Arı balası Maya

– Adamlar iynəcələri yeyirlər?

– Yox, yox! – Şnuk onu sakitləşdirdi. – Adamlar iynəcələri yemirlər. Ancaq bəzən insanlarda şiddətli öldürmək arzusu baş qaldırır, səbəbini başa düşə bilmirəm! Bəlkə də, siz inanmayacaqsınız, elə hallar olur ki, oğlan uşaqları iynəcəni tutanda qanadlarını qoparırlar. Sadəcə, həzz almaq üçün! Görürəm mənə inanmırsınız?

– Əlbəttə, inanmıram! – Maya özündən çıxdı.

Şnuk çiyinlərini çəkib başını aşağı saldı, sanki yadına nə vaxtsa çəkdiyi əziyyətlər düşmüşdü.

– Bu barədə danışmaq mənim üçün ağırdır! – iynəcənin üzündə əzab duyuldu. – Amma qulaq asın: mənim bir qardaşım vardı. Ona böyük ümidlər bəsləyirdim. Ancaq, təəssüf ki, bir az yüngülxasiyyət və hər şeylə maraqlanan idi. Bir dəfə o, bir oğlanın qurduğu tələyə düşdü. Bu, ağaca bərkidilmiş tor idi. Oğlanlar ona əl toru deyirlər. Deyin görüm, belə dəhşətli silah düzəltmək bizim hansımızın ağlına gələr?

– Mənim heç zaman ağlıma gəlməz!

– Oğlan mənim qardaşımın əl-əyağını nazik qara sapla bağladı, odur ki zavallı qardaşım qaçıb canını qurtara bilməzdi. Hər dəfə ona elə gələndə ki uça biləcək, sap dartılır, qardaşım təzədən insanın əlinə keçirdi!

– İnanılmazdır! – Maya kədərlə pıçıldadı.

– Mən qardaşımın dəhşətli ölümünü heç vaxt unutmayacağam! – Şnuk ağır-ağır köksünü ötürdü. Hər gün onu fikirləşir, gecələr yuxumda görürəm. Yazıq qardaşımın canı çıxana kimi insan onu özü ilə gəzdirdi!

– Bəs o nədən öldü? – arı canıyananlıqla soruşdu.

Şnuk dərhal cavab verməyib acı-acı ağladı.

– Oğlan onu cibinə qoydu! Buna kim dözə bilərdi?!

– Cib? Bu nə deməkdir? – Maya məyus olmuşdu. Elə təzə və dəhşətli şeylər öyrənmişdi ki, həyəcandan az qalırdı nəfəsi kəsilə.

Şnuk izah elədi:

– Cib insanın xarici qabığına bərkidilmiş anbar kimi şeydir. Bircə biləydiniz bu cibdə nələr yerləşir! Qardaşım ömrünün son dəqiqələrini bu dəhşətli yerdə keçirib! Yox, siz cibin nə olduğunu başa düşməzsiniz…

– Başa düşmərəm! – Maya razılaşdı. – Bir cibdə nə olur? Bəlkə, bal olur, hə?

– Yox, – Şnuk kədərlə dedi. – Cibdə bal nadir hallarda olur. Həmin vaxt oğlanın cibində görün nələr varmış: qurbağa, cib bıçağı, bir də kök!

– Dəhşət! – Maya pıçıldadı. – Bəs cib bıçağı nədir?

– Bu, süni iynə növlərindən biridir. Təbiət insana əsl iynə verməyib, buna görə də o, süni iynə düzəldir! Qurbağa ölüm ayağında idi: bir gözü çıxardılmış, pəncəsinin biri sındırılmış, çənəsi qırılmışdı. Amma qardaşım oraya atılan kimi oyanıb quruldamışdı:

– Qoyun bir özümə gəlim, bu iynəcəni ləzzətlə yeyərəm!

O, bircə gözünü bədbəxtə zilləyib baxır. Bu qorxunc baxışlar yarımqaranlıqda qardaşımı lap qorxudur. O özündən gedir, huşu qayıdanda isə cibin silkələndiyini hiss edir, görür ki, qanadının biri qurbağanın soyuq bədəninə yapışıb. Heç sözlə təsvir ediləsi deyil!

– Bəs… siz bunları necə öyrəndiniz?

– Elə ki oğlan acıb kökü cibindən çıxarır, qardaşımı da qurbağa ilə birlikdə yerə atır. Mən yaxınlıqdaydım, qardaşımın köməyə çağırdığını eşidəndə o səmtə uçub onları otluqda tapdım. Vaxtında gəlmişdim. Qardaşım mənə hər şeyi söylədi, son dəfə qucaqlaşıb-öpüşdük. O, ölümü şikayətsiz-filansız, əsl qəhrəman kimi mərdliklə qarşıladı. Mən onun gözlərini bağladım, palıd yarpaqları ilə üstünü örtdüm və qəbri peyğəmbərçiçəyi ilə bəzədim. «Rahat yat» – dedim və sakit yay axşamına doğru uçdum. Məni iki qürub günəşi müşayiət edirdi, biri səmada, biri də suda. Bəlkə də, o axşam yer üzünün ən kədərli və vüqarlı məxluqu mən idim! Siz heç belə hisslər yaşamısınız? Ümidvaram ki, mənə söyləyəcəksiniz…

– Yox! – Maya cavab verdi. – Mənim həyatımda indiyədək kədərli heç nə olmayıb!

– Onda taleyə minnətdar olun! – Şnuk məyus-məyus dedi.

Arıcığaz soruşdu ki, bəs qurbağanın axırı necə oldu.

– Qurbağa? Məncə, o da ölmüşdü. Ona belə də lazım idi! Mən onun qaçmağa çalışdığını gördüm, amma bir pəncəsi və bir gözü olmadığı üçün yerində fır-fır fırlanırdı. Bu çox gülməli idi. «Ümid edirəm ki, tezliklə leyləyə yem olacaqsan!» – dedim, bu arzu ilə də uçub getdim.

– Yazıq qurbağa, – balaca Maya kədərləndi.

– Xahiş edirəm, elə deməyin! – iynəcə hiddətlə səsini qaldırdı. – Siz lap ağ elədiniz. Həşərat nədir, qurbağaya yazığı gəlmək nədir! Həyat barədə çox az məlumatınız var!

– Əlbəttə! Amma başqalarının əzab çəkmələri də ağırdır…

– Cavan olduğunuz üçün belə düşünürsünüz, – iynəcə Mayanı sakitləşdirdi.

– Yəqin, yaşa dolduqca dəyişəcəyəm. Bura get-gedə sərinləşir. Mən günəşə doğru uçuram. Xudahafiz!

Maya ona tanış olan səsləri eşitdi və iynəcənin qanadları daş-qaş kimi minlərcə rəngə çaldı. O gözdən itdi və çox keçmədi ki, Maya onun mahnısını eşitdi. Bu uzun mahnı arıcığazın ürəyini həm kədər, həm də sevinclə doldurdu.

Buludlar arxasındanGünəş boylanan zamanSular da par-par yanır.Çayda qamışlar üstəZanbaqlar dəstə-dəstəAstaca yırğalanır.Uçub çəkməyəsən qəm,Nə gözəldir bu aləm,Bu böyük, geniş səma.Xoş gün görən qəm yemirQısa olsa da ömür,Parlaq, şən keçir amma!

Mayanın yanından iki kəpənək uçub keçdi.

– Sən bir iynəcənin mahnısına qulaq as! – ağ kəpənək rəfiqəsinə dedi. Balaca Maya da qanadlarını açdı və astadan vızıldayıb meşə gölünün gümüşü səthi ilə vidalaşaraq uçub getdi.

İFİ VƏ KURT

Maya səhəri gün oyanıb özünü mavi bir zəngçiçəyinin kasacığında gördü. Birdən hiss elədi ki, havada xəfif meh var, çiçək azacıq yırğalandı, nəsə yüngülcə ona toxundu. Açıq kasacığa nəm ot və torpaq iyi doldu. Hava çox soyuq idi.

Maya sarı erkəkciklərdən bir az tozcuq yığıb üst-başını təmizlədi və ehtiyatla bayıra baxdı. Sərin yağış yağır, ətrafa minlərlə şəffaf inci dənələri səpələnirdi. Bu damcılar çiçəklərə, yarpaqlara, otlara düşür, torpağı təravətləndirirdi.

Maya bərk təəccübləndi, çünki yağışın nə olduğunu bilmirdi. Ömründə ilk dəfə idi ki, yağıntı görürdü. Yağış çox xoşuna gəldi, gözlənilmədən özünü xoşbəxt hiss etdi. Amma Kassandranın «yağışlı havada bayıra çıxmaq olmaz» məsləhətini xatırlayıb narahat oldu. Başa düşdü ki, qanadlarını çətinliklə gərəcək, soyuqdan isə sadəcə xoşu gəlmirdi. Maya dünənki günəş işığından ötrü darıxdı: necə şən və qayğısız bir gün idi!

Səhər təzəcə açılmışdı, otluqda yaşayan bütün sakinlər oyanırdı. Maya zəngçiçəyinin kasacığında oturub özgə həyatın canlanmasına baxırdı. Bu elə maraqlı idi ki, o hətta doğma pətəyi üçün darıxdığını belə unutdu. Əyləncəli odur ki, özün yuxarıda oturub hamını görürsən, ancaq səni heç kim görmür.

Buna baxmayaraq balaca arının yadına yenə ev düşdü. Yəqin ki, indi arılar pətəkləri düzəldir, ya da balaca sürfələri yemləyirlər. Bayırda yağış yağanda pətəyin içi isti və rahat olur! Yalnız müşahidə aparanlar hərdənbir küləyin istiqamətini müəyyən etmək, yağışın kəsib-kəsmədiyini öyrənmək üçün bayıra baxırlar. Kraliça öz krallığını gəzir, mərtəbədən mərtəbəyə keçib hər şeyi yoxlayır. Kimini tərifləyir, kimini danlayır, ora-bura yumurta aparır, hamı da onun gəlişindən özünü xoşbəxt hiss edir. Onun xeyirxah baxışı, yaxud xoş bir sözü arıları nə qədər sevindirir! Bəzən öz işçi həyatına yenicə başlamış gənc bir arının başını mehribanlıqla tumarlayır, onun nə kimi çətinliklərlə üzləşdiyini soruşur.

Amma bunun nəyi xoşbəxtik oldu axı – doğma arıların əhatəsində yaşayasan, biləsən ki, onlar sənə hörmət bəsləyir və səni qorumağa hazırdırlar! Maya burada təhlükələri tək-tənha qarşılamağa həmişə hazırdır. Bəs yağış kəsməsə, nə yeyəcək? Zəngçiçəyinin şirəsi yoxdur, tozcuğu isə tez tökülür… Səyahəti ərzində ilk dəfə başa düşdü ki, günəş ona necə lazımdır! Əgər günəş olmasaydı, heç kəs qayğısız olmazdı, hamı ciddi olardı! Amma Maya günəşi xatırlayan kimi ürəyi sevinc və qürurla doldu: axı o, tək yaşamaqdan qorxmurdu! Gör nələr görmüş, nələr yaşamışdı! Amma başqa arılar uzun ömür sürsələr də, bunların hamısından xəbərsizdirlər. Yox, həyat təcrübəsi elə bil nemətdir ki, ondan ötrü təhlükələrlə qarşılaşmağa dəyər!

Aşağıda, ot saplaqlarının arası ilə qarışqalar gedirdi. Harasa tələsirdilər. Oxuduqları mahnının ahənginə uyğun addımlayırdılar. Amma bu mahnı nədənsə balaca arını qəmləndirdi:

Ömür qısa, gün qısa,Tez ötüb-keçir yaman.Biclərsə axmaqlarıAldadırlar hər zaman.

Qarışqalar yaxşı silahlanmışdılar, təhlükəli və cəsarətli görünürdülər. Tezliklə uzaqda gözdən itdilər. Amma kimisə oyada bildilər. Kobudtəhər, cingiltili səs eşidildi və böyük bir çiçəyin ləçəkləri aralandı. Oradan iri, gonbul bir böcək çıxdı. O, başdan-ayağa parıldayan zirehlə örtülmüşdü, bu zireh gah göy, gah yaşıl, gah da qara rəngə çalırdı! Böcək Mayadan azı iki-üç dəfə böyük idi. Maya fikirləşdi ki, bu zirehi deşmək mümkün deyil, üstəlik də böcək sərt və qorxunc səs çıxarır. Qarışqalar onu oyadıb kefini pozublar. Böcəyin saçları dağınıq idi, acıqla yuxulu-yuxulu gözlərini silirdi.

– Mən gəlirə-əm! – deyə vızıldadı. – Yol veri-in!

«Nə yaxşı ki mən zəngçiçəyinin içində oturmuşam!» – Maya sevindi. Burada özünü təhlükəsiz yerdə hiss etməsinə baxmayaraq yenə də bir az qorxdu…

Böcək sıx bitmiş nəm otların arası ilə ayaqlarını sürüyə-sürüyə gedirdi. Sözün düzü, elə bir gözəlliyi də yox idi. Gəlib düz Mayanın gizləndiyi zəngçiçəyinin altında dayandı. Solmuş yarpağı kənara çəkib bir addım geri atdı. Arıcığaz yuvaya gedən yolu gördü.

«Bu dünyada nələr olmur! – hər şeylə maraqlanan Maya fikirləşdi. – Budur, mən çox az ömür sürmüşəm, ancaq nələr görməmişəm!» O gizləndiyi yerdən sakitcə böcəyə göz qoydu. Böcək yuvaya tərəf əyildi, pəncələrini ağzına tutub qışqırdı:

– Mənimlə ova getmək istəyirsinizsə, tez qalxın! Artıq səhər açılıb!

O özünə o qədər əmin idi ki, nəzakətlə danışmağı da unutmuşdu.

Bir an keçmiş Maya incə, titrək səs eşitdi:

– Xahiş edirəm, qapını bağlayın, bayırda yağış yağır!

Böcək deyilənə əməl etdi, amma bir dəqiqədən sonra yenə səbirsizliklə qışqırdı:

– Tələsin də!

Mayanı maraq götürdü: görəsən, yuvadan kim çıxacaq? Arıcığaz çiçəyin lap kənarına gəldi, birdən üstünə böyük bir yağış damcısı düşdü. Qorxub tələsik üst-başını çırpdı. Bu zaman yuvadan qəhvəyi rəngli qəribə bir məxluq çıxdı. Onun yöndəmsiz bədəni, kiçik buynuzlu başı vardı. Pəncələri isə elə nazik idi ki, məxluq yavaş-yavaş hərəkət etməli olurdu. Özü də qayğılı görünürdü. Bu, çöl sisəyi* idi.

– Sabahın xeyir, əziz İfi! – böcək, axır ki, nəzakətlə danışdı, hətta elə bil azacıq arıqladı da. – Gecəni necə keçirdiniz? – Bir az susub əlavə etdi: – Əzizim!

İfi onunla laqeyd salamlaşdı.

– Bütün bunlar nəyə lazımdır, Kurt? Mən sizinlə görüşə bilmərəm. Bizim barəmizdə söz-söhbət gəzir!

Yazıq böcək məyus oldu.

– Mən başa düşə bilmirəm ki, bizim təzə-təzə möhkəmlənən dostluğumuz niyə başqa həşəratların dedi-qoduları ucbatından pozulmalıdır! Sizin onlarla nə işiniz var, İfi? Siz həmişə öz damınızın altında oturursunuz!

Ancaq İfi kədərlə və fikirli-fikirli gülümsədi:

– Siz heç nə anlamırsınız, Kurt! Bundan başqa, mənim qəti əmin olduğum məsələlər var. Təəssüflə onu da əlavə etməliyəm ki, siz mənim təcrübəsizliyimdən istifadə edib özünüzü mənə çəhrayı böcək kimi təqdim etmisiniz. Amma dünən ilbiz mənə məlumat verdi ki, siz peyinqurdusunuz! Ümidvaram ki, fərqi hiss edirsiniz? İlbiz sizi elə bir iş başında tutub ki, mən bu barədə heç danışmaq istəmirəm. Elə buna görə də münasibətimizi kəsmək fikrindəyəm!

Kurt pərtlikdən coşub-daşdı:

– Yox, mən heç nə anlamıram! İstəyirəm ki, mənə peşəmə görə sevgi bəsləməsinlər! Sizin üçün fərqi yoxdurmu ki…

– Əgər söhbət peyindən getməsəydi, – İfi təmkinlə sözə başladı, – mən çox şeylərə göz yumardım. Amma siz başa düşməlisiniz ki, ərini üç gün bundan əvvəl köstəbək yemiş cavan dul sisək özünü bacardığı qədər ciddi aparmalıdır. Odur ki, əlvida!

İfi bunu deyib cəld yuvasına girdi. Böcək elə axmaq vəziyyətdə qalmışdı ki, Maya istər-istəməz gülümsündü.

Nəhayət, o özünə gəlib bığları aşağı sallanmış başını qəzəblə buladı:

– Ürəksiz! Əfsus ki, beləsinin nə ağlı olur, nə də ürəyi!

Maya onun gözlərində yaş gördü, böcəyə yazığı gəldi. Birdən Kurt tərpənib irəli gəldi və göz yaşlarını silərək torpaq qalağının arxasında gizləndi. Bu qalağı, güman ki, köhnə rəfiqəsi öz yuvasından qazıb çıxartmışdı. Maya otların arası ilə balaca, çəhrayı bir yağış qurdunun getdiyini gördü. O gah dartınıb nazik və uzun şəklə düşür, gah da yığılıb gödək və yoğun olurdu. Bütün bədəni səssizcə bükülüb-açılan incə halqalardan ibarət idi. Kurt qurdun üstünə atılıb onu iki yerə böldü. Maya qorxdu. Böcək qurdun bir yarısını pəncələri ilə tutub yeməyə başladı, o biri yarısı isə hələ də yerdə qıvrılırdı.

Конец ознакомительного фрагмента.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

*

Sisək – cırcıramayabənzər həşərat növü