Psixologiya

Psixologiya

Глава

Kirish

Salom, sevimli kitob o'quvchi!

Mening ismim Chengiza. Ushbu kitobni yozib sizlarga taqdim etishga qaror qildim, chunki men psixologiya haqida gapirish, inson ruhi va xatti-harakatlarini tushunish, hayotimizdagi muammolarga yechim topish juda muhim deb hisoblayman. Ushbu kitob – bu faqatgina psixologiya bo'yicha bilimlar to'plami emas, balki har kim uchun va yaxshi hayoti uchun qo'llanma. Kitobimiz talabalar, ota-onalar, mutaxassislar va oddiy o'quvchilar uchun mo'ljallangan. Har bir inson bu kitobdan o'ziga kerakli narsani topishi mumkin: stressdan qanday qutulish, munosabatlarni yaxshilash, o'z-o'zini tushunish, motivatsiya va shaxsiy o'sish haqida bilim olish, amaliy mashqlar va nasihatlar bilan ishlash. Kitobda siz psixologiyaning asoslari, shaxsiyat va xarakter,his-tuyg'ular va stress bilan kurashish, oila, do'stlar va sheriklar bilan munosabatlar, shaxsiy o'sish va motivatsiya, shuningdek, amaliy mashqlar va nasihatlar bilan tanishasiz. Mening istagim – bu kitob sizlarga yaxshi hayot yo'lida yordam beradi, sizni qiziqtiradi va foydali bo'ladi. O'qiganingizdan so'ng siz o'zingiz, yaqinlaringiz va hayotingizni yaxshiroq tushunib, undan zavq olishni boshlaysiz. Umid qilamanki, bu kitob maktablarda, universitetlarda va oilalarda ham o'qiladi.

Xush kelibsiz, kitobimga qiziqish bildirganingiz uchun katta rahmat!

1-bob

Asoslar va yo'nalishlar

Psixologiya nima? Psixologiya – bu inson ruhi, fikrlash, his-tuyg'u va xatti-harakatlarini o'rganadigan fan. Psixologiya so'zi yunoncha "psyche" (ruh) va "logos" (bilim) so'zlaridan kelib chiqqan. Ya'ni, psixologiya – ruh bilimi. Psixologiya bizga o'zimizni, yaqinlarimizni va dunyoni yaxshiroq tushunishga yordam beradi. U insonning nimalarga qiziqishi, qanday qilib fikrlashi, hissiyotlari va munosabatlari haqida gapiradi. Psixologiyaning asosiy yo'nalishlari:

Klinik psixologiya Ruhiy salomatlik, stress, tushkunlik, tashvish kabi muammolarni o'rganadi va ularga yechim izlaydi. Ijtimoiiy psixologiya Insonlar bir-biri bilan qanday munosabatda bo'lishini, jamoaviy xatti-harakatlarni o'rganadi.

Bolalar psixologiyasi – Bolalarning rivojlanishi, fikrlash va xatti- harakatlarini o'rganadi.

Shaxsiyat psixologiyasi – Har bir insonning xarakteri, temperamenti va shaxsiy xususiyatlari haqida gapiradi.

Ta'lim psixologiyasi – O'rganish jarayonlari, motivatsiya, pedagogik muammolarni o'rganadi.

Sport psixologiyasi – Sportchilarning ruhiy holati, motivatsiyasi va muvaffaqiyatini o'rganadi.

Psixologiya hayotimizda nima uchun kerak?

Psixologiya bizga: O'zimizni yaxshiroq tushunishga Stress va tashvishlardan qutulishga Yaqinlarimiz bilan munosabatlarni yaxshilashga Maqsadlarga erishishda motivatsiyani oshirishga Hayotdan zavq olishga yordam beradi. Psixologiya – bu faqat mutaxassislar uchun emas, balki har bir kishi uchun foydali bilim. U bizga yaxshi hayot yo'lida yordamchi bo'ladi.

2-bob:

Shaxsiyat va xarakter

Temperament – Nega ba'zi odamlar bir-biridan farq qiladi? Nega ba'zilar tez g'azablansa, ba'zilar esa doimo tinch xotircam bo'ladi? Bu savollarga javob topamiz!

Shaxsiyat nima? – Shaxsiyat – bu har bir insonning o'ziga xos xususiyatlari, fikrlash, his-tuyg'u va xatti-harakat uslublari majmui. Shaxsiyat bizni boshqalardan farq qiladi va hayotimizda qanday qaror qabul qilishimizga ta'sir qiladi.

Xarakter nima? – Xarakter – bu insonning turli vaziyatlarda qanday harakat qilishini belgilaydigan xususiyatlar to'plami. Masalan, ba'zi odamlar halol, ba'zilari esa ayyor bo'lishi mumkin. Xarakter hayotimiz davomida shakllanadi va o'zgarishi mumkin.

Temperament nima? – Temperament – bu insonning tug'ma xususiyatlari, ya'ni uning hayotga munosabatida ko'rsatadigan tabiiy uslubi.

Temperamentni asosan to'rtta turga ajratamiz:

1. Sangvinik – Faol, quvnoq, muloqotga moyil, tez kayfiyat o'zgaradi.

2. Flegmatik – Tinch, barqaror, sekin harakat qiladi, konfliktlardan qochadi.

3. Xolerik – Energiyali, tez g'azablanadi, ishchan, liderlik xususiyatlari bor.

4. Melanxolik – Nozik, sezgir, chuqur fikrlovchi, tez xafa bo'ladi.

Har bir insonda bu xususiyatlar aralashgan bo'lishi mumkin, lekin ko'pincha bir turi ustunlik qiladi. Shaxsiyat va xarakterni o'zgartirish mumkinmi? Shaxsiyat va xarakter butun umr davomida shakllanadi va ba'zi jihatlari o'zgarishi mumkin. Yangi tajribalar, ta'lim va o'z-o'zini tushunish bilan siz o'zingizni yaxshiroq qila olasiz. Temperament esa asosan tug'ma bo'lib, uni o'zgartirish qiyin, lekin xatti-harakatlarni boshqarish mumkin.

