Тәлімгерлер. Балалар үйі тәрбиеленушілерімен достық жайындағы боямасыз әңгімелер

Айнур Аймурзина

Тәлімгерлер. Балалар үйі тәрбиеленушілерімен достық жайындағы боямасыз әңгімелер

Бірінші бөлім. Алматы

Қабылдау және сақтау

«Мақсат – достықты мәңгі сақтау»

Тәлімгер – Анар, 31 жаста

Қамқорлықтағы бала – 13-тегі жасөспірім

2 жылдан бері жобада

Анар

Қамқорлығымдағы баламен арамыздағы қарым-қатынас күрделі болды.

Әу бастан бұл тартыс сияқты, ол мені өз өміріне араластырмады, ашылғысы келмеді, кері итерді. Арамыздағы жайтты түсінуге қанша тырысқаныммен, ол аяқ астынан менімен араласуды мүлде доғарды. Себебін біле алмай дал болдым. Жобаның үйлестірушілері де алаңдай бастады. Бірақ бір сәтте жағдайды бар қалпынша қабылдап, қамқорлығымдағы жанның шешіміне сенім арттым. Үш айдан соң ол өзі хабарласып, біз достығымызды қайта жаңғырттық. Сол кезден бастап байланыс нығайып, қарым-қатынасымыз дамудың жаңа сатысына өтті.

Төзімім мен жақсылыққа деген үмітім осынау күрделі кезеңнен өтуге септігін тигізгенін түсіндім. Рас, бұл соңғы кезең емес еді. Пандемия килікті, одан соң карантин жарияланып, біз жүздесе алмай қалдық. Ал балалармен, әсіресе, жасөспірімдермен арадағы қарым-қатынасты ұзақ үзілістен кейін, өкінішке қарай, қайтадан жандандыруға тура келеді. Бірақ бұл жігіт екеуіміздің мақсатымыз бар, ол – достықты мәңгі бақи сақтау. Әзірге қолымыздан келіп жатқан сияқты. Маған оның өз бойындағы ересектік пен балалығын біріктіре алу қабілеті, өз пікірінде тұра алатындығы, талғамы, жүректілігі, батылдығы, өзіне деген сенімділігі ұнайды. Қамқорлығымдағы адамның өзге де қасиеттерін, кейде оңай тимейтін, тіпті ыза қылатын қылықтарын да қадірлеймін. Дегенмен оң өзгерістердің барын да байқаймын. Мысалы, ол эмоциясы мен сезімдерін тануды және мойындауды үйрене бастады. Сондай-ақ өзінің қалауын жақсы ұғуды, ең бастысы, оны іркілмей айтуға дағдыланды. Айта кетерлігі, барынша мақсатқа ұмтылуды үйренді: мектепті сәтті аяқтап, жоғарғы оқу орнына түсіп, IT бойынша мамандық алғысы келеді. Бұған қоса, оның қаржылық сауаты да артты. Жалпы алғанда, ол ержетті, есейді, анағұрлым жауапкершілікті бола бастады және өз бетінше өмір сүруді үйренді. Араласқан мерзім ішінде бұл жігіт өмірімнің ажырамас бөлігіне айналды, досымдай, бауырымдай болып кетті. Ал кейбір мәселелерде, қаншама тосын естілсе де, ол менің тәлімгерім тәрізді болды.

Жобаның қай-қайсымызға болса да, пайдасы тигені анық. Осы уақыт ішінде адамдардың әртүрлі екенін және сол фактіні қабылдау арқылы салауатты және ұзақ мерзімді қарым-қатынас орнайтынын түсіндім. Тағы бір тапқанымыз – ойдағы күткенің мен қиялдағы «суреттер» әрдайым шындықпен сәйкесе бермейтінін, оны тек шындықты мойындай отырып, өзгертуге болатынын ұққанымыз.

Досыма өзіне деген сенімділік, жанына жақсы жандар мен жарқын да мейірлі болашақ тілеймін.

