Villainage in England: Essays in English Mediaeval History

310

Coram Rege, Pasch. 7 Edw. I, m. 7: 'Villanus fugitivus an in villenagio tenens et adventicius.'

311

Eynsham Inqu. (Chapter of Christ Church, Oxford), 25, a: 'Quas Adam pater ipsius adquisivit et quia quicquid servis adquiritur domino adquiritur faciat inde dominus quod sibi videatur expediens.'

312

Register of St. Mary of Barnwell, Harl. MSS. 3601, f. 60: 'Quidam villanus de Bertone tenuit unum mesuagium de duobus dominis … quicquid servus acquirit acquiritur domino suo.'

313

Black Book of Coventry, Ashmol. MSS. 864, f. 6: 'Et cum obierit, dominus habebit suum melius animal et nihilominus habebit omnes equos masculos, carrectam ferratam, ollum eneum, pannum laneum integrum, bacones integros, omnes porcos excepta una sue, et omnes ruscos apium, si qua hujusmodi habuerit.'

314

Formulary of St. Alban's, Camb. Univ., Ee. iv. 20.

315

Lancaster Court Rolls, Bundle 32, No. 283: 'Petrus filius Gerardi nativus domini defunctus est et habuit in bonis domino pertinentibus unam vaccam que appreciatur ad 5 sol. et venditur W. instauratori.' Cartulary of Christ Church, Canterbury, Addit. MSS. 6157, f. 25, b: 'Et sciendum, quod si quis custumarius domini in ipso manerio obierit, dominus habebit de herietto meliorem bestiam. Et si bestiam non habuerit, dabit domino pro herietto 2 sol. 6 d.'

316

Cartulary of Battle, Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 21, a: 'Et post mortem cujuslibet predictorum nativorum dominus habebit pro herieto melius animal, si quod habuerit, si vero nullam vivam bestiam habeant, dominus nullum herietum habebit ut dicunt. Filii vel filiae predictorum nativorum dabunt pro ingressu tenementi post mortem antecessorum suorum tantum sicut dant de redditu per annum.

317

Gloucester Cartulary, iii. 193: 'Et post decessum suum dominus habebit melius auerium ejus nomine herieti, et de relicta similiter. Et post mortem ejus haeres faciet voluntatem domini, antequam terram ingrediatur.'

318

Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 208: 'Dicunt etiam quod relicta sua non potest in dicta terra maritari sine licentia domini.' Cartulary of Christ Church, Canterbury, Add. MSS. 6159, f. 25, b: 'Si autem per licenciam domini se maritaverit, heredes predicti defuncti predictum tenementum per licenciam domini intrabunt et uxorem relictam dicti defuncti de medietate dicti tenementi dotabunt.' Rot. Hundred. ii. 768, b: 'Item si obierit, dominus habebit melius auerium nomine herietti et per illum heriettum sedebit uxor ejus vidua per annum et unum diem et si ulterius vidua esse voluerit faciet voluntatem domini.'—The custom in some of the manors of St. Peter of Gloucester was peculiar. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 88: 'Matilda relicta Praepositi tenet dim. virg. contin. 24 a. (8 sol.)—Et tenet ad terminum vitae abbatis… Et debet redimere filium et filiam ad voluntatem domini.... Et si obierit, dominus habebit melius auerium nomine domini, et aliud melius auerium nomine rectoris, et de marito cum obierit similiter.' When the lord was an ecclesiastical corporation he not unfrequently got two beasts, one as a heriot and the other as a mortuary due to him as rector of the parish.

319

Worcester Cartulary (Camden Series), 102: 'De antiquis consuetudinibus villanorum, quaelibet etiam virgata dabit iii heriet, sc. equum cum hernesio et duos boves, et dimidia virgata duos heriet, sc. equum cum hernesio et bovem. Alii autem dabunt equum vel bovem.'

320

Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 89, a: 'Item non vendet bovem vel equum de sua nutritura sine licencia domini, nec coronare faciet filium nec maritabit filiam sine licencia domini, dabit heriettum melius animal, faciet finem cum domino pro ingressu habendo ad voluntatem domini communiter per 40 solidos et omnia alia faciet que nativo incumbunt.' The relief ought to be discussed in connexion with the obligations of the holding. I speak of it here because the documents mention it almost always with the heriot.

