Metro-2033

– Ay səni qoca donuz! Məni həqiqətən qorxutdun! Mən də səni öldürəcəklərini düşünmüşdüm! – Andrey rişxəndlə sözə müdaxilə etdi, 450-ci metrdə ocağın ətrafında oturan hər kəs qəhqəhəylə güldü.

Pyotr Andreyeviç Andreyə əvvəlcə hirsli baxışlarla nəzər saldıqdan sonra o da özünü saxlaya bilməyib güldü. Gülüş səsləri tunel boyunca eşidilirdi. Birdən tunelin dərinliklərində bir yerdə qorxulu, nəyinsə səsinə oxşadılması çətin, qəribə səs eşidildi. Hamı susub qulaq kəsildi.

Tunelin dərinliklərindən, şimaldan, yenə eyni qorxulu, gurultular eşidildi; xışıltı və müəyyən edilə bilməyən ayaq səsləri.

Təbii ki, ilk müdaxiləni Andrey etdi, digərinə də susmağı işarə etdi. Sonra avtomatını götürüb səs gələn tərəfə hərəkət etdi. Sakit şəkildə silahını ayağa çəkdi, darağını doldurdu və ocağın başından uzaqlaşdı. Tunelin divarlarına kürəyini dayayaraq tunelin içinə tərəf yavaş-yavaş addım-addım irəlilədi.

Artyom da yerindən cəld ayağa qalxdı, bundan qabaq əlindən qaçırdığı şeyin nə olduğunu görmək üçün Andreyin arxasınca hərəkət etdi. Andrey arxasına dönüb sakit səslə nəsə dedi.

Silahı hədəfə tərəf nişan almış şəkildə, qaranlığın get-gedə artdığı nöqtədən durub silahını qarnının üzərinə yerləşdirib səsləndi:

– Buranı işıqlandırın!

Adamlardan biri stansiyadakı elektrik şitindən çəkdiyi, avtomobil fanarından quraşdırdığı aparatı işə saldı. Kəskin işıq qaranlığı bir anlıq yoxa çıxardı. Bir saniyədən sonra, qaranlığın içindən bir kölgə çıxdı. Ardından da kiçik görünməyən nəsə geriyə, şimala qaçdı.

Artyom artıq özünü saxlaya bilməyib var gücüylə qışqıraraq:

– Niyə atəş açmırsan? Görmürsən qaçır?!

Nə üçünsə Andrey silahını heç tərpətmədi! Andreyin silahının atəşə hazır vəziyyətə gətirilməsinə baxmayaraq Pyotr cəld yerindən tərpənərək səsləndi:

– Andryuşa, hələ sağsan?

Ocağın ətrafındakı insanlar həyəcanla öz aralarında pıçıldaşdılar, hamısının silahı ayağa çəkilmişdi.

Andrey, nəhayət, fanarın işığında göründü, pencəyini silkələdi.

– Əlbəttə, hələ yaşayıram! – gülərək cavab verdi.

– Ortada güləcək nəsə var – deyə, Pyotr Andreyeviç kinayəylə soruşdu.

– Üç ayaqlı, iki başlı mutantlar! Qaralar gəlib, hamınızı kəsib yeyəcəklər. Atəş aç, yoxsa qaçar. Burada durub boş-boşuna gülürsünüz, nə baş verib heç nə başa düşmədim.

Andrey ocağa yaxınlaşanda, Andreyeviç qəzəblə soruşdu:

– Nə üçün atəş açmadın? Yanımdakı oğlanı başa düşürəm, hələ çox cavandır, əvvəl o da tətiyi çəkə bilmədi. Amma sən niyə tətiyi çəkmədin, nə üçün atəş açmadın? “Poleşayevskaya”da nələr baş verib, bilirsən?

– Eh, bu Poleşayevskaya hekayəsini ən az on dəfə dinlədim. Maraqlanmayın sadəcə bir it haqqındadır. Yaşı kiçik, balaca it, ocağın yanına yaxınlaşır, həm isinmək həm də işıqçün… “Sizsə onu tikə-tikə doğrayacaqdınız, siz heyvan düşmənlərisiz!”

Özünü təhqir edilmiş hiss edən Artyom soruşdu:

– İt olduğunu hardan biləcəkdim? Elə maraqlı, qəribə səslər çıxardı ki, xüsusilə, burdakıların təxminən bir həftə bundan qabaq siçovul gördüyünü eşitmişdim, donuz böyüklükdə bir siçovul.

