Полная версия
Беседы с Тукаем / Тукай белән әңгәмәләр
Г. Т. Бер башкорт түрәсе кызының кияве Ашказар дигән суның буена ау ауларга китеп, шунда суга батып үлә. Моның вафат хәбәре мәгъшукасына ишетелгәч, ул бик кайгыра… Беркөнне бу кыз, башкорт кызлары арасындагы барча җырчы кызларны чакырып, алардан вафат булган кияве хатирәсенә бик моңлы бер көй чыгаруларын үтенә… Кызлар төрлечә көйләр чыгарып карыйлар, ләкин берсе дә түрә кызының күңеленә ошамыйлар. Бу җырчы кызлардан бернәрсә дә чыкмагач, түрә кызы, бертөрле рух вә илһам белән рухланып, хәзерге «Ашказар көе»н җырлап җибәрә. Җырчы кызлар хәйран калалар.
– Башкорт дигәннән, 1912 елның апрелендә сез Уфага сәфәр кылгансыз. Җырларыбызда кат-кат искә алынган Агыйделгә, ниһаять, күңелегездә тупланып килгән соклануыгызны белдергәнсездер. «Буби» мәдрәсәсендә мөгаллимлек иткән Әхмәтфаиз Даудов белән очрашып, аның җырлавын сирәк була торган канәгатьләнү кичереп тыңлагансыз.
Г. Т. Ул скрипкәдә маташтыра… Ләкин җырласа, мин андый җыруны бөтен гомеремә тыңлар идем. Аның гади сөйләшүдә дә металлический вә музыкальный тавышы җырлау заманында бөтен көчен вә голүвиятен изһар итә…106
– Менә шундый талант иясенең, провокатор ярлыгы тагылып, кулга алынуы бик кызганыч…
Г. Т. Өзкерү мәүтакем билхәер107.
– Уфа тарафларында җыр-моңның хәл-әхвәле ничек?
Г. Т. Петербург профессорлары… башкорт халкының бик тиздән монкариз булачагына108 иман иткәннәр. Башкортларның гадәт вә әхлакларын язып һәм кием вә зиннәтләрен музей өчен тикшереп ятмакталар икән…
– Шөкер, башкорт кардәшләребез исән-аман. Хикмәти Хода, халык санын алу мәгълүматлары буенча әле һәмишә арта да баралар…
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
1
Габдулла Мөхәммәтгариф улы Тукаев исеме белән.
2
Җәсарәт – батырлык, кыюлык.
3
Парлак сурәттә муаффәкъ булу – якты зур уңышка ирешү.
4
Заһир – ачык.
5
Тәслим фитърәтендә – кемгә дә булса тапшырылырга тиешле хәлдә.
6
Нәсрани – христиан динендәге кеше.
7
Нәҗат – котылу.
8
Голүм – гыйлемнәр.
9
Гатәләт – ялкаулык.
10
Асла – һич тә.
11
Ләфзы – сүзе.
12
Мәнафигъ – мәнфәгать, интерес.
13
Мөрәбби, мөрәббия – тәрбияче ир-ат, тәрбияче хатын-кыз.
14
Сәляхият – сәләтлелек, талант, булдыклылык.
15
Җәһаләт – наданлык.
16
Анчак – бары тик.
17
Назик вә ләтыйф – нечкә һәм гүзәл.
18
Ислах әйләйә – «төзәтсен» дигән мәгънәдә.
19
Фәхерле – мактанычлы.
20
Угърашу – бәйләнешү.
21
Сәфил – түбән, вөҗдансыз бәндә.
22
Зате гали – бөек зат.
23
Мазарстан – каберлек, зират.
24
Мәгъмур – төзек.
25
Мөрәүвәтле – үз-үзен кызганмаучы.
26
Фәрекъ итмичә – аермыйча.
27
Кальбән – күңеленнән.
28
Авырлык соңында җиңеллек тә була.
29
Мәлганәт – түбәнлек, явызлык.
30
Нифакъ – икейөзлелек.
31
Әүля – дөресрәк.
32
Фасикъ – бозык.
33
Һиммәт – юмартлык.
34
Игълан итү – белдерү.
35
Гадил – турылыклы.
36
Шамил булу – үз эченә алу.
37
Борадәр – туган.
38
Икътидар – сәләт, көч-куәт.
39
Мәхбүбә – сөелгән хатын-кыз.
40
Г. Камалның «Уйнаш» комедиясенә ишарә.
41
Тәхте пай – башкала.
42
Хиффәт – тиле, юләр.
43
Әрбабе каләм – каләм ияләре.
44
Иттифакъ – берләшү.
45
Лива – байрак.
46
Тәдәнни – артка өстерәү.
47
Без һөҗүм итүче (сугышны башлаучы) булмыйча, тик каршы торып, аны кире кагучы булуыбыз белән чын бәхетлебез.
48
Зорлык – авырлык.
49
Садр (садыр) – күкрәк.
50
Заһир булу – ачылу.
51
Мәзкүр рәвешләр – шул юллар, чаралар.
52
Әлбәттә, бу чагыштыру урынлы түгел.
53
Нәүгысе – төре.
54
Нифакъ – икейөзлелек.
55
Истигъдад – иҗтиһат, талант.
56
Тәгътил – ял итү.
57
Истикъбаль – якты киләчәк.
58
Фәхерле – мактанычлы.
59
Зате гали – бөек зат.
60
Вакыйф булмау – төшенмәү.
61
Максудларын хасил итү – теләкләрен тормышка ашыру.
62
Һәр киләчәк якын.
63
Тәхте пай – башкала.
64
Хиффәт – тиле, юләр.
65
Мәгаттәәссеф – кызганыч ки.
66
Тәхкыйрь – хурлау.
67
Галәбәлек – җиңү, өстенлек.
68
Әсаслы – төпле, нигезле.
69
Бетмәс-төкәнмәс байлык – шагыйрьлек таҗы.
70
Дәкыйка – мизгел, минут.
71
Нәҗат – котылу, исән калу.
72
Җәсарәтле – гаярь.
73
Ма гадә – башка.
74
Хыйсса – өлеш.
75
Сәд – дивар, крепость-кальга.
76
Сәнаигы нәфисә – нәфис сәнгать.
77
Фәтвалау – ярый дип күрсәтү.
78
Әшъя – әйбер.
79
Хасләт – сыйфат.
80
Тәгаллекъсез – бәйләнешсез.
81
Тәсаувыф бабында – суфыйчылыкка бәйләнешле.
82
Ифадә – аңлата белү.
83
Садәдил – гади, эчкерсез.
84
Руи зәмин – җир йөзе.
85
Тәкълид – иярү.
86
Бәһар – яз.
87
Нәзым вә мәнзумә – тезмә, көйле сүз.
88
Нәфасәт вә мәһарәт – нәфислек һәм осталык.
89
Әбәда – бертуктаусыз.
90
Мокътәбислек – ияреп язу.
91
Икътибас итү – файдаланып язу.
92
Хаслау – багышлау.
93
Мәфһүм – мәгънә.
94
Татбикъ итү – яраштыру.
95
Матлуб – таләп ителү.
96
Мәнзумат – шигъри әсәрләр.
97
Диван – җыентык.
98
Тәркиб – сүз тезмәсе.
99
Җәридә – газета.
100
Әфкяре гомуми – җәмәгать фикере.
101
Иттифакый – очраклы рәвештә генә.
102
Назик вә ләтыйф – нечкә һәм гүзәл.
103
Тәхрират – язма әсәрләр.
104
Әсаслы – нигезле.
105
Җәһаләтне бил игътираф – наданлыкны тану.
106
Голүвиятен изһар итү – бөеклеген ачып бирү.
107
Үлгәннәрегезне яхшылык белән искә алыгыз.
108
Монкариз булу – бетү.
