Qorio ata

Ejen ailəsinin daim ehtiyac içində olduğunu, bu ehtiyacı alicənablıqla ondan gizlətməyə çalışdıqlarını görürdü. Bir çox hadisələr onun qəlbində həyatda uğur qazanmaq arzusunu on qat artırmışdı. O, cəmiyyətdə qabağa getmək ehtirası ilə alışıb-yanmaqda idi. Qadınların cəmiyyət həyatında nə qədər böyük nüfuza malik olduqlarını duyduqdan sonra, o özünə himayədarlıq edəcək bir qadın tapmaq eşqiylə dərhal aristokrat məclislərinə can atdı. Vaxtilə xalası madam de Marsilyak sarayda xidmət etmişdi. Onun yüksək kübar məclislərində dostları vardı. Ejen onlardan kiminlə tanış ola biləcəyini xalasından soruşdu. Qocalmış xanım çox götür-qoydan sonra bir qərara gəldi ki, bacısı oğluna yardım əli uzada biləcək ən münasib şəxs vikontessa11 de Boseandır. O, bu məqsədlə gənc xanıma məktub yazaraq Ejenə verdi. Rastinyak Parisə gəldikdən bir neçə gün sonra xalasının məktubunu madam de Boseana göndərdi. Vikontessa cavab olaraq onu bala dəvət etdi. Bal ertəsi günə təyin edilmişdi.

1819-cu il noyabrın axırlarında ailə pansionunda ümumi vəziyyət bu şəkildəydi.

Bir dəfə Ejen madam Boseanın təşkil etdiyi baldan evə düz gecə saat ikidə qayıtdı. O, hüquqa dair kitabları vərəqləməzdən əvvəl bir neçə dəqiqə dalğın-dalğın oturdu. Vikontessa de Boseanı ağlından çıxara bilmirdi. Bu qadın Paris əyan məclislərinin çariçası idi; evi Sen-Jermen məhəlləsinin ən gözəgəlimli evlərindən sayılırdı. Kübar aləminin yuxarı təbəqələrinə mənsub olan vikontessa yoxsul tələbəni yaxşı qarşılamışdı. Ejen vikontessa ilə yenicə bir neçə kəlmə kəsmişdi ki, diqqətini başqa bir yaraşıqlı qadın cəlb etdi. Bu, ucaboylu, şöhrəti bütün Parisə yayılmış qrafinya Anastazi Resto idi. Rastinyak iri, qara gözləri olan bu qadına yaxınlaşıb elə birbaşa soruşdu:

– Madam, sizi harda görmək olar?

– Hardamı?.. – qrafinya dedi, – Bulon meşəsində də olar, öz evimdə də olar… hər yerdə olar.

Ejen bu xanımı «adlı-sanlı» hesab edərək özünü madam de Boseanın əmisi oğlu kimi təqdim etdi. Bundan sonra qrafinya ona evinə gəlməyə icazə verdi. Vidalaşarkən gülümsəməsindən Ejen daha da ruhlandı və belə qərara gəldi ki, qrafinyanın görüşünə mütləq getmək lazımdır.

Tələbə oğlanı bu coşub-daşan fikirlərdən eşitdiyi inilti ayırdı. O, yavaşca qapını açıb dəhlizə çıxdı. Qorio atanın qapısı altından gələn işığı gördü. Ejen düşündü ki, qonşusuna nəsə olub. Odur ki qapıya yaxınlaşdı, açar deşiyindən içəri baxdı. Qoca işləyirdi. Tələbənin gördüyü mənzərə özünü keçmiş fabrikant kimi qələmə verən bu şəxsin dürüstlüyünə şübhə yaradırdı. Qorio ata stolu arxası üstə aşırıb, onun ayaqlarını yuxarı çevirmişdi. Əlində tutduğu gümüş qabı kəndirlə stolun ayaqlarına dolayıb var gücü ilə əzir, külçə halına salırdı.

