Казкі для малых беларусаў

– Не бядуй, птушачка малая! – Кажа ваверка. – Што-небудзь прыдумаем. Не дамо мы прапасці твайму малому.

Засакатала, тут, вавёрка, зацокала. Збегліся да яе вавёркі з усіх навакольных дрэў. Распавяла ваверка сяброўкам пра птушачкіну бяду,

– Дапамагчы трэба суседцы. Нельга пакідаць яе сам-насам з горам.

І вавёркі адправіліся ў шлях, па сучках дрэў паскакалі. Па галінах пабеглі. А птушачка наперадзе ляціць, ім дарогу паказвае.

– Вось, і той дом, дзе сынок птушачкі знаходзіцца! Падбеглі вавёркі да акенца.

– А вось і яно, птушаня! За акном, на падаконніку клетка варта. Сядзіць птушанятка ў гэтай клетцы, унурыўшыся. Па ўсім бачна, што зусім яму дрэнна-кепска.

– Ратаваць трэба малога!

Раптам, бачаць вавёркі, фортачка прыадчынена. Штурхнулі вавёркі фортку, ўнутр у пакой заскочылі. Бегаюць вакол клеткі. Але, як яе адкрыць не ведаюць.

– Трэба дубцы драўляныя перагрызці, – раптам прапанавала самая старая і мудрая ваверка.

Сказана – зроблена! Перагрызлі вавёркі дубцы клеткі, лаз у ёй прарабілі. Выпырхнула птушаня з клеткі. Ды лётаць-то яно пакуль што і не ўмее!

Падхапілі вавёрачкі птушанятка. Памчаліся з ім да бліжэйшага леса. А мама – птушка побач ляціць. Шчабеча радасна.

А вось і родны лес! Прынеслі вавёркі птушаня дадому, у гняздо пасадзілі.

– Расці, малеча! І больш не сваволь, і з гнязда не выпадай!

САМЫ ВЯЛІКІ СЯБАР

Жыў ды быў на свеце арол. Ён быў вялікі і моцны. Высока лётаў арол над палямі, лясамі і гарамі. Здабычу сабе выглядваў. Але, аднойчы, калі арол ляцеў над адным вёскай, пачуўся, раптам, стрэл, і арол ўпаў на зямлю.

Скрываўленага арла ўбачыў верабей, які пралятаў міма. Верабей вельмі спалохаўся і хацеў паляцець прэч.

– Дапамажы мне! – Прашаптаў арол ледзь чутна. – Паляўнічы параніў мяне і пашкодзіў мне крыло.

– Але, раптам, ты з'ясі мяне? – Сказаў верабей.

– Не, я не крану цябе, – адказаў арол, ледзь чутна.– Даю табе слова арла!

Верабей наскуб гаючай травы трыпутніка і перавязаў арлу рану. Потым, верабей злятаў да далёкай крыніцы і прынёс арлу крынічнай вады ў берасцяным коўшыку. Яшчэ, верабей нацягаў арлу трохі мяса. Сцягнуў некалькі кавалачкаў са стала на вясковым вяселлі. Так і даглядаў верабей за арлом, пакуль той, цалкам, ня выздаравеў і ня адужэў.

– Дзякуй табе, маленькі верабей! – Сказаў арол на развітанне. – З гэтага часу, ты мой самы вялікі сябар!

Арол узмахнуў крыламі і паляцеў у далёкае, блакітнае, неба…

Аднойчы, ляціць верабей па садзе. Цвіркае. Сонейку радуецца.

Раптам адкуль ні вазьміся, кошка, прыг, цап вераб'я! У вострых кіпцюрах заціснула, з'есці збіраецца.

І тут, нібы віхор наляцеў! Гэта арол разглядзеў з нябёсаў, у якую бяду трапіў верабей і рынуўся яму на дапамогу. Каменем упаў арол на котку. Б'е яе крыламі магутнымі. Кіпцюрамі вострымі драпае. Дзюбай выгнутай кручкаватай дзяўбе.

– Шшшшш! – Зашыпела кошка. Выпусціла вераб'я са сваіх лап. Стала імі ад арла адбівацца. Потым, бачыць, што не справіцца ёй з арлом. Павярнулася котка і кінулася наўцёкі да бліжэйшага дрывотніка.

А тут, і верабей ад каціных лап трохі акрыяў. Пярынкі памятыя разгладзіў і пытаецца ў арла: – Вось, я настолькі малы і слабы, а ты, такі вялікі і моцны. Але ты за мяне заступіўся. З бяды ўратаваў. Чаму?

– Таму, што ты мой сябар.– Адказаў арол. – Ты мой самы вялікі сябар.

Сяброўства, яно не памерамі вымяраецца, але, адвагай і дабрынёй пазнаецца.

ЯК ЗВЯРЫ АД КАМЕНЯ ПАЗБАВІЛІСЯ

Бяжыць вожык па лясной сцяжынцы. Горача яму ў кажушку калючым. Сонейка летняе прыгравае, ззяе, пячэ зверху, з ліпеньскага неба.

– Засмаг! – Кажа вожык. – Ды дзе яе ўзяць, ваду? Такую, якую піць можна. – Не з балота ж! А балота ў іх у лесе вялікае. Стаялае. Зялёнае. – З такога хіба піць будзеш? У такім, толькі жабы зялёныя, жыць могуць. І піць ваду балотную. – Ім гэта балота як раз тое, што трэба! Сядзяць, лупатыя, квакаюць. Ды балота, роднае, хваляць. – А астатнім жыхарам лясным бяда! Або, заблудзішся, незнарок, і ў дрыгву дагодзіш. Засмокча цябе дрыгва, не выпусціць. Або, хворасці, які, падхопіш ад волкасці балотнай, нездаровай. І ўся вада вакол дрэнная, балотам і цінай пахне. Свежай, прахалоднай, крынічнай, вадзіцы ўзяць-то, у нашым лесе, і няма дзе! За такой вадой трэба ў суседні лес хадзіць. – Далёка! Не набегаешся!