Bu sözləri Artyom danışarkən yerində titrəyirdi.

– Bütün darağı üstünə boşaltdıqları halda belə dipdiriydi və ölməmişdi.

– Bütün bu nağıllara inanın, görək axırı necə olacaq! Gözlə! Sənin danışdığın o donuz böyüklüyündəki siçovulu indi gətirəcəm, – deyib Andrey cavab verdi, silahını çiyninə asaraq təkrar qaranlığa yönəldi.

Bir dəqiqədən sonra uzaqdan yüngül fit səsi eşidildi. Ardından da yumşaq, qışqırıq səsi eşidildi:

– Gəl bura… Durma, gəl bura kiçik varlıq, qorxma!

Uzun müddət, bəlkə də on dəqiqə qədər Andrey öz-özünə danışdı, fit çaldı. Axırda yarı qaranlığın içində kölgə göründü. Təkrar ocağın yanına gələndə qələbə qazanmış kimi güldü, pencəyini açdı. İçərisindən titrəyən yazıq şəklində, islanmış, qorxunc pis, keçələşmiş dərisindən rəngi bilinməyən, gözləri qorxudan bərəlmiş, balaca qulaqları bir-birinə bitişik kiçik it çıxardı. Yerə qoyan kimi qaçmaq istədi, amma Andreyin güclü əli onu ənsəsindən yapışdı. Balaca itin başını oxşadı, pencəyini çıxarıb üzərinə örtdü.

– Bu balaca it əvvəlcə bir az isinsin, – dedi.

– Bəsdir, Andryuşa, hər halda yaxşıca bitlənib, Pyotr Andreyeviç dedi, – Bəlkə də qurdlanıb. Sənə də bulaşacaq, sonra da bütün stansiyaya yayacaqsan.

– Zırıldamağı burax, Pyotr. Bir buna bax!

Andrey pencəyini açaraq Pyotr Andreyeviçə qorxudan, soyuqdan titrəməkdə olan itin burnunu göstərdi:

– Hələ bunun gözlərinə bax! Bu gözlər əsla yalan deməz.

Pyotr Andreyeviç şübhəylə iti təhlil etdi. Heyvanın gözləri hərçənd ki, qorxuyla baxırdı amma heç şübhə yox ki, məsum və yazıqdı. Pyotr Andreyeviçin qəlbi bir az yumşalmışdı.

– Yaxşı! Eh, siz təbiət elmlərini bilənlərsiniz! Bir az gözlə, ona gəmirməsi üçün nəsə verim, – donquldanaraq əlini bel çantasına soxdu.

– Al, görək! Bəlkə bunu yesə bir az özünə gələr və hansı heyvana oxşadığı bilinər. Misal üçün: bir alman çoban itinə, – Andrey pencəyini balaca itlə birlikdə ocağa yaxınlaşdırdı.

Adamlardan biri soruşdu:

– Bu birdən birə hardan çıxdı? Orada arxa tərəflərdə artıq insan qalmayıb ki… Sadəcə qaralar var. Onlar nə vaxtdan it saxlayırlar?

Danışan, qarayanız, arıq adamdı. O ana qədər susmuş, ancaq danışanları dinləmişdi. İndi sizə istinin təsirindən yatmağa başlayan heyvana şübhəli gözlərlə baxırdı.

– Düz deyirsən, Kirill, – Andrey ciddi şəkildə cavab verdi, – Bildiyim qədər, qaralar heç it saxlamırlar.

– Bəs nə ilə yaşayırlar? Nə yeyirlər? – yenə Andreylə birlikdə gələnlərdən biri soruşdu, bir tərəfdən də çənəsini qaşıyırdı. Sualı soruşan, ucaboy, enlikürək, keçəl, güclü-qüvvətli adamdı. Kürəyində, buralarda çox nadir rastlanan uzun, rəsmi dəri palto vardı.

– Nə yeyirlər? Deyilənə görə, nə olsa. Yosun, siçan, insan. Onlara fərqi yoxdur, nə rastlarına çıxsa, nə tapsalar yeyərlər, – Andrey iyrənərək sifətini turşutdu.

– Onlar adamyeyəndirlər? – Andreyin yoldaşı soruşdu. Sanki daha əvvəllər adamyeyənlər haqqında nəsə bilirmiş kimi təəcübləndi.