Жоба үйлестірушісінің пікірі

Анар мен оның қамқорлығындағы балаға талай қиындықтан өтуге тура келді. Шынын айтсақ, біз «бұл жұптың қарым-қатынасын мәжбүрлі түрде тоқтату керек» деп те ойлаған кезіміз болды. Оған дайын да едік.

Бірақ Анар соңына дейін жақсылыққа сеніп, келешекке үміт артты. Ол келісімшартты бұзудан бас тартып, сәл күте тұруымызды өтінді.

Төзімділік пен сенімнің арқасында тәлімгер мен оның қамқорлығындағы бала біте қайнасып, араласты. Қазір өзара жақсы қарым-қатынас орнаған. Анар оны үйіне қонаққа жиі шақырады. Бала да тәлімгердің жайлы, тыныш үйінде қонақ болуды ұнатады.

Қазір Анар құжаттарды жинап, қонақ отбасының келісімін рәсімдеуді жоспарлауда.

Ерек Адель

«Менің өмірлік тәжірибем мен қолдау түріндегі көмегіме мұқтаж жандар бар».

Тәлімгер – Анфиса, 37 жаста

Қамқорлықтағы бала – Адель, 18 жаста

5 жылдан бері жобада

Анфиса

Адель – қарапайым емес, ерек қыз, сондықтан ол көңіл бөлуде де мейлінше төзімділікті қажет етеді. Мен онымен танысқан кезде іштей оған білім алуда дұрыс бағыттар беремін әрі емделуге көмектесуге тырысамын деп шештім. Алғашында-ақ оған ағылшын тілін үйретіп, математикадан үлгерімін жақсартқым келді. Өкінішке қарай, бұл мақсатқа әлі жете қоймадым.

Адельді ештеңе қызықтырмайды, бір істі бастайды, бірақ тастауы тез. Сондықтан мен ПМПК-ға жүгінгім келеді. ПМПК – психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссия, онда мамандар баланың диагнозын анықтау үшін кешенді диагностика жүргізеді. Әдетте, бұл – ақыл-ой кемістігі, психикалық дамудағы кідіріс және басқа аурулар.

Тағы бір педагогикалық мақсатым бар, ол – пубертаттық кезеңдегі Адельге ұлдармен дұрыс араласуды үйрету. Әңгімелесу, сырласу арқылы бозбала мен бойжеткеннің қарым-қатынасындағы дұрыс құндылықтарды бойына сіңіргім келеді. Бұл ретте біраз жетістікке жеттім деуіме болады.

Сондай-ақ оның өз сырт келбетін дұрыс қабылдап, өзіне көңілі тола бастауына қол жеткіздім. Ал 13 жасында мүлде керісінше жағдайды байқайтынмын. Өзіне көңілі толмай, бүкірейіп жүретін, ал бүгінде бұл мәселеде өзіне деген көзқарасы өзгерген.

Адельдің мінезі жақсы, өз пікірінде нақ тұра алады, мүмкіндігінше талдау жасай алады. Ол өте таза, кірпияз және тәртіпті. Қоғамда өзін еркіндеу, батылырақ ұстауы да – жақсы динамика.

Қамқорлығымдағы жанмен арамыздағы қарым-қатынасты қиын деуге келе қоймас. Тек кейде маған олар бір орнында тапжылмай тұрғандығы немесе дамып жатқандығы түсініксіздеу боп қалады. Кейде әрі қарай не істеу керегін, онымен қалай сөйлесіп, нендей көмек беру қажеттігін білмей де қаламын.

Адельдің араласуға әрдайым құлқы бола бермейді, ал карантинге байланысты тіпті сирек кездесетін болдық. Дегенмен түрлі кедергілерге қарамастан, мен оны әрі қарай да қолдай беремін. Менің өмірлік тәжірибем мен қолдау түріндегі көмегіме мұқтаж жандар бар екенін білемін. Тек Адель ғана емес, өзгелер де. Әсіресе, ата-анасынан айырылған жасөспірімдерге тәлімгердің мықты «иығы» қажет.

Мен Адельдің өзіне сенімді болуына және адамдардан қысылуды доғаруына шын жүректен тілектеспін.

