bannerbanner
Henry the Sixth
Henry the Sixthполная версия

Полная версия

Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля
На страницу:
2 из 5

Item in suæ liberalitatis ostentationem, qua cum aliis pollebat virtutibus rex iste, in confusionem avariciæ largissimus erat in donis, ut sui quondam testabantur. Donaverat enim uni de capellanis suis, dum audierat eum intentum ad sacerdotalia vestimenta resarcienda, plus quam decem mutatoria casularia de pannis suis sericis, ad missas in ecclesia, cui tunc præerat idem sacerdos, celebrandas. Aliàs audiens unum de famulis suis multis furtive expoliatum [A v b] bonis, misit ei idem rex, in recompensationem sui dampni, XX nobilia, cum hoc consulens, ut ammodo magis providus esset de custodia bonorum suorum, et nec quicquam juris ageret cum fure illo. Ecce quomodo misericordia & veritas obviaverunt sibi, justicia & pax osculatæ sunt in nostro terreno principe. O! rara18 pietas & piissima charitas in homine inventa! Unde & idem princeps, tandem utroque privatus regno, Angliæ videlicet & Franciæ, quibus ante imperaverat, cum rebus & bonis suis, non fracto, sed æquo id tulit animo, omnia temporalia parvipendens, dummodo Christum lucraretur et æterna. Non tantum in temporalibus distribuendis largus, sed etiam in ecclesiasticis et spiritualibus benefitiis19 conferendis, multum cautus et providus erat rex iste & discretus, ne indignis, vel quoad seipsum indigne, i. symoniace, talia conferret, prout res ostendit in personis ab eo promotis: immunis semper erat à symonia. Nam virtuti semper intendens, virtuosorum promotioni omnino vacabat, atque eos plurimum amabat. Accensæ vero charitatis perurgebatur affectu, quando successori celeberrimi cardinalis Winton̄ dixerat præfatus rex H. magistro Wilelmo Waynflet: Accipe Wintonicam intronizationem, ut sis illic, sicut solent prædecessores præsules esse. sis longævus super terram, et in virtutis via succrescens et proficiens. Episcopos etiam Wurcestriæ et Cestriæ20 simul, cum multis aliis, pari liberalitate promovit, ut res satis innotuit. Unde ad ampliandum domum Dei, et cultum divinum, duo præclara principatus sui tempore fundavit collegia prædicta, quæ amplissimis dotavit prædiis et redditibus, ad sustentationem pauperum scholarium non paucorum, in quibus non tam divina cotidie devotissime celebrantur officia, ad Dei omnipotentis laudem, quam scolastica dogmata cum ceteris actibus continue exercentur, ad scientiæ incrementum. Ad istorum vero duorum collegiorum [A vi a] iniciationem et fundamen, perquisivit ubique optimos lapides vivos, optime expeditos in virtute & scientia juvenculos, et sacerdotes qui ceteris præessent ut doctores & tutores. Unde quoad presbyteros habendos dixerat rex suo legato in hac causa, Minorascere eos potius tolleramus in musicalibus, quam in scripturarum scientiis. Et quo ad pueros vel juvenculos, ei adductos ad scholatizand'. voluit eos rex omnino educari et nutriri, tam in virtute, quam in scientiis. Unde cum aliquos eorum sibi obviam habuit aliquoties in castro de Wyndesoor, quo interdum irent, ad servos regis, eis notos, visitandos, comperto quod sui essent, admouit21 eos de virtutis via prosequenda, dando cum verbis etiam pecunias ad alliciendum eos, dicens: Sitis boni pueri, mites et docibiles, et servi Domini. Et si aliquos eorum curiam suam visitare deprehenderit, aliquando cohibuit corripiendo eos, ne hoc amodo iterarent, ne agnelli sui perditos suorum curialium actus vel mores saperent: vel proprios bonos mores in parte vel in toto amitterent, more agnorum vel ovium, quæ inter vepres vel spinas pascentes, sua vellera dilaniant, et sæpius in toto amittunt.

Humilitas regis

Loquendo de magna regis istius humilitate, sciendum, quod multum clarus fuerat virtute illa humilitatis. Non enim erubuit rex iste piissimus sacerdoti, celebranti coram eo, diligens minister fieri, respondendo ad missam, Amen. Sed libera nos, et similia. Ita vero fecit etiam michi communiter indigno sacerdoti. In mensa etiam succinctam faciens refectionem, quasi religiosus cum concitata surrectione silentium servans stando Deo gratias totiens quotiens devotissime persolvit. Unde etiam, teste magistro doctore Town̄. instituit idem rex, quod per elemosinarium suum quidam discus, V. Christi vulnerum, quasi sanguinerubentium, repræsentativus, [A vi b] mensæ suæ, quando se reficere habuit, ante omnia alia fercula poneretur, quibus effigiebus devotius intentis,22 ante quorumlibet ciborum attactum mirabiles Deo persolvebat devotiones.

Item equitando semel in strata quadam, jacente extra cemiterium ad orientem cujusdam ecclesiæ, ubi pixis super altare pendens carebat sacramento eucharistiæ, eo igitur non nudante caput, ut semper aliàs vel ante assolet agere cum magna devotione propter reverentiam sacramenti: admirantibus inde suis dominis et compluribus magnatibus, rationem reddit rex dicens: Scio, inquit, ibi non esse Dominum meum Iesum Christum, ob cujus honorem tanta facerem. Quod ita repertum est ut dixit. unde et dicunt, qui eidem secreti erant, quod rex iste frequenter viderat Dominum nostrum Iesum, in forma humana repræsentantem se in sacramento altaris inter manus sacerdotis.

Consueverat etiam, ex permaxima humilitate & devotione, nocte et Dominicæ resurrectionis tempore propria manu gerere magnum tortum, ob reverentiam Dominicæ resurrectionis et fidem.

Humilitas regis

De ipsius etiam humilitate in incessu, in vestibus et aliis corporalibus indumentis, in verbis et ceteris corporis gestibus compluribus, constat, quam23 obtusis sotularibus et ocreis à juventute uti consueverat adinstar coloni. Togam etiam longam cum capucio rotulato ad modum burgensis, et talarem tunicam ultra genua demissam, caligas, ocreas, calceos omnino pulli coloris &c. omnimoda curiositate per eum prohebita24 in consuetudine habuit.

Voluit etiam in principalibus anni festis, sed maxime quando ex consuetudine coronaretur, indui ad nudum corpus suum aspero cilitio, ut per asperitatem talem corpus ejus [B i a] arctaretur à lascivia, potius vero ut omnis arrogantia vel inanis gloria, quæ ex hujusmodi oriri solet, reprimeretur.

Labor et exercitium ejus

De occupatione regis, qua25 bene dies et tempora transigerat,26 compluribus notum est adhuc viventibus, quod omnino dies solemnes, & Dominicos in divinis officiis audiendis, et devotis orationibus ex parte sua pro se et populo suo omnino dedicare solebat, ne sabbata ejus hostes deriderent. Et ad similiter agendum etiam alios inducere diligenter studuit. unde et nonnulli, quondam eidem assistentes, asserunt, quod tota ejus exultatio et gaudium erat in Dei laudibus et divinis servitiis rite & devote persolvendis. Ceteros vero dies etiam minus solemnes, non in ocio aut vanitatibus, non in commessationibus aut ebrietatibus, non in vaniloquiis aut ceteris nocivis dictis aut loquelis (quæ amnia27 semper dum viveret declinabat,) immo paucissimis eloquiis, ut verbis ædificariis vel ceteris utilibus omnino usus fuerat: Sed dies illos aut in regni negotiis cum consilio suo tractandis, prout rei exposcerat necessitas, aut in scripturarum lectionibus, vel in scriptis aut cronicis legendis non minus diligenter expendit. Unde et de eo testatus est miles quidam honorandus, quondam sibi camerarius fidelissimus, dominus Ricardus Tunstall, verbis et scriptis suis testimonium de eo dedit dicens: In lege Domini fuit voluntas ejus die ac nocte. In hujus etiam rei testimonium ipse Dominus rex graviter conquestus est michi in camera sua apud Eltham, quando solus cum eo ibidem essem in sanctis suis libris cum eo laborans, ejus salubribus monitis & profundissimæ devotionis suspiriis intendens: dato pro tunc interim sono super hostio regio à quodam potentissimo regni duce, rex ait: Sic inquietant me, ut vix raptim per dies et noctes valeam sine [B i b] strepitu aliquorum sacrorum dogmatum lectione refici. Simile etiam quoddam huic semel contigit, me præsente apud Wyndesor. In attestationem etiam suæ eximiæ devotionis ad Deum, dicunt complures adhuc superstites, eidem etiam principi quondam familiares, quod quasi continue oculos suos ad cœlum attollere consueverat, quasi cœlicola quidam aut raptus, nec seipsum pro tempore, nec se circumstantes sentiens, quasi esset homo extaticus, vel subcœlestis, conversationem suam in cœlis habens, juxta illud apostoli, Conversatio nostra in cœlis est.

Juramenta ejus

Item nulla unquam habere solebat alia juramenta, ad confirmanda dicta sua veredica, quam hæc verba proferendo, Forsothe, and forsothe. Ut ceteros28 faceret, quos alloquibatur,29 de dictis suis. Unde et quamplures, tam magnates, quam plebeos,30 à gravibus juramentis, tum blande consulendo, tum dure corripiendo, compescuit. Quoniam abhominabilis erat eis31 quisque jurans. Audiens autem rex quendam magnum dominum, sibi camerarium, ex abrupto et improvise graviter jurare, graviter increpavit eum, dicens: Prohdolor! vos dominus familiæ multæ dum juramenta sic editis contra Dei mandatum, pessimum exhibitis32 exemplum servis et subditis vestris. ipsos enim similia facere provocatis.

Pietas et patientia ejus

De patientia istius regis, & benignissima ejus misericordia, quas per totam suam vitam in transgredientes sibi exercuit, dum regnaret, complurima verissime dici possunt.

Primo, cum semel descenderet à villa sancti Albani Londonias per Crepylgate, videns supra portam ibi quartarium hominis positum super sudem sublimem, quæsivit, quid hoc esset? Et respondentibus [B ii a] sibi dominis suis, quod erat IIII. pars cujusdam proditoris sui, qui falsus fuerat regiæ majestati, ait rex, Auferatur. Nolo enim aliquem Christianum tam crudeliter pro me tractari, & continuo sublatum est quartarium. Qui hoc vidit, testimonium dicit.

Item IIII. nobiles generosos, de proditione & crimine læsæ majestatis regiæ convictos, et super hac re legittime per judices condemnatos, et morte turpissima plectissima"33 plectendos piissime relaxavit, et à morte illa acerbissima eripuit, cartulam suæ perdonationis pro eis liberandis ad locum supplicii citissime emittens.

Aliis tribus magnis dominis regni, in necessitate ejusdem34 regis conspirantibus, infinita quasi multitudine armatorum hominum congregata, ambitione quadam regii culminis intentata, prout res postea manifestius claruit, rex iste non minorem exhibuit misericordiam. Condonabat enim omnibus tam capitaneis, quam ceteris sibi subditis, quod ei tunc maligne intenderant, dummodo se ei submitterent.

Consimilem etiam misericordiam compluribus aliis ostendit, specialiter autem duobus, mortem ei intendentibus, quorum unus collo suo grave vulnus inflixit, volens excerebrasse, vel decollasse eum, quod tamen rex patientissime tulit, dicens, Forsothe, & forsothe, ye do fouly to smyte a kynge enoynted so.

Alter vero cum sicca35 percussit eum in latere, dum in turri fuerat carcere detentus, qui post hoc commissum facinus putans, se regem ex suo ictu nephario occidisse, timens se capiendum fore, citissime aufugit, deprehensum tamen eum, & eidem regi postea adductum, convalescens rex, et è carcere illo eductus, et ad regalia fastigia, Deo favente et agente, iterum sublimatus sine bellis post longa exilia et diutinam ejus incarcerationem, pardonavit eum ex summa sua clementia, sicut et prædictum suum persecutorem.

Unde et famuli quondam eidem regi asserunt, quod nullam personam, quantumcunque [B ii b] sibi noxiam, voluit aliquoties mulctari. Quod etiam in quam multis liquet personis, quibus valde fuerat gratiosus et misericors imitator effectus illius qui ait: Misericordiam volo, & nolo mortem peccatoris, sed magis ut convertatur & vivat. qui etiam, ut apostolus ait, Omnium hominum salutem affectabat. nec mirum. Quoniam etiam non inerat ejus animæ vana illa gloriatio, qua etiam venatores potiuntur captis bestiis ex nimia complacentia, videlicet ut intueretur appetitum animal in interitu suo cum truculentia contaminari, nec cædi innocui quadrupedes36 aliquando voluit interesse. Quid plura? Certe inter quos et quibus tam benignus et misericors extiterat rex iste, hos tandem invenit ingratissimos, ut Christus Judæos. Nam quem dextera Dei in tantam sublimaverat gloriam, ut supra habetur, isti patriales,37 insimul conglobati, rabie quadam crudilissima38 præfatum regem misericordissimum potestate regia privaverunt, et à suo regno et regimine expulerunt, qui tandem post latebras, quas ad tempus, propter sui tutelam, secretioribus fovebat locis, inventus etiam captus, velut proditor & maleficus Londonium adductus in turri ibidem incarceratus erat, ubi famem, sitim, obprobria, irrisiones, blasphemeas,39 aliasque injurias complurimas, ut verus Christi sequester, patienter tolleravit, et tandem mortis ibi corporis violentiam sustinuit propter regnum, ut tunc sperabatur, ab aliis pacifice possidendum. Anima autem ipsius, ut pie credimus, ex miraculorum, ubi corpus ejus humatur, diutina continuatione, cum Deo in cœlestibus vivente, ubi, post istius seculi ærumnas, cum justis in æterno Dei contuitu feliciter gaudet, pro terreno & transitorio regno hoc patienter amisso, æternum jam possidens in ævum.

[B iii a] Revelationes ei ostensæ

Præterea, de cœlestibus sacramentis, eidem regi ostensis, silendum esse non puto. In turri enim Londoniarum detentus, interrogatus erat à quodam sibi capellano erga festum Paschæ, quomodo anima ejus concordaret in hoc sacratissimo tempore cum instantibus suis tribulationibus inevitabiliter emergentibus? Et respondit rex dicens, Regnum cœlorum, cui me semper ab infantia mea devovi, appellans exposco. De regno isto transitorio & terrestri non magna nobis cura est. Cognatus noster de Marchia se interponit, ut sibi placet. Hoc ipsum tantummodo requiro, quatinus sacramenta Paschalia & ecclesiastica cum aliis Christicolis in die cœnæ recipiam, ut moris nostri est, unde & propter nimiam suam devotionem, quam ad Deum, et ad ejus sacramenta, semper habuerat, non incongrue videtur, quod cœlestibus sacramentis fuisset sæpius illustratus, & in suis tribulationibus consolatus. Fertur enim à nonnullis secretioribus sibi personis, quibus solebat secreta sua reserare, quod frequenter viderat Dominum Iesum in manibus celebrantis tractatum in forma humana ei apparere sub sacramento. Dixerat iterum apud Waltham̄ olim existens cuidam in secretis, aliis tamen à retro hoc audientibus, de multiplici revelatione Dominica sibi facta per tres annos continuos in festo sancti Edwardi, quod in vigilia Epiphaniæ accidit de gloria Domini, in effigie humana apparentis, de ejus corona, & de assumptione beatæ Mariæ in corpore & anima ostentione.

Item de absentia sacramenti à pixide, dum per quoddam equitaret cimiterium, propter quod desiit à veneratione solita sacramenti, ut supra habetur.

In ipso etiam arcto guerrarum discrimine in boriæ partibus, deficiente ad tempus pane commilitonibus vel turbis suis, dicitur ab inde venientibus, quod de exigua [B iii b] tritici annona meritis ejus et precibus à40 Deo multiplicati fuerant panes, ut querentibus41 et petentibus sufficientia cum superfluo respondebat suis, ceteris vero suis hostibus penuriam panum patientibus.

Insuper continuata longo tempore dira ac ingratissima suorum rebellione, post plurima bella à suis rebellantibus ei gravissime illata, tandem cum paucis ad locum secretum, à suis fidelibus sibi provisum, fugit. unde dum per aliquod spacium diliteret,42 vox corporalis insonuit per XVII. dies antequam caperetur insinuans ei, quod proditione traderetur, ac sine honore, quasi fur aut exul quidam, Londonias, & per medium ejus manu duceretur, multa ac varia pravorum hominum ingeniis mala exquisita subiturus, et infra turrim illic incarcerandus, quæ omnia ex beatæ Mariæ virginis revelatione, Sanctorumque Joannis baptistæ, Dunstani, & Ancelmi, quorum consolationibus ad tunc, sicut etiam aliàs, potitus fuit, per eosdem ad patientiam edoctus & confirmatus ad hæc et similia patienter tolleranda. Quæ cum quibusdam de suis tunc retulerat, videlicet magistris Bedon & Mannynge, incrudeli43 illi minime credere voluerunt, sed diliramenta et vana quædam deputaverunt, quoadusque rei exitus eos certos fecit.

Fertur etiam, quod rex iste, dum in turri fuisset inclusus, viderit mulierem quandam à dextra sua infantulum submergere nitentem, quam per nuncium ammonuit, ne tantum flagitium & Deo odiosum peccatum perpetraret. Cujus ammonitione correpta illa, ab incepto opere cessavit.

Item quæsito ab eodem rege H. dum in turri fuerat incarceratus, quare injuste vendicaverat et possiderat44 coronam Angliæ tot annis, respondere solebat, Pater meus rex fuerat Angliæ45 pacifice, coronam Angliæ possidens per totum regni sui tempus. Et suus pater, avus meus, ejusdem regni rex fuit. Et ego puer, quasi in cunabilis46 [B iv a] pacifice, et sine omni interruptione coronatus approbatus fueram rex à toto regno, coronam Angliæ gerens quasi per XL. annos, singulis mihi dominis homagium regium facientibus, et fidem michi præstantibus sicut & aliis antecessoribus meis. Vnde, et cum Psalmista dicere possum: Funes ceciderunt michi in præclaris: etenim hereditas mea præclara est michi. Justum enim adjutorium meum à Domino, qui salvos facit rectos corde.

Laus Deo

A COMPILATION OF THE MEEKNESS AND GOOD LIFE OF KING HENRY VI

GATHERED BYMaster John Blakman, Bachelor of Divinity and afterward monk of the Charterhouse of LondonA devout Prayer of his

O Lord Jesu Christ, who didst create me, redeem me, and foreordain me unto that which now I am: Thou knowest what Thou wilt do with me: deal with me according to thy most compassionate will. I know and confess in sincerity that in thy hand all things are set, and there is none that can withstand Thee: Thou art Lord of all. Thou therefore, God Almighty compassionate and pitiful, in whose power are all realms and lordships, and unto whom all our thoughts, words, and works, such as have been, are, and shall be, are continually open and known, who only hast wisdom and knowledge incomprehensible: Thou knowest, Lord, what is profitable for me poor sinner: be it so done with me as pleaseth Thee and as seemeth good in the eyes of thy divine Majesty.

Receive, O compassionate Father and merciful God Almighty, the prayer of me thy most unworthy servant; and let my supplications, which I offer before Thee and thy saints, come unto the ears of thy mercy. Amen.

PROLOGUE

It is written that we are to praise no man before his death, but that in the end shall be the exposing of his works: hence, now that every obstacle to sincere praise is out of the way, and inasmuch as the heavens declare the glory of Almighty God, and all things that the Lord hath made praise Him by the fashion of them, I have therefore thought fit to treat of some matters to the praise of God and of the serene prince King Henry VI now deceased; whom, though I be of little skill, I have taken in hand to celebrate; and this especially because to praise the saints of God, (in the register of whom I take that excellent king to be rightly included on account of the holy virtues by him exercised all his life long) is to praise and glorify Almighty God, of whose heavenly gift it cometh that they are saints.

Now of his most noble descent, how he was begotten according to the flesh of the highest blood and the ancient royal stock of England, and how in the two lands of England and France he was crowned as the rightful heir of each realm, I have purposely said nothing, as of a matter plainly known to all, and not least known because of that most unhappy fortune which befell him against all expectation in after-times.

A commendation of his virtues

But that I may set forth somewhat concerning the many virtues of that king, wherewith Almighty God adorned his soul, I will according to my small ability, with God's help, publish such things as I have known and have learned from the relation of men worthy of credit who were formerly attendant on him.

He was, like a second Job, a man simple and upright, altogether fearing the Lord God, and departing from evil. He was a simple man, without any crook of craft or untruth, as is plain to all. With none did he deal craftily, nor ever would say an untrue word to any, but framed his speech always to speak truth.

He was both upright and just, always keeping to the straight line of justice in his acts. Upon none would he wittingly inflict any injustice. To God and the Almighty he rendered most faithfully that which was His, for he took pains to pay in full the tithes and offerings due to God and the church: and this he accompanied with most sedulous devotion, so that even when decked with the kingly ornaments and crowned with the royal diadem he made it a duty to bow before the Lord as deep in prayer as any young monk might have done.

The fear of the Lord was in him

And that this prince cherished a son's fear towards the Lord is plain from many an act and devotion of his. In the first place, a certain reverend prelate of England used to relate that for ten years he held the office of confessor to King Henry: but he declared that never throughout that long time had any blemish of mortal sin touched his soul.

O what great watchfulness, O what care to please God was found in this creature so high-placed and so young! Consider it, all ye kings and princes, young men and maidens, and all peoples, and praise the Lord in His saints. Imitate, too, this king in virtue, who could have done ill and did it not, but utterly eschewed, to his power, while he lived, in view of the displeasure of God, all evil and injury of this sort.

He was a diligent worshipper of God

A diligent and sincere worshipper of God was this king, more given to God and to devout prayer than to handling worldly and temporal things, or practising vain sports and pursuits: these he despised as trifling, and was continually occupied either in prayer or the reading of the scriptures or of chronicles, whence he drew not a few wise utterances to the spiritual comfort of himself and others. So to every sort and condition and age of men he was a diligent exhorter and adviser, counselling the young to leave vice and follow the path of virtue; and admonishing men of mature age and elders (or priests) to attain the perfection of virtue and lay hold on the prize of eternal life, with those words of the Psalm 'Go from strength to strength47; hence shall the God of gods be beheld in Sion.'

His devout habit in church

In church or chapel he was never pleased to sit upon a seat or to walk to and fro as do men of the world; but always with bared head, at least while the divine office was being celebrated, and hardly ever raising his royal person, kneeling one may say continuously before his book, with eyes and hands upturned, he was at pains to utter with the celebrant (but with the inward voice) the mass-prayers, epistles, and gospels. To some clerics also he used to address letters of exhortation full of heavenly mysteries and most salutary advice, to the great wonder of many.

Moreover, wherever this king was, he always showed himself a venerator and most devout adorer of the Holy Cross and of other symbols and holy things of the Christian religion. When engaged in such devotion he went always with bared head, even when riding on a journey: so that many times he would let his royal cap drop to the ground even from his horse's back, unless it were quickly caught by his servants. So too he preferred a row of signs of the Holy Cross to be set in his royal crown rather than any likenesses of flowers or leaves, according to that word of the wise: 'A crown of gold was upon his head marked with the sign of holiness.' He would be at the divine office quite early, nay at the very beginning: nor did he ever grow weary at the lengthy prolonging of it, even though it were continued until after noonday.

Moreover he would never suffer hawks, swords, or daggers to be brought into church, or business agreements or conferences to be carried on there: even his great men and nobles he enjoined to give themselves frequently to prayer, according to the word of the Saviour 'My house is a house of prayer': and they obeyed him devoutly.

His chastity

This king Henry was chaste and pure from the beginning of his days. He eschewed all licentiousness in word or deed while he was young; until he was of marriageable age, when he espoused the most noble lady, Lady Margaret, daughter of the King of Sicily, by whom he begat but one only son, the most noble and virtuous prince Edward; and with her and toward her he kept his marriage vow wholly and sincerely, even in the absences of the lady, which were sometimes very long: never dealing unchastely with any other woman. Neither when they lived together did he use his wife unseemly, but with all honesty and gravity.

На страницу:
2 из 5