– Bəli, adamyeyəndirlər! İnsan deyillər. Bir növ “insandan dönmə” deyə bilərik. Nə olduqlarını Tanrı bilir! Yaxşı ki, silahları yoxdur, bizə hücum edəndə silahlarla onları qova bilirik. Pyotr, sən bilirsən, altı ay bundan əvvəl onlardan birini necə ələ keçirmişdik?

– Bəli, düz deyirsən! – Pyotr Andreyeviç dedi, – İki həftə yanımızda hərəkətsiz vəziyyətdə qaldı, suyumuzdan içmədi, yeməyimizə də əlini vurmadı…

Yenə soruşdu:

– Onu dindirdiniz?

– Danışdıqlarımızın bir kəlməsini də başa düşmürdü. Onunla son dərəcə normal danışdığın halda həmişə sakit dayanırdı. Davamlı olaraq susdu. Sanki dilini udmuşdu. Hətta döyüləndə danışmadı. Qabağına yemək də qoydular, amma bir kəlmə danışmadı. Sadəcə bəzən donquldandı, vəssalam. Ölməmişdən əvvəl də elə qışqırdı, bütün stansiya ayağa qalxdı.

Kirill yenidən sözə müdaxilə etdi:

– Bəs, indi bu it haradan gəlir?

– Kərkəz quşu bilər! – Andrey cavab verdi, – Kərkəz quşlarından qaçıb gizlənmiş ola bilər. Bəlkə də iti parçalamaq istəyiblər. Bura sadəcə iki kilometr uzaqlıqdadır. Bəlkə də ancaq bir it buraya qədər gəlməyi bacara bilərdi, elə deyilmi? Ya da şimaldan buraya gəlməküçün yola çıxan, sonra da yolda qaralarla qarşılaşan birinə məxsusdur. İt vaxtında qaçmağı bacarıb. Hardan gəlir gəlsin mənim üçün maraqlı deyil. Ona bir diqqətlə bax; mutanta bənzəyir? Bir mutanta? Balaca, yazıq itdir, həmçinin, insanların yanına gəlməsi insanlara inamının göstəricisidir. Yoxsa nə üçün yanımıza gəlsin, burda üç saat yatsın?

Kirill susmuşdu. Andreyin danışdığı fikirləri bir-bir beynində təhlil edirdi. Hamı sakit dayanıb qulaq asırdı. Pyotr Andeyeviç bardaqdan çaydana su tökdü və soruşdu:

– Çay istəyən varmı? Bu axırıncıdır, bundan sonra keşikçi növbəsini dəyişəcəyik.

– Yaxşı fikirdir, mən varam, – Andrey sevinclə dedi, digərləri də yenidən canlanmışdılar.

Çaydandakı su qaynadı. Pyotr Andreyeviç, hamıya çay süzdükdən sonra:

– Qulaq asın! – dedi, – Xahiş edirəm, daha qaralardan danışmağı saxlayın. Yenə bir gün burada sonuncu dəfə oturduğumuzda, heç kim onlar haqqında danışmamışdı, o vaxt da yenə sürünərək bura gəlmişdilər. Digərləri də mənə eyni şeyləri danışdılar. Bəlkə də təsadüfdü, batil inancım yoxdur, yenə də nə demək olar? Bəlkə bunları hiss edirlər? Növbəmiz, demək olar ki, bitmək üzrədir, hələ də bu şeytan uşaqlarıyla nə maraqlanırsınız?

– Düzgün fikirdir! Onlar haqqında bu qədər düşünməyə dəyməz – Artyom da təsdiq etdi.

– Bəsdirin, daha dostum… Qorxutma bizi! – Andrey dedi, – Necə olsa, həll edərik.

Niyyəti Artyomu az da olsa güldürməkdi, amma səsi özünə belə inandırıcı gəlmədi, nə qədər gizlətməyə cəhd göstərsə də, qaralar ağlına gəldikcə, kürəyini buz kəsirdi. İnsanlardan qətiyyən qorxusu yoxdu, nə quldurlardan, nə anarxist qatillərdən və ya “Qızıl Ordu” döyüşçülərindən. Amma tam qorxmasa da, bu qara varlıqlar ağlına hər gələndə qəribə narahatlıq keçirirdi; bu insanlardan gələ biləcək təhlükəni düşünməkdən çox fərqli narahatlıqdı.

Hamısı sakit dayanmışdı, ətrafı ağır, qorxulu sükut çuğlamışdı. Ocağa bir az da yaxınlaşdılar. Odun parçaları yandıqca tonqaldan çıxan səslərin ahəngilə tunelin dərinliklərindən və şimaldan gələn qəribə səslər onları qorxuya salmışdı. Moskva metrosu sanki bir mutantın böyük qarnıydı. Bu gurultu, havadakı dəhşəti daha da artırırdı.