Жоба үйлестірушісінің пікірі

Анфиса Адельдің біліміне жіті мән береді, уайымдап, оған сабақ беруге тырысады, қандай да бір қосымша курстар іздеп жүреді. Сондай-ақ оны үнемі жаңа машықтарға, мысалы, ас әзірлеуге баулуға тырысады.

Адельмен қарым-қатынастан өзге, Анфиса басқа балаларға да ағылшын тілін үйренуге көмектеседі, қандай да бір заңдық мәселелер бойынша кеңестер береді (қажет болған жағдайда). Барлығына да өз мүмкіншілігі шегінде әрдайым көмектесуге тырысып бағады.

Менің жас досым

«Барша қарым-қатынастағы басты нәрселер – шынайылық және тұрақты араласу»

Тәлімгер – Айша, 31 жаста

Қамқорлықтағы бала – Мерей, 17 жаста

2 жылдан бері жобада

Айша

Тәлімгерлердің басым көпшілігіндегідей, байланыс орнату қажет болғанда, қарым-қатынас жасау басында қиынға соғады. Мерей екеуіміздің арамыздағы жағдай да солай болды. Бастама негізінен менен шығатынын сезіндім. Менің жаңа досымның тіпті хабарламаларыма жауап бермеген, қайыра қоңырау шалмаған кездері болды, сол себепті де кейбір сәттерді кездескен уақыттарда нақтылауға немесе қайта сұрауға тура келетін еді.

Қазір «қажасу» сатысынан өттік, енді ондай қиындықтар жоқ. Рас, Мерейдің тұлғалық қалыптасуы өтіп жатқан жасөспірімдік кезеңде екенін ескеретін болсақ, әлі де талай қиындықтар туындайды деп ойлаймын. Бірақ кез келген күрделі жайт – қарым-қатынастың бір бөлігі деп есептеймін.

Мейірбандық мағынадағы атау болғанымен де, «қамқорлықтағы бала» деген қатқылдау естілетін сөзді айтпауға тырысамын. Мен құрбымды атымен атағанды жақсы көремін. Мерейдің өзі де маған бар болмысымен ұнайды. Мінез-құлқы, өмірге деген көзқарасы, стилі. Әсіресе, оның білімге құмарлығын, өмірге құштарлығын ерекше атап айтар едім. Ол – жан-жақты қыз: саясатқа, технологияларға, географияға қызығады, кітап оқығанды өте жақсы көреді. Бұл мәселеде ол барлығын талғамай оқи береді. Әлемдегі оқиғалар, көрнекті тұлғалар туралы және классикалық әдебиетті оқиды.

Танысқан кезімізде біздің қарым-қатынасымыз қалай аяқталатыны жайлы мақсат та қоймадық, жоспар да жасамадық. Алайда неге ұмтылатынымызды екеуіміз де білдік. Мерей өзін физикалық тұрғыдан жақсартып, иммунитетін көтергісі келді, сондықтан пандемияға дейін ол спорт секциясына қатысып жүрді. Қазір балалар үйінде өзі жаттығады. Мен мұнысын өте қолдаймын.

Мерей екеуіміздің ортақ қалауымыз бар, ол – оған мамандық таңдау, университетті нақтылап, сонда оқуға түсу. Алда әлі бір сынып бар, сол себепті біз қазір түрлі университеттер мен мамандықтарды қарастырып жатырмыз. Сан алуан мамандармен кездесеміз, университеттерге барып, оқуға түсу шарттарымен танысудамыз. Бұл зерттеулерімізді Мерейдің өзіне қызықты болатын мамандықты оқып және де сол ЖОО-да барынша пайдалы білім алуы үшін жүргізіп жатырмыз.

Мереймен араластық кезінде ол менің жас досыма және шәкіртіме айналды. Мен үнемі оған бағыт сілтеп, қолдап, көмектескім және жай ғана жанында болғым келеді. Тек қазір ғана, кездесуімізге бір жыл толған соң ғана оның бойындағы өзгерістерді байқап жатырмын. Ол қазір көпшіл, көпшілік ортада өзіне сенімді болған екен.