Rastinyak qocanın gümüş qabı əzdikcə damarları çıxan əllərinə baxıb düşünürdü: «Bir bunun gücünə bax!” Sonra tələbə Ejen dikəlib belini düzəltdi və öz-özündən soruşdu: “Bəlkə bu, özünü əbləh yerinə qoyaraq oğurluq mal satan bir tacir, ya da oğrudur?”.

Tələbə yenə gözünü açar deşiyinə dirədi. Qəmgin nəzərlərlə əzib yumruladığı gümüş külçəsinə baxdıqca Qorio atanın gözləri yaşarırdı. Sonra o, otağı işıqlandıran burma şamı söndürdü. Rastinyak qocanın dərin bir ah çəkərək yatağa uzandığını eşitdi. Öz-özünə pıçıldadı:

– Bu adam lap divanədir!

Bu zaman o, Qorio atanın ucadan dediyi sözləri eşitdi:

– Zavallı balam!

Ejen bu sözləri eşidib belə qərara gəldi ki, bayaq gördükləri barədə heç kimə bir kəlmə də danışmasın. Düzdür, qocanın qəribə davranışları onun barəsində şübhələr yaradır, ancaq Rastinyak qonşusunu belə tələm-tələsik ittiham etməyi də mənasız sayırdı.

Rastinyak otağına qayıdıb hüquqa dair kitabları səhifələməyə başladı. Lakin fikirləri çox dağınıq idi deyə düz-əməlli çalışa bilmirdi. Bir yandan Qorio atanın şübhəli davranışları, o biri yandan qrafinya de Restonun xəyalı Ejeni çalışmağa qoymurdu.

Nəhayət, o, yatağına uzanıb ölü kimi yatdı.

5

Ertəsi gün Parisin üstünü duman bürümüşdü. Duman elə sıx idi ki, az qala bir addım irəlini görmək mümkün deyildi. Saata baxmasan, vaxtı təyin edə bilməzdin: səhərdir, günorta, ya axşama doğru? Halbuki səhər saat onun yarısı idi. Ancaq madam Voke hələ də yuxudan ayılmamışdı. Kristofla Silviya kirayənişinlər üçün bişirilən südün üzünə yığılmış qaymağı toplayıb hazırladıqları qəhvəni içməklə məşğul idilər.

Kristof dedi:

– Saat ona on beş dəqiqə qalıb, amma heç kəs yerindən tərpənmir.

Silviya:

– Nə xəbərdir? – dedi. – Tələsən yerin var? Evdə heç kəs yoxdur. Madam Kutür öz qızı ilə səhər saat səkkizdə müqəddəs Etyen kilsəsinə ibadətə gedib. Qorio ata əlində bir bağlama ilə küçəyə çıxıb harasa yollandı. Onlar gedəndə mən aşağıda pilləkən təmizləyirdim. Hələ Qorio ata əlindəki bağlama ilə mənə yüngülcə toxundu da: dəmir kimi bərk bir şey idi. Görəsən, bu qoca kaftar nə işlə məşğuldur? Hərəkətlərindən heç şeytan da baş açmaz. Düzdür, pansionda hamı onu dolayır. Ancaq kirayənişinlər arasında ən yaxşısı yenə də odur. Bəzən məni hər hansı bir iş üçün qızlarının yanına göndərir, onlar isə heç vaxt bəxşişimi əskik etmirlər.

– Sən əminsən ki, onlar Qorio atanın qızlarıdır? Bir düjündülər.

– Məni ancaq ikisinin yanına göndərib. Başqa qızlarının olub-olmadığını bilmirəm.

Bir neçə dəqiqədən sonra Voke aşağı endi. Bu vaxt pişik süd kasasından tələsə-tələsə süd içməkdəydi. Voke öncə pişiyə bağırdı, sonra isə qaravaşı səslədi:

– Piştə! Silviya, Silviya!

– Nə var, ay xanım, yenə nə olub?

– Bir baxsana, pişik südü içib qurtarıb.