321

Cartulary of St. Mary of Beaulieu, Nero, A. xx. f. 84, b: 'Pro filio coronando, filia maritanda, fine terre … secundum qualitatem personarum et quantitatem substancie et terre.'

322

Rot. Hundred. ii. 747, a: 'Debet talliari ad voluntatem domini quolibet anno.'

323

Ibid. ii. 528, b: 'Et debet talliari ad voluntatem domini semel in anno et debet gersummare filiam et fieri prepositus ad voluntatem domini.'

324

Cartulary of Battle, Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 93, a: 'Amerciamenta tenentium, qui redditum tempore statuto non persoluerunt.' Reg. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4. 52, b; cf. Eynsham Inqu. ii. a: (Inquisitio de statu villani): 'Subtraxerunt sectam curie a longo tempore dicendo se esse liberos.'

325

Formulary of St. Alban's, Cambridge Univ., Ee. iv. 20, f. 165, a: 'Servilia—videlicet secta curie de tribus septimanis in tres et secta molendini.' We find it denied in the king's court that a free man can be bound to do suit to the lord's mill; Bracton's Note-book, p. 161: 'Nota quod liber homo non tenetur sequi molendinum domini sui nisi gratis velit.'

326

Bury St. Edmund's, Registrum album, Cambridge Univ., Ee. iii. 60, f. 155, b: 'Liberi excepti a falda domini.'

327

As to Scotale, see Stubbs, Const. Hist. § 165.

328

Reg. Cellararii of Bury St. Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4. 30, b: 'Per fidelitatem custumarii … et per alias consuetudines serviles.'

329

Y.B. 20/21 Edward I, p. 41: 'Kar nent plus neit a dire, Jeo tenk les tenements en vileynage, ke neit a dire ke, Jeo tenk les tenements demendez ver moy a la volunte le Deen,' etc. See above, Chapter II.

330

Chron. Mon. de Abingdon, ii. 25 (Rolls Series).

331

Exch. Q.R., Misc. Books, No. 29, f. 8, a: 'Habet 22 servos tenentes 35 acras terre ad voluntatem domini in servagio.' f. 10, b: 'Habet ibidem 25 servos tenentes 12 virgatas terre et dimidiam in servagio … et possunt omnes removeri pro voluntate domini.'

332

Harl. MSS. 1885, f. 7: 'Volens autem dominus de Wahell retinere ad opus suum totum parcum de Segheho … abegit omnes rusticos qui in predicto loco iuxta predictum boscum manebant.' Cf. Cor. Rege, Pasch. 14 Edw. I, Oxon. 9.

333

Battle Abbey, Augment. Off. Misc. Books, 57, f. 21, a: 'Et memorandum quod omnes supradicti nativi non possunt … prostrare maremium crescens in tenementis que tenent sine licencia et visu ballivi vel servientis domini et hoc ad edificandum et non aliter.' Add. Charters, 5290 '(transgressiones Stephani Chenore) … fecit vastum … in boscis quos idem Stephanus tenuit de domino in bondagio cum de quercis fraxinis pomariis et aliis arboribus vastos (ramos?) asportavit.'

334

Suffolk Court Rolls (Bodleian), 2, a: 'Rob. Gl. assertavit pomaria sua et fecit wastum super vilenagium Comitis.'

335

Suffolk Court Rolls (Bodleian): 'Quia Henricus bercarius plegios non potuit invenire ad heredificandum mesuagium quod fuit W.C. et ibi attractum suum facere.'

336

Duchy of Lancaster Court Rolls (Record Off.), Bundle 32, No. 285: 'Emma … venit et sursum reddit 1 cotagium et 5 acras et dimidiam terre quas tenuit de domino in bondagio. Et venit Thomas filius ejus et capit dictam terram et dat ad ingressum 10 solidos.' B. 62, No. 750: 'Galfridus percarius venit et tradidit terram suam … domino comiti pro paupertate. Robertus filius eius postea venit et finem fecit pro habenda seisina dicte terre.'