Мен оның айналасында әрдайым жақсы, мейірімді, өзі сене алатын, арқа сүйей алатын адамдардың болғанын тілеймін. Жанында әрдайым оны қолдайтын достары, жақын адамдары болса екен. Сондай-ақ өзінің әлеуетін кеңінен танытып, өмірде көздеген барлық мақсатына жетуін тілеймін.

Жобаның арқасында қарым-қатынастағы шешуші нәрсе – шынайылық пен тұрақты араласу екенін ұғындым. Жоспарлар жөнінде ғана әңгімелесу міндетті емес, жай ұсақ-түйек, қарапайым нәрселер туралы сөйлесу де маңызды. Бұған қоса, бар мәселені, әсіресе, кикілжің кезінде ашық айту керектігін ұқтым. Кикілжің жайттар – бұл қарым-қатынастар үдерісі. Олар басқа деңгейге көтеріліп, досыңа жақынырақ бола түсуіңе көмектеседі.

Мерей

Айша апай өте ілтипатты және мейірімді. Ол кісімен кез келген тақырыпта сөйлесу оңай. Саябақта немесе өзен жағалауында серуендесек, мұндай сәттердегі біздің әңгімеміз өте шынайы. Мысалы, түрлі адамдармен қарым-қатынас мәселелерін талқылаймыз. Айша апай маған белгілі бір жағдайда өзіңді қалай ұстау керектігін айтады. Мен оған сенемін және мені жазғырады деп қорықпастан әңгімелесе алатынымды білемін.

Мен өзіме мейлінше сенімді бола бастадым. Бұрын томаға-тұйық адам едім, ал қазір аздап ашылып келе жатырмын. Әрине, әлі де қымсынамын, бірақ бұрынғыдай емес. Және бұл өзгерістер өзіме ұнайды. Мен апайдан сабырлы, төзімді және мейірімді болуды үйренгім келеді.

Айша апай – жылы жүзді, жақсы жан. Ол мен үшін әпкем, жақын досымдай. Оған әбден бауыр басып қалдым. Әдетте мен адамдарға жақындай бермеймін, бірақ араласатын болсам, онда бұл қарым-қатынасым берік және біржола.

Оның жеке өмірі мен мансабында әрдайым табысқа жетуіне, барлық мағынадағы бақытқа кенелуіне, барша жоспары орындалуына, үнемі барлығы жақсы болуына тілектеспін!

Жоба үйлестірушісінің пікірі

Үш-төрт ай тұрақты қарым-қатынастан соң Мерей өзгерген. Мейлінше көпшіл, ашық-жарқын қызға айналған. Айша Мерей үшін шынайы алаңдайды, сондықтан оның өміріне белсенді араласуда. Екеуі бірге кәсіби бағдарлық зор іс тындырды: сан түрлі мамандықты зерттеді, университеттерге жол шегіп, олармен танысты. Айша үшін Мерейдің жақсы жоғары оқу орнында және қалаған мамандығы бойынша оқығаны өте маңызды.

Экологиялық қатынастар

«Балалардан еш дәметпей, өтеусіз махаббат сыйлау керек»

Тәлімгер – Айжан, 39 жаста

Қамқорлықтағы бала – Мәдина, 18 жаста

2 жылдан бері жобада

Айжан

«Жеке тәлімгерлік» жобасында жүргеніме бір жылдан асты. Балалар үйінің жалғызілікті баласына берісі – өзіне күтім жасауды, қаржыны басқаруды, дәмді тағам дайындауды, денсаулығын күтінуді, арысы – адамдарды тани және олардың қажеттіліктерін түсіне білуге, сенім арта білу мен қарым-қатынас орнатуына көмектесу үшін келдім.

