi ki, Qüdsinin ölümündə heç bir əli olmayan qardaşı Məmmədrəsul barədə şər-böhtan deyir, bu gün də onun min-bir əziyyət bahasına hamıdan çox pambıq yığmasına qibtə edirdilər. Bəyəm o, günahkardır ki, bəy qızıdır?

Şəhrizad dərindən ah çəkdi. Səhərdən bəri ayaq üstündə işlədiyindən şişmiş ayaqları sözünə baxmırdı. Bir yandan da Gülgəzin Nübara “Bəy qızının tulası”, – deməsinə lap çox üzülürdü…

Kənddə Talıb qədər ikinci savadlı yox idi. Onu məktəbə müəllim götürməsələr də, əlacsız qalıb kolxoza mühasib götürmüşdülər. Kolxoz sədri Süleyman savadsız olduğundan onun da, kolxozun da bütün yazı-pozu işlərini Talıb aparırdı.

Hesabdar İsfəndiyar bu günün yığım qeydlərini yazdığı dəftəri gətirib Talıbın stolunun üstünə qoydu. Talıb dəftəri açıb əmək günü kitabına göstəriciləri köçürərkən gözü Şəhrizadın bu gün də hamıdan çox pambıq yığdığını göstərən rəqəmlərə sataşdı. Dünyada ən çox sevdiyi insanın, Şəhrizadın uğurlarına sevinən Talıbın dodağı qaçsa da, ürəyindən qara qanlar axdı. O cür naz-nemət içində yaşamış xanımının hər gün qızmar günəş şəfəqləri altında qul kimi işləməsi Talıbı çox üzürdü. Hər gün bir yastığa baş qoyanda arvadının vaxtilə bir cüt göyərçini xatırladan əllərinin necə kobudlaşdığını, qabardan xətt-xətt olduğunu görürdü.

Talıb neçə dəfə istəmişdi Şəhrizada desin ki, pambığa getmə. Amma anlayırdı ki, bu, mümkün deyil. Onsuz da ağzıgöyçəklər onlara hələ də sinfi düşmən kimi baxırdılar…

***

Fərrux dəliyə dönmüşdü. Əhmədəlinin son dövrlər dəyişən üzü, arvadı Gülgəzin ona əvvəlki kimi qulluq etməməyi onu cin atına mindirirdi…

Özünə ailə, ev-eşik qurmağın vaxtı çatmışdı. Amma nə qədər ki Talıb azadlıqdadır, o Şəhrizadla bağlı arzusuna çata bilməyəcəkdi: Qüdsi Hacıyevin qətlə yetirilməsi onun önünü açsa da, Muradxan Qalabəyov hələ də öz vəzifəsinin başında idi.

Rus dilini pis bilmirdi. Bu dildə yazıb-oxumağı bacarırdı. “Moskvaya, Mərkəzi Komitəyə, Fövqəladə komissiyaya yazacağam. Nə olar, – olar. Qocalıram… Bu bəy oğlu əlini-qolunu sallayıb kənddə at oynada bilməz. Hələ bir mühasib də qoyublar onu. Yazmalıyam. Şəhrizad günün altında solan qızılgül kimi günü-gündən əriyir. Mənim olsa, onu işləməyə qoymaram…”

Bayaqdan bəri, evə gəldiyindən Əhmədəlini və Gülgəzi evdə görmədi. Ürəyi çay istədiyindən dözməyib qışqırdı: – Əhmədəli, Əhmədəli, Gülgəz…

Alt otaqda Fərruxun səsini eşidən Ayna yuxarı qalxdı. Qapını döyüb, – dədəmgil evdə yoxdur. Nənəmin vəziyyəti yaxşı deyil, oraya gediblər, – dedi.

Fərrux sanki Aynanı heç görməyibmiş kimi onu təpədən dırnağadək süzdü. İri sinəsinin yanıyla üzüaşağı uzanan, zil qara hörüklərinə, incə belinə baxdı … "Mən bu qıza əvvəl niyə fikir verməmişəm. Heç də pis qız deyil…"

Ayna Fərruxun nəzərlərini üzərində hiss edib ağzında durduğu, qapını bir qədər özünə tərəf çəkdi. Aynaya baxa-baxa bihuş olub şəhvətinə qul olan Fərrux qapının cırıltısından bir qədər ayıldı:

– Sən çay dəmləyə bilərsən?

– Hazırı var. Təzə dəmləmişəm. İndi gətirərəm.

