Полная версия
Hekayələr
– Bu qoca hərif nəyimə gərəkdir? Əlli il Avropada ballarda sürtülmüşün biridir! – dedi.
– Yersiz danışırsan! Otuz səkkiz yaşındadır! Ər dediyin beləsi olar. “Fənərbağça” klubunda top oynayan oğlanlaramı gedəcəksən? – cavabını aldı.
Nişan günü evlərinə bütün qohumlar çağırılacaqdı. Fəqət bir gün əvvəl bibioğlu gəldi. Bədia ilə yalqız qaldılar. Əvvəlcə qüssəli bir tərzdə baxışdılar. Sonra Namiq:
– Hayıf sənə, Bədia! – dedi. – Baban yaşda bir adama gedirsən.
– Şişirtmə sən də…
– Şişirtmə deyil! Bir əsr yaşında, xınalı-boyalı bir qocadır ki var!
– Nə edim! Anamın, atamın böyük adamla qohumlaşmaq marağı var. Kürəkənləri səfir olacaq! Həm də anam qırx yaşında belə olmadığına and içir.
– Allah bəlasını versin! Bir əsr yaşında deyirəm. Sən bunu necə qəbul edirsən?
– Mənim gözümdə o qədər də qoca deyil. Qapqara, səliqəli bığları var! Təpəsi dazdır, amma bu da zəkaya dəlalət edir.
Namiq güldü.
– Anlaşıldı, – dedi, – sən qapqara, səliqəli bığlara vurulmusan! Bu bığlar fil dişi kimi bəyaz olsa, yenə gedərdinmi?
– Getməzdim. Hətta bəyaz bığlı deyil, çal bığlı olsa belə getməzdim.
Namiq bir az düşündü. Səfir arvadı olmaq, xarici paytaxtlarda hörmət, mədəniyyət görmək xülyasıyla indidən qabına sığmayan Bədia dediyində dururdu. Namiq dedi:
– Məndə tilsimli bir su var; onunla nişanlının bığlarını yudurda bilsən, bir əsr yaşında olduğunu sənə göstərəcək. O halda da gedəcəksənmi?
– Gəvəzəliyi burax. Nə sudur o?
– Bir antiseptik17…
– Necə yudurdum?
– Çox asan! Sabah hələ nişan mərasimi başlamazdan əvvəl onunla yalqız qal.
Bədia qəhqəhə ilə güldü:
– Hə, sonra?
– Adamı başdan çıxar. Səni öpmək istəsin.
– Sonra?
– De ki: "Mən vasvasıyam. Əvvəlcə dodaqlarınızı bu antiseptiklə yaxalayın. Sonra gələcək arvadınızı istədiyiniz qədər öpün…"
– Aman, bu antiseptiki gətir, – dedi. – Ona ilk dəfə əsl bir fransız qadını kimi çox ekssentrik görünmək istərdim!
Nişan günü imarətə bütün dəvətlilər gəlmişdi. Namiq Bədiaya zərif bir şüşə verdi. "Bu da sənə antiseptik! Haydı, cəhd elə!" – dedi. Bədia bu cəsarətləndirmədən şux bir həyəcan duydu. Ekssentrik görünmək ən birinci düşüncəsiydi. Nə elədisə, səfirlə salonun yanındakı kiçik otaqda baş-başa qaldı. Diplomatın əlindən tutdu. Saçlarını oxşadı. Dizinin üstündə oturdu. Eşqdən bəhs etdi. Zavallını əməlli-başlı azdırdı. Diplomat qızın gül dodağına toxunmaq üçün qara bığlarını uzatdıqda:
– Rica edirəm, – dedi, – bir az səbriniz olsun.
– Ah…
– Mən bir az vasvasıyam. Dodaqlarınızı yuyun. Sonra istədiyiniz qədər öpün. Mən artıq sizin deyiləmmi?
– …
Cavab gözləmədən qalxdı. Otaqdan çıxdı. Namiqin verdiyi şüşəni gətirdi.
– Burada, pəncərənin önündə, – dedi.
Həvəslənmiş diplomat bu şux əmrə o dəqiqə itaət etdi. Bədianın əlinə tökdüyü su ilə gülə-gülə ağzını, bığlarını yudu. Sonra cibindən çıxardığı ipək dəsmalla quruladı. Bədia birdən-birə:
– A!.. – deyə təəccüblə səsləndi.
– Nə var, ruhum mənim?
– Heç!
Öpmək üçün yaxınlaşdı. Bədia dəli kimi gülürdü. Qəhqəhələrinin çirkinliyi içində, balaca, zərif barmağıyla:
– Buradan, buradan öpün, – deyə açıq alnını göstərdi.