337

Duchy of Lancaster Court Rolls, B. 43, No. 484: 'Dicit etiam quod dicta terra capta est in manu domini Edmundi pro redditibus et serviciis inde a retro existentibus.' Essex Court Rolls, 3 (Bodleian): 'Preceptum est capere in manu prioris totam residuam terram custumariam quam Matildis le Someters predicta tenet de feodo prioris quia vendidit de terra sua custumaria … libere per cartam contra consuetudinem manerii.'

338

Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 65; Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 196.

339

Capitula halimoti, Bodleian MSS., Wood, i. f. 111, b: 'Si nul soit en un graunt tenement e ne puisse les droitures de son tenement sustener e un aultre homme en un petit tenement que meutz tendroit le graunt tenement al prow le seigneur e le tenement.'

340

Rot. Hundred, ii. 321, a: In villenagio tres virgatae et dimidia.... Et sunt tenentes illarum servi de sanguine suo emendo.... In libere tenentibus pro certis serviciis per annum,' etc.

341

Glastonbury Inquis. (Roxburghe Series), 21: 'Quantum quisque teneat, omne ejus servitium; quis tenet libere et quantum et quo servitio et quo guaranto et quo tempore; si aliqua terra fuerit facta libera in tempore Henrici episcopi, vel postea, que debuit operari; quo guaranto hoc fuit, et in quantum sit libera; si dominicum sit occupatum vel foras positum in libertate vel vilenagio, et si ita fuerit domino utilius sicut est vel revocatum.'

342

Ibid. 130: 'J. clericus tenuit in tempore Henrici episcopi apud Domerham unam virgatam quam adhuc tenet et aliam virgatam apud Stapelham pro 10 solidis. Recepta villa de Domerham ad firmam, ipse propria auctoritate dimisit virgatam de Stapelham et dimidiam virgatam in Domerham in excambium cepit quia propinquior fuit. Hec dimidia virgata operari solet, nunc autem est libera. Virgata vero de Stapelham post illud excambium operari solet que ante hoc libera fuit.'

343

Ibid. 121: 'De dono xxix solidi et vi denarii. Et de Anderdo deficiunt vj den. quia tenet liberius quam predecessores sui solebant tenere.'

344

Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 364: 'De his septem hydis est una hyda libera. De sex hydis, quae restant, tenet Marsilia filia A. de R. duas virgatas ad censum. Quinque hydae et tres virgatae, quae restant, tenentur in puro villenagio.'

345

Galba, E. x. f. 38.

346

Extensio de terris Roberti de Sto. Georgio (Lincoln) Inquis. p. mort. 30 Henry III, No. 36: 'Idem habuit in villenagio 13 bovatas terre et 3 partes unius bovate que 9 rustici tenent et quelibet bovata valet per annum 5 sol. pro omni servicio … habuit in liberis serviciis unam bovatam quam Radulfus filius G. de eo tenuit per cartam pro 2 solidis per annum pro omni servicio.'

347

Bury St. Edmund's, Reg. Cellararii, Cambr. Univ., Gg. iv. 4, f. 32, a: 'W. de Bruare tenet i rodam custumarie et per alias consuetudines serviles … alteram libere et per servicium 2 denariorum.' Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 65.

348

Battle Abbey, Reg. Augment. Off. Misc. Books, No. 57, f. 72, b: 'Isti prenominati (liberi tenentes) sunt quieti per redditum suum de communibus servitiis, debent tamen herietum et relevium.' Glastonbury Cart., Wood MSS., i. p. iii.: 'Si nul soit enfraunchi de ces ouveraignes dont la uile le est le plus charge.'

349

Ramsey Inqu., Galba, E. x. 39, d: 'Walterus abbas fecit R. francum de terra patris sui que fuerat ad furcam et flagellum.... Multos de servicio rusticorum francos fecit.' Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 487: '… quaelibet virgata de fleyland.' The same land appears as 'quaelibet virgata operaria quae non fuerit posita ad censum.'