– Hə, bir çay versən yaxşı olar. Ciyərim yanır.

Bir azdan qapı önündə Aynanın ayaq səsləri eşidildi. Qapı xəfif açıldı. Nəlbəkidəki çay dolu stəkanı irəli uzadan Ayna, heç nə demədən gözlədi ki, Fərrux çayı götürsün. Nəlbəkini qızın əlindən almağa tələsməyən Fərrux bayaqdan bəri uzandığı döşəyin üstündən qalxmadı. Hələ də Ayna ilə bağlı şəhvət dolu xəyalda idi.

Yavaş səslə, – gətir, – dedi.

Ayna içəri keçmək istəmirdi.

– Gətir də. Orda niyə durursan.

Başqa yolu qalmayan Ayna ürkək addımlarla Fərruxun uzandığı döşəyə doğru addımladı.

Qız çayı onun qarşısında xalçanın üstünə qoyub dikəlmək istədikdə bir anın içində yerindən qalxan Fərrux onu qolları arasına aldı. Qızı özünə tərəf sıxıb öpmək istəyirdi ki, üzünə dəyən şillədən gözlərində qığılcım çarpdı.

Kənd qızı güclü əlləri ilə Fərruxu yumruqlayıb ondan canını qurtarmağa çalışdı. Aynanın müqavimətini qıra bilməyən Fərruxun qolları süstləşib yanına düşdü.

Əsəbdən və həyəcandan qıpqırmızı olmuş Ayna geri çevrilib qapıya doğru qaçdı. Fərrux onu durdurmağa çalışsa da, nə söz tapa bildi, nə də ayaqları yerindən tərpəndi.

Etdiyinin indi fərqindəymiş kimi, – aman Allahım, mən nə etdim. Tülkü atasına desə, nə oyun çıxaracaq, hələ məlum deyil. Özü də bu gün səhər onu söymüşəm, – dedi.

Fərrux ən pis halda nə edəcəyini götür-qoy edirdi. Fikirləşirdi ki, qabaqdangəlmişlik etsin…

Hava qaralanadək evdən bayıra çıxmadı Fərrux. Az sonra həyətdən Əhmədəli və Gülgəzin səsləri gəldi. Onların alt evə keçmələrinə imkan vermədi, qapını açıb hər ikisini yuxarı səslədi. Gülgəzin yuxarı qalxmaq fikrinin olmadığını görüb, – Bacı, sən də gəl, – dedi.

Gülgəz təəccüblə çiyinlərini çəkib Əhmədəlinin arxasınca yuxarı qalxdı:

– Axşamınız xeyir. Hara getmişdiniz, çox narahat oldum.

Əhmədəli:

– Anam ağır xəstədir, dedilər arvad məni görmək istəyir,

getmişdik ona baş çəkək, – deyə cavab verdi.

– Mənə niyə demədiniz. Mən də gələrdim sizinlə.

Əhmədəli məktəb direktorunun birdən-birə mülayimləşməsini, səhər

tezdən ona etdiyi təhqirlərin əvəzi kimi qəbul etsə də fikirləşdi ki, “Ayə, deyəsən, bu mənim Cəbrayılovun adamı olduğumu bilib”.

Gülgəz də heç özünə oxşamayan Söhbətovun bu dəyişkənliyini səhər tezdən ona qarşı etdiyi kobud rəftarın, ərinə etdiyi təhqirin üzrxahlığı kimi qəbul etdi.

– Sağ ol, ay müdir. Gəlmiş kimi varsan. Narahat olma. İndi

Gülgəz aşağı düşüb sənə çay, çörək də düzəldər.

– Yox, əziyyət çəkməsin. Mən sizə burda çox əziyyət verirəm. Gərək özümə başqa yer tapım. Daha istəmirəm ki, siz bu qədər əziyyət çəkəsiniz.

– Yox, yoldaş Söhbətov. Sənin burda qalmağın bizə çox xoşdur. Bir də ki, gedib tək necə qalacaqsan? Sənin yeməyini, çayını kim verəcək?

Fərrux birdən durub oturdu. Əli ilə işarə elədi ki, siz də əyləşin. Əhmədəli ilə Gülgəz bir-birinə baxdılar. Söhbətovu heç zaman belə gülərüz və köməksiz görməmişdilər.

– Amma nə vaxtacan belə olacaq? Həmişə siz mənim qulluğumda

durmayacaqsınız ki! Mən də ev-eşik olmalıyam, ya yox?