Мәселе мынада, балалар үйінің балалары біздің отбасы, туыстар мен жақындардың арасында ие нәрсеміздің ешбірін сезіне алмайды. Көптеген машықты біз анамыздан, әкемізден немесе әжемізден жай ғана көріп, бойымызға сіңіреміз. Алайда мен толық отбасында өскеніме қарамастан, жобаның түрлі кезеңінде талай жайтқа көзім жеткендей болды. Тәлімгерлік, ең алдымен, өзіңді тәрбилейтін үлкен жұмыс. Қазіргі мен және алты жыл бұрынғы мен – бұл түбегейлі бөлек жандар. Түйгенім – балаларды тәрбиелеу қажет емес, бала әрдайым көргенін істейді, әдетіңді, іс-қимылыңды бойына сіңіріп өседі. Асыра қамқорлық жасаудың орнына әрбір әрекеттің өз нәтижесі болатынын түсіндіріп айтқан жақсы. Әрқашан балаға шындықты айтып, кез келген адамның қателесуі мүмкін екенін мойындаған абзал. Және де бұл – қалыпты жағдай. Балалардан бірдеңе дәмелену дегенді ұмытып, есесіне шексіз махаббат сыйлау керек.

Менің қамқорлығымдағы Мәдина – бойжеткен қыз, өз бетінше өмір сүре алу қабілеті өте зор, таңғаларлық мейірімді және кішіпейіл жан. Ақшаны асқан шыдамдылықпен жинай және үнемдей алады. Бойында еңбекқорлығы басым, қандай тірлікті болмасын мұқият, ұқыпты және жауапкершілікпен істейді. Бұған қоса біз әрдайым түрлі тақырыпта сөйлесіп, өз көзқарасымызды ашық айта аламыз. Және мұнымыз күн өткен сайын жақсара түсуде.

Алайда барлық жақсы қасиеттеріне қарамастан, Мәдина өзін көрсете алмайды, себебі ол – өте қарапайым және тартыншақ қыз. Басында мен оны асықтырып, алға итермелегім келді, бірақ ол одан сайын тұйықталып қалатын. Қазір әр нәрсе өз уақытымен екенін түсіндім, уақыты келгенде бойына сенімділік жияды, сол кезде өзі үйренген жайлылық шеңберінен міндетті түрде шығады. Мен оған алға қарай батыл қадам жасауды, ештеңеден тайсалмауды тілеймін, армандардың орындалатын ерекше қасиеті бар!

Жақын адамым, менің отбасымның мүшесі, оның менің өмірімде бар екеніне шексіз бақыттымын. Мен оны қатты жақсы көремін.

Мәдина

Айжанның пайда болуы менің өміріме ерекше жақсы әсер етті. Ол – дана, еңбекқор, адал, қамқор, ақылды және қарапайым жан. Мен оның саяхаттауды, жаяу жүргенді, дұрыс тамақтануды ұнататынын білемін, ол табиғатты және оған қамқорлық жасауды жақсы көреді, тағы да тәттіні жақсы көреді және тағамды дәмді әзірлейді. Айтпақшы, Айжан маған түрлі тағам дайындауды, дұрыс тамақтануды үйретті, қазір мен де табиғат пен қоршаған ортаны жақсы көріп кеттім. Мен одан күнделікті көп пайдалы және маңызды ақпаратты біліп отырамын. Жас айырмашылығымызға қарамастан, мен оның жанында өзімді жайлы сезінемін. Біз көптеген керемет сәттерді кештік. Мысалы, бассейнде шомылған немесе Медеуге барған кезімізді айтуға болады. Ол маған маникюрге арналған аппарат машинасы мен өзге де көп нәрсе сатып әперді. Өзі – өте заманауи адам, сондықтан да екеуімізге айтар әңгіме табылады. Айжан жай тәлімгерім ғана емес, ол – менің әпкем.

Мен оған шын жүректен тек жақсылық тілеймін, армандары орындалсын, ең бастысы, туыстары аман болсын, себебі Айжан оларды өте бағалайды және жақсы көреді. Мен әлемге кең ауқымда қарауға мүмкіндік бергені үшін Айжанға алғыс айтамын.

Жаңа дүниелер тану

«Қорықпау керек, күмәнданбау керек: «жолды – жүрген игереді».