2

Ovçu

Artyomun ağlını yenə sərsəm şeylər qarışdırırdı. Qaralar… Öz növbəsi zamanı bu adamaoxşamazlar sadəcə bir dəfə Artyomun növbəsinə çıxmışdılar, yamanca qorxmuşdu. Niyə də qorxmayaydı?

Keşik çəkirsən, ocağın yanına oturub isinirsən. Qəflətən tunelin hansısa yerindən, dərinlərdən qorxulu səslər eşidirsən. Əvvəlcə müəyyən uzaqlıqda yüngül, daha sonra yaxın məsafədən və qüvvətli. Birdən qorxunc bir inilti, sanki məzardan gələn fəryad səsi qulaq pərdəsini yırtacaq qədər yaxından eşidilir… Və mərəkə başlayır!

Hamı cəld qum torbalarını, sandıqları təcili üst-üstdə yığıb müdafiə səddi yaradır. Komandir yüksək səslə qışqırır:

– Həyəcan!

Stansiyadan kömək üçün əlavə qoşun dəstələri gəlirdi, 300 metr məsafədə olan keşikçilər avtomatlarını çıxarıb, hücumun başlandığı mövqedə müdafiəyə keçmək üçün insanlar yerə uzanıb, silahlarını tunelin giriş hissəsinə tərəf tutub və hücum, atəş əmrini gözləyirlər. Mutantlar lap yaxınlaşanda adamlardan biri projektoru yandırır, ətrafa yayılan işıqda onları görürsən. Ağızlarını açaraq bərəlmiş gözlərilə, çılpaq, parlaq dərili siluetlər eyni sırayla sipərlərə doğru, insanların qarşısına, ölümə tərəf irəliləyirlər. Əyilmədən, dik şəkildə, hər an bir az daha yaxınlaşaraq üç, beş, səkkiz qorxunc varlıq… Ən qabaqdakı başını geriyə ataraq yenə o əcaib səsi çıxarır…

Tüklərin biz-biz olur, sıçrayıb qaçmaq istəyirsən, silahını, dostunu, hamısını arxanda buraxaraq… Hər şeyi kənara atıb, sadəcə buradan qaç və canını qurtar… Kəskin işıq gözlərinə vursun deyə ,projektor bu qorxunc varlıqların üzərinə istiqamətlənib. Amma onlar gözlərini də qırpmır, əlləriylə üzlərini örtmürdülər. Əksinə bərəlmiş gözləriylə işığa baxır, dayanmadan böyük sürətlə, qorxulu səslər çıxararaq gözlərini geniş açıb irəliləyirlər.

Sonda 150-cidə keşik çəkənlər avtomat tüfənglərlə qaçaraq atəş xəttinə girirlər. Hər tərəfdən əmrlər yağırdı. Hər şey hazır vəziyyətdədir. Ardından səbirsizliklə gözlənilən komandirin əmri gəlir:

– Atəş!

Bütün pulemyot və avtomatlardan atəş eyni vaxtda açılır və döyüş başlayır. Amma qaralar dayanmırlar, hətta əyilmirlər ki, güllə onlardan yan keçsin. Yoldan kənara çəkilmədən ayaqüstə düz açılan güllələrə tərəf gəlirdilər. Projektorun işığında onlara dəyən güllələrin necə parçalandığını, güllələrin təsirindən necə daldalı səndələdiklərini, sonra isə təkrar heç nə olmamış kimi yenə irəlilədiklərini görmək mümkündür. Sonra yenə o qorxuducu fəryad, inilti eşidilir, güllə qırtlaqlarını dəlib deşdiyi üçün bu dəfə çıxarılan səs həm daha qorxulu, həm də qəribədir.

Dəmir mərmi yağışı bu qəribə varlıqları geri çəkilməyə vadar etdikdən sonra, bir anlıq süküt hökm sürür. Qaralar yerə yıxıldıqda, öldüklərinə əmin olmaq üçün yenidən atəş edilirdi. Hər şeyin bitməsinə, bu qorxunc varlıqları zərərsizləşdirdikdən sonra cəsədlərinin qazılmış çuxurlara atılmasına baxmayaraq baş verən qəribə hadisənin təsiri uzun müddət gözlərinin qabağından getmir. Güllələr qara bədənlərini deşsə də, yenə yıxılmadıqları, bərəlmiş gözlərinə projektor yönəldiyi halda hərəkət etmələri çox qorxulu və qəribəydi.