350

Spalding Priory, Reg., Cole MSS., vol. 43, f. 272: 'De tenentibus terram operariam de priore in Spalding: W. de A. tenet 40 acras terre pro quibus debet operari qualibet die per annum ad voluntatem Domini ad quocumque opus Dominus voluerit, cum Carecta, Cortina, Vanga, Flagello, Tribulo, Furca, Falce.' Coram Rege, Mich., 51/52 Henry III, m. b: 'Et similiter predictus Petrus distringit eos pro consuetudinibus et servitiis que nec antecessores eorum nec ipsi facere consueverunt ut cum furcis et flagellis.'

351

Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 97, f. 6, a: 'Willelmus F. tenet unum cotagium et quartam partem unius virgate terre qui facere consuevit pro rata porcione sicut virgatarius. Modo ponitur ad firmam dum domina placet ad 6 solidos, 8 d.,' etc. Cf. Domesday of St. Paul's (Camden Series), 81. This is in substance the difference between 'bondagium et husbandland,' Inquis. p. mort. 46 Henry III, No. 25; Hexham Priory Cartulary (Surtees Series), p. xx.

352

Domesday of St. Paul's (Camden Series), 49.

353

St. Alban's Formulary, Cambridge Univ., Ee. iv. 20: 'Ne uno homini plures terre tradantur, et si modo unus plures tenet, dividantur, si commode et honeste fieri poterit.'

354

Domesday of St. Paul's (Camden Series), 52; Duchy of Lancaster Court Rolls, B. 62, No. 750: 'Et quia huiusmodi tenementum nullus potest vendicare hereditarie ut de aliis villenagiis successive.'

355

Hereford Rolls, 8 (Bodleian): 'Et concessum est ei tenere dictum mesuagium et unam acram terre sibi et heredibus suis secundum consuetudinem manerii per servicia inde debita et consueta.' Essex Rolls, 8 (Bodleian): 'Amicia de R. que tenet ex consuetudine manerii.'

356

Extractus Rotulorum de Halimotis, Cambridge Univ, Dd. vii. 22, f. 1, a.

357

Essex Rolls, 8 (Bodleian), m. 6: 'Johannes filius W.B. venit et clamavit unum mesuagium et quatuor acras terre cum pertinenciis ut jus et hereditatem suam post mortem dicti W. patris sui faciendo inde dominis predictis servicia debita et consueta nomine villenagii et dat domino ad inquirendum de jure suo et si sit plene etatis et heres dicti W. nec ne,' etc.

358

Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 27, f. 11, b: 'Matildis B. tenet de domino unum cotagium cum curtilagio in voluntate domini.' Cf. Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 66; Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 134; Domesday of St. Paul's (Camden Series), 23.

359

Reg. Cellararii Mon. Bury St Edmund's, Cambridge Univ., Gg. iv. 4, f. 52, b: '(Curia 7 Edw. II) … dicunt quod quidam Robertus Heth pater dictorum R.W. et J. tenuit de conventu per virgam in villa de Berton magna … Et quia dedixerunt cepisse dictam terram per virgam ideo potest seisiri dicta terra in manum domini.' Registr. album vestiarii abbatiae S. Edmundi, Cambridge Univ., Ee. iii. 60, f. 188, b: 'Tenentes de mollond … tenent per virgam in curia.' Eynsham Cartulary, Christ Church MSS., No. 97: 'Ricardus W. tenet unum cotagium et duas acras terrae campestres per rotulum curie pro 3 sol.' Cf. 12, a.

360

Note-book of Bracton, pl. 1237.

361

Ely Register, Cotton, Claudius, C. xi. f. iii. b: 'Habebit duas pugillatas avene ex gratia, ut juratores dicunt, per longum tempus usitata.'

362

Warwickshire Roll, Exch. Q.R. No. 29, f. 94, b: 'Servus … cum fecerit exennium … comedet cum domino.'

363

Christ Church, Canterbury, Cartulary, Add. MSS. 6159, f. 22, b. Cf. Gloucester Cartulary (Rolls Series), iii. 203.

364

Custumal of Battle Abbey (Camden Ser.), 30: 'Et debet herciare per duos dies … pretium operis iiij. d. Et recipiet de domino utroque die repastus pretii iij d. Et sic erit dominus perdens j. d. Et sic nichil valet illa herciatio ad opus domini.'