Diplomat bu çəhrayı alnı qoxulayaraq öpdü. Bədia bir az sakitləşdikdə:
– Siz mənim atamsınız, – dedi.
– Bu nə deməkdir, sevgilim?
– Bir bu aynaya baxın. Görüntünüz sizə cavab verəcək…
Avropada qadınların ekssentrikliyinə çox alışqın olan diplomat özünü itirmədi. Dönüb aynaya baxdı. Özünü tanıya bilmədi. Qara bığları fil dişi kimi ağappaq olmuşdu. Saraldı, göyərdi, sonra hələ də pəncərənin yanında gülən Bədiaya faciəvi bir nəzərlə baxdı:
– Xain! – dedi.
Burnu qanamış kimi dəsmalı ağzına tutaraq salonun ortasından sürətlə keçdi. Asılqandan fəsini qapdı. Tək gözlüyünü yerə saldı. Əsasını götürə bilmədi. Özünü bağçaya atdı. Dəli kimi imarətdən uzaqlaşdı.
Gələcək kürəkənin bu tərzdə, nişandan əvvəl, birdən-birə qaçışına heç bir məna verə bilməyən qohum-əqrəba pəncərənin önündə gülən Bədianın başına toplandılar.
– Nə elədin, nə oldu?
– Mən heç bir şey etmədim. Onu bu şüşədəki su qaçırtdı. Mənim bir qəbahətim yoxdur…
Anası hiddətindən titrəyirdi.
– O nə sudur? Dəli!
Bu səfər Namiq cavab verdi:
– Gəlinbacı, heç bəyazı olmayan gözəl, qumral saçlarınıza siz də bir az sürtün. Nə olduğunu anlarsınız, – dedi…
BALKON
Süfrə arxasından qalxan Möhsün bəy qoz ağacından olan böyük bufetə dirsəklənmiş, onları gülümsəyərək dinləyən xidmətçiyə:
– Eleni, qəhvədən əvvəl nargiləmi18 qəməriyyəyə19 gətir… Bir az tez ol, – dedi.
Sonra süfrədəkilərə sarı döndü:
– Uşaqlar! Siz də oraya gəlin!
Həmdunə xanım – zərif, süzgün, yaşlı bir qadın – almasını soyurdu. Gözlərini qaldırmadan etiraz etdi:
– Hələ ayın çıxmasına bir saat var. Qaranlıqda nə edəcəyik?
– Axı bura cəhənnəm istisidir!
– Ora cənnətdirmi?
– İstərsəniz gəlin. Mən burada yana bilmərəm.
– Uğurlar olsun.
Möhsün bəy ahıl yaşlarında, kök bir adam idi. Sallana-sallana qapıdan çıxdı. Təqaüdə çıxdıqdan sonra həkimlərin dediklərinə inad edərək qarınqululuğa, nargiləyə son qoymamışdı. Çal saqqalının, hələ tökülməmiş çal saçlarının altında qıpqırmızı, şiş yanaqları onda yalançı bir sağlamlığın daimi sevincini alovlandırırdı. Halbuki on ildir sağalmaz ürək xəstəliyindən əziyyət çəkirdi. Maddi iztirabları mənəvi nəşəsini pozmamışdı. Həmdunə xanım ərinin əksinə olaraq çox küskün bir qadındı. Hər an səbəbsiz bir ələm, bir sıxıntı içində yaşardı. Məchul bir matəm sanki ruhunu əbədi olaraq qaraltmışdı. Daim əsəbi, az gülən, hər zaman həyəcan içində idi… Evin qapısından təsadüfən poçtalyon keçsə, sapsarı saralırdı. Sanki gecə-gündüz bir fəlakət xəbəri gözləyirdi. Sağındakı oğluna:
– Maşallah, hamımızdan gəncdi, – dedi.
– Gənc deyil, içi fərəh doludur!
– Bəs yeməyinə nə deyirsən?
– Pis. Amma nə edək?.. "Allah istəməsə, yarpaq da düşməz!" Belə bir rahat fəlsəfəyə istinad etdikdən sonra…
Cavan oğlanın qarşısında dəsmalını qatlayan gənc qız:
– Aman, siz də elə hey atama sataşırsınız! – dedi.