Shaxsiyat va xarakterni tushunish:

Hayotda qanday foyda beradi? – O'zingizni yaxshiroq tushunishga, Munosabatlarni yaxshilashga. O'z kamchiliklarini bartaraf etishga yordam beradi. Har bir inson o'ziga xos shaxsiyat, xarakter va temperamentga ega. Bu xususiyatlarimiz bizni boshqalardan farq qilishimizga va hayotimizga ta'sir qiladi. Boshqalarning xatti-harakatlarini tushunishga Munosabatlarni yaxshilashga O'z kamchiliklarini bartaraf etishga yordam beradi. Har bir inson o'ziga xos shaxsiyat, xarakter va temperamentga ega. Bu xususiyatlarimiz bizni boshqalardan farq qilishimizga va hayotimizga ta'sir qiladi.

3-bob

His-tuyg'ular va stress

Emotsiyalarni boshqarish

His-tuyg'ular nima? His-tuyg'ular – bu hayotimizdagi hodisalarga javoban paydo bo'ladigan ichki holatlar. Quvonch, g'am, g'azab, qo'rquv, hayrat, muhabbat – bularning barchasi his-tuyg'ularimizdir. His- tuyg'ular bizga hayotimizni yaxshiroq yoki yomonroq qilishda yordam beradi. Ularni inkor etish yoki yashirish emas, balki to'g'ri tushunish va boshqarish muhim.

Nega his-tuyg'ular muhim?

His-tuyg'ularimiz bizga: Hayotimizdagi xavflarni sezishga Yaxshi va yomon narsalarni ajrata olishga Boshqalar bilan muloqot qilishga O'zimizni ifoda etishga yordam beradi. His-tuyg'ularni inkor qilish – bu o'zimizni aldash. His-tuyg'ularni to'g'ri tushunish va boshqarish esa bizni kuchli va barqaror qiladi.

Stress va tashvish nima? – Stress – bu tashqi yoki ichki omillar ta'sirida organizmning javob reaksiyasi. Stress har doim ham yomon emas. U ba'zan bizni harakatga undaydi. Lekin doimiy stress sog'liqga zarar yetkazadi.

Tashvish – bu kelajakdagi noma'lumlikdan paydo bo'ladigan hissiyot. Ba'zan tashvish bizni ehtiyotkor qiladi, lekin ortiqcha tashvish hayotimizni og'irlashtiradi.

Emotsiyalarni va stressni boshqarish usullari

O'zingizni tushunish – Qaysi his-tuyg'ular sizda paydo bo'lganini tan oling. Bu sizga stressni kamaytirishda yordam beradi.

Nafas mashqlari – Chuqur va sekin nafas olish hissiyotlaringizni tinchlantiradi.

Jismoniy harakat – Sport, yurish, yoga – bular stressni kamaytiradi va kayfiyatni yaxshilaydi.

Ijodiy faoliyat – Rasm chizish, yozish, musiqa tinglash – bu hissiyotlaringizni ifodalash va tinchlanish usuli.

Muloqot – Yaqinlaringiz bilan gaplashish, muammolaringizni baham ko'rish – bu stressni kamaytiradi.

Meditatsiya va relaksatsiya – Meditatsiya hissiyotlaringizni boshqarishga yordam beradi.

Uyqu rejimi – Yaxshi uyqu stressni kamaytiradi va hissiyotlaringizni barqarorlashtiradi.

Qiziqarli fakt: His-tuyg'ular va tanamiz His-tuyg'ular faqat miyada emas, balki butun tanamizda paydo bo'ladi. Masalan, qo'rquvda yurak tez urib ketadi, g'azabda qo'llar titraydi, quvonchda yuzimiz yorishadi. His-tuyg'ularni tan olish va ularni boshqarish – bu o'zimizni yaxshiroq tushunish va hayotdan zavq olish kalitidir. His-tuyg'ularimiz bizning hayotimizning muhim qismidir. Ularni inkor qilish emas, balki to'g'ri tushunish va boshqarish kerak. Stress va tashvishlardan qutulish uchun oddiy, ammo samarali usullar mavjud.

4-bob

Munosabatlar – Oila, do'stlar, sheriklar, muloqot

Hayotimizda eng katta baxt va eng katta muammolar odatda boshqa odamlar bilan bo'lgan munosabatlarimiz bilan bog'liq. Ushbu bobda biz oila, do'stlar, sheriklar va boshqa odamlar bilan muloqot qilishning psixologik jihatlarini o'rganamiz. Nega ba'zi munosabatlar uzun va baxtli, ba'zilari esa tez buziladi? Nega ba'zi odamlar bilan gaplashish oson, ba'zilari bilan esa qiyin? Bu savollarga ilmiy va amaliy javoblar topamiz.

Munosabatlar nima?

Munosabatlar – bu ikki yoki undan ortiq odam o'rtasidagi hissiy, ijtimoiy va intellektual aloqalar. Munosabatlar bizga yordam beradi, lekin ba'zan muammolarga ham sabab bo'lishi mumkin.

Oila munosabatlari

Oila – hayotimizdagi eng muhim va qadrli munosabatlar manbai. Oila a'zolari bilan munosabatlarimiz bolaligimizdan boshlanadi va butun umrimiz davomida davom etadi. Yaxshi oila munosabatlari bizga ishonch, xavfsizlik va qo'llab- quvvatlash hissini beradi.