– Düzdür, yoldaş Söhbətov…

Araya sükut çökdü. Gülgəz dinmirdi. Əhmədəli gülümsəyib:

– Allah bir halal süd əmmiş yetirsin, subaylığın daşını atasan.

– Yetirsin də, yetirsin… Hazır var da. Axtarmağa nə gərək.

– Anlamadım, ay direktor. Əgər varsa, day nə gözləyirsən?

– Məndən asılı heç nə yoxdur. Bu sizdən asılıdır.

Əhmədəli Gülgəzə baxdı, Gülgəz də Söhbətova.

– Ay direktor, kimdisə de, biz də qabağa düşək, görək kimdir.

Fərrux pəncərəyə tərəf baxıb:

– Yox əşşi, uzağa getmək lazım deyil.

– Vallah, mən andıra bilmədim.

Fərrux daha sözü uzatmağın yersiz olduğunu görüb dedi:

– Qızınız Aynanı istəyirəm…

Gülgəzin elə bil indi dili açıldı. Bayaqdan bəri o susqunluğunu

qoruyub saxlasa da, indi daha Fərruxdan utanmadı da:

– Bıy, ay yoldaş Söhbətov, böyük qız dura-dura Aynanı sənə

verə bilmərik. Bir də ki, Ayna səndən çox uşaqdır. Alınmaz bu iş…

Əhmədəli çevrilib arvadına baxdı. Arvadı başı ilə Əhmədəliyə yox dedi. Yəni fikrim qətidir.

– Hə, alınmaz, ay direktor. Böyük qızı verməmiş, onu kimə

verə bilərik ki…

Fərrux Əhmədəlinin böyük qızını görmüşdü. Bayaq Aynanın onu şillələyib əlindən çıxması qıza olan ehtirasını artırmışdı. Artıq o nəyin bahasına olursa-olsun, məhz Aynanı ələ keçirmək istəyirdi. Hələlik isə ortanı səngitmək üçün dedi:

– Mən gözləyərəm. Siz də böyük qızı bir az tez baş-göz edin ki…

Gülgəz:

– Allah qismətini versin. Xeyirlisi. Amma ona hələ çox var… – dedi və qapıya tərəf getdi.

Əhmədəli də sağollaşıb qapıdan çıxdı.

Həmin gün alt evdəkilərdən daha bir səs çıxmadı. Fərrux ac-susuz

yatsa da, şükür elədi ki, Ayna baş verənləri valideynlərinə danışmayıb. Gözlərini yumub yatmağa çalışdı. Xəyalının bir ucunda gənc, dəli ceyranı xatırladan Ayna, o biri ucunda da yaşıdı, dünyalar gözəli Şəhrizad. Xəyalən gah Aynanın, gah da Şəhrizadın yanında olurdu. Birdən at belində Şəhrizada tərəf gələn Talıbı gördü. Tez gözlərini açdı. Yuxusu ərşə çəkilmişdi… Masa üstünə kağız-qələm qoyub oturdu. Moskvaya, Mərkəzi Komitəyə və Fövqəladə komissiyaya Talıbın bu günə kimi azadlıqda qalması barədə donos yazacaqdı…

***

Bu yaz erkən quzuların sayı çox idi. Talıb İsmayılı da götürüb mal bazarına satmağa quzu aparırdı. Erkən quzuları satıb şişək alacaqdılar. Hümbət də bu gün qoyunları tövlədən çıxarmayıb onlarla gəlmişdi. Quzuları qabaqlarına qatıb üzü bazara doğru getdilər…

Sibir Qəzənfər Tərtərin sahili ilə qardaşı, sədr Süleymanla

pambıq sahələrinə baxa-baxa gəlirdilər. Birdən ön tərəfdən bərk şappıltı gəldi. Atlarını yeyinlədib üzü Kürə tərəf çapdılar. Axan çayın ortasında bir qadının suya batıb-çıxdığını gördülər.

Süleyman Sibir Qəzənfərdən cavan olduğundan atını durdurub gimnastyorkasını çıxartdı. Cəld atdan enib Tərtərə baş vurdu. Sibir Qəzənfər də sahədəki kəndlilərə səslənib köməyə çağırdı. Süleyman üzə-üzə özünü batan qadına çatdırıb bir əli ilə qadının qolları altından yapışdı, o biri əli ilə isə üzməyə çalışdı.

Kənd cavanlarından bir neçəsi özünü çaya atıb, Süleymanın

köməyinə yetişdi. Sibir Qəzənfər artıq sahilə yaxınlaşan Süleymandan və suda olan kənd cavanlarından suda batanın kim olduğunu xəbər aldı.