Bütün bunları bir anlıq xəyal etmək belə Artyomu həyəcanladırdı. Ən yaxşısı, haqlarında çox söhbət edilməməli olduğunu düşündü.

– Ey Adreyeviç! – deyə, bir nəfər cənub tərəfdən, qaranlığın içindən səsləndi, – Hazır olun! Bir azdan ordayıq. Sizin növbəniz bitdi!

Ocağın yanında əyləşənlər, bu sözləri eşitdikdən sonra növbə dəyişikliyi üçün hazırlıq gördülər. Andrey kiçik iti yerindən götürdü. Pyotr Andreyeviçlə Artyom stansiyaya, Andreylə adamları da 150 metrdəki növbətçi hissədəki yerlərinə qayıdacaqdılar, növbələri hələ bitməmişdi.

Yeni keşikçilər ocağa tərəf yaxınlaşdılar, əl sıxaraq salamlaşdılar, qeyri-adi nəyinsə olub-olmadığını soruşdular və qarşılıqlı “Yaxşı istirahətlər” dedilər.

Pyotr Andreyeviçlə Andrey, tunelin içindən cənuba gedən yola tərəf qızğın şəkildə mübahisə edə-edə istiqamətləndilər. Həmişə razılığa gələ bilmədikləri mövzu ətrafında mübahisə edirdilər. Qaraların qidalanmalarıyla bağlı suallar verən keçəl, əzələli adam öz qrupundan ayrılıb, geriyə tərəf qaçaraq Artyomun yanına qədər gəlmişdi.

– Sən Suxoyla tanışsan? – Artyoma baxmadan aşağı səslə soruşdu.

– Saşa əmini deyirsən? Əlbəttə, tanıyıram, ögey atamdır. Onunla birlikdə yaşayıram.

– Deməli belə, ögey ata. Heç bilmirdim!

– Bəs sizin adınız nədir? – qısa bir tərəddüddən sonra, Artyom soruşdu. Adam ondan qohumları haqqında soruşursa, ona sual vermək haqqı olduğunu düşünmüşdü.

– Adımı nə üçün bilmək istəyirsən?

– Yəni, Saşa əmiyə çatdırmaq üçün, yəni Suxoya. Sizin onu soruşduğunuzu demək üçün”.

– Hə, eləmi?.. Ona Hanter de, Hanter soruşurdu de. Yəni, ovçu. Məndən salam deyərsən

– Hantermi? Bu soyadınızdı? Yoxsa sizə belə deyirlər?

Hanter gülümsədi. “Soyadımı? Hmm, nə üçün olmasın? Qulağa heç də pis gəlmir. Xeyr, cavan oğlan, soyadım deyil. Necə izah edim, bilmirəm… Bir peşə adı da deyə bilərik. Bəs sənin adın nədir?”

– Artyom.

– Səni tanıdığıma şad oldum. Mənə elə gəlir, qısa zamanda yaxşı dost olacağıq. Salamat qal! – Artyoma göz vurdu, Andreylə birlikdə 150 metr getdikdən sonra arxada qaldı.

Artıq yaxınlaşmışdılar. Uzaqda, stansiyadan canlı görüntülər gəlirdi, Artyomun yanında hərəkət edən Pyotr Andreyeviç narahatlıqla soruşdu:

– Mənə bax, Artyom, bu nə tip insandı? Səndən nə soruşdu?

– Sanki bir az qəribə adama oxşayır, məndən Saşa haqqında soruşdu. Bəlkə tanışıdır. Onu tanıyırsız?

– Tanıyıram, amma elə də yaxından yox! Bəzi işlərə görə bir neçə günlüyünə buraya gəldi. Onu Andrey tanıyır. İsrarla onunla birgə keşik çəkməyə getmək istəyirdi. Nə üçün bunu istədiyinisə bir Allah bilir. Amma bu sifəti hardansa xatırlayıram.

– Belə tipli insanların sifətləri asan-asan yaddan çıxmaz.

– Bunu harda görmüşdüm, görəsən? Bəlkə adını bilirsən?

– Hanter. Ən azından, özü belə dedi. Adının nə məna ifadə etdiyini bilmirəm.

Pyotr Andreyeviç qaşlarını oynatdı:

– Hanter? Bu ad tam rus adı deyil.