– Günah axmaq Kristofdadır. Ona demişdim göz-qulaq olsun. Bəs hara çıxıb gedib? Narahat olmayın, xanım, bu süd Qorio ata üçündür. Bir az su tökərəm, heç xəbəri olmaz.

Bu vaxt Votren yoğun səslə oxuya-oxuya yemək otağına daxil oldu. Madam Vokeni görüb:

– Xoş gördük, Voke cici! – deyərək oynaq bir hərəkətlə onu bağrına basdı.

– Yaxşı, buraxın…

– Mən bu saat bir şey görmüşəm…

– Nə görmüsünüz? – madam Voke maraqla soruşdu.

– Qorio ata saat doqquzun yarısında Dofina küçəsindəki zərgərin yanında idi. Bizim qoca ona qızıl suyuna çəkilmiş gümüş qab-qacaq satırdı. Özü də babat qiymətə! Qab-qacağı əməlli-başlı əzib yumrulamışdı. Görünür, bu işdə təcrübəsi var.

– Doğrudan?

– Doğrudan! Mən buna təsadüfən şahid oldum. Onu küçədə görüb təqib etdim. Nə edəcəyini bilmək istəyirdim: elə-belə, məzə üçün. Zərgərin yanından çıxdıqdan sonra bizim məhəllədəki Qobsek adlı məşhur sələmçinin evinə girdi. Qobsek kimi hiyləgər adam az-az tapılar. Belə adam hətta öz atasının sümüyündən domino daşı düzəltdirər.

– Sizcə, Qorio ata nə ilə məşğuldur?

– Məncə, bu sarsaq adam o qədər əbləhdir ki, pullarını bura gələn qadınlara xərcləyir. Düzdür, o, həmin qadınların öz qızları olduğunu iddia edir, amma…

Bu vaxt Silviya xəbərdarlıq etdi:

– Sakit! Qorio ata gəlir.

Keçmiş fabrikant pansiona daxil olub öz otağına qalxdı. Pilləkənləri çıxarkən o:

– Kristof, – deyə bağırdı, – mənim yanıma qalxarsan!

Kristof hardansa qəfil peyda oldu və Qorio atanın dalınca yuxarı qalxdı. Çox keçmədən isə yenidən aşağı endi.

Madam Voke xidmətçidən soruşdu:

– Nə məsələdir?

– Cənab Qorionun verdiyi məktubu ünvanına çatdırmalıyam.

Votren Kristofun əlindən məktubu alaraq:

– Nə məktubdur elə? – deyə zərfi o üz-bu üzünə çevirdi. Zərfin üstündə Qrafinya Anastazi de Restonun adı yazılmışdı.

Votren məktubu işığa tutub:

– Bəs, görəsən, bunun içindəki nədir? – dedi. –Bank vərəqəsi? Yox, ayrı şeydir!

Sonra zərfin ağzını azacıq açaraq:

– Pul! – deyə bağırdı. – Get, qoçağım, yəqin buna görə sənə yaxşı bəxşiş verərlər.

Süfrə hazır olanda madam Kutürlə madmazel Viktorina Tayfer göründü.

Madam Kutür:

– Biz Viktorina ilə kilsədə ibadət edirdik. Axı bu gün biz cənab Tayferin yanına getmək fikrindəyik.

Votren stulu yetim qıza təklif edərək ona:

– Atanızın qəlbində mərhəmət hissi oyatmaq üçün Allaha yalvarmaq yaxşı işdir, – dedi. – Lakin inanmıram ki, bunun bir faydası olsun. Siz yenə də bu gün görüşmək üçün cəhd edin. Ancaq mən özüm də yaxın günlərdə sizə kömək etməyə çalışaram. Əlimdən gələni edərəm ki, bu məsələ xoş sonluqla yoluna qoyulsun. Atanızla görüşüb danışaram. Darıxmayın, hər şey düzələr.

Viktorina yaşarmış və ümid dolu gözlərini Votrenə çevirib dilləndi:

– Ah, cənab, əgər biz bu gün yenə əliboş qayıtsaq və siz nə vaxtsa atamla görüşə bilsəniz, ona söyləyərsiniz ki, yer üzündə mənimçün ən qiymətli şey atamın məhəbbəti, bir də anamın namusu və şərəfidir…

Bu zaman Puare, madmazel Mişono və Qorio aşağı endilər. Küçədən tələbənin ayaq səsləri eşidildi:

Silviya:

– Lap yaxşı oldu, cənab Ejen, – dedi. – Bu gün siz də hamı ilə birlikdə səhər yeməyi yeyərsiniz. Neçə vaxtdır gec yatıb-gec oyandığınız üçün buna vaxtınız olmur.

Tələbə hamı ilə salamlaşıb Qorio atanın yanında oturdu. Bir parça ət götürüb çörəkdən kəsərək dedi:

– Başıma qəribə bir iş gəlib.

– Nə olub? Bizə də danışın, – deyə madam Voke xahiş etdi.

– Dünən qohumlarımdan birinin – vikontessa de Boseanın verdiyi balda idim. Həmin balda füsunkar bir qrafinya ilə rəqs edirdim. Ömrümdə onun qədər gözəl qadına rast gəlməmişəm. Bu gün səhər doqquzda mən bu yaraşıqlı qrafinyanı bir daha gördüm. O, piyada de-Qre küçəsi ilə gedirdi. Ürəyim döyünməyə başladı, elə zənn etdim ki…

Votren burda tələbəni dərin baxışla süzərək:

– Bura gəlir, hə?.. Halbuki doğrusunu bilmək istəyirsinizsə, o, sələmçi Qobsek dayının yanına gedirdi. Qrafinyanın adı Anastazi de Resto, yaşadığı küçə isə Elder küçəsidir. Düzdür?

Tələbə de Restonun adını eşidəndə diqqətlə Votrenə baxdı. Qorio ata kəskin bir hərəkətlə başını yuxarı qaldırdı, təlaşlı bir nəzərlə söhbət edənlərə baxdı, sonra isə kədərli səslə:

– Kristof çox gec gəldi, o artıq oraya getmişdir!– dedi.

Votren madam Vokenin qulağına tərəf əyilib:

– Mən doğru tapmışam,– deyə pıçıldadı.

Ejen soruşdu:

– Cənab Votren, hansı məlun onun adını sizə söyləyib?

– Aha! Belə oldu?! Qorio ata o adamı çox yaxşı tanıyır. Mən niyə tanımayım?

Tələbə:

–Qorio ata!– deyə çığırdı.

Zavallı qoca:

– A… Nə? Deməli, o dünən çox gözəl görünürdü.

– Kim?

– Madam de Resto.

Madam Voke Votrenə dönüb soruşdu:

– Bircə bax, madam de Restonun adı çəkilincə qoca axmağın gözləri necə parıldadı!

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

1

Pansion – ev üslubunda qurulmuş və hər cür şəraiti olan kiçik mehmanxana

2

Fut – ingilis ölçü sistemində 30 sm 48 mm-ə bərabər uzunluq vahidi

3

Lakey – nökər

4

Müşəmbə – su keçirməmək üçün bir və ya hər iki üzünə xüsusi maddə sürtülmüş parça

5

Əprimək – çürüyüb tökülmək, didik-didik olmaq

6

Frank – Fransada pul vahidi

7

Renta – istiqraz vərəqəsi sahiblərinə daimi gəlir gətirən müddətsiz dövlət istiqrazı

8

Frak – qabaq ətəkləri kəsik, dal tərəfdən isə uzun, dar ətəkləri olan kişi kostyumu

9

Qrafinya – vaxtilə Qərbi Avropada və Rusiyada zadəgan rütbəsi olan adamların arvadı

10

Çutqu – qadın yaylığı

11

Vikontessa – vikontun arvadı (vikont keçmişdə bəzi Avropa ölkələrində baron ilə qraf arasında orta zadəgan rütbəsinə sahib olan şəxsə deyilirdi)