– İsmayılın anası Nəsibə arvaddı, – Süleyman boğuq səslə qışqırdı.

Sibir Qəzənfər:

– Yazıq arvad, əri öləndən necə havalanıbsa…

Sibir Qəzənfər Nəsibəni evə aparmalarına göstəriş verdi.

Talıbgil hələ qayıtmamışdılar… Nəsibəni daxmasında yatağa uzatmışdılar. Şəhrizad, Nübar, Xoşqədəm onun yanında idilər. Şəhrizad bu zavallı qadının halına acıyır, bugünkü hadisənin hələ bazarda olan İsmayıla evə qayıtdıqda necə təsir edəcəyini düşünürdü.

Tamamilə əldən düşən Nəsibə isə ayağa qalxa bilməsə də, buna cəld edirdi. Şəhrizad və Nübar onu güclə qaldırdılar. Handan-hana Nəsibə sakitləşib gözlərini yumdu.

Xoşqədəm Nəsibə arvadın yanında qaldı. Şəhrizad da arabir Nəsibə arvada baş çəkirdi. Axşama yaxın Talıb, İsmayıl və Hümbət bazardan geri döndülər. Aldıqları şişəklər sağlam görünürdü. Yaxşı da qiymətə almışdılar. Yol boyu xeyli deyib-gülmüşdülər…

İsmayılı gülməyə məcbur edən o idi ki, qoyun satanlara yaxınlaşdıqda Talıb uzaqdan hansı qoyunun şişək, hansının erkək olduğunu deyirdi. Hümbət isə ağızlarını açıb dişlərinə, digər yerlərinə baxmamış bunu deyə bilmirdi. İsmayıl da Hümbətə üzünü tutub, – ayə, ay Hümbət, sən gözünü açandan qoyunların içində böyümüsən, çobanlıq etmisən, amma hələ də hansı quzunun erkək, hansının da şişək olduğunu bilmirsən. Amma bəy oğlu Talıb bəy bunu uzaqdan baxmaqla edir. İndi sən mənə de görüm, sən çobansan, yoxsa çobanlığın da əldəqayırmadır?…

Hər üçü İsmayılın bu sözlərinə xeyli gülmüşdü, Hümbət də özünü sındırmayıb, – Talıb qağam hər şeyi, adamları da uzaqdan tanıyır, – demişdi.

Belə görünürdü ki, hər üçünün kefi kökdür. Amma həyətə daxil olduqda Şəhrizad və Nübarın İsmayılgilin qapısı ağzında, əli qoynunda dayandıqlarını gördülər.

Daxmalarını hər dəfə tərk edəndə xəstə anasına nə isə ola biləcəyindən daim narahat olan İsmayılın ürəyi sürətlə döyünürdü. İrəli qaçıb, – anama bir şey olub? – deyə Şəhrizad və Nübardan xəbər aldı.

Şəhrizad İsmayılın çox həyəcanlandığını görüb, – İsmayıl, narahat olma, anan sağ-salamatdır, keç içəri özün görəcəksən, – dedi.

İsmayıl içəri keçdi. Anası gözlərini yumub yataqda dinməz-söyləməz uzanmışdı. Xoşqədəm onun yanında dizlərini qucaqlayıb xəyala dalmışdı.

İsmayıl dizlərini yerə atıb, – Ana, ay ana, – deyə səsləndi.

Xoşqədəm:

– İşin yoxdur, qoy yatsın, – dedi.

– Bu nə vaxtın yatmağıdır? O heç yatırdı ki, nə oldu birdən-birə…

– İsmayıl, sakit ol, qoy sənə bir çay gətirim, iç rahatlan. Anan yorulub

yatır.

Çay gətirdikdən sonra İsmayıla dedi:

– Daha onu tək qoymaq olmaz. Sibir Qəzənfər görməsəydi indi onu

itirmişdik. Səhər yeməyini verib keçdim ki, bir az gözümün acısını alım. Yenicə gözümə yuxu getmişdi ki, gördüm yaman səs-küy gəlir həyətdən. Qaçdım həyətə. Gördüm əyin-baş, saçları – hamısı su içində onu gətiriblər. Sən demə, mən öz daxmamıza keçən kimi qaçıb Tərtərə tərəf, özünü atıb çaya. Allah eləməmiş, Sibir Qəzənfərlə Süleyman ora gec gəlsəydilər, nə olacaqdı… Allah bilir…

Xoşqədəmin dedikləri İsmayılı sarsıtdı:

– Daha onu tək qoymaram. Xoşqədəm, sən də çox əziyyət çəkirsən.