Uzaqdan qırmızı işıq yanıb-sönürdü. Stansiyaların çoxusunda olduğu kimi VDNX stansiyasında adi işıqlandırma sistemi yoxdu. Artıq üçüncü oniliyyə keçirdi ki, stansiyalarda qəza işıqlarından istifadə olunurdu. Bəzi xüsusi otaqlar, xüsusi əhəmiyyət kəsb edən yerlərdə adi lampalar vardı. Bütün bunlara baxmayaraq parlaq elektrikdən, civəli lampalardan istifadə edən bir neçə zəngin stansiya vardı. Bu stansiyalarla bağlı çoxlu əfsanələr gəzirdi: bu səbəbdən də möcüzəyə öz gözlərilə şahid olmaq üçün oraya getməkdən daha böyük arzuları yoxdu.

Tunelin çıxışında silahları təhvil verdikdən sonra getdilər. Pyotr Andreyeviç, Artyoma əlini uzadaraq:

– Gəl bir az dincələk, ayaq üstə durmağa halım yoxdu, belə baxıram, sənin də taqətin qalmayıb, ayaq üstə yuxulayırsan. Məndən Saşaya bol salam de. Bizi yenə gəlib ziyarət etsin! – dedi.

Artyom digərləriylə vidalaşdı. Çox yorğundu, böyük çətinliklə qaldığı yerə gəlib çatdı.

VDNX stansiyasında təxminən 200 nəfər yaşayırdı. Çox azı növbətçi otaqlarında, böyük qismisə çadırlarda yaşayırdı. Əsgər çadırlarıydı. Köhnəlmiş, didilmiş olsalar da, dözümlüydülər. Onsuz da yerin altında külək, yağış yoxdu, çadırların içində rahat yaşaya bilmək üçün çox diqqətli baxırdılar. Nəm, işıq keçirmirdi, kənardan gələn səs-küyün də qarşısını alırdı. Başqa nə lazımdır ki?

Həm perronlar, həm də orta keçiddəki çadırlar divara söykənirdi. Ortada prospekt funksiyasını yerinə yetirən geniş bir keçid yolu buraxılmışdı. Böyük ailələrin çadırları tağlarda quruluşdu. Orta keçidin başı və sonunda, mərkəzdəki xeyli arka boş buraxılmışdı, perronun altında da otaqlar vardı, lakin tavan çox alçaq olduğundan, burda yaşamaq mümkün deyildi. VDNX stansiyasındakı bu otaqlar depo kimi istifadə edilirdi.

Şimaldakı iki tunelin arasına bir neçə metr uzunluğunda qısa rels döşənmişdi, qatarlar buradan geriyə dönüş edirdilər. İki tuneldən biri sadəcə o əlaqə nöqtəsinə qədər uzanırdı, arxasını divarla hörərək doldurmuşdular. Digər tunel şimala, “Botaniçeski Sad” və ta Mıtışiniskiyə14 qədər uzanırdı. Bu tunel, fövqəladə hallarda geriyə dönüş yolu olaraq açıq tutulurdu, Artyomun keşik çəkdiyi yer də oradaydı. İkinci tunelin arxa hissəsiylə əlaqəli keçidi göbələk əkmək üçün ayırmışdılar. Burdakı relslər sökülmüş, torpaq bellənərək tullantıyla gübrələnmişdi. İndi hər tərəfdən sıra-sıra göbələklər çıxmışdı. Cənubdakı iki tuneldən biri də 300-cü metrədə yığışdırılmışdı. Orada, insanların yaşadıqları yerlərdən mümkün qədər uzaqda, tunelin ən sonunda donuz damları vardı.

Artyomun sığınacağı əsas prospekt üzərindəydi. Ordakı kiçik çadırlardan birində, ögey atasıyla bərabər yaşayırdı. Ögey atası idarə işində işləyirdi, digər stansiyalarla məlumat ötürülməsinə cavabdehdi. Məhz bunun üçün yaşadıqları çadıra özlərindən başqası yerləşdirilmirdi. Onların çadırı seçilən, yaxşı təmin olunan çadırlardandı. Saşa tez-tez 2-3 həftəlik yoxa çıxar, heç vaxt da Artyomu özüylə aparmazdı. İşləri çox təhlükəli olduğuyçün onu riskə atmaq istəmirdi. Həmişə zəifləmiş, saqqalı uzanmış, hətta bəzən yaralı qayıdırdı. Sonra da gecələri Artyoma yer altındakı həyatdan, buranın qəribə sakinlərinin belə inanmayacaqları şeylər haqqında danışardı.