365

Coram Rege, Pasch., 14 Edw. I, Lege, 18: 'Villani circulare (sic) non consueverunt nisi ex voluntate.'

366

Glastonbury Inqu. (Roxburghe Series), 82: 'Sed non debet carriare nisi dominus prestaverit suum plaustrum.'

367

Cotton MSS., Claudius, C. xi, f. 30, b: 'Sed juratores dicunt quod nunquam hoc fecerunt nec de iure facere debent.'

368

Rot. Hundred. ii. 758, a: 'Servi … nec potest filiam maritare nec uxorem ducere sine licencia domini; debet et salvo contenemento suo talliari et ad omnia auxilia communia scottare et lottare secundum facultatem suam,' etc.

369

Rot. Hundred. ii. 528, b: 'Et modo omnia illa arrentata sunt et dant per annum 14 sol. 8 d.'

370

Exch. Q.R. Min. Acc., Bundle 510, No. 13: 'Et solebant facere servicia consueta, sed per voluntatem et ad placitum domini extenta sunt in denariis.' Cf. Abingdon Cartulary, ii. 303. Rot. Hundred. ii. 453, a: 'Omnes isti prenominati nomine villenagii sunt ad voluntatem domini de operibus eorundem,' Cf. Ibid. 407, b.

371

Worcester Cartulary (Camden Series), 54, b: 'Haec villa tradita est ab antiquo villanis ad firmam, ad placitum cum omnibus ad nos pertinentibus.' Cf. Gloucester Cartulary, iii. 37.

372

Worcester Cartulary (Camden Series), l. c.: 'Praeterea percipimus medietatem proventuum et herietum, praeterea debent metere, ligare et compostare bladum de antiquo dominico de Hordewell … et gersummabunt filias.'

373

Glastonbury Cartulary, Bodleian MSS., Wood, i., f. 241, a: 'Jocelynus dei gratia Bathoniensis episcopus.... Noveritis nos quietos clamasse omnes homines abbatie Glastonie de Winterburne in perpetuam de arruris et aliis operacionibus quas facere debebant castro Marleberghe de terra de Winterburne, quos homines nostros Henricus illustris rex Anglie nobis concessit.'

374

Wartrey Priory Cartulary, Fairfax MSS. f. 19, a: 'Et Adam dicit quod predictus Prior villenagium in persona ipsius Ade allegare non potest quia dicit quod dudum convenit inter quemdam Johannem dudum priorem de Wartre … et quendam Henricum de W … patrem ipsius Ade videlicet quod isdem Prior … per quoddam scriptum indenturam concesserunt Henrico … quoddam toftum simul cum duabus bovatis terre.'

375

Malmesbury Cartulary (Rolls Series), ii. 199: 'Nos tradidisse … Roberto le H. de K. et Helenae uxori suae, et Agneti filiae eorum primogenitae nativis nostris, omnibus diebus vitae eorum, unam domum. Ita quod non licet praedicto Roberto alicui vendere nec occasione istius traditionis aliquam libertatem ipsis vendicare.'

376

As to molmen, I shall follow in substance my article in the English Historical Review, 1886, IV. p. 734. We already find the class in Cartularies of the twelfth century, in the Burton Cartulary, and in the Boldon Book. See Round in the English Historical Review, 1886, V. 103, and Stevenson, ibidem, VI. 332.

377

Any number of examples might be given. I referred in my article to a Record Office document, Exch. Treas, of Rec. Min. Acc. 32/8: 'Rogerus prepositus tenet 28 acras pro 13 solidis solvendis ad 4 terminos principales. Et dat 2 gallinas at Natale domini de precio 3 den., et 18 ova ad Pascham, et debet 2 homines ad 2 precarias ad cibum domini et non extenduntur eo quod nihil dabunt in argento si servicium illud dominus habere noluerit. Item idem adiuvabit leuare fenum ad precariam domini quod nihil valet ut supra. Item idem faciet 2 averagia Londinium que valent 2 d. … Custumarii. Johannes Cowe tenet 13 acras et dimidiam pro 27 d.... Et debet 3 opera qualibet septimana, scilicet per 44 septimanas videlicet a festo Natali beate Marie usque ad gulam Augusti que continet in operibus per predictum tempus vixxxii (i.e. 132) et valet in denariis 5 sol.' etc.