Тәлімгер – Александра, 32 жаста

Қамқорлықтағы бала – Нұрзат, 14 жаста

2 жылдан бері жобада

Александра

Мұны, бәлкім, қиындық деп атауға да келмес, керісінше, балаларда қаншама өмірлік дағдының жоқтығын түсінгендіктен туған мұң десе болар. Мысалы, балалар үйінен сырттағы алғашқы серуенімізде біз қанша ақша жұмсайтынымызды алдын ала келісіп алдық. Ақша таусылып қалғанда Нұрзат шынымен аңырып қалды – «Бұл қалай болғаны, банк картасы бар ғой, онда әрдайым ақша болуы керек!». Немесе бір жерің ауырса, тиісті дәріні беретін медицина қызметкері бар, сондықтан қай жері ауырғанда қандай дәрі ішу керегін білмейтіні де есімде. Ол да, өзге балалар да көптеген мәселелерде шынайы өмірден сырт қалған. Бірақ Нұрзатқа көрсетіп, түсіндіріп айтса, есте жақсы сақтап, тез үйреніп алатынына көңілің толады.

Бірде Нұрзатқа жаңа отбасының табылғаны жайлы білдім. Бұл жерде дәл мен үшін аса қобалжитын екі жағдай бар еді. Біріншісі, қамқоршы әрекетінің себептері маған түсініксіз. Екіншісі, арамыздағы «үшінші» адамның пайда болуы кенеттен болды, қамқоршылықты рәсімдеу де маған тым жылдам көрінді. Соңында, мен бекер уайымдаған екенмін, сол үшін өте қуаныштымын. Бұған қоса, досыммен бұрынғыдай араласып тұрамыз. Ал бізді барлық жағынан қолдайтын оның тамаша қамқоршысымен мен үнемі байланыстамын, барлық мәселені бірге талқылаймыз.

Нұрзат бұл отбасымен 2019 жылдың тамыз айынан бастап бірге тұрады. Бұл оған өз мүддесін, қалауын және мүмкіндіктерін басқа балалар мен ересектердің дәл сондай мүдде, қалау, мүмкіндіктерімен арасалмағын салыстырып үйренуге, ымыраға келуге, сондай-ақ іс-әрекеті үшін жауапты болуға көмектеседі. Қазір ол тайм-менеджментті меңгеруде.

Алғашқы кездесуде «11 жасар баламен ортақ тіл табыса аламын ба, айтар әңгімеміз де болмайды-ау» деп қорыққаным әлі есімде. Нұрзаттың ашық-жарқын араласатыны, кез келген адаммен оңай тіл табысатыны маған көп көмегін тигізді. Ол – зерек, тапқыр, табиғатынан қабілетті, көп нәрсені жылдам қағып алады. Бастысы, адамға да, жануарға да өте мейірімді, оларға бейжай қарамайды. Мысалы, бір сәби құлап қалса, көмекке дереу және бірінші болып ұмтылады. Бұл біреудің алдында өзін жақсы көрсеткісі келгендіктен емес, сол сәттегі реакциясы, шынайы болмысы – сол.

Бүгінде ол кішкентай ұлдан бойы өзіммен бірдей, дауысы да өзгерген жігітке айналды, бірақ мен үшін ол бақытты, көкірегі идеяларға толы және соны жүзеге асыруға күш-жігері жетерлік адам ретінде көргім келетін ең жылы сезімдеріме бөленген бала болып қала береді.

Нұрзатқа тек өз күші мен қабілетіне сенуді тілеймін. Өзгерістерден қорықпай, үнемі жаңа дүниені үйреніп, бойында түрлі нәрсеге жас балаша қуана алу сезімінің сақталғанын қалаймын. Барлығы міндетті түрде орындалады!

P.S.

Жобаға ене отырып, бала өміріне кемінде екі жыл араласу қажеттігін түсіндім. Және де ортақ тіл табыса алсақ, онда бұл қарым-қатынас үзілмеуі тиіс деп бірден түйдім.

2020 жылдың 25 маусымында біздің танысқанымызға екі жыл толды. Көп жылдардан соң да біз екеуіміз бұл күнді жүздесуге тағы бір сылтау ретінде асыға күтетінімізге және жыл сайынғы жаңа кездесуге ортақ естеліктеріміз бен қуанышты сәттерімізді жиып келетінімізге сенгім келеді.