Get dincəl. Daha anamın yanından heç yana getməyəcəm.

Xoşqədəm getməyə tələsmirdi:

– Nə əziyyəti var. Mənim üçün xoşdur. Ölənəcən ona xidmət

edəcəm.

– Bu, mümkün deyil. Özünə bu qədər zülm eləmə. Get. Mən

burdayam…

Xoşqədəm israr etməsinin yersiz olduğunu görüb ayağa qalxdı. Bu vaxt Nəsibə arvadın əli onun qolundan yapışdı. Xoşqədəm diksinib, – burax, ay Nəsibə xala, şükür, ayıldın, – desə də Nəsibə onun qolunu buraxmadı.

Xoşqədəm var gücü ilə dartınıb çırpındı… Ancaq Nəsibə onun qolunu buraxmırdı ki, buraxmırdı. İsmayıl məcbur qalıb, – Xoşqədəm, qolun ağrıyacaq, otur, görək nə olur. Şükür, anam ayıldı, – dedi.

Anası gözlərini açmışdı. Xoşqədəmin biləyindən dəmir kimi yapışan qadın bu biləyi buraxmırdı. İsmayıl anasını qucaqladı: – Sənə qurban olum ay ana, niyə belə edirdin? Özünü çaya atıb məni tək-tənha qoyub hara gedirdin? Mən yanındayam. Daha səni tək qoymaram. Burax Xoşqədəmin qolunu, qoy gedib bir az dincəlsin o da…

Birdən Nəsibə arvad dikəldi. Divara zillənən gözlərindən bir cüt yaş onun yanaqlarına süzüldü:

– Daha heç yerə gedən deyil Xoşqədəm. O mənim gəlinimdir. Eşidirsən, o getsə, özümü öldürəcəm, – dedi.

Anasının ağlı başına gəlmişdi. Daha o, havalı Nəsibə deyildi. Bu İsmayılı sevindirsə də, bir qədər öncə anasının Xoşqədəm haqqında dediyi sözlər dünyanı onun başına uçururdu… Anasına başqa söz desəydi, qadının yenidən əsəbiləşib havalanmasından ehtiyat edən İsmayıl daha dinmədi.

Bu günün yorğunluğu, anası ilə bağlı gərginlik onu əldən salmışdı. Üstündə oturduğu nazik döşəkcəyə uzanıb dərin yuxuya getdi.

…İsmayıl bəy paltarında idi… Hər tərəf al-əlvan bəzədilmiş, ətraf yamyaşıl, gül çiçək idi. Gəlinlik paltarında olan Şəhrizad duvağını üzünə salmışdı. O, qızı atın tərkinə alıb Kürün sahilindəki göy çəmənliyə çapdı. Sanki bu çəmənlik onların gərdəni, evliliyin ilk gecəsinin məskəni idi… İsmayıl Şəhrizadın gözlərindən aləmə saçdığı işıqdan sanki gözləri qamaşacaqdı deyə, Şəhrizadın duvağını qaldırmamış gözlərini yumub, duvağı qaldırdı. Onların dodaqları bir-birinə toxundu. Biri o birini öpüşlərə qərq edirdi. Bir-birindən doymaq bilmirdilər. Soyundular… Şəhrizad onun idi. Dəlicəsinə sevdiyi Şəhrizad. Daha onun gözlərinə baxmaqdan qorxmurdu… İsmayıl gözlərini açdı. Dünyanın ən xoşbəxti idi. Sinəsi üstündə uzanmış sevgilisinə baxdı… Aman Allahım, bu ki Xoşqədəmdir. Nə baş verir, mən neylədim… Yuxusu ilə indi baş verənlərdən nəyin gerçək, nəyinsə sadəcə yuxu olduğunu anlaya bilməyən İsmayıl yerindən dik atıldı…

Anası yerində yox idi. Cəld əynini geyinib həyətə qaçdı. Həyət qapısının ağzında anası onu görüb, – Sənə qurban olum, ay bala, qızı qaçırt dayıngilə. Bizim toy etməyə halımız yoxdur. Mən Nəsibəni başa salaram, – dedi.

Əlacsız qalan İsmayıl Xoşqədəmin dalınca daxmaya doğru getdi…

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «Литрес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на Литрес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.