378

Black Book of St. Augustine, Canterbury, Cotton MSS. Faustina, A. i. 31: 'De quolibet sullung (ploughland) 20 solidos de mala ad quatuor terminos quos antecessores nostri dederunt pro omnibus iniustis et incausacionibus (sic) quas uobis ore plenius exponemus.'

379

Rochester Costumal (ed. Thorpe), 2, b: 'F. habet 21 jugum terre te Gavelland unius servicii et unius redditus. Unumquodque jugum reddit 10 solidos ad 4 terminos—hoc est Mal. In media quadragesima 40 d. Hoc est Gable.' The Cartulary of Christ Church, Canterbury, in the British Museum (Add. MSS. 6159) always gives the rents under the two different headings of Gafol and Mal.

380

The etymology of the word is traced by Stevenson, l. c.

381

Ashley, Economic History, i. pp. 56, 57.

382

Registrum Album Abbatiae Sancti Edmundi de Burgo, Cambridge University, Ee. iii. 60 f.; 188, b: 'Memorandum quod anno regni Regis Edwardi filii Regis Henrici 18—dominus Johannes de Norwold abbas Sti. Edmundi ad ulteriores portas manerii sui de Herlawe, ad instanciam Cecilie le Grete de Herlawe hereditatem suam de mollond infra campum dicte ville jacentem post mortem viri sui a pluribus tenentibus Abbatis petentis coram eodem Abbate, eo pretextu quod vir suus adventicius dictam hereditatem suam ipsa invita vendidit et alienauit, per subscriptos inquisivit, utrum ipse seu alii quicumque infra villam predictam mollond tenentes libere tenuerunt seu tenent, et per cartas aut alio modo.... Qui omnes et singuli jurati dixerunt per sacramentum suum quod omnes tenentes de molland solebant esse custumarii et fuerunt, sed Abbas Hugo primus et Abbas Sampson posterum et alii Abbates relaxarunt eis seruicia maiora et consuetudines pro certa pecunia; modo arentati in aliquibus operibus ceteris, sed nihil habent inde nec tenent per cartas, sed per virgam in curia. Et sunt geldabiles in omnibus inter custumarios et quod omnes sunt custumarie et servilis condicionis sicut et alii.'

383

Exch. Treas. of Rec. 59/66. The classes follow each other in this way: 'Liberi tenentes, Molmen, Custumarii.' Cf. Rot. Hundred, ii. 425, a.

384

Harl. MSS. 639, f. 69, b: 'Inquisicio facta per totam socam de Badefeud dicit quod si aliquis servus domini moritur et plures habuerit filios, si tota terra fuerit mollond primogenitus de iure et consuetudine debet eam retinere; si tota fuerit villana iunior; si maior pars fuerit mollond primogenitus, is maior pars fuerit villana iunior eam optinebit.'

385

I cannot surrender this point (cf. Stevenson, l. c.). That Borough English existed in many free boroughs and among free sokemen is true, of course, and there it had nothing to do with servile status. It would have been wrong to treat the custom of inheritance as a sure test from a general point of view. But as a matter of fact it was treated as such a test from a local point of view by many, if not most, manorial arrangements. I refer again to the case from the Note-book of Bracton, pl. 1062. The lord is adducing as proof of a plea of villainage: 'Hoc bene patet, quia postnatus filius semper habuit terram patris sui sicut alii villani de patria.' I have said already that the succession of the youngest son appears with merchet, reeveship, etc., as a servile custom.

386

Q.R. Min. Acc. Box 587.

387

Ramsey Cartulary (Rolls Series), i. 267: 'Decem hidae, ex quibus persona, liberi et censuarii tenent tres hidas et dimidiam, et villani tenent sex hidas.'

388

Domesday Book, i. 204; Ramsey Cartulary, i. 270, 330-40.

389

Rochester Cartulary (Thorpe), 2, a: 'Gavelmanni de Suthflete.'