Басты түйін – қорықпау керек, күмәнданбау керек: «жолды – жүрген игереді». Мәселен, «Тәлімгерлер мектебін» өтіп, психологтермен әңгімелесуден кейін, соңғы сатыда кенеттен «мендегі ресурс жеткілікті ме, мен жақсы тәлімгер бола аламын ба?» деген күмән пайда бола бастады. Алайда жоба барысында барлық мәселенің шешімі бар екенін ұқтым. Балалар үйіндегі жеткіншектердің қызығушылықтары мен қамқорлықтары дәл отбасында өсіп жатқан ұлдардікі мен қыздардікіндей. Тәлімгерлер балалардың ой-пікірі мен уайымын біреумен бөлісуге, қолдау көруге, қамқорлыққа және құптауға, өздерінің қажет және маңызды екенін сезінуге деген қажеттілігін «өтеуге» көмек жасайды. Сондықтан күмәнданатындардың барлығына алғашқы қадам жасауға кеңес берер едім, әрі қарай жол сізді өзі жетелейді.

Нұрзат

– Тәлімгерден не үйрендің?

– Несие алмау керектігін білдім. Бірде мен Александраға өскенде несиеге көлік сатып алатынымды айттым. Сонда ол маған несиенің не екенін, оның қалай жұмыс істейтінін, артық төлем жасайтының жайлы түсіндіріп берді. Ең абзалы, күте тұрып, мойныңа міндеттемелер алмай-ақ көлікке ақша жинау.

– Александраның пайда болуының өміріңе қандай ықпалы тиді?

– Ол – өте мейірімді, жомарт және сүйкімді жан, барша жанға үнемі жақсылық тілейді. Мен де мейірімдірек бола түстім. Тәлімгерім сияқты маған да жануарлар ұнайды. Ол жұмысында бір қараусыз ит бар екенін, соған тамақ беретінін айтқан еді.

– Естен кетпес сәттермен бөліссең?

– Біздің балалар үйінен сырт жерге алғаш шығуымыз есімде қалды. Сол кезде мен досымды ертіп алдым да, бәріміз Көктөбеге барғанбыз. Ол жерде алғаш рет болуым еді. Біз серуендедік, төбешіктен сырғанадық, сосын horror квестке бардық. Өте көңілді болды.

– Тәлімгерге айтар тілегің қандай?

– Мен үшін Александра – әрі досым, әрі тәтем. Мен одан әрқашан көмек сұрай аламын. Ол – жақын адамым. Сондықтан ауырмасын, әрдайым дені сау және бақытты болсын деп тілеймін!

Жоба үйлестірушісінің пікірі

Александра Нұрзатқа аса зор мән береді, сол себепті ол үшін ең қатты уайым – қамқоршылықтың рәсімделуі болды.

Тәлімгер жаңа отбасында бәрі жақсы болатынына, бұл жайттың олардың қарым-қатынасына кедергі келтірмейтініне көзін жеткізгісі келді. Қамқоршының өзімен танысқан соң ғана Александраның көңілі жайланып, олардың кездесулері бұрынғы қалпынша жалғасты. Қамқоршы олардың қарым-қатынасына кедергі келтірмейді, тіпті жағдай жасайды.

Ерлер жайлы

«Басқа адаммен дос болу, қолдау және қамқорлық жасау».

Тәлімгер – Берік, 38 жаста

Қамқорлықтағы бала – Женя, 16 жаста

5 жылдан бері жобада

Берік

Осы жобаға енген кезімде, әрине, қанша мәселені шешуім тиіс болатынын білмедім. Қиындықтар болды және де олар көп еді. Барлығын бірдей емес, тек бір оқиғаны ғана айтып өтейін. Женя балалар үйіне түскенде, бір айдан соң туған анасы келіп, оны алып кетуге уәде береді.