Təbii ki, Artyom onunla birgə gəzməyə çıxmağı təkid edirdi, amma metroda necə gəldi gəzmək elə də asan və rahat deyildi, hər yer təhlükəliydi. Müstəqil stansiyalarda patrullar gələnlərə çox şübhəli yanaşırdılar. Çünki silahla keçməyə qoymurdular. Tuneldən silahsız keçməksə ölüm deməkdi. Nəticədə Artyom “Savyolovskaya”dan bura ögey atasıyla gəldiyi gündən bəri çox uzağa getməyə cəsarət edə bilməmişdi. Bir dəfə onu iş üçün Alekseyevskayaya göndərmişdilər; təbii ki, tək yox, qrupla. Onlar hətta “Rijskaya”ya gedib çıxmışdılar. Sonra bir səyahət də olmuşdu, lakin o, bu barədə kimsəyə danışa bilmirdi. Əslində istəmirdi.

Hələ çoxdan, hələ “Botaniçeski Sad” stansiyası bomboş olanda – onda orda qaralar-filan yoxdu, Artyomun da yeniyetmə vaxtlarıydı… Bir gün iki dostuyla risk edib ora getdilər. Növbə dəyişikliyi zamanı əllərində cib fənəri və cavanlardan birinin evdən oğurladığı qoşalüləylə ən kənardakı növbətçi hissənin önündən sürünərək keçmişdilər

Onlar “Botaniçeski Sad” ətrafında uzun müddət gəzmişdilər. Hərçənd ki, qarşıya çıxan mənzərə çox qorxulu və bir o qədər də maraqlıydı. Fənərlərindən yayılan işıq sayəsində insan sığınacaqlarından qalan söküntüləri görmüşdülər: yanmış və dağıdılmış döşəmələr, kömür vəziyyətinə gəlmiş kitablar, qırılmış oyuncaqlar, cırılmış-parçalanmış paltarlar… Ətrafda siçanlar gəzir, aradabir qəribə səslər eşidilirdi.

Qəflətən Artyomun dostlarından birinin – bu Jenya idi-içərilərində ən cəsur qorxmaz və maraqlı şeylərə meyilli olanın ağlına bir fikir gəldi: Sistemi işə salıb eskalatorlarla yuxarıya qalxsaq, nə baş verər? Görəsən, yuxarıda nə var, necədir?

Artyom işin lap əvvəlindən bəri buna qarşı çıxmışdı. Ögey atasının ən son danışdıqları hələ yaddaşına yenicə həkk olunmuşdu. Artyom, yuxarı çıxıb ağır xəstələnən insanlardan, gördükləri qorxulu şeylər haqqında danışanda digər iki dostu onu razı salmağa çalışıdlar. Əllərinə düşən bu bir dəfəlik şansdan istifadə etməliydilər, yanlarında böyüklərdən biri olmadan, bu atılmış stansiyaya bir də nə vaxt gəlməyə cəsarət edə biləcəkdilər? Üstəlik, öz gözlərilə görmək fürsətləri vardı – başların üstündə heç nə olmayan yeri görmək.

Dostları Artyomu razı sala bilmədiklərini gördükdən sonra qərara gəldilər ki, Artyom yuxarı çıxmağa qorxur. Belə olduğu təqdirdə Artyomsuz gedəcəkdilər. Tərk edilmiş stansiyada tək başına qalmaq, üstəlik, dostları tərəfindən təhqir edilmək Artyoma o qədər pis təsir etmişdi ki, nəticədə dişlərini qıcayaraq razılaşmışdı.

Platformayla eskalator arasındakı sistemi açan mexanizmi hərəkətə gətirməyi bacarmışdılar. Yarım saatlıq ümidsiz cəhd nəticəsində Artyom sistemi işə sala bilmişdi. Eskalatorun bir neçə pilləsi düşmüşdü, qalan paslı nərdivanların arasından fənərlə illərdir görmədikləri, eskalatoru hərəkətə gətirən böyük çarxların dişlərini görmüşdülər. Demək olar, hamısını pas basmış, üzəri qeyri-müəyyən hərəkət edən qəribə rənglə örtülmüşdü.

Üçünün yuxarıya dırmanmağı bacarması bir neçə dəqiqə davam etmişdi. Köhnəlmiş, paslanmış eskalator onların ağırlıqlarına tab gətirməyərək hər yuxarı qalxdıqca bir pillə qırılaraq aşağı düşürdü. Açılan deşiklərindən pilləkən işıqlarının köməyilə keçə bilərdilər. Yuxarıya çıxan yol uzun deyildi, amma ilk pillənin qırılıb düşməsindən sonar bayaqkı qərarlı, iradəli hərəkətlərindən əsər qalmamışdı. Yenidən cəsarətlərini toplamaq üçün əsl “stalker” olduqlarını xəyal etmişdilər.

Stalker… Bu söz qulağa hər nə qədər qəribə, yad gəlsə də rus diliyçün artıq doğmalaşıb. Əvvəllər bu söz mərmidən qalan artıqlar, hələ patlamamış bombaları quraşdırmaq, kapsulları metal toplayıcılarına təhvil verməkçün tərk edilmiş hərbi təlim mərkəzlərinə gözü bağlı girmək cəsarətini göstərən yoxsul insanlar, yaxud sülh vaxtı kanalizasiyalarda məskən salan və başqa işləri yerinə yetirən, ağla gələn hər növ bərbad işlərçün istifadə edilən ifadədir. Amma hamısının bir ortaq nöqtəsi vardı: Özlərini davamlı ən ucdakı təhlükələrə ataraq araşdırılmamış, qeyri-müəyyən, bilinməyən, uğursuz işlərə gözü bağlı girirdilər.

Radiasiyanın zəhərlədiyi tərk edilmiş təlim mərkəzlərində hansı hadisələrin baş verdiyini kim hardan biləcəkdi?

İnşaat ustaları dar, iyli, həmçinin, zil qaranlıq labirinti bir daha görməmək üçün birdəfəlik bağladıqdan sonra, bu böyük şəhərin kanalizasiyasında hansı qəribə, qeyri-adi hadisələrin baş verdiyi ancaq xəyal edilə bilərdi.

Metroda “stalker” adlandırdılan şəxslər də bu sirlə dolu qəribəlikləri meydana çıxarmağa cəhd edən şəxslərdi. Əyinlərində mühafizə geyimləri, mühafizə eynəkləri, qaz maskalarıyla, başdan-ayağa silahla təchiz edilmiş bu şəxslər belə, zəruri ehtiyaclar üçün yuxarıya çıxa bilmirdilər: silah anbarı, avadanlıqlar, ehtiyat hissələr, yanacaq kimi. İndiyə qədər yuxarıya çıxmağa çoxları cəhd etmiş, buna nail də olmuşdular. Lakin çox az qismi sağ-salamat geri qayıtmışdı. Bu insanlar qızıl kimi dəyərliydilər, hətta metronun ən köhnə işçilərindən daha çox maraq göstərilir, onlardan daha çox qorunurdular. Bilmirdilər ki, yuxarıda onları çox qəribə, qorxulu təhlükələr pusquda durub gözləyirdi, radiasiya şüalarından tutmuş, bu zərərli təsirdən meydana çıxan qorxulu varlıqlara qədər. Bəli, yuxarıda hələ həyat vardı, lakin ümumi olaraq hamının bildiyi həyata heç bənzəmirdi.

Hər stalker, yaşayan canlı əfsanəydi; cavanıyla qocasıyla hamının böyük rəğbətlə qarşıladığı ilahi varlıq kimiydilər. Üzərək, yaxud uçaraq gedilməsi mümkün olmayan, “pilot”, “dənizçi” sözlərininin unudulub zamanla mənalarını itirdiyi dünyada göz açmış uşaqlar stalker olmağa həvəslənirdilər. Özlərini dərin sevgi, rəğbətlə izləyən minlərlə insanın baxışlarının altında parıldayan silahlarıyla yuxarıya, tanrılara tərəf dırmanmaq… Vəhşilərlə vuruşmaq və geriyə qayıtdıqlarında yeraltında yaşayan insanlara yanacaq, silah-sursat, işıq və tonqal gətirmək, yəni yenidən həyat bəxş etmək.

Artyomla dostları, Jenya və Mızmız Vitali uşaqlıqlarından bəri stalker olmaq istəyirdilər. Böyük çətinliklə pillələri qırılıb dağıdılmış, pas basmış eskalatordan yuxarıya dırmanarkən, kürəklərindən mühafizə geyimləri, əllərində də eyniylə əsl stalkerlərdəki kimi güclü silahları olduqlarını xəyal edirdilər. Halbuki bunların heç biri yoxdu, əksinə, əllərində köhnə bir qoşa lülə silah vardı. o da işlək vəziyyətdə deyildi.