Была, некалі, ў іх у лесе, крыніца свая. Выцякала яна з далёкага канца лесу. Празрыстым серабрыстым раўчуком бегла праз лес. – Якая смачная была вада з той крыніцы! Піў бы, і піў! Але, аднойчы, зваліўся ў гэты ручай велізарны камень. Перагарадзіў ён ручай. – Ніяк яму праз гэты камень ня перабрацца. Спыніўся ручай. Разліўся шырока. – Але, камень такі вялікі, што яго не абыдзеш, бокам не абцячэшь. І струмень паступова ператварыўся ў балота.

– Эх! – Кажа вожык. – Вось, пайсці б, ды прыбраць гэты камень! І была б у нас зноў свежая, крынічная, вадзіца. І жыхары нашага лесу не пакутавалі б ад смагі. А балота ня губіла, ня гнаіла б наш лес. – А то, у нас хутка і лесу здаровага не застанецца. Вунь, якія дрэвы на балоце растуць! Крывыя і чэзлыя.

Тут заяц Вушасцік побач прабягаў. Пачуў ён, што вожык кажа і крыкнуў: – А, і сапраўды! Даўно пара прыбраць гэты камень!

– Вось, пайду, ды прыбяру гэты валун! – Сказаў вожык.

– Вожык, давай, я табе дапамагу!

– Добра! – Адказаў вожык. – Пайшлі!

Прыйшлі яны да каменя. Паглядзелі на яго: – Ух, які ён велізарны!

Сталі яны штурхаць камень. Штурхалі. Штурхалі. Ніяк камень ня выштурхваецца. Мала таго, што ён цяжкі, дык яшчэ і да свайго месца прырос трывала. Урос у яго намёртва. Ні на міліметр нават не паварушыўся. Стаміліся вожык і заяц. З сіл выбіліся.

Праходзіў міма лось. Убачыў ен вожыка і зайца, падышоў да іх.

– А што гэта вы робіце? – Пытаецца лось.

– Ды вось, хочам гэты камень прыбраць, каб ручаёк вызваліць. – Калі скінем гэты камень на абочыну, то балота зноў ператворыцца ў серабрысты, бразгучы, ручаёк. І ў жыхароў нашага лесу з'явіцца свая чыстая, крынічная, вада. А дрэвы ў лесе не будуць больш расці кволымі і чэзлымі.

– Давайце, я вам дапамагу! – Кажа лось. – Вось я, які вялікі і дужы!

Упёрся лось галінастымі рагамі ў камень. Стаў штурхаць камень. Штурхаў, штурхаў. Ледзь рогі ня паламаў. Але, камень нават і не зварухнуўся.

– Які цяжкі камень! – Сказаў лось, сапучы і сапучы. – Нават я, такі моцны, не змог яго зрушыць.

Раптам, бачаць яны, ідуць міма зубры.

– Вось гэта горы! – Сказаў заяц. – Зубры лёгка гэты камень ссунуць!

– Добра! – Сказалі зубры. – Прыбярэм мы гэты валун. Бо, мы і самі без свежай вады пакутуем. Вунь, якія мы велізарныя! І вадзіцы нам трэба шмат.

Падышлі зубры да каменя. Упёрліся магутнымі нагамі ў зямлю. Пачалі штурхаць камень сваімі рагамі. Штурхаюць, штурхаюць, аж пара з ноздраў і шкуры ідзе, валіць клубамі. – Усе бескарысна! Камень і не думае зрушвацца! Вельмі здзівіліся зубры. – Ну не ведаем! – Кажуць зубры. – Нават калі мы не справіліся, самыя моцныя ў гэтым лесе, то ніхто ўжо не справіцца.

Засмуткавалі звяры.

І тут, да зайца Доўгае Вуха, ідэя прыйшла.

– Эўрыка! – Закрычаў заяц. – Я ведаю, як нам гэты камень з месца зрушыць. – Трэба ўсіх жыхароў нашага лесу паклікаць. Усе, разам, мы значна мацней, чым лось, і нават, чым зубры.

Пачалі яны ўсіх лясных жыхароў склікаць. З усяго лесу прыйшлі лясныя насельнікі. Усе прыйшлі. Ну, ці амаль усё. Жабы не захацелі дапамагаць прыбраць камень. – Ква! – Сказалі жабы! Нам і ў балоце нядрэнна жывецца!

Сталі звяры разам штурхаць камень. – Нават, разгайдалі яго трошкі. Але, зрушыць, і адсунуць у бок, ніяк не атрымліваецца. – Што рабіць?

– І, тут зямля непадалёк ад каменя заварушылася, утварылася норка, і з яе вылез крот.

– Мы, краты, таксама хочам дапамагчы вам зрушыць камень. – Сказаў крот. І краты пачалі капаць каля каменя вялізарную нару.

– Ух, ты, якая ўырокая ды глыбокая яма атрымалася! – Усклікнулі звяры. – Давайце мы валун у гэтую яму скінем!

І ўсе жыхары лесу пачалі штурхаць камень у яму.

Павольна і неахвотна, велізарны валун прыўзняўся. Ссунуўся са свайго месца. А потым: – Бух! Пляснуўся ў яму.