Бірақ келесі жолы ол бір жылдан соң ғана келді. Бір жылды бала анасы алып кетеді деп күтумен өткізді. Бұл оған өте ауыр болған еді. Терең мұңға оранып, өзін тастанды көру, сенбеу және тұйықталу сияқты сезімдерге бой алдырды. Біз де Женямен осындай сәтінде таныстық.

Біздің қарым-қатынасымыз үшін маңызды ең бірінші нәрсе – баланың сезімі мен мұқтажын ұғынуға тиіс болдым. Сонымен бір мезгілде қатар мен өз эмоцияларым мен қажеттіліктерімді білдім. Сондай-ақ мен жобада зейін қойып тыңдауды, өзімде және Женяның бойында өзін көрсету дағдысын дамыттым. Дос болуды, қолдау көрсетуді және өзге адамға қамқорлық жасауды үйрендім.

Екеуіміз бірден ағылшынша сөйлеуді үйрену керек деген мақсат қойдық. Өкінішке қарай, біз оған әлі жете қойған жоқпыз. Жұмыс жасаудамыз.

Маған Женяның бойындағы көп нәрсе ұнайды, мысалы, тамаша әзілқойлығы, ерекше ойлауы, жігіттік жігері, жеңілуді ұнатпайтындығы, қайырымдылығы. Осы жылдарда ол шат көңілді, жігерлі, тапқыр жанға айналды және қазір шешімді де нық қабылдайды. Мен үшін Женя – тамаша дос.

Оның әрдайым іс пен уәдеге берік жан, от жүректі, батыл жанды жігіт, сенімді дос, табысты қайраткер және жарқын тұлға болуын тілеймін! Осы өмірдің дәмін татып, одан мол күш-жігер алуын, зор сабақ тоқуын қалаймын!

Женя

Берік – маған аға әрі досым. Ол өте мейірімді, адал, әділ. Әрқашан шындықты айтады, сөзім тәтті болсын деп бұрмаламайды. Мұнысын дұрыс санаймын. Оның тіке айтар турашылдығын бойыма сіңіргім келеді. Ол мені дұрыс ойлауға, талдау жасауға, адамдар жөнінде ойлануға, дұрыс қадам жасауға және тығырықтан шығар жол табуға баулыды. Тағы ас әзірлеуді де үйретті. Маған оның үйіндегі кездесуіміз, әсіресе, тамақ әзірлеген кезіміз ұнайды. Біз түрлі тағам әзірлеуді жиі байқап көреміз. Бірде тұмшапеште үйрек дайындадық. Өте дәмді болып шықты. Ас әзірлеу зор танымдық дүние екен және даярлау барысында маңызды тақырыптарда сөйлесеміз. Тағы компьютерлік ойындарды бірге ойнағанымыз да есімде қалыпты. Бұл – көңілді.

Мінсіз жан

«Мінсіз адам қалпын сақтау өте қиын».

Тәлімгер – Гүлайша, 34 жаста

Қамқорлықтағы бала – Анна, 17 жаста

6 жылдан бері жобада

Гүлайша

«Айша апай, мен бұрын бай адамға тұрмысқа шықсам, жақсы пәтерде тұрсам, ештеңе жасамасам дейтінмін. Бірақ қазір ол ойымнан айныдым. Сіз сияқты жұмыс істеп, ақша тауып, пәтерді өзімнің адал еңбегіммен сатып алуды қалаймын». Дәл осы сәтте мен оған қатты ықпал ететінімді ұқтым.

Жалпы, балалар үйінің балалары – өзгелерден еш өзгешелігі жоқ, сол кәдімгі балалар. Бірақ сіздікінен тамаша қоғамда тәрбиеленген ересек адамды кездестірсеңіз, онда қарым-қатынасты нөлден орнату қажет. Бізге қиын тиді, алайда бұл ортақ тіл табыса алмағандықтан емес, менің жеке өмірім мен жұмысымдағы қатар жүріп жатқан қиындықтардың әсерінен еді. Тепе-теңдікті сақтау және Анямен ресурстағы қарым-қатынасты ұстау өте қиын болды. Менің оған шамам да қалмаған еді. Сондықтан өзімді Аняға тек жақсы қырымнан ғана көрсетуге тырыстым.