Süfrənin üzərindəki lampanın qırmızı abajurundan süzülən işıqda iri, mavi gözləriylə, qumral saçlarıyla xariqüladə gözəl görünürdü. İncə, kətan bluzun altından iri, sağlam, mütənasib bir vücudun, geniş bir sinənin forması sanki coşub-daşırdı. Bu, Həmdunə xanımın hələ südəmər ikən övladlığa götürdüyü bir qızdı. Düz on səkkiz il Möhsün bəy onu oğlu Suatdan seçməmiş, bəlkə daha artıq sevmişdi. Bu məhəbbət qarşılıqlıydı. Ailə içində Möhsün bəyin tərəfdarı, hətta fədakarı bu qız – Rəsandı. Həmdunə xanım:
– Doğrudan da istidir. Mən də burada dura bilməyəcəyəm! – dedi.
Suat soruşdu:
– Hara, ana?
– Atanın yanına. Siz də gəlin!
– Gəlirik.
O çıxınca iki gənc baş-başa qaldı.
Rəsan arxasını çevirmiş, gözləri pəncərədən qapqara bir duman kimi görünən gecəyə dalmışdı. Suat stulda dikəldi. Qızın qarşısına keçib yemək masasına dirsəkləndi. Rəsanın gözləri hələ daldığı yerdən qurtula bilmirdi. Əlini tutdu.
– Bu dalğınlıq nədir, Rəsan?
– Heç.
– Söylə, söylə.
Gənc qızın gözləri sanki yorulmuşdu. Suatın əllərindən çəkdiyi əliylə gözlərini ovuşdurdu.
– Bu qaranlıqları heç sevmirəm. Mənə elə gəlir ki, bütün fəlakətlər bax bu ulduzsuz, aysız gecələrin içində gizlənib!
– Olduqca şairanə, yəni olduqca yanlış bir fikirdi.
– Nə isə, mən burada oturacağam, istəsən, sən bağçaya çıx.
– Onda mən də burada oturaram, cicim20.
Şıq geyinmiş gənc oğlan elə indicə anasının qalxdığı stulu Rəsanın yanına çəkdi. Əynində ağ şalvar, incə, lacivərd rəngli bir jaket vardı. Cibindən zərif bir tütünqabı çıxardı. İçindən bir siqar götürüb gənc qıza verdi.
– İstəmirəm, ürəyim istəmir…
– Al, al, qaranlıq düşməni. Çəkməyə başladınmı, ürəyin istər!
Siqarı öz əliylə Rəsanın gözəl dodaqlarına toxundurdu. Bir kibrit çəkdi. Əvvəl onunkunu, sonra öz siqarını yandırdı. Çıxan dumanlar içindən dərin-dərin bir-birinə baxdılar. Lap kiçik yaşlarından bəri sevişirdilər! Suat:
– Yalnız qaranlıq deyil, – dedi, – səndə başqa bir şey var.
– Nə kimi?
– Əhvalında bir durğunluq var.
– Heç bir şey yoxdu!
– Var, var, söylə.
– Nə ola bilər?
– De, bilim.
Rəsan aralıq qapıya baxdı.
– Təbii ki, onsuz da bilməlisən.
Suat duruxdu:
– Söylə, əzizim.
İçəri girən xidmətçi qız boşqabları yığışdırmağa başladı. Bufetin önündə səliqə ilə üst-üstə qoydu. Örtüyü götürdü. Çıxınca Suat təkrar:
– Nə söyləyəcəkdin ki? – deyə soruşdu.
Rəsan nərmənazik, süni, aktrisa tövrlü, saxta bir qız deyildi. Son dərəcə həssas, doğru, səmimi, sərbəstdi. Ağır bir səda ilə:
– Artıq evlənməliyik, Suat… – dedi.
– Əlbəttə, Rəsanım. Biz onsuz da bunu planlaşdırmışdıq.
– Hə, amma ləngimədən evlənməliyik, ləngimədən. Bu ay, hətta bu həftə içində.
– İki-üç aya qalmaz, diplomu alıram. Hələ təhsilim bitməmiş evlənmək mənə bir az məhəllə uşaqlığı kimi gəlir.
– Məcburuq.
– Niyə?
– Çünki…
Gənc qız gözlərini aşağı dikdi. Uzun, qumral kirpikləri gözlərini tutdu.
– Uşağımız olacaq! – dedi.
– Hamiləsən, cicim?
– Hə.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
1
Vapur – bərə, dəniz nəqliyyatı
2
Yüzbaşı – kapitan. Türk ordusunda 6 illik rütbə
3
Xoca – müəllim
4
Fəs – kişi papağı. Adı Mərakeşin Fəs şəhərindən götürülmüşdür. Osmanlı imperiyası və ondan asılı olan ölkələrin (Mərakeş daxil olmaqla) şəhər əhalisi və kənd ziyalıları arasında dəbdə olmuşdur. Gənclər, əsasən, qırmızı və ya yaşıl rəngli, yaşlılar isə qara və ya tündrəngli fəs qoyurdu. Fəs kəsik konus formasında astarlı olur, yuxarı kəsiyə rəngli saplardan 10-15 sm uzunluqda qotaz bənd edilirdi. Mahud və digər qiymətli parçalardan tikilirdi.
5
Okka (ərəb.) – Asiya və ərəb ölkələrində işlədilən qədim ölçü vahidi; okkanın ağırlıq ölçüləri dövrə görə dəyişilmişdir. İslamiyyətdən öncə bir okka 2 kq 564 q ikən, islamiyyətdən sonra, əsasən də XX əsrin əvvəllərində bir okka 1 kq 282 q hesab olunurdu. Türkiyə Cümhuriyyəti qurulduqdan sonra 1931-ci ildə qəbul olunmuş qanuna görə, okka da daxil olmaqla köhnə uzunluq və çəki ölçüləri yeniləri ilə əvəzlənmişdir.
6
Anadolu Şimendifer Şirkəti – dəmiryol şirkəti. “Simendifer” fransızca – dəmir yolu, funikulyor deməkdir.
7
Türk lirəsi – Türkiyə Cümhuriyyətinin pul vahidi. Daha kiçik ekvivalenti quruşdur. 1 türk lirəsi 100 quruşa bərabərdir.
8
Türkiyədə konstitusiya 1924-cü il aprelin 20-də qəbul edilmişdir.
9
Məcidiyyə – Osmanlı dönəmində 20 quruşluq gümüş pul
10
Prussiya mavisi – qarayaçalan mavi rəng; tünd-göy
11
XX əsrin ortalarında Türkiyədə nəşr olunan qəzetlərin adlarıdır.
12
Təsfiyyəçilər – dili saflaşdıranlar.
13
Mirliva – Osmanlı imperiyasında briqada generalına bərabər hərbi rütbə.
14
Hürriyyət – cümhuriyyətin qurulmasını nəzərdə tutur. Türkiyədə 1923-cü ildə qurulub.
15
Adıgey təbliğatı – XIX əsrdə 50 ildən çox davam edən Qafqaz savaşı dönəmində minlərlə çərkəz ya soyqırıma məruz qalmış, ya da Osmanlı imperiyasına köçmək məcburiyyətində qalmışdır. Hazırda Şimali Qafqazda çərkəzlər öz tarixi torpaqlarında "milli azlıq" kimi qəbul olunurlar. 147 ildir torpaqlarından kənarda yaşamalı olan çərkəzlər birləşmək və intiqam almaq uğrunda dünyanın bir çox ölkələrində “Dünya Çərkəzləri Qardaşlığı”, “Adıgey Xase”, “Nart” və s. adlar altında birləşiblər. Məqsəd Qafqaz xalqlarının bir araya gəlməsi, dilinin formalaşması və müstəqillik qazanmasıdır. Yüz ildən artıqdır ki, bu təbliğat Türkiyə də daxil olmaqla dünyanın hər yerində aparılır.
16
Tək gözlüklü – XIX əsrin sonlarından XX əsrin əvvəllərinə qədər Avropada kübar cəmiyyətin kişiləri gözünün birinə yuvarlaq eynək taxırdılar
17
Antiseptik (lat. “anti” – qarşı, “septicus” – qovma) – yaradakı mikroorqanizmlərin məhv edilməsi, orqan və hüceyrələrdəki patologiyanın təmizlənməsi üçün istifadə olunan tibbi maye. Bu termin 1750-ci ildə ingilis cərrahı C.Prinql tərəfindən tibb elminə daxil edilmişdir.
18
Nargilə – qəlyan (fars.) – Şərqə xas ənənəvi bir tütün çəkmək vasitəsi; istifadəçinin bir xortum vasitəsilə sudan keçərək süzülən tüstünü içinə çəkməsini təmin edən bir qurğudur. İlk dəfə Hindistanda yaradılmışdır. XIX əsrdə dünya şöhrəti tapmışdır. Qəlyan ənənəsi sadə bir alətdən çox, Şərq mədəniyyətinin bir parçası halına gəlmişdir.
19
Qəməriyyə (ərəb. ay) – istirahət və ya söhbət etmək üçün bağlarda qurulan üstüörtülü, yanları açıq şüşəli talvar: aylı gecələri seyr etmək üçün köşk.
20
Cici – 1) əzizləmə müraciəti: türklər nəvazişlə uşağa və ya qadına deyirlər; 2) yeni, təzə: cici oyuncaq, cici paltar və s.; 3) Azərbaycanın bəzi bölgələrində anaya müraciət forması. Cici-bacı olmaq – bir-biri ilə çox yaxın olmaq, ana-bacı